შრომისუნარიანი უმუშევარი მამაკაცის, საარსებო მინიმუმის და ,,საქსტატის” მათემატიკის ამბავი…
ირმა ცეცხლაძე 27 48 94
didi xani ar aris, rac cneba – `samomxmareblo kalaTa~ Semovida Cvens realobaSi, romelsac realurad aravin cnobs mudmivad dabali tarifebis da absurduli
monacemebis gamo, radgan samomxmareblo kalaTis
mocemuloba, yvelaze zusti gaTvlebiTac ki ar jdeba qveyanaSi arsebuli saarsebo minimumis parametrebSi
cnobisaTvis: saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuri axorcielebs samomxmareblo fasebis indeqsis (inflaciis) gaangariSebas 1992 wlidan. kerZod, indeqsis meSveobiT xdeba qveyanaSi samomxmareblo fasebis saerTo donis cvlilebis gazomva, samomxmareblo fasebis registracia ki xorcieldeba yoveli Tvis 10-dan 20 ricxvis CaTvliT xuT qalaqSi (Tbilisi, quTaisi, baTumi, gori, Telavi) sacalo vaWrobis da momsaxurebis obieqtebSi. aRsaniSnavia, rom yovel wels es kalaTa axldeba. ase moxda welsac – kalaTa ganaxlda da rogorc `saqstati~ iuwyeba, igi gazrdilia da moicavs 305 dasaxelebis samomxmareblo saqonels da momsaxurebas.
ekonomist vaJa veruliZis ganmartebiT: `samomxmareblo kalaTa gamoiyeneba samomxmareblo fasebis indeqsis – qveyanaSi arsebuli inflaciis donis gasaangariSeblad da asaxavs qveynis saSualo momxmareblis danaxarjebis struqturas.~
wels saarsebo minimumi Sromisunariani mamakacisTvis ivnisSi 174,3 lari iyo, xolo erTsuliani ojaxis – 154,4. Tu is ojaxi im Sromisunariani mamakacisgan Sedgeba, maSin xom absurdi gamodis… mokled, saSualo momxmareblis saarsebo minimumi – 154,4 yofila… saSualo ojaxis ki – 292. sakiTxavia, im saSualo ojaxSic ar Sedis is `Sromisunariani mamakaci~? Sromis unaris mqone adamianebi, ratomRac mgonia, naklebs Wamen. kargi mWamelebi ki muqTaxorebs ufro magoneben, Tumca es ar aris Cemi gasarkvevi. saqstati am sqemas evrokavSiris davalebiT adgens… ise, iqneb aqvs im kacs Sromis unari da Wamis mada, magram ver naxa samuSao, ra qnas, Tavi Seikavos im sasusnavebisgan, Tvis ganmavlobaSi 174,3 lariT rom iyidis supermarketSi?.. sxvaTa Soris, im `madian mamakacs~ jer kidev SarSan, mxolod 157,1 lariT sargeblobis ufleba eZleoda, imis win, – kidev ufro naklebiT. ra gamodis, mada asakis zrdasTan erTad ezrdeba, Tu imdenad daimSa am wlebis ganmavlobaSi, mTeli 174,3 laris produqti hyofnis… eg ra SuaSia, inflaciaa da imis gamo matulobs ricxvebi – Semiswora interviuerma, Tumca imaze veRaraferi mipasuxa, maTematika sul rom ar scodniaT `saqstatSi~. Tqvenc gagikvirdaT, ara?! axlave agixsniT, ras vgulisxmob. iciT Tu ara Tqven, ramdenia saarsebo minimumi eqvssuliani ojaxisTvis? modiT, daviTvaloT maTive cifrebiT: Tu erTsulians – 154 lari da 40 TeTri eyofa (es 40 TeTri albaT naxevari puris fulia…) ramdeni eyofa eqvssulians? am amocanas nebismieri pirveli Tu ara meoreklaseli gaarTmevs Tavs. gadaamravlebs erT cifrs meoreze da miiRebs mesames. magram, nuras ukacravad, ase `viwrod~ ar fiqrobs `saqstati~. Cem mier miRebuli 926,4 laris nacvlad 410,7 lari miuRiaT. is Cveni `mWameli~ mamakaci albaT, sul ar gaxsenebiaT, arada, eqvs sulSi misi yofnis albaToba xom ufro metia?!
`saqstatis~ maTematika kidev ufro `Sors~ midis… orsulian ojaxs – 247,0 lars usazRvraven – is naxevari lavaSis fulic waurTmeviaT, samsulians – 277,9-s, oTxsulians – 308,8, xolo xuTsulians – 347,4-s…. xedavT, ra dReSia xalxi? Cvens Tavs ara, `saqstatis~ TanamSromlebs vgulisxmob. mogindeba amis Semdeg gaTxoveba-daqorwineba an bavSvebis gaCena? davuSvaT, kargi madis mqone bavSvi daibada, xom daixocnen SimSiliT danarCeni ojaxis wevrebi… Tan es xdeba im fonze, rom wina TveebSi da wlebSi gacilebiT dabalia saarsebo minimumi. Ggamodis, wlebTan erTad matulobs inflacia da `minimumi~, Tumca am Cveni saqstatis maTematikis gadamkide, xom gagvZra suli SimSiliT Cven – araSromisunarianebs… im kacze aRarafers vambob.
is ki ara, Turme axla kidev ukeT gvqonia saqme, radgan profesor vaJa veruliZis gancxadebiT: `2017 wlis ganaxlebuli samomxmareblo kalaTa efuZneba erovnul angariSTa sistemiT gansazRvrul moxmarebis struqturas. samomxmareblo kalaTis jgufebis da individualuri saqonlis (momsaxurebis) wonebi ki Sinameurneobebis integrirebuli gamokvlevidan miRebul informacias. wonebis ganaxl-eba xdeba yovelwliurad, zemoaRniSnuli wyaroebidan miRebuli uaxlesi monacemebis gamoyenebiT. am rekomendacias evrostati evrokavSiris wevr-qveynebs sTavazobs. ganaxlebuli samomxmareblo kalaTa asaxavs mosaxleobis danaxarjebis uaxles struqturas, rac ufro saimedos xdis samomxmareblo fasebis indeqss – inflaciis maCvenebels~.
xedavT, rogor gagvimarTala Savi dedaliviT. rom ar yofiliyo evropa da misi standartebi, saqstatiT im 154 larsac ver veRirsebodiT. Cven ara gviSavs, magram im kacs… gasagebia, aRar vaxsenoT arc Sroma, arc umuSevroba da arc unari… mivyveT Semdeg Tvalsazriss. ratom gvacxovrebs saxelmwifo aseT minimumze. batoni vaJas azriT: `geTanxmebiT, rom es Sorsaa realobisgan, magram am sasursaTo CamonaTvalSi produqtebis iseTi struqturaa, romelic ufro iafia. am etapze metis saSualeba ara aqvs saxelmwifos. Cvens saarsebo minimums ver gavxdiT imdens, ramdenic evropaSia. maSin sul sxva valdebulebebi warmoiqmneba, romelsac ver Seasrulebs im martivi mizezis gamo, rom ar SeuZlia. warmoidgineT, iseTive samomxmareblo kalaTa rom dawesdes, rogoric wamyvan qveynebs gaaCniaT. maSin imaze naklebi xelfasi ar unda arsebobdes vidre iq aris. naklebi pensia ver unda gascen da a.S. cxadia, aravis unda nabijis aqeTken gadadgma, jerjerobiT mainc, radgan roca biujeti mwiria, msgavsi ram saxelmwifo interesebSi ar Sedis. sinamdvileSi, jandacvis da socialur sakiTxTa saministroSic kargad ician, rom saojaxo minimumi araviTar SemTxvevaSi ar eyofa arc 4 da arc 6-sulian ojaxs, magram Tavs zemoT Zala ar aris, qveyanas amis SesaZlebloba ara aqvs – es aris simarTle. isic ar dagaviwydeT, rom dResdReobiT qveyanaSi ar gvaqvs daubegravi minimumi. TiTqos raRac wamoiwyes, gaakeTes, magram or weliwadsac ver gaitanes. arada, yvela qveyanas msgavsi xelfasebi aqvs. anu aris anazRaureba, romelic ise mcirea, rom ar unda daibegros. saxelmwifom ar unda waarTvas Tavis isedac mwir xelfasze myof moqalaqes, radgan isev da isev misTvis micema mouwevs ukve sxva sistemis da arxebis meSveobiT, romelTa Seqmna da amuSaveba calke saxsrebs Txoulobs, anu warmoqmnis zedmet danaxarjebs. cota absurdulad SeiZleba mogeCvenoT naTqvami, magram Tu daakvirdebiT, mixvdebiT, risi Tqmac minda. saboloo axsna gaxlavT is, rom biujeti, samwuxarod, ar aris iseTi, rogoric sasurvelia rom iyos.~
kiTxvaze, TvliT Tu ara, rom mTavroba arasworad gankargavs biujets da raSi xedavs gamosavals, ekonomisti mpasuxobs:
– me amas ar vambob. ubralod, faqtia, rom qveyanas ufro meti Semosavali sWirdeba, vidre aqvs anu biujetis saSemosavlo nawili ar aris sakmarisi. Tanxebis gadanawilebas rac Seexeba, es calke Temaa, romlis irgvlivac SesaZlebelia diskusiebis gamarTvac ki… magram kidev erTxel vimeoreb – mwiria Tanxebi saimisod, rom zemoT aiwios saarsebo minimumis odenoba. gamosavali ki aris realuri ekonomikis ganviTareba, romelic iqneba gadasaxadis gadamxdeli biujetSi. vgulisxmob sawarmoebis raodenobis, kerZo biznesebis zrdas, gafa-rToebas da amis xarjze Cveni Semosavlebis, paralelurad, samomxmareblo kalaTis da saarsebo minimumis gazrdas.
cnobisaTvis: samomxmareblo kalaTaSi Sedis Semdegi produqtebi: brinji, wiwibura, mananis burRuli, xorblis puri, makaroni da makaronis nawarmi, vermiSeli, orcxobila, vafli kremiT, namcxvari, xorblis fqvili, simindis fqvili, Zroxis xorci, Zroxis xorcis farSi, Roris xorci, qaTmis xorci, gayinuli qaTami, qaTmis barkali, Sebolili xorci, pilmeni (naxevarfabrikati), moSuSuli xorcis konservi, Sebolili xorci. ganaxlebul kalaTaSi – ananasi, banani da marwyvic ki aris. agreTve Setanilia salonebis momsaxureba, oqros beWdis yidva, notariusis momsaxureba da a.S. STambeWdavi CamonaTvalia, ara?.. es saxelwodebebia aseTi, Torem, Tu dainteresdebiT gaigebT, ramden gram Sebolil xorcs gTavazoben, sul ar mogindebaT Wama. im raodenobis xorcs Tu daynosav `zakuskis~ variantSi, Torem danayrebaze laparakic zedmetia… igive SeiZleba iTqvas zemoT xsenebul momsaxurebaze. yvelaferze lamis TeTrebia gamoyofili.
`axalgazrda finansistTa da biznesmenTa asociaciis~ prezidentis nodar WiWinaZis azriT, `warmoudgenelia ar daafiqsiro sakveb produqtze fasebis zrda, rac TvalsaCinoa mosaxleobis msyidvelobiTunarianobis Semcirebidan gamomdinarec. rodesac Semosavlebi igive rCeba, fasebi ki imatebs ara marto sasursaTo produqciaze, aramed transportze, komunalur gadasaxadze an Tundac ganaTlebaze, mosaxleobis msyidvelobiTi unari izRudeba. rogorc cnobilia, fasebi izrdeba maSin, rodesac moTxovna ama Tu im produqtze imatebs, 2008 wlis Semdeg ekonomikuri aqtiuroba sakmaod davarda, ris gamoc zogadad, moTxovnis donem daiwia. is argumenti, rom moTxovna gaizarda raime produqciaze, absurdia. mosaxleobis didi nawili 80-90 procenti Tavisi Semosavlebis ZiriTad nawils, daaxloebiT 75 procents, mTlianad sasursaTo produqtze xarjavs. fasebis zrdis pirobebSi, mas xarjebi mniSvnelo-vnad gaezarda. garda amisa, monopoliuri seqtorebis fa-qtori gadamwyvetia, xelovnurad aris gaberili mTel rig produqciaze da momsaxurebaze fasebi, aqedan gamomdinare, maT SeuZliaT daiWiron maRali fasi da esec inflaciis erT-erTi mastimulirebelia.~
batoni nodaris gancxadebiT, minimaluri samomxmareblo kalaTa im produqtebis CamonaTvalia, romelic adamians arsebobisTvis esaWiroeba. igi dasaxelebis samomxmareblo saqonels da momsaxurebas moicavs, rac, Tavis mxriv, dayofilia jgufebad, romelTac sxvadasxva wona aqvs. aqedan gamomdinare, wona meti iqneba, Tu sursaTze fasebi daiklebs, Tumca esec arc mTlad ise iolia, radgan: `wels sursaTze fasebs done mniSvnelovnad iqneba damokidebuli iseT sxva makroekonomikur faqtorebzec, romelTa winaswarmetyveleba Znelia, magaliTad, amindze, sawvavis fasebze da a.S. gaeros sursaTis saagentos Tanaxmad, sursaTze fasebi, didi albaTobiT, meryevi darCeba~, – ambobs finansisti, xolo Cven isRa dagvrCenia, xelebi davikapiwoT, Sromis unari gamoviyenoT da SevavsoT biujeti. vinZlo, saarsebo minimumi maqsimumade gavzardoT, samomxmareblo kalaTis Semcveloba kidev ufro mravalferovani, xolo wona – meti gavxadoT…

