ექიმი – ტრავმატოლოგის ახალგაზრდობის ელექსირი
ირმა ცეცხლაძე 27 48 94
– Cemi ezodan skola moCanda. Robes gakruli patara biWi gafacicebiT vadevnebdi Tval-yurs moswavleebis TamaSs. saxlSi dabrunebulma gamovacxade, skolaSi mivdivar-meTqi. ar gaWra xvewna-mudaram, patara xar, gaizrdebi da mereo. bolos bebo daTanxmda: – gavuSvaT, mowyindeba da mobrundebao. dedam `zingeri~ gamoitana, TeTri perangi da lamazi `brijebi~ Semikera. wavedi da wavedi. friadebze vswavlobdi, aTi wlis Semdeg ki oqros medali mivitane saxlSi, – ixsenebs cxovrebis sawyis etaps axla ukve umaRlesi kategoriis eqimi, orToped-travmatologi, medicinis doqtori, baTumis orgzis sapatio moqalaqe avTandil diasamiZe da mzeraSi monatreba ukrTeba. enatreba Tavisi sofeli gulevi, ded-mama, da-Zma, is adamianebi, romlebic avsebdnen mis yofierebas da suls.
baton avTandils qalaqSi yvela icnobs. Tu yvela ara, umetesoba mainc – saukeTeso eqimi, gulTbili, iumoriT aRsavse adamiani, kaci, romelic arasodes daixevs ukan sirTuleebis winaSe, uyvars Tavisi kuTxe, qalaqi da mTlianad saqarTvelo. arc Tanamdebobebs gamokidebia da arc eris Wirisufloba miutovebia. idga iq, sadac yvelaze saWirod Tvlida Tavs da filosofiuri simSvidiT gadahqonda politikuri qartexilebi, mTavrobaTa cvla, struqturuli dabrkolebebi. misTvis mTavari iyo gansacdelSi Cavardili kacisTvis gaewodebina xeli da gadaerCina masze mindobili pacienti. is yvelas uyvars – samsaxurSic da samegobro garemocvaSic, pativs scemen mis profesionalizms, Tavmdablobas, inteleqts da uSualobas. samedicino wreebSi, Tu qalaqSi Tavi daimkvidra, rogorc baTumis koloritma, adamianma, romelsac gaaCnia sakuTari principebi da qveynisTvis, xalxisTvis uRalato pozicia.
– ratom gadawyviteT eqimoba? – vekiTxebi eqims, romelic Zlivs daviTanxme interviuze, pirdapir saoperaciodan gamosuli `davakave~ da diqtofoni CavurTe. avTandil diasamiZe, romelic jer Cqarobda da misive sityvebiT rom vTqvaT, mxolod aT wuTs miTmobda, TandaTan molba, saxeze Rimili gadaefina da warsulis mogonebebSi gadaiWra:
`rva dedmamiSvili viyaviT, yvela umaRlesi ganaTlebiT. aqedan sami damsaxurebuli pedagogi iyo, erTi – saqarTvelos damsaxurebuli finansisti, erTic – kulturis damsaxurebuli muSaki samuzeumo saqmis ganxriT. Cven ufrosma dam, aWaraSi cnobilma literatorma – mavile diasamiZem gamogvzarda da swavlisadmi interesi gagviRviva. eqimi mxolod mamaCemis umcrosi Zma, irakli diasamiZe iyo, aWaraSi cnobili, rogorc jandacvis uwyebaTa organizatori. eqimi rom unda gavmxdariyavi, Tavidanve vicodi, TiTqos raRac gzavnili miviRe `zemodan~. mamaCemi Zalian avadmyofobda TbilisSi gakeTebuli operaciis Semdeg da maSin gadavwyvite – ojaxs erTi eqimi sWirdebao. skolidan pirdapir Tbilisis samedicino institutSi amovyavi Tavi. es iyo 1965 weli… samkurnalo fakulteti wiTel diplomze davamTavre. profesorma virsalaZem, hospitaluri Terapiis kaTedris gamgem, SemomTavaza darCena, magram uari vTqvi, riTac Zalian gavaoce yvela da Cems qedaSi gamoveSure~.
– samkurnalo fakulteti axseneT, travmatologiaSi rogorRa moxvdiT?
– warmoidgineT qedis saavadmyofo. yvelafris eqimi me viyavi: qirurgic, mean-ginekologic, yel-yur-cxvirisac… arada, im periodSi (1969-1970-ianebSi) momravlda kerZo manqanebi. TavisTavad, amas mohyva avariebSi travmirebuli pacientebis mateba. im dros CvenTan jer kidev ar iyo saTanadod Seswavlili travmatologia-orTopedia. marTalia, institutSi gaviareT travmatologiis Teoriuli kursi, magram praqtika ar gvqonia. swored maSin, mama gardaicvala, romelsac me vuvlidi da swavlis moskovSi gagrZeleba gadavwyvite baTumel cnobil travmatologTan dursun Cerqez-zadesTan, romelic moskovis me-20 saavadmyofos travmatologiis gamge iyo. praqtika marTlac kargi gaviare. gansakuTrebiT bevri pacienti gvyavda, yinvebi rom iwyeboda, veswrebodi qirurgTa da travmatologTa sxdomebs. interesi TandaTan mezrdeboda da davrCi iq ordinaturaSi. cxadia, uzarmazari konkursi gaviare, radgan citoSi (travmatologiisa da orTopediis centraluri samecniero-kvleviTi instituti) moxvedra saswaulis tolfasi iyo.
– citoze bevri gvsmenia, qedidan iq moxvedra marTlac saocrebaa…
– diax, geTanxmebiT, namdvilad ver warmomedgina msgavsi masStabebi. es iyo bumberazi klinika, romlis recenzirebis gareSe, am sferoSi, sabWoTa kavSiris teritoriaze arc erTi disertaciis dacva ar xdeboda. 12 saoperacio muSaobda dRe da Rame. advilad mixvdebiT, CemTvis didi perspeqtivebi gadaiSala qedis saavadmyofos Semdeg. am praqtikiT, klinikuri ordinatura Zalian did codnas iZleoda. disertaciis daweras, Tu iniciativas ar gamoiCendi, ar gvaZalebdnen, magram yvelafers Cven – ordinatorebs gvakeTebinebdnen. viyaviT uSualod docentebisa da profesorebis kontrolis qveS. ase gaiara orma weliwadma. mere aspirantura mominda. sakandidato disertaciis Tema SerCeuli mqonda. sxva sagnebSic friadebi miviRe, maT Soris, kompartiis istoriaSi (eRimeba), specialobebi warmatebiT Cavabare da 1971 wels gavxdi aspiranti. disertacia unda daemtkicebina moskovis umaRles saatestacio komisias, sadac SeuZlebeli iyo Tundac raime saxis proteqcia, magram yvela sirTule gadavlaxe da sakuTari Sromismoyvareobis wyalobiT 1976 wels davicavi disertacia. imave wels momaniWes medicinis mecnierebaTa kandidatis xarisxi. amis Semdeg davubrundi samSoblos. baTumis respublikur saavadmyofoSi daviwye muSaoba. 1979 wels Cveni ganyofileba gadavida qalaqis #1 saavadmyofoSi, xolo 2010 wels isev aq dagvabrunes. 52 wlis profesiuli staJi maqvs.
– arasdros gifiqriaT Tanamdebobaze?
– ara, arasodes mimitovebia saoperacio. ramdenjerme mqonda saavadmyofos mTavar eqimad dawinaurebis SemoTavazebebi, magram ar davTanxmdi. mimaCnia, profesiiT muSaoba sicocxlis gaxangrZlivebaa, vinaidan maRal postebze muSaoba ar tovebs kvals da mere xelmocarulebi rCebian, profesiaSi veRar brundebian, Tu pensiamde ver miitanes Tavi.
vuyureb Cems respondents da Zalauneburad aRvniSnav misi sityvebis simarTles. 75 wlis qirurgs 60 welze mets verafriT miscem. saocrad axalgazrdulad gamoiyureba. `axalgazrdobis eleqsiri xom ar aRmogiCeniaT?~, – vekiTxebi sruliad darwmunebuli, rom msoflio masStabis aRmoCenasTan gvaqvs saqme. eqims ecineba, Semdeg mowyaled mimatebs interviusTvis kidev 10 wuTs da aRiarebs:
– erTaderTi cudi Cveva maqvs, sigarets vewevi xandaxan, sxva mxriv ki Cveulebrivad vcxovrob, vicav jansaRi kvebis normebs, samuSao reJims. siberisTvis ver vicli, sul saoperacioSi var…
– ra gaqvT meniuSi ZiriTadad? – isev vcdilob im eleqsiris saxelwodebis gagebas da ubereblobis saidumloebis gaxsnas.
– vWam bostneuls, xils, marcvleuls, rZis nawarms… xorcic aucilebelia, gansakuTrebiT – Tevzis da frinvelis, oRond am ukanasknelis kani ar unda miirTvaT 40 wlis Semdeg. saqonlis xorcic kargia, oRond – mWle.
– batono avTandil, rac CamoTvaleT, yvelaferi viciT, magram analogiur Sedegs ver vRebulobT…
– rac mTavaria, fsiqologiur stresebs veridebi…
– rogor icxovreb ise, Tu sanerviulo ar Segxvda?
– ra Tqma unda, SeuZlebelia, magram es unda aitanoT. saidumloeba iciT, raSia? sanerviulo rom SegxvdebaT, sxvas – ara, sakuTar Tavs unda daabraloT da maSin gulze mogeSvebaT, advilad gadaitanT. rasac sxvas ver patiob, Tavs apatieb. swored nerviuloba gvangrevs da gviCens aTasgvar ubedurebas. AAaseve, xSirad miirTviT nigozi, kivi, feixoia, kombosto – es is CamonaTvalia, romelic aucilebelia organizmis jansaRad funqcionirebisTvis.
– xalxis mkurnalobis garda riT interesdebiT da xom ar iketebiT samedicino CarCoebSi ise, rogorc amas bevri Tqveni kolega akeTebs?
– sxvaTa Soris, samedicinoze rom Cavabare, mavilem mirCia, farTo diapazonis codnis misaRebad, yvela kulturul RonisZiebas davswrebodi. mec davdiodi TeatrSi, operaSi, kinoSi, bevrs vkiTxulobdi da cxovrebis yvela sferoSi met-naklebad verkveodi. rac Seexeba CarCoebs, arasodes Cavketilvar sakuTar naWuWSi, saocrad gaxsnili, komunikabeluri pirovneba gaxlavarT. matarebelSic ki, kupeSi, mxolod 3-4 wuTs viTmen siCumes, Semdeg vkiTxulob Cemi Tanamgzavris vinaobas, gamovZebni nacnob-naTesavebs da mgzavrobis dasasruls lamis megobrebad vSordebiT erTmaneTs. is ki ara, maRaziaSi an bankSi Sesulic ar `vikargebi~. Tuki veravin micno, rac Zalian iSviaTad xdeba, daZabulobas maSinve vfantav, rogorc ki SevekiTxebi, magaliTad, bankis moxeles: – Tqven me micaniT? is mpasuxobs: – ara. – ra bednieri xarT, – veubnebi da morcxvad Tavs vxri, xolo mis gaocebul `ratom?!~-s maSinve vpasuxob: – gamodis, araferi mogitexiaT, me xom travmatologi var… icinis is, vicini me da… aris kontaqtic!
– cxovrebis am gadasaxedidan xom ar ginaniaT raime, ra gsurdaT da ras ver miaRwieT?
– mec, iseve rogorc, zogadad, adamianebi, bevr Secdomas vuSvebdi. zogi, SesaZloa, sabedisweroc aRmoCnda raRac sakiTxis pozitiurad dasrulebisTvis, zogi Cems sakeTildReodac ki Semomibrunda. axla ver gavaanalizeb yvelafer amas, radgan sakuTari Secdoma Cemia da iseve vufrTxildebi mas, rogorc cxovrebis ganvlil wlebs. ra mindoda da ver Sevasrule? principSi, adamiani ibadeba sakuTari nebis gareSe, ganusazRvrel ojaxSi, ganusazRvreli vadiT, ganusazRvreli momavliT. aravin icis winaswar, ra elodeba, magram erTicaa, imas rac Zalian ginda, – aucileblad miaRwev. me rac Zalian mindoda – mivaRwie, arafers vnanob, yvelaferi kargad maqvs.
– amboben, yvela eqims sakuTari sasaflao aqvso…
– diax, aris aseTi gamoTqma. moskovSi cnobili qirurgebis saxelobis sasaflaoebia. magaliTad, petrovskis (cnobili qirurgi), iudinis (dawera wigni `kuWis qirurgiis etiudebi)… yvelaferi xdeba, eqimsac mosdis Secdoma, isic adamiania, an gadaiRala, an ver SeZlo… me Tu mkiTxavT, sikvdil-sicocxle RvTis nebaa, Tu unda gadarCes adamiani, is mainc gadarCeba, xolo Tu dRe daelia, veRarafers uSveli, msoflioSi cnobili medikosebic rom Tavs daaxvio.
– axlandel samedicino ganaTlebas xSirad upirispireben Zvels…
– sabWoTa ganaTleba erT-erTi uZlieresi iyo msoflioSi. es me ar miTqvams, melor sturuam Tqva. rodesac daiSala sabWoTa kavSiri, marto fizikosi da saraketo saqmis mcodne 300-ze meti mecnieri gaiyvanes ruseTidan. sxva specialistebic bevri gavida, maT Soris eqimebic. leo bokeria, romelsac 80 weli Seusrulda, amerikis da inglisis akademiebis wevri, msoflio kardioqirurgTa xuTeulSi Sedis. Cveni jandacva mowinave iyo, xalxTan miaxloebuli.
– eqimis profesias nomer pirvelad asaxeleben, Tqven rogor TvliT?
– profesiebs Soris pirvel adgilze pedagogikas vayeneb, swored maswavlebelzea damokidebuli, rogori iqneba eqimi, Jurnalisti Tu inJineri.
– gaxsovT, albaT, axlaxans isev rom iCina Tavi stalinuri represiebis dros kargad cnobili `mkvleli eqimebis saqmis~ msgavsma poziciebma. Tavs esxmodnen, zedized uwevdnen diskreditacias eqimebs, klinikebs…
– diax, diax, es iyo 2004-2005 wlebi. kargad maxsovs, ra xdeboda, Tumca maSin mxolod eqimebs ar erCodnen, aseve umiznebdnen pedagogebs, Jurnalistebs… vici rac undodaT. am meTodiT apirebdnen jer kidev SemorCenili sabWoTa mentalitetis sabolood ganadgurebas. iciT, albaT, moazrovne adamians laTinurad `homosapiensi~ ewodeba, Cven ki `homo-sovetikusi~ Segvarqves, sabolood am gare Zalebis zewolis Sedegad miiRes – `homodebilitikusi~… amiT surdaT xalxi morCilebaSi hyolodaT da maTive moyvanil mTavrobebs ganexorcielebinaT maTi zraxvebi, rac kargs arafers gviqadda qarTvel ers.
– batono avTandil, ar xarT evropuli ojaxis wevrobis da globalizaciis momxre?
– globalizacia aris kolonizacia, brZola qveynebisa da resursebis xelSi Cagdebis mizniT. pirvel rigSi ki es intervenciaa. ra qnas, ramdens gauZlos Cvenma qveyanam, uzarmazari wnexis, zewolis qveSaa moqceuli… da ara mxolod saqarTvelo, sxva qveynebSic analogiuri mdgomareobaa. unda gadavrCeT. Tu gaviTqvifeT sxvebSi, ras vizamT – antikuri qveynebi, saidanac civilazicia wamovida – dRes miwaSia. niWierebi varT qarTvelebi da Zalian mimbaZvelebi – sikeTeSi, magram samwuxarod, aseve mimbaZvelebi varT – sisaZagleSic… amis dasaTrgunad unda viRvawoT da vibrZoloT. amaze amden xans ar mifiqria, dReis Semdeg gpirdebiT, mTel Cems darCenil sicocxles am brZolas movaxmar… axla ki minda visargeblo SemTxveviT da damdegi axali weli mivuloco Cems lamaz baTums da baTumelebs, Cems kolegebs, ojaxs… vinc micnobT, micnobT, vinc ara da… mainc da mainc, am axal wels nu gamicnobT (gulianad icinis)… minda gisurvoT yvela saukeTeso natvris asruleba!
– warmatebebs gisurvebT da Tqvenc gilocavT, batono avTandil. bednieri axali weli dagbedebodeT!