,, ოღონდ არ უნდა დაკარგო ქართული სიტყვის ნათელი”
qarTvelebi vamayobT eniT da damwerlobiT, romelic msoflios 14 damwerlobas Soris erT-erTia. Tumca mxolod siamaye ar aris sakmarisi. enas rom movla-gafrTxileba da dacva unda, amas TiToeuli Cvengani ufro siRrmiseulad unda vacnobierebdeT.
yvela vxedavT, rogor `Semogvepara~ ucxo sityvebi da damkvidrda metyvelebaSi, magram arafers vakeTebT amis gamosasworeblad. aRniSnul problemasTan dakavSirebiT sasaubrod SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis profesorebs mivmarTeT. Cveni pirveli respondentia profesori mamia faRava, romelsac miaCnia, rom ena Tavad qarTvelebma ar viciT saTanadod, amitomac iolad `vsesxulobT~ ucxo sityvebs.
– enas TviTon vabinZurebT, es aris uSualod Cveni Taobis nakli. SeiZleba dRevandelma Taobam urTierTobis dros gamoiyenos ucxouri leqsikuri erTeulebi (rogorc zepiri, ise weriTi metyvelebis dros), magram es sulac ar niSnavs, rom enam es leqsikuri erTeuli ukve isesxa. gamoyenebidan sesxebamde aris grZeli gza gasavleli: enam unda miiRos, urTierTobaSi gamoiyenos, Semdeg Tavis samoselSi gaaxvios es sityva da mxolod amis Semdeg isesxebs mas, sxvagvarad aqcevs mas Tavisi leqsikuri fondis nawilad. ucxo leqsikis gamoyeneba (umizno Tu miznobrivi) aris dRevandeli Taobis metyvelebis problema. SeiZleba dRes gamoyenebuli leqsikuri erTeulebi xval enam ar iguos da uaryos, ukuagdos igi. da kidev: ramdenad kargad vflobT Cvens mSobliur enas, ramdenad mizanmimarTulad viyenebT metyvelebaSi barbarizmebs, es Cveni kulturis mTavari niSani, Cveni ganaTlebis donis maCvenebelia, – gviTxra mamia faRavam.
ra iwvevs enis dabinZurebas da ra xerxebs unda mivmarToT am problemis Tavidan asacileblad? am kiTxvaze profesori Sorena maxaWaZe gvpasuxobs:
– pirvel rigSi, enis dabinZurebas iwvevs xalxis mier enisadmi udieri mopyroba. saxelmwifom unda SeimuSaos mkacri regulaciebi saliteraturo enis normebis dacvasTan dakavSirebiT. sabavSvo baRidan dawyebuli, Semdeg skolaSi, universitetSi, gansakuTrebuli yuradReba unda eqceodes saliteraturo enis normebis dacvas, mSobliuri enisa da literaturis swavlebas. rodesac yvela mzad iqneba sakuTari enis, misi normebis dasacavad, saqmec maSin gamoswordeba.
mediaSi metyvelebasTan dakavSirebul problemebze gvesaubreba profesori qeTevan SoTaZe. misi azriT, media yvelaze metad amkvidrebs ucxo sityvebs da miiCnevs, rom unda arsebobdes kontrolis meqanizmi, romelic wminda enobrivi TvalsazrisiT moawesrigebs am problemas.
– ena, zogadad, adamianisa da eris TavisTavadobis maCvenebelia, – gviTxra man, – Sens identobas, meobas, erovnulobas swored ena usvams upirveles yovlisa, xazs. `ra ena waxdes, eric daeces, waecxos Cirqi taZarsa wmindas~ da ramdenad mniSvnelovania enis dacvis sakiTxi am TvalsazrisiT, esec cxadia. amitom maqsimalurad unda vecadoT, SevaCeroT enis dabinZurebis procesi. amisTvis, upirvelesad, skolaSi moswavleebTan unda vimuSaoT intensiurad, radgan swored am Taobis bavSvebi iyeneben xSirad ucxo sityvebs.
Jurnalisti irma abulaZe miiCnevs, rom skolaSi gramatikis swavlebas ufro meti dro unda daeTmos, vidre dRes eTmoba, radgan swored gramatika gansazRvravs enis saZirkvels:
– mTavari problema CvenSia! Cven, TiToeulma moqalaqem, Cvenive Tavs unda avukrZaloT ucxo sityvebis gamoyeneba. otia ioseliani ambobs – `ena udris ers~, es cneba ise unda gaviTavisoT da SevisisxlxorcoT, rom arasdros dagvaviwydes, magram enis damaxinjeba ise gagvijda sisxlSi, verc ki vamCnevT.
ra iwvevs yovelives, sad vxedavT gamosavals, aris Tu ara safrTxis winaSe ena, SeiZleba Tu ara davkargoT is siwminde, romliTac vamayobT? es is kiTxvebia, romelic uamrav adamians awuxebs. Tumca enis gadasarCenad aravin vibrZviT. yvelam erTad unda davicvaT Cveni saganZuri, romliTac ase vamayobT odiTganve. saintereso mosazreba aqvs students, romelic ganicdis enis aseT dabinZurebas. rogorc is ambobs: `mSobliur enas skolaSi misvlamde veuflebiT, amitom mTavari moZRvari jer mSobelia, Semdgom ki maswavlebeli. samwuxarod, skolaSi ar aswavlian qarTul enas ise Rrmad, rom Semdgom SevZloT kargi qarTuliT metyveleba~. enas safrTxes uqmnis masmediac. enis barbarizmebiT dabinZureba identobis dakargvis tolfasia, amitom problemis mogvareba, upirvelesad, skolasa da ganaTlebis sistemazea damokidebuli, Semdeg ki sazogadoebis keTil nebaze. Cvenc da momavalma TaobamacA xeli unda SevuwyoT am problemis aRmofxvras, xSirad mivceT erTmaneTs SeniSvna da avuxsnaT, rom qarTul enas imaze gacilebiT ukeTesi leqsika aqvs da sityvas ufro meti sinonimi gaaCnia, vidre sxva enas, – aRniSna irma abulaZem.
ra Tqma unda, TiToeulis mosazreba metad saintereso da gasaTvaliswinebelia, Tumca Sesasruleblad – Zneli, radgan, am problemas erTi da ori kaci ver gadaWris. amisTvis saWiroa skolis, umaRlesi saswavleblis, saxelmwifos erToblivi muSaoba.
mariam afaqiZe,
ia xozrevaniZe,
salome frangiSvili,
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis profesiuli programis `korespondentis~ mesame safexuris studentebi