31 მაისის შემდეგ შემცირდება თუ არა დაძაბულობა ნატოსა და რუსეთს შორის?
ნინო ცხვარაძე 591 98 24 30
nato-ruseTis sabWos sxdoma 31 maissaa CaniSnuli. natos generaluri mdivani iens stoltenbergi germanul gamocemasTan mxareebs Soris
dialogis mniSvnelobaze saubrobs. igi miiCnevs, rom nato-ruseTs Soris ganxilvis mTavar Temebad ukraina, samxedro sferoSi
gamWvirvaloba, riskebis Semcireba da samxedro swavlebebi rCeba
rogor dasruldeba 31 maisis sxdoma, sul male SevityobT, Tumca manamde Tvali gadavavloT natosa da ruseTis federacias Soris urTierTobas, romelic 1991 wels daiwyo. es is periodia, roca ruseTi Crdiloatlantikuri TanamSromlobis sabWos wevri gaxda 1994 wels ki natos programas `partnioroba mSvidobisaTvis~ SeuerTda.
`civi omis~ dasrulebis Semdeg aRmosavleT evropaSi natos SesaZlo gafarToebaze daiwyo saubari. amis sapasuxod, 1993 wlis oqtomberSi, ruseTis politikurma da samxedro xelmRvanelebma natos misamarTiT kritikuli gancxadeba gaakeTes, rac swored im faqtiT iyo ganpirobebuli, rom aliansSi ukve ganixileboda natos SesaZlo gafarToebasTan dakavSirebuli sakiTxebi da mimdinareobda molaparakeba aliansis SesaZlo wevrebTan. ruseTis am qmedebam ganapiroba natos wevri qveynebis mier, garkveulwilad, poziciis Serbileba natos gafarToebis sakiTxTan dakavSirebiT. aRsaniSnavia, rom ruseTs Tavidanve uaryofiTi damokidebuleba gaaCnda natos iniciativiT Seqmnili Crdiloatlantikuri TanamSromlobis sabWos mimarT. iniciativa aRiqmeboda rogorc natos instrumenti, mimarTuli aliansis politikuri da samxedro gavlenis gasazrdelad aRmosavleT evropaSi.
ruseTis mimarT undobloba natos politikur wreSic arsebobda. aliansis wevrebi miiCnevdnen, rom igi ver gaxdeboda maTi srulfasovani partniori, Tanac aucilebel pirobad aRiqvamdnen gafarToebas aRmosavleTis mimarTulebiT, rac ruseTis interesebs ewinaaRmdegeboda. xsenebulis miuxedavad, nato ruseTTan urTierTobebis gasamyareblad kavSirs mainc agrZelebda.
1995 wels usafrTxoebis sakiTxebisadmi miZRvnil konferenciaze, romelic miunxenSi gaimarTa, Statebis Tavdacvis mdivanma perim ukve oficialurad ganacxada, rom arsebobda ruseTTan gaformebuli specialuri xelSekruleba, romelic SeiZleboda Camoyalibebuliyo urTierTgagebis qartiis an memorandumis saxiT. am dokumentis mTavari amosavali punqti unda yofiliyo nato-ruseTis erTgvari mudmivmoqmedi sakonsultacio komisiis Seqmna. naTeli xdeboda, rom natoSi aqtiuri konsultaciebi mimdinareobda ruseTTan dialogisa da TanamSromlobis gaRrmavebis Sesaxeb.
1998 wels ruseTsa da natos Soris diplomatiuri warmomadgenloba dafuZnda, bosniaSi da kosovoSi Seqmnilma viTarebam ki Tavisi negatiuri daRi daasva nato-ruseTis urTierTobas. 1999 wlis martSi natom iugoslaviaSi samxedro operacia ganaxorciela, Sedegad ruseTi droebiT gamovida nato-ruseTis mudmivmoqmedi sakonsultacio komisiis Semadgenlobidan, aseve Sewyvita Tavisi monawileoba evroatlantikuri partniorobis sabWoSi da gamoaZeva moskovidan natos sainformacio centris ori warmomadgeneli.
rac Seexeba saqarTvelos, ruseT-saqarTvelos 2008 wlis omi natom Seafasa da ganacxada, rom ruseTis samxedro qmedebebi saqarTveloSi `araproporciuli da mSvidobis damcvelis rolisTvis Seusabamo iyo, ewinaaRmdegeboda konfliqtis mSvidobiani gziT mogvarebis im principebs, rac gacxadebulia helsinkis saboloo aqtSi, nato-ruseTis damfuZnebel aqtsa da romis deklaraciaSi~. 2009 wlis 4 aprils strasburgsa da kiolnSi gamarTul samitebze aliansis liderebma ganacxades saqarTvelos sakiTxze ruseTTan SeuTanxmeblobis Sesaxeb, Tumca gadawyvites, praqtikuli da politikuri TanamSromloba ruseTTan ar SeewyvitaT. maT gamoTqves mzadyofna, ufro efeqturi gaexadaT erToblivi TanamSromloba nato-ruseTis sabWos farglebSi.
2014 wlis martSi ukrainaSi ganviTarebul movlenebTan dakavSirebiT, Crdiloatlantikuri sabWos wevrebma sagangebo sxdoma moiwvies, sadac daaskvnes, rom ruseTis qmedebebi `ewinaaRmdegeboda rogorc nato-ruseTis sabWos, aseve partnioroba mSvidobisaTvis programis principebs~. amave wlis seqtemberSi `civi omis~ dasrulebis Semdeg natom pirvelad ar miiwvia ruseTi Tavis samitze. moxda seriozuli cvlileba natosa da ruseTis urTierTobaSi. ori wlis Semdeg ki natom oficialurad aRiara ruseTi Tavisi arsebobisTvis erTaderT safrTxed da miznad daisaxa misi SeCereba.
ra moxda ruseTsa da natos Soris 2014 wels?
ufro met informacias politolog aslan lorTqifaniZisgan gavigebT.
– nato da ruseTi konkurenti geopolitikuri aqtorebia, Tumca isini sxvadasxva xarisxiT TanamSromloben erTmaneTTan. arsebobs nato-ruseTis sabWos formati. orive gaerTianebul samxedro Stabs aqvs komunikaciis mudmivi cxeli xazi. erTmaneTs acnobeben dagegmili samxedro swavlebebisa da samxedro operaciebis Sesaxeb, rasac minimumamde dahyavs maT Soris samxedro dapirispirebis albaToba. konkurent mxareebs Soris urTierTobis xarisxi sxvadasxva dros sxvadasxva intensivobis da xarisxisaa. 2014 wels ruseT-natos urTierToba rTuli iyo ukrainaSi SeWrisa da yirimis aneqsiis gamo.
– batono aslan, ratom aRiara 2016 wels natom ruseTi Tavisi arsebobisaTvis erTaderT safrTxed?
– natos aRmosavleTiT gafarToeba moxda im pirobebSi, roca misi konkurenti – ruseTi SedarebiT susti iyo. energomatareblebze fasebis zrdam ruseTis ekonomikis zrda gamoiwvia. mzardi gaxda misi samxedro biujeti anu ruseTis geopolitikuri simZlavreebi gaizarda. am movlenebis proporciulad gaizarda ruseTis roli saerTaSoriso politikaSic. am faqtorebma gazarda natos axali wevrebis – aRmosavleT evropisa da baltiispireTis qveynebis mimarT ruseTidan momavali safrTxeebis albaToba. orive konkurenti mxare erTmaneTs safrTxed aRiqvams, Tumca TanamSromlobis, dialogis, koordinirebuli moqmedebis aucileblobazec saubroben. nato da ruseTi yvelaze aqtiurad terorizmis winaaRmdeg brZolaSi TanamSromloben: cvlian informaciebs da xandaxan atareben erTobliv samxedro operaciebsac.
– moaxloebul Sexvedras rogor SeafasebT?
– nato-ruseTis sabWo 2002 wels Seiqmna. is mxareebs Soris TanamSromlobisa da saerTo gadawyvetilebebis mizniT Seqmnili Tanasworuflebiani meqanizmia. misi muSaoba 2014 wels ukrainis krizis gamo Sewyda da 2-wliani pauzis Semdeg – 2016 wels ganaxlda. 2017 wlis oqtomberSi Catarda bolo sxdoma, mimdinare wlis 31 maiss ki es morigi Tavyriloba iqneba, sadac konkurentebi ganixilaven maT Soris arsebuli problemebis farTo speqtrs, dawyebuli ukrainis problemidan dasrulebuli siriis krizisiT. imedi viqonioT, rom saubari saqarTvelos okupirebul teritoriebzec iqneba. wina raundebis msgavsad, am Sexvedras konkretuli Sedegebi ar eqneba, Tumca Semcirdeba nato-ruseTs Soris daZabulobis xarisxi da maT Soris diplomatiuri urTierTobebis intensivoba gaizrdeba.
