ასლან ლორთქიფანიძე: საქართველოს რეგიონების დეოკუპაციის გასაღები ჩვენს ეკონომიკურ და დემოკრატიულ განვითარებაშია
trampi-putinis Sexvedram daadastura, rom Tanamedrove msoflioSi mimdinare politikur procesebze gavlenas swored aSS-ruseTis diplomatiuri urTierTobebi
axdens da ori lideris Sexvedras meti sargebeli moaqvs, vidre konfrontacias
izrdeba rusuli gavlena msoflioSi aSS-is gavlenis Sesustebis paralelurad da saqarTvelo dgeba realobis winaSe – natoSi integraciis procesi damokidebulia dasavleT-ruseTis geopolitikuri simZlavreebis Tanafardobaze. aSkaraa, rom ruseTi globalur politikaSi dabrunda.
ra procesebma gamoiwvia es da sad devs saqarTvelos regionebis deokupaciis gasaRebi? – amis Taobaze da sxva aqtualur sakiTxebze Tavis Tvalsazriss gviziarebs politologi aslan lorTqifaniZe. gTavazobT masTan intervius.
– bolo dReebSi mniSvnelovani ambebi moxda, gaimarTa natos samiti. euTos saparlamento asambleam agvistos omis aTi wlisTavTan dakavSirebiT rezolucia miiRo, aSS-sa da ruseTis prezidentebi Sexvdnen erTmaneTs. rogor SeafasebT yovelive amas?
– nebismieri samiti da maT mier miRebuli rezoluciebi trampi-putinis SexvedrasTan SedarebiT meorexarisxovani datvirTvisaa msofliosTvis. minimum bolo aTwleulis mocemulobaa is, rom Cvens planetaze mniSvnelovani gadawyvetilebebi, romelic gavlenas axdens msoflioSi mimdinare politikur procesebze, miiReba aSS-ruseTis dialogis, diplomatiuri urTierTobebis Sedegad. rogorc wesi, am urTierTobebis Sinaarsis Sesaxeb mwiri informacia mogvewodeba. nebismier SemTxvevaSi, am ori msoflio politikuri moTamaSe saxelmwifoebis liderebis Sexvedras ufro meti sargebeli moaqvs msofliosTvis, vidre konfrontacias. natosa da euTos rezoluciebi, komunikeebi da erToblivi gancxadebebi saqarTvelosTvis aranairi praqtikuli Sedegis momtani ar aris – mxolod moraluri da samarTlebrivi datvirTva aqvs, romlebic, ra Tqma unda, pozitiuria Cveni qveynisTvis.
– aris Tu ara es Sexvedra imis maniSnebeli, rom ori qveynis urTierTobaSi axali etapi daiwyo?
– am or konkurent qveyanas aqvs mudmivi da uwyveti diplomatiuri arxebi erTmaneTTan komunikaciisTvis. amitomaa, rom liderebis Sexvedra ar iwvevs raime gardatexas ori qveynis urTierTobebSi. arc am Sexvedrisgan unda velodoT raime gansakuTrebuls da axals. aris sakiTxebi, sadac maTi interesebi erTmaneTs emTxveva (magaliTad, terorizmis winaaRmdeg brZola da aSS), xolo aris iseTi problemebi, romelTan dakavSirebiTac isini ver Tanxmdebian. SeuTanxmebel sakiTxTa mokle CamonaTvali aseTia: ukrainis, saqarTvelos da moldovas teritoriebis deokupacia, siriis sakiTxi, iranis birTvuli programis Sesaxeb miRweuli SeTanxmeba, aSS-is antisaraketo sistemebis aRmosavleT evropaSi ganTavseba, kaliningradSi rusuli samxedro potencialis zrda da a.S.
– trampi-putinis Sexvedras umwvavesi kritika mohyva aSS-is politikur wreebSi. mas samarcxvinoc ki uwodes…
– tramps aqvs Zalian saintereso da ucnauri midgoma konkurentebTan: is jer ukiduresad Zabavs maTTan urTierTobas, xolo Semdeg cdilobs diplomatiuri gzebiT, pirdapiri dialogiT miiRos maqsimaluri sargebeli. aSS-Si aris politikuri elitis nawili, romelic fiqrobs, rom ruseTTan xisti meTodebiT ufro metis miReba SeuZlia, vidre rbili Zalis gamoyenebiT. maTi gaRizianeba trampi-putinis Sexvedris Semdeg moulodneli ar yofila. ori qveynis lideris preskonferenciaze iyo iseTi niuansebi, romelic aSS-Si cudad miiRes da es sruliad legitimuri reaqcia iyo. trampi biznesidan mosuli adamiania xelisuflebaSi da mas, putinisgan gansxvavebiT, naklebi gamocdileba aqvs, ris gamoc is ise ver warmoadgens aSS-s ruseTTan urTierTobaSi, rogorc es surs amerikelebis da maTi mokavSireebis umravlesobas. Tumca misi survili, ruseTTan komunikaciis xarisxis zrdiT miaRwios aSS-sTvis met sargebels aris pragmatuli politikuri nabiji.
– Tqveni azriT, ruseT-amerikis urTierTobebi rogor warimarTeba, mosalodnelia Tu ara maT Soris msoflios xelaxali gadanawileba?
– maT Soris gavlenis sferoebs ar aqvs mkveTri wiTeli xazebi gavlebuli, isini TanamSromlobis paralelurad, konkurenciis mudmiv reJimSi arian, ris gamoc vRebulobT `mcocav gavlenis sferoebs~. amasTan, momravlda iseTi qveynebi, romlebzec aSS-isa da ruseTis gavlena met-naklebad Tanabrad vrceldeba. bolo aTwleulis dakvirvebiT cxadi xdeba, rom aSS-is gavlenis Sesustebis paralelurad izrdeba rusuli gavlena msoflioSi, risi mizezic isaa, rom 90-ian wlebSi aSS-ma, konkurentTan SedarebiT, erTbaSad didi upiratesoba miiRo am mxriv. am masStabis gavlenis sferoebis SenarCunebas didi geopolitikuri simZlavreebi, resursebi sWirdeba. im fonze, rodesac trampi amcirebs sagareo daxmarebebis moculobas da mas saSinao problemebis mosagvareblad mimarTavs, sul ufro gauWirdeba im masStabis gavlenebis SenarCuneba, romelic dRes aqvs aSS-s msoflioSi.
– ra gavlena SeiZleba moaxdinos natos gadawyvetilebaze putinis mier gakeTebulma gancxadebam saqarTvelosTan mimarTebaSi?
– ruseTs natos aRmosavleTiT gafarToebazec msgavsi reaqcia hqonda, Tumca es mainc moxda. ruseTi maSin gacilebiT susti saxelmwifo iyo vidre dRes, ris gamoc, Cvenda samwuxarod, putinis gancxadebas aqvs realuri safuZvlebi, rac prezident trampis gancxadebamac daadastura, rom am etapze ar ganixileba saqarTvelos natoSi Semdgomi integraciis sakiTxi. Cven ver SevcvliT im geopolitikur ZalTa balanss, romelic dRes arsebobs ruseTsa da aSS-s Soris da unda viyoT am procesis adekvaturi – gavagrZeloT mWidro TanamSromloba natosTan da naklebi vifiqroT mis aramarto wevrobaze aramed mapis miRebazec. saqarTvelos natoSi Semdgomi integraciis procesi didwilad damokidebulia dasavleT-ruseTis geopolitikuri simZlavreebis Tanafardobaze, mxolod mcire nawili – Cvenze: saqarTveloSi demokratiuli procesebis ganviTarebasa da ekonomikis zrdaze.
– garkveulwilad, natoze ruseTi xom ar axdens gavlenas da am kuTxiT romeli qveynebi iTvaliswineben moskovis pozicias natos argafarToebasTan dakavSirebiT.
– rogorc ruseTi axdens natos wevr qveynebze zemoqmedebas, ise natoc urTierTqmedebs masze. es ormxrivi zemoqmedebis procesi anu politikuri konkurenciaa or msoflio geopolitikur poluss Soris. ruseTis zemoqmedeba gansakuTrebiT TvalSisacemia evropis im saxelmwifoebze, romlebSic rusuli energomatareblebisa da sagareo vaWrobis procentuli maCveneblebi maRalia. natos gafarToebis winaaRmdeg ZiriTadad evrokavSirisa da natos wamyvani qveynebi – germania da safrangeTi gamodian. es maTi surviliT nakarnaxevi araa. natos wevri qveynebi acnobiereben, rom maTi geopolitikuri simZlavreebi Crdilo-atlantikuri aliansis arsebuli status-qvos SenarCunebisTvisac ki ar aris sakmarisi aramcTu misi ganvrcobisTvis. dRes natos mTavari amocana swored natos moqmedi wevrebis erTianobisa da arsebuli `sazRvrebis~ SenarCunebaze, am geografiuli arealis usafrTxoebaze zrunvaa. natos am mxriv aqvs seriozuli problemebi.
– ruseTis sagareo saqmeTa saministrom natos arafrismaqnisi organizacia uwoda. es ras niSnavs?
– mas Semdeg, rac `varSavis paqtma~ arseboba Sewyvita, nato misi mTavari konkurentis gareSe darCa, romlis sapirwonedac is Seiqmna. karga xnis ganmavlobaSi organizacia axali funqciis Ziebis procesSi iyo. natom mTavar proritetad msoflioSi mSvidobis, usafrTxoebis uzrunvelyofa da terorizmis winaaRmdeg brZola daasaxela, Tumca, ruseTi mas mainc aRiqvamda nacionalur safrTxed. gasuli saukunis 90-ian wlebSi ruseTi da nato axlos iyvnen integraciasTan. misi natoSi gawevrianeba ver moxerxda imis gamo, rom am organizaciaSi gadawyvetilebebi konsesusis anu yvela wevris TanxmobiT miiReba da ruseTs SeeZlo nebismieri sakiTxis dablokva natoSi. arc ruseTs hqonda im xarisxis ndoba, rom natoSi gawevrianebuliyo, yofil iugoslaviaSi natos samxedro Carevam ki gaanula es SesaZlebloba, ris gamoc moinaxa Sualeduri varianti da 2002 wels Seiqmna nato-ruseTis sabWo. mas Semdeg, rac ruseTma daibruna msoflio politikuri moTamaSis `statusi~, nato masTan konkurentul mdgomareobas daubrunda. ruseTis sagareo uwyebis xelmZRvanelis es gancxadeba swored am konkurentuli mdgomareobiTaa gamowveuli, is cdilobs daakninos natos SesaZleblobebi sakuTari mosaxleobisa da msoflio sazogadoebis TvalSi.
– miuxedavad saerTaSoriso zewolisa, ruseTi mainc cdilobs Tavisi gaitanos, yuradRebas ar aqcevs gancxadebebs, rezoluciebs…
– es niSnavs imas, rom ruseTi damoukidebeli geopolitikuri moTamaSea da, sxva msoflio moTamaSeebis msgavsad, misi sruli `politikuri boWva~ SeuZlebelia. ruseTTan urTierTobaSi met-naklebi warmatebis miRweva SesaZlebeli iqneba misi yvela formatis dialogSi `CaTreviT~ da perioduli masStaburi ekonomikuri sanqciebis gamoyenebiT, romelic dasavleTsac daazaralebs, magram ise vera, rogorc ruseTs. mis winaaRmdeg dRes moqmedi ekonomikuri sanqciebi SezRuduli formiT moqmedebs, ris gamoc mas mniSvnelovani Sedegebi ar moaqvs.
– evrokavSirsa da aSS-s Soris farul dapirispirebaze xom ar mianiSnebs is faqti, rom rig sakiTxebSi evropa aSS-is poziciebs ar iziarebs. samomavlod darCeba amerika msoflios liderad?
– aSS-sa da evrokavSiris wevri qveynebis uTanxmoeba, ZiriTadad, 2 mizeziT aris gamowveuli: 1. importirebuli saqonlis araTanabari sabaJo da sagadasaxado tarifebiT; 2. natoSi aSS-is 2/3-iani finasuri kontribuciiT. amerikelebi SeSfoTebulebi arian imiT, rom evrokavSirTan aqvT uaryofiTi savaWro balansi, rac nawilobriv gamowveulia araTanabari sabaJo da sagadasaxado tarifebiT anu aSS-Si evropuli saqoneli ufro naklebad ibegreba, vidre amerikuli saqoneli – evropaSi. amasTan, amerikelebs aRar surT evropis usafrTxoebisTvis Tavad evropelebze meti finansuri resursebis gaReba. aSS didi xania iTxovs evropelebisagan, rom Tavdacvaze daxarjon mTliani Sida produqtis (mSp) aranakleb 2%, radgan Tavad 4,2%-s xarjavs. aSS wamyvani msoflio politikuri moTamaSea, Tumca msoflio karga xania aRar aris erTpolusiani da am mxriv konkurencia sakmaod maRalia, maT Soris evrokavSirsa da aSS-s Sorisac, miuxedavad imisa, rom maT aqvT partnioruli urTierTobebi. am konkurentul garemoSi dRiTi dRe izrdeba CineTis, rogorc msoflio politikuri moTamaSis geopolitikuri simZlavreebi da roli.
– aSkaraa, rom ruseTi globalur politikaSi dabrunda. es ram ganapiroba?
– ruseTis msoflio politikur moTamaSed dabruneba gamoiwvia energomatareblebze fasebis zrdam, ramac misi ekonomikis swrafi zrda ganapiroba. paralelurad, gaizarda misi samxedro SesaZleblobebic. aseve, ruseTs hyavda susti lideri elcinis saxiT, romlis putiniT Secvlamac iTamaSa garkveuli roli qveynis gaZlierebaSi. amas xeli Seuwyo dasavleTis saxelmwifoebs Soris koordinaciis arasakmarisma xarisxmac.
– amJamad kremli gamoricxavs okupirebuli teritoriebis Sesaxeb saubars, magram samomavlod mosalodnelia Tu ara maTi deokupacia da saamisod ra unda moimoqmedos qarTulma mxarem?
– saqarTvelos regionebis deokupaciis gasaRebi Cvens ekonomikur da demokratiul ganviTarebaSia. mxolod ekonomikurad Zlier da maRali xarisxis demokratiis matarebel saqarTvelos SeuZlia aRadginos teritoriuli mTlianoba saerTaSoriso Tanamegobrobis CarTulobiTa da ruseTTan uSualo diplomatiuri urTierTobebis gziT. afxazeTisa da cxinvalis regionebis deokupacia aseve damokidebulia saerTaSoriso politikur viTarebaze. am etapze, samwuxarod, arc saSinao da arc sagareo mdgomareoba ar gvaZlevs saSualebas, gavamTlianoT qveyana, Tumca zemoT CamoTvlili xelsayreli saSinao da sagareo faqtorebis Tanxvedris SemTxvevaSi, amis SesaZlebloba arsebobs.
