გაზარმაცებული ბენეფიციარები, პორტატული რენტგენის აპარატი და . . . გაფანტული სკლეროზით დაავადებულთა იმედისმომცემი პერსპექტივები
ირმა ცეცხლაძე 27 48 93
jandacvis sfero isev gamoirCeva axal-axali programebiT, romlebic sakmaod mniSvnelovan SeRavaTs aZlevs rogorc avadmyofebs, ise maT ojaxebs. rigi problemebis, gaugebrobebis, saerTo SeWirvebis fonze, aWaris jandacvis saministro axerxebs regionaluri masStabiT sxvadasxva proeqtis realizebas, romelic saerTaSoriso donori organizaciebis mxardaWeriTac xorcieldeba. aRsaniSnavia isic, rom mTeli sistema gadasulia eleqtroportalze da iqmneba saerTo baza, rac gaaumjobesebs rogorc samedicino servisebis xarisxs, ise masze kontrols.
`programebis ricxvi, simbolurad, 41-ze aviyvaneT da imedi gvaqvs, sabolood miviRebT im Sedegs, risTvisac mTeli saministro da mTavroba viRvwiT~, – RimiliT ambobs aWaris janmrTelobisa da socialuri dacvis ministri zaal miqelaZe da saubrobs rogorc problemebze, ise warmatebebsa da samomavlo gegmebze.
– batono zaal, minda saubari daviwyoT sakmaod mtkivneuli TemiT – Tvec araa gasuli, rac 29 wlis qali – melano futkaraZe apendicitiT gamowveuli peritonitiT gardaicvala. misi ojaxis wevrebi baTumis referaluri saavadmyofos im eqimis pasuxismgeblobis sakiTxis dayenebas iTxoven, romelmac araswori diagnozi dasva. Tavad saavadmyofoSi braldebas kategoriulad uaryofen, Tumca . . . es erTeuli SemTxveva araa, amitomac iTxoven baTumis sxvadasxva klinikaSi gardacvlilTa axloblebi droebiTi sagamoZiebo komisiis Seqmnas.
– pirvel rigSi, kidev erTxel vusamZimreb aseTi tragediis winaSe damdgar ojaxebs, magram ara kolegebis dasacavad, aramed zogadi statistikidan gamomdinare, unda iTqvas, rom medicina ar aris `2+2=4~. Tu gadaxedavT evropa-amerikis specialur samedicino Jurnalebs, sadac kvlevebi da Sromebi qveyndeba eqimTa gadacdomebze, romelic standartSi jdeba, darwmundebiT, rom mxolod aWaraSi ar aris es Tema aqtualuri. Tqven mier naxseneb SemTxvevaSi ise msubuqad ar idga sakiTxi, rogorc zogierTebi hyvebian. Tbilisidan mowveulia specialistTa jgufi, romelic ikvlevs faqts, pirveli konsultaciidan dawyebuli – letalur Sedegamde. Aamavdroulad, Catarda eqspertiza da iqidanac velodebiT daskvnebs. Sinagan saqmeTa saministrom gamoZieba sisxlis samarTlis kodeqsis 116-e muxliT daiwyo, rac gaufrTxileblobiT sicocxlis mospobas gulisxmobs. aqve aRvniSnav, rom evropis bevr qveyanaSi msgavs SemTxvevebze gamoZiebac ki ar mimdinareobs, radgan daSvebulia rigi samedicino Secdoma. isic gaixseneT, rom aq erTi eqimi – eqoskopisti iyo mTavar damnaSaved moazrebuli, arada, praqtikaSi ar arsebobs diagnozis damdgeni eqoskopisti, ZiriTad gadawyvetilebas sxva iRebs. mokled, vimedovnebT, rom tragediis gamomwvevi mizezebi sabolood gairkveva da damnaSave, Tu gamoikveTa, pasuxs agebs. Aaseve iqneba sxva dazaralebulTa SemTxvevebSic. momzaddeba erToblivi werili, romelic centralur mTavrobaSi gaigzavneba, calkeuli SemTxvevebi detalurad Seiswavleba.
– SeuZlebelia ar vaxsenoT socialur muSakTa gaficva, romelic uceb wamoiwyo da aseve swrafad dasrulda. rogor fiqrobT, mesame politikur Zalas xom ar hqonda destabilizaciis mowyobis mcdeloba?
– sxva ra unda ifiqro, rodesac es Tema jer kidev gasuli wlis Semodgomaze wamoiWra. axla, gazafxulzec, jer kidev gaficvebis talRis agorebamde daanonsda, rom am kuTxiT ukve muSaobda jandacvis saministro socialuri momsaxurebis saagentosTan erTad, anu apirebdnen saxelfaso ganakveTis gadaxedvas. im moculobis samuSao, romelsac es adamianebi awarmoebdnen, saWiroebda met finansur mxardaWeras da saTanado teqnikur aRWurvilobas. mesmis, rom TanamSromlebs eCqarebaT da imaze swrafad surT sakiTxis mogvareba, vidre amis saSualebas grafiki mogvcems. yvelam viciT, rom biujetSi cvlilebis Sesatanad da xelfasebis gasazrdelad garkveuli procedurebis Catarebaa aucilebeli, rac droSi iweleba. erT kviraSi veravin verafers Secvlis. rac Seexeba mesame Zalis CarTulobas, amis eWvi yovelTvis SeiZleba gamoTqva, radgan rodesac sakiTxi isedac daanonsebulia, amasTan, saministro acxadebs prioritetebs da mainc aaqtiureben problemas, cxadia, Cndeba kiTxvis niSnebi. aqve minda xazgasmiT aRvniSno, rom amaSi ar vgulisxmob Tavad socmuSakebs – adamianebs, romlebzec gadadis uzarmazari Sroma da namdvilad imsaxureben saTanado samuSao pirobebis Seqmnas.
– Tavis droze ratom ar mixedes am saqmes?
– imitom, rom am bolos gaizarda moTxovna socialuri muSakebis mimarT, am servisebTan dakavSirebiT rogorc sazogadoebis, ise saxelmwifos mxridan. arc aris gasakviri, rom moiTxoves rogorc kadrebis damateba, ise anazRaurebis gazrdac.
– TanamSromlebs daamateben am sferoSi?
– sakadro resursis damateba uceb ver moxerxdeba, radgan aucilebelia maTi saTanado gadamzadeba, Tumca miuRweveli araferia. minda kmayofilebiT aRvniSno, rom am areulobis dros gaimarjva gaficulTa saRma nawilma, romelmac miiRo gaficvis Sewyvetis da samuSaoze dabrunebis gadawyvetileba. imedia, yvela msgavsi sakiTxi mSvidad mogvardeba, orive mxaris sasargeblod.
– TandaTan aqtiurdeba SSm pirTa Tema maTTvis meti komfortis Seqmnisa da momsaxurebis SeTavazebis kuTxiT, raTa moxdes am adamianebis sazogadoebaSi integracia. Tqveni saministro ras akeTebs am mimarTulebiT?
– samwuxarod, es adamianebi jer kidev axlo warsulSi iyvnen damalulebi. maT praqtikulad ver vxedavdiT. arc idga maTi sazogadoebaSi gamoyvanis, cxovrebis Cveul ritmSi CarTvis sakiTxi. aravin Taobda amis aqtiur mxardaWeras. madloba RmerTs, TandaTan mivediT im safexuramde, rom davinaxeT SSm pirebis da maTi ojaxebis autaneli mdgomareoba. mosaxleobac ufro gulmowyale, tolerantuli gaxda, ukve bevri moqalaqe CaerTo sxvadasxva procesSi, raTa SevuqmnaT maT Sesabamisi garemo urTierTobisTvis, movaxdinoT gare samyarosTan maTi sruli adaptireba rogorc verbaluri, ise araverbaluri kontaqtebisTvis, anu movamzadoT es adamianebi socialuri garemosTvis. mTavari mainc esaa.
– adrec xom iyo msgavsi mcdelobebi?
– principSi, aqamde arc iyo realuri programebi. sul ori welia, rac daviwyeT muSaoba autizmis speqtris mqone bavSvebis reabilitaciisTvis. am wamowyebam dagvanaxa is xarvezi – moqalaqeTa nawils gauWirda diagnozis identificireba, amitom, paralelurad sazogadoebrivi jandacvis centris daxmarebiT SevimuSaveT meore programa. igi ojaxis eqimebs saSualebas AaZlevs, am diagnozze eWvis mitanis SemTxvevaSi, pacienti Sesabamis specialistebTan gagzavnon, raTa saWiroebisamebr Cautardes adosis testi. es ar aris did TanxebTan dakavSirebuli, magram aRmoCndnen adamianebi, romlebsac amis saSualebac ar gaaCniaT, es nawilic Cven aviReT Tavze. autizmis speqtris gamovlenis SemTxvevaSi, bavSvi, cxadia, erTveba saTanado programaSi. am kuTxiT, finansurad gvexmareba baTumis municipaliteti, xolo danarCen raionebs saministro afinansebs.
– ra eliT am bavSvebs, srulwlovan asaks rom gadaabijeben?
– minda aRvniSno premier-ministris gancxadeba, romelmac xazgasma gaakeTa am mimarTulebaze. saubaria zrdasrulTaTvis autizmis centris aSenebaze, rac Zalian mniSvnelovania. mogexsenebaT, viwyebT bavSvTa reabilitacias, romelsac ara aqvs midevneba asakSi. marTlac, ra daaSaves am adamianebma? patarebs Tavidanve hyavT mxardamWeri ojaxebi, didebi ki praqtikulad mzrunvelobis gareSe rCebian. kargi iqneba, rodesac ganTavsdebian erTad, saTanadod aRWurvil garemoSi. sxvaTa Soris, bevri damxmare programa amuSavda, romelic SevimuSaveT pirveladi jandacvis eqimebisgan wamosuli winadadebebisa da iniciativebis gaanalizebiT.
– sakmaod didi interesi gamoiwvia gafantuli skleroziT daavadebulTa medikamenturma mkurnalobam. nuTu aris am daavadebisgan Tavis daxsnis saSualeba?
– sul ramdenime welia, rac ganviTarebul qveynebSi gamoCnda sakmaod ZviradRirebuli komponenti, romelic am daavadebis progresirebas aCerebs. Tavdapirveli kvleviT, misi fasi erT adamianze 35-dan 40 aTas lars Soris meryeobs. igi ukve gamoscades evropis ramdenime qveyanaSi da kargi Sedegi miiRes. Cven mivaRwieT SeTanxmebas, rom momwodeblebi ufro dabal fasze wamogvyvnen.
– ra SemTxvevaSi da vis daafinansebT?
– gafantuli skleroziT daavadebul pacientebs dadasturebuli diagnoziT, romlebic registrirebuli arian aWaris teritoriaze. cxadia, SSm pirTaTvis iyo 100%-iani dafinanseba, xolo sxva SemTxvevebSi – 20%-iani Tanadafinseba, Tumca esec mZime tvirTad daawva ojaxebs. amitom vagrZelebT molaparakebas mkurnalobis meore etapisaTvis, rom srulad davafinansoT. weliwadSi 25 aTasi laria erT pacientze. saerTo jamSi, 10 beneficiarze mets am etapze ver gavwvdebiT. aqve minda visargeblo SemTxveviT da madloba gadavuxado aWaris mTavrobas da umaRles sabWos, romelic didi yuradRebiT, gagebiT ekideba Cvens nebismier iniciativas da finansuri mxardaWeriT bevr sasikeTo saqmes akeTebs mosaxleobis janmrTelobisTvis.
– rogor mimdinareobs SarSan wamowyebuli proeqti `aWara – tuberkulozis gareSe~?
– am marTlac grandiozul programas vaxorcielebT Cveni mTavrobis da evropis `global-fondis~ uSualo mxardaWeriT, romelmac Cveni iniciativiT ara mxolod baTumi, sruliad aWara CarTo am procesSi. am mimarTulebiT gadamzadda pirveladi jandacvis TiTqmis yvela eqimi. gadmogvces maRali gamavlobis, ZviradRirebuli 3 avtomobili, romlis meSveobiTac gadaadgildebian Cveni epidemiologebi fTiziatrebTan erTad da adgilze ikvleven beneficiarebs. minda aRvniSno is faqtic, rom am dReebSi gvstumrobda jandacvis msoflio organizaciis eqsperti, romelsac am kuTxiT didi gamocdileba aqvs miRebuli sxva qveynebSi muSaobisas. man dadebiTad Segvifasa am mokle droSi gaweuli muSaoba da mogvca rekomendaciebi. amasTan, SemogvTavaza da velodebiT kidev ufro specializebul transports, romelic aRWurvili iqneba `jin-eqspertiT~ (naxvelis kvlevis aparati). plus amas, iqve ganTavsdeba portatuli rentgenis aparati, romlis gadaadgileba SeiZleba nebismier adgilas.
– ra saWiroa gadaadgileba, roca nebismier klinikaSia es aparati?
– mogexsenebaT, gagvizarmacdnen beneficiarebi. pirveladi eWvis mitanis Semdeg, zogierTi ar modis klinikaSi. amitom, sadRac Rrma sofelSi rom aRmoCndes SemTxveva, rentgens adgilze gadavuRebT, Tu ambulatoriaSic ar movida, saxlSi mivakiTxavT. mTavaria, ar davkargoT beneficiari ubnamde mosvlaSi an baTumSi Camosvlamde. am procesebis Semdeg ki monitoringis brigadebis meSveobiT gavakontrolebT maT, rom mkurnaloba bolomde miiyvanon. xSirad, rogorc ki Tavs ukeT igrZnoben, wamlebs da eqimebs Tavs anebeben, rac Semdgom ganukurnebeli formiT vlindeba.
– aWaraSi marTlac bevri iseTi programa xorcieldeba, razec sxva regionebSi ocnebasac ver bedaven.
– diax, axlaxan gvstumrobda saqarTvelos jandacvis ministris axali moadgile Tamuna gabunia, romelmac igive ganacxada. ara mxolod is, bevri aRniSnavs, rom aWara gaxda uamravi axali warmatebuli proeqtis da iniciativis avtori, romelic sxva regionebSic dainerga. kidev or proeqtze visaubreb, romelic izolirebulad Cvens avtonomiur respublikaSi xorcieldeba. erT-erTia SSm piris statusis miniWebis socialuri modeli, romelic dRemde diagnozis mixedviT eniWeba bavSvebs. Cven vswavlobT am SemTxvevebs, oRond ukve funqciebis mixedviT. anu zogierTi SeiZleba am funqcias asrulebdes, zogic – vera. amieridan swored amis mixedviT mieniWeba bavSvs SSm piris statusi. jerjerobiT, mxolod sapilote proeqtzea saubari, romelsac aWara asrulebs. meore proeqtia `bavSvis ganviTarebaze orientirebuli pirveladi jandacvis centrebis gaZliereba aWaraSi~, romlis farglebSic eqimebs treningebi utardebaT. mogexsenebaT, bavSvis srulyofili ganviTarebisaTvis kritikuli mniSvneloba eniWeba mis swor movlasa da mzrunvelobas adreul wlebSi. amitom, gaeros bavSvTa fondisa da Cveni saministros TanamSromlobiT inergeba 0-dan 6 wlamde asakis bavSvTa zrdasa da ganviTarebaze zedamxedvelobis sistema. iniciativa miznad isaxavs meTvalyureobis servisebis gaZlierebas. pirveladi jandacvis doneze iqneba mudmivi monitoringi. gaeros bavSvTa fondma yvela soflis da ojaxis eqimi aRWurva planSetebiT, CaurTo interneti, raTa monacemebi mudmivad Seiyvanon eleqtronul portalze, romelic yvelasTvis xelmisawvdomia. iqidan, saWiroebisas, eqims miuva signali, sad ra problemaa da mas SesaZlebloba eqneba referali gauwios pacients, mag. orTopedTan Tu endokrinologTan gauSvas. es xels Seuwyobs swor mimarTvianobas, Tanac iqve, bavSvis istoriazea mibmuli socialuri nawili. eqims aqvs valdebuleba, Seiswavlos bavSvis socialuri statusi da Tu dainaxavs, rom socialuri problemacaa, Tundac, kvebis, Setyobineba wava ukve socialur saagentoSi, romelic kvebis vauCeriT moamaragebs ojaxs. arc isaa gamoricxuli, mSobeli iyos imdenad Cauxedavi dRevandel sistemaSi, rom ekuTvnodes daxmareba, magram saTanado dokumentaciis arqonis gamo ver Rebulobdes.
– yvela speqtris gadabmiT da erTiani suraTis CamoyalibebiT, vfiqrob, sakmaod wavalT win biurokratiis Semcirebis kuTxiTac. aqamde ratom ar vsargeblobdiT axali teqnologiebiT?
– qveyana erTbaSad gadavida axal modelze, rasac hqvia perinatalogiuri samsaxuri anu igive dabadebis reestri, rac aiolebs sxvadasva process da zrdis xelmisawvdomobas. kerZod, sadac ar unda daibados bavSvi, klinika valdebulia monacemebi atvirTos saerTo bazaSi. aAm bazidan ojaxis eqimi (Tundac xulos raionis Soreul sofelSi) gaigebs, rom baTumSi daibada mis sofelSi registrirebuli piri. rodesac mSobiare gaewereba samSobiarodan saxlSi, 10 dRis vadaSi ojaxis eqimi miakiTxavs, Cvils awonis, gasinjavs da misi janmrTelobis monacemebs eleqtronulad atvirTavs saerTo portalze. ase gagrZeldeba manam, sanam patara ar gaxdeba 6 wlis.

