,, მინდოდა ფილმი ემოციით სავსე ყოფილიყო “
ნინო ცხვარაძე 591 98 24 30
12 aprils baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi profesor malxaz CoxaraZis dokumenturi filmis `ambavi Tormeti savanisa~ premiera gaimarTa, romelic pirveli filmia seriidan `dakarguli istoria~. filmSi asaxulia klarjeTis `aTormet savaneTa~ mxaris warsuli da Tanamedroveoba, qarTvelebisa da qarTuli enis mdgomareoba istoriul samxreT saqarTveloSi – taoSi, klarjeTsa da SavSeTSi . . . filmi Sedgeba sami nawilisgan: I. Woroxis qveyana; II. aTormetni; III. bedis borbali qarTvelTaTvis. qronometraJi Seadgens 75 wuTs. `aWarasTan~ filmze malxaz CoxaraZem isaubra.
– pirvel rigSi, gilocavT, batono malxaz, filmis premieras. rodis daiwyeT da ramden xans muSaobdiT masze?
– filmis scenarze, ufro zustad, scenaris samecniero safuZvelze muSaoba didi xnis win daiwyo. aq mxolod imas aRvniSnav, rom 2010 wlis miwuruls gazeT `aWaris~ sam nomerSi (137, 138, 139) gagrZelebebiT daibeWda Cemi vrceli naSromis sagazeTo varianti `xanZTa: Ziebani da mosazrebebi~. maSin saTaurTanve mivawere, rom es iyo `masalebi dokumenturi filmis scenarisTvis~. amis Semdeg, 2015 wels, gamoica monografia `xanZTa da `aTormet savaneTa~ mxaris Zveli salocavebi~, romelic Cveni universitetis qarTvelologiis centris kompleqsuri kvlevis mciredi nawilia mxolod, magram amjerad imitom vaxsene, rom wignis winaTqmaSi 2015 welsve mivuTiTebdi filmis Sesaxeb. kerZod, vwerdi: `naSromi `aTormet savaneTa~ mxaris Zvel Tu Tanamedrove problemebs exeba da igi wignisa da dokumenturi filmisgan Sedgeba; Sesabamisad, wigns mohyveba myari diski, romelzec filmia Cawerili. amgvar formatTan dakavSirebuli mravali siZnele Tavidanve Canda, magram Tanamedrove TurqeTis `qarTuli regionebi~, wlebis ganmavlobaSi nanaxi da gagonili, `dasawerTan~ erTad, Zalauneburad, `saCvenebelsac~ gulisxmobs. Sesabamisi formis Ziebam ki migviyvana e.w. kinowignamde, anu naSromamde, romelic Seicavs monografias da samecniero-popularuli xasiaTis dokumentur films. wigni, arsebiTad, filmis samecniero safuZvelia da problemebi iq ufro farTodaa ganxiluli~. cxadia, 2015 wels filmi ar mqonda. შესავალში მაინც ასე დავწერე – gasakeTebeli saqmidan gaqcevis gza rom momeWra. myari diski, romelic wignSi unda Cavdo, jerac ar maqvs da arc is vici, rodis iqneba mzad, magram filmi, madloba RmerTs, davasrule da movitane universitetSi sajaro CvenebisTvis. faqtia, rom me ar var profesionali reJisori an scenaristi, arc gansakuTrebuli ambiciebi maqvs am sferoSi. magram amis gamo, rogorc avtori, ar viTxov rame SeRavaTs. saqme isaa, rom didi xania, Cems megobrebTan da kolegebTan erTad vmuSaob istoriuli samxreT saqarTvelos Temaze da am filmiT saTqmelis gamoxatvis kidev erTi gza veZebe . . .faqtobrivad, dRevandeli wardgineba Cemi SemoqmedebiTi Svebulebis angariSia da rac gamovida, Tqven winaSea yvela Tavisi nakliTa Tu RirsebiT. Sesabamisad, Tu vinme mizanmimarTulad `Caujdeba~ films, raTa nakli eZebos masSi, eWvi ar mepareba, ipovis kidec . . . Tumca me mainc keTilganwyobil mayurebelTa imedi maqvs, filmSi Rirsebas rom moZebnian da Zalian gamixardeba, Tu maT imedi ar gaucruvdebaT . . .
– filmis scenaris samecniero mxareze ras gvetyviT?
– TavidaTavi am saqmeSi universitetia. universitetSi – humanitarul mecnierebaTa fakulteti, fakultetze – qarTvelologiis centri da qarTuli filologiis departamenti. mogexsenebaT, universitetis erT-erTi prioritetia samxreT-dasavleT saqarTvelos kulturis kvlevebi. SeiZleba iTqvas, rom am mimarTulebiT CvenTan ganxorcielda araerTi warmatebuli proeqti, maT Soris, qarTvelologiis centris proeqtebi. swored filmze muSaobis periodSi gamoica kompleqsuri monografia `klarjeTi~ da saqarTvelos mecnierebaTa akademiis ivane javaxiSvilis saxelobis akademiuri premia mieniWaT mis avtorebs. kerZod: mamia faRavas, meri cincaZes, Tina SioSvils, SoTa mamulaZes, ramaz xalvaSs, nugzar mgelaZes, zaza SaSikaZes, maia baramiZes, jemal karaliZes, malxaz CoxaraZes . . . faqtobrivad, swored am kvlevebis farglebSi warmovadgen dokumentur films da Sesabamisad, logikuria, rom filmis redaqtorebi arian profesorebi mamia faRava da zaza SaSikaZe. ZiriTadad, gamoyenebuli maqvs samecniero eqspediciebSi gadaRebuli videomasala, kadrebi, romelic gadaviReT moyolebuli 2005 wlidan (operatorebi: nika tuRuSi: 2007-2013 wlebi; baqar CoxaraZe: 2014-2017 wlebi; malxaz CoxaraZe: 2005-2018 wlebi). rasakvirvelia, udidesi nawili Cemi videoarqivisa jerac xeluxleblad davtove da aqve vityvi, rom es aris filmi pirveli. anu, imedi maqvs, rom odesme meore filmic iqneba . . . Tumca, am pirvel filmsac hyavs erTgvari winamorbedebi. 2005 wels SavSeTis eqspediciidan dabrunebis Semdeg, gavakeTeT fotofilmi `imerxevi~. montaJze pasuxismgebloba aiRo irakli safariZem, romelic maSin CvenTan muSaobda. es iyo dasawyisi, SemoqmedebiTi Zieba, romelic mere ramdenime mimarTulebiT ganviTarda da, vfiqrob, sakmaod sainteresod. 2007 wels iyo `CveneburTa monatreba~ – klarjuli foto da videoqronikebi, romelic ZiriTadad, 2007 wlis eqspediciis masalebs eyrdnoboda (qronometraJi – 25 wuTi). esec Ziebis procesi iyo, masalis sistematizaciis axali gza. qronikebi universitetSi vaCveneT, mere TV-25-ma gauSva Tavis eTerSi… montaJi nika tuRuSma gaakeTa da, saerTod, 2007 wels pirvelad gvaxlda profesionali operatori eqspediciaSi – erTi mniSvnelovani saqmea gadaRebebi, meore is, rom bevri ram iswavla nika tuRuSisgan yvelam, vis mier gadaRebuli kadrebic, cxadia, nikas kadrebTan erTad, moxvda am filmSi. nika dRemde CvenTanaa da barem imasac vityvi, rom am filmis montaJis avtors, baqar CoxaraZes, montaJis ana-bana swored man Seaswavla . . .
– SemoqmedebiTi jgufi gagvacaniT.
– filmis SemoqmedebiTi koleqtivis wevria zurab qavTaraZe . . . garda imisa, rom swored igi kiTxulobs teqsts, gvexmareboda kombinirebuli gadaRebebisas da iyo montaJis konsultanti. zuras gamocdileba da profesionalizmi CvenTvis didi imedi iyo filmze muSaobisas. filmis struqtura moiTxovs geografiuli garemos warmoCenasac. rukebi adreve gavakeTe, magram gvWirdeboda specialisti, romelic imuSavebda animaciasa da dizainze. saocari gulmodginebiT iSroma akaki muxaSavriam da mec sagangebod minda aRvniSno am axalgazrda kacis keTilsindisiereba da profesionalizmi. filmis montaJi, rogorc aRvniSne, ekuTvnis baqar CoxaraZes, da ara mxolod montaJi! gadauWarbeblad vityvi, rom misi garjisa da gulmodginebis gareSe am saqmis bolomde miyvana gagviWirdeboda . . . sakmaod Sromatevadi aRmoCnda Turqulenovani respondentebis teqstTa Targmna da redaqtireba da unda aRvniSno, rom bejiTad gaisarjnen Cemi megobrebi, bsu-is profesorebi zaza SaSikaZe da lile Tandilava. uRrmesi madloba minda vuTxra TanadgomisTvis dekanoz andria TurmaniZes, aseve, finaluri scenis patara msaxiobebs: nikoloz TurmaniZes da ioana TurmaniZes, norC mxatvars – daviT karaliZes da maTTan kombinirebul scenebSi dakavebul Cems Zvirfas adamianebs. madloba minda vuTxra yvelas, vinc filmze muSaobisas Tundac mcirediT dagvexmara. premieramde ramdenime winaswari Cveneba gvqonda. jer, universitetSi, es samuSao Cveneba iyo, Semdeg – sajaro skolebSi xelvaCaursa da CiquneTSi – sxvadasxva Taobis mayureblis winaSe. minda gulwrfeli madloba vuTxra am skolaTa moswavleebs, maswavleblebs, direqtorebs – guliTadobisTvis, sikeTiT savse emociisaTvis . . . am keTilganwyobamac momca Zala da gabeduleba premierisTvis.
– filmis saTauridan Cans, problematika istoriuli samxreT saqarTvelos istorias ganekuTvneba.
– filmi Cveni qveynis realur istorias efuZneba da saTqmelis gamoxatvis manerac realisturia . . . Tumca, SigadaSig darRveulia realizmis CarCoebi da Cndeba metafora Tu simbolo. mindoda, filmi emociiT savse yofiliyo da mayurebels egrZno tkivili Woroxis auzis Wrilobebis gamo. ramdenad gamovida – ar vici. mindoda, martivad gadmomeca rTuli, simwriT savse saTqmeli da filmi gasagebi yofiliyo yvela Taobis mayureblisaTvis. ramdenad gamovida – ar vici. mindoda mesaubra siamayezec da tkivilzec: siamayeze – maSenebeli da mizanswrafuli winaprebis gamo da tkivilze – saSineli marcxis, dakarguli istoriis gamo. ramdenad gamovida – ar vici. faqti isaa, rom mayureblis winaSe saCveneblad me ar momitania filmi-sanaxaoba: es ar aris filmi, romelsac uyureb da gaerTobi. movitane filmi, romelSic tkivilia, romelic optimizmiT ar aris gamsWvaluli . . . mxolod mciredi adgilia darCenili imedisa – momavali TaobebisTvis. ver vfiqrob, rom klarjeTsa Tu SavSeTSi, taosa Tu sperSi . . . qarTuli aRorZinebis suli isev datrialdeba, amitomac xandaxan mgonia, rom istoriul samxreT saqarTveloSi mogzauris Tu mkvlevris saqmianoba ukan midevnebuli lampris ganwyobasRa badebs, magram gulis siRrmeSi mainc budobs xavss CabRauWebuli imedi, rom Ziebas aqvs sxva azric da sxva mniSvnelobac: vin icis, iqneb swored warsulisken mixedva unda aRmoCndes safuZveli awmyosa da momavalze dafiqrebisa: vin icis, iqneb swored Sua saukuneebis civma realobam, dRemde moRweulma TvalsaCinod tragikulma Sedegebma taos Tu klarjeTis realobisa, amdenma naeklesiarma Tu namonastralma, nacixarma Tu nasaxlar-nadarbazevma, muhajirTa STamomavlebis Tu Woroxis auzis mcxovrebTa Tvalebis siRrmeSi CarCenilma jer kidev Tbilma qarTulma mzeram unda mogvces survili da Zala sapatronod imisa, rac dRevandeli Taobis gasafrTxilebeli, mosavleli da gadasarCenia saqarTveloSi – es sityvebi filmidan (da monografiidan) movixme da Cemi saTqmelic eg aris. moxaruli viqnebi, Tu igi Tundac mcirediT, aRmoCndeba mayurebelTa gulisnadebis gamomxatvelic . . .