სად უფრო დაცულია ბავშვის ჯანმრთელობა ?
ირმა ცეცხლაძე 27 48 93
sad jobia bavSvis Seyvana: baTumis kerZo Tu saxelmwifo baRSi? am kiTxvis winaSe xSirad dgebian is mSoblebi, visac SedarebiT mainc, kargi Semosavali aqvs. isini ki, visac finansurad ar uWirs, maSinve irCeven kerZo baRs da darwmunebulni arian, rom sakuTar SvilSi karg kapitals deben swori aRzrdis, kvebis Tu saTanado garemos gaTvaliswinebiT.
simarTle giTxraT, mec ase vTvlidi, sanam ar davdeqi sxvadasxva faqtis winaSe. amaSi damexmara interviu sursaTis uvneblobis erovnuli saagentos aWaris regionaluri sammarTvelos ufros inspeqtor Tamar berZeniSvilTan. Tema exeboda bavSvTa baRebis gegmur Semowebas da iq aRmoCenil xarvezebs. am werilSi ver davakonkretebT, romel baRSi ra darRveva aRmoaCines, magram vfiqrob, ar iqneba urigo, gavecnoT saerTo Sefasebas, romelic arasasurvel ferSi warmogviCens sakmaod maRalanazRaurebad, feSenebelur baRebad miCneuli kerZo baRebis realur mdgomareobas.
– qalbatono Tamar, saubari daviwyoT bavSvTa baRebis Semowmebis gegmiT. ris safuZvelze dgeba nusxa da ician Tu ara winaswar baRebis xelmZRvanelebma, rom swored maT SeamowmebT im konkretul dRes?
– am gegmis Sesaxeb aravin icis, Tumca bavSvTa baRebis xelmZRvanelebma ician, rom skolebi da skolamdeli dawesebulebebi, maT Soris, skolis bufetebi, gasarTobi centrebi da yvela is dawesebuleba, sadac patara ikvebeba, prioritetiT sargeblobs riskis Sefasebis analizis safuZvelze da am gegmas saqarTvelos garemos dacvisa da soflis meurneobis ministri awers xels. Cven seqtembridan vamowmebT bavSvTa baRebs, romlis gegmuri inspeqtireba weliwadSi erTxel xdeba, magram amasTan, gvaqvs saxelmwifo kontrolis sxva saxeobebic: dokumenturi (weliwadSi orjer), nimuSebis aReba, romelic SesaZlebelia Catardes ramdenjerme – sursaTis sxvadasxva maCveneblis sinjebiT sxvadasxva produqtze.
– ZiriTadad raze iRebT sinjebs?
– magaliTad, rZis produqtebSi mikro-biologiur dabinZurebaze, aseve, imaze, Seicavs Tu ara mcenareul cxims yveli, karaqi, araJani da a.S. es aris Zalian mniSvnelovani kvleva, romelic intensiurad amoqmedda bolo ori welia. amiT vadgenT, aris Tu ara rZis produqtebi qarTul kanonmdeblobasTan SesabamisobaSi. am kanonmdeblobiT, karaqSi Zroxis cximi unda iyos aranakleb 80%-isa, evropuli standartebis mixedviT, es cximi unda iyos 82%. mxolod am SemTxvevaSi iTvleba karaqi karaqad. axla ukve daregulirda es sakiTxi, rogorc iqna, namdvili karaqi, yveli, xaWo da rZe Sedis baTumis saxelmwifo baRebSi. aseve, sursaTs vikvlevT mZime liTonebze, viRebT sinjebs radiaciaze, qimiuri dabinZurebis maCveneblis Sesamowmeblad tyviis Semcvelobaze da a.S.
msoflio statistikis Tanaxmad, dabinZurebuli sakvebiT yovelwliurad 2 milion adamianze meti iRupeba. baqteriebiT, virusebiTa Tu qimiuri nivTierebebiT dabinZurebuli saWmeli iwvevs 200-ze met daavadebas diareiT dawyebuli avTvisebiani simsivniT damTavrebuli. saxifaToa arasaTanadod damuSavebuli cxoveluri produqtebi an gaurecxavi xil-bostneuli. jandacvis msoflio organizacia mouwodebs qveynebs, sifrTxiliT moekidon sursaTis uvneblobis sakiTxs, rogorc adamianis janmrTelobis winapirobas. sxvaTa Soris, arsebobs am organizaciis 5 umTavresi rCeva, romelic TiTqos yvelam viciT, magram xandaxan mainc ar gvawyens Sexseneba: daicaviT sisufTave; momzadebuli sakvebi ganacalkeveT umi produqtisgan; safuZvlianad daamuSaveT produqtebi; SeinaxeT usafrTxo temperaturaze; gamoiyeneT sufTa wyali da sakvebi nedleuli.
– rogor unda gavarCioT namdvili karaqi Tu araJani aranamdvilisgan?
– etiketze araJans an karaqs veRar daawers mwarmoebeli, Tuki produqti damzadebulia romelime cximze, Tundac Zroxis rZis fxvnilze. araJani mxolod nedli rZisgan mzaddeba. 1%-ic rom iyos masSi mcenareuli cximi, dajarimdeba Semowmebisas. aseve, etiketirebis axali wesiT, aikrZala gamogonili saxelebic. mag. `saxaWapure~, romelsac SecdomaSi Sehyavs momxmarebeli da yidulobs fxvnilisa da mcenareuli cximisgan Semzadebul yvelismagvar produqts rogorc namdvil, Zroxis rZis yvels. axla e.w. araJans naxavT saxelebiT `margo~ an `qobuleTuri~. eseni arc ki mJavdeba, radgan konservantebiTaa gajerebuli. am mxriv, Zalian mogebuli darCa momxmarebeli. jer kidev 7-8 wlis win gaurkveveli Semadgenlobis produqtebs gvidebdnen daxlebze, romelsac an sulac ar hqonda etiketi an arasworad ewera saxelwodeba. mwarmoebels ar gaaCnda valdebuleba, zed namdvili Semadgenloba mieTiTebina. gamoSvebis da vargisianobis vadis dawerac ki ar evaleboda – amis kanoni ar arsebobda. axali kanoni gamovida 2013 wlis 31 dekembers. misi gamosvla Svilis dabadebasaviT gagvixarda, xolo axlaxan etiketirebis kanonis amoqmedebam moxsna bevri problema.
– dResac gvxvdeba daxlze uvargisi produqti, romlis vargisianobis vada ar aris amowuruli . . .
– am SemTxvevaSi Tamamad SegiZliaT darekoT 15-01 – cxel xazze. Cven yvela zarze vaxdenT reagirebas. SesaZloa, produqtis vada ar iyos gasuli, magram Senaxvis pirobebi, temperaturuli reJimi dairRves, produqtis organul-eptikuri Tvisebebi Seicvalos da mikrobiologiurad dabinZurebuli, gafuWebuli iyido. misi miRebis SemTxvevaSi ganviTardeba kvebiTi intoqsikacia anu moSxamva.
– Cven baRebze vsaubrobdiT, mowmdeba Tu ara iq Sesuli puris xarisxi da ra kuTxiT?
– bavSvTa baRebSi tenderSi gamarjvebul kompaniebs SeaqvT puri, romelsac, Tu SefuTvaSia, Sig unda Caatanon etiketi informaciiT: romeli fqvilisganaa damzadebuli, cilebis, cximebis, naxSir-wylebis raodenoba, energetikuli Rirebuleba, damzadebis vada, Senaxvis pirobebi, sakvebi danamatebi (vitaminebi da a.S.). Tu puri ar aris SefuTuli, maSin zemoT CamoTvlili informacia dokumentaciaSi unda iyos miTiTebuli.
– sul ramdeni baRi SeamowmeT gegmurad, ramdenSi aRmoCnda darRvevebi da ra moimoqmedeT maT aRmosafxvrelad?
– 33 kerZo da 30-mde saxelmwifo baRi Semowmda, amasTan, 15 – xelvaCaurSi, 10 – xuloSi. SemowmebulebSi aRmoCnda rigi arakritikuli Seusabamoba, romliTac momxmarebels ar eqmneba pirdapiri safrTxe. damrRvevebs gamosasworeblad miveciT gonivruli vadebi. Tu aRmoCndeba, rom biznesoperators 10 miTiTebidan Tundac erTi gamorCa, mainc ekisreba sanqcia. sursaTis, veterinariisa da mcenareTa dacvis kodeqsis 68-e muxlis pirveli nawilis Sesabamisad, pirvel jerze uwyeba dajarimdeba (arakritikuli Seusabamobis jarima) 400 lariT, ganmeorebis SemTxvevaSi – 1200 lariT da es Tanxa (1200) iqamde iqneba aqtualuri, sanam ar gamoasworebs. darRvevebi aRmoCnda raionul saxelwifo baRebSi. mogexsenebaT, municipalitetebs ara aqvT imdeni Tanxa, rom yvelaferi droulad gaakeTon. sul 4 baRi dajarimda teqnikuri gaumarTaobis gamo (gamwovi, ventilacia, sadrenaJe sistema), sursaTis mxriv yvelaferi wesrigSi hqondaT. iq Zalian kargi personali muSaobs, saocrad dabali xelfasebis miuxedavad, maqsimumze mets akeTeben. rac Seexeba baTums, aRfrTovanebuli davrCiT saxelmwifo sabavSvo baRebSi arsebuli mdgomareobiT. iq marTlac umaRles donezea rogorc kveba (meniu), ise, produqtis xarisxi da normirebuli sakvebi. mogvewona isic, rom TiTqmis yvela saxelmwifo baRi akmayofilebs Senoba-nagebobaTa da oTaxebis ganlagebis standarts.
– rac Seexeba kerZo baRebs?
– simarTle giTxraT, Tavadac ar velodiT, iseTi darRvevebi aRmovaCineT. elementarulad, mSoblebi SehyavT SecdomaSi, kedelze gakrul meniuSi weria karaqi da puri, arada, aZleven mcenareul cximze damzadebul spreds. saxelmwifo baRebisgan gansxvavebiT, maT ar evalebaT kvebis garkveuli standartis dacva da imis nacvlad, rom dReSi 80 grami xorci miawodon bavSvebs, zogan 30-s aZleven, zogan – 25-s, Tanac araa daculi kvebis is xarisxi, rac saxelmwifo baRebSia. Aaseve, zogierTi kerZo baRi arastandartul SenobaSia, – kerZo saxlebSi, aratipur nagebobebSi. samzareuloebic ara aqvT saTanadod mowyobili. samzareulo unda Sedgebodes 5 calkeuli komponentisgan: ZiriTadi samzadi, sasawyobe, samrecxao da a.S. marTalia, sarecxi manqanebis Sesyidvas ver vavaldebulebT, magram garecxil WurWels aucileblad unda gaukeTdes dezinfeqcia – specialur xsnarSi Caidos da Semdeg isev sufTa wyalSi gairecxos. amas yvelafers mkacrad vakontrolebT. specialuri Jurnalia, sadac aRiricxeba es procedurebi da Tu aRmovaCineT darRveva, biznesoperatori jarimdeba.
– svel wertilebSi, sapirfareSoebSi iyo darRveva?
– kerZoSi erTi-ori faqti aRmoCnda, saxelmwifoSi – ara. ramdenime baRs adre hqonda darRveva – personali da bavSvebi erTi sapirfareSoTi sargeblobdnen. amaze myisieri reagireba gvqonda da axla msgavsi aRarsadaa . . . sxvaTa Soris, iq (kerZo baRSi) vadagasuli produqtic vnaxeT mcire raodenobiT. samwuxarod, mSoblebi amxela Tanxas uxdian da gamodis, tyuvdebian. amaze saubari Cems kompetenciaSi ar Sedis, magram Tavadac deda var da gansakuTrebul simkacres viCen, roca saqme patarebs exeba – bavSvTa baRebSi xom yvelaze maRali riskis kontingentia. jansaRi Taobis gasazrdelad jansaRi sakvebia saWiro da im raodenobiT, rac dadgeni-lia.
– rogor mowmdeba personalis janmrTeloba, rogorc vici, sanitariul wignaks aRar sTxoven?
– samzareulos Sefs, mis TanaSemwes, rigiT mzareuls, mrecxavs yoveldRiurad amowmebs eqTani garegnuli niSnebiT – aqvT Tu ara kani dakawruli, daxeTqili an zed gamonayari, surdo, koniunqtiviti, xveleba. vavaldebulebT Tmis dasafarad qudis tarebas, erTjeradi xelTaTmanebiT sargeblobas, pirbadis moxmarebas civi kerZebis damzadebis dros, raTa nerwyvis Sxefi ar moxvdes kerZSi, roca mzareuli dailaparakebs.
– darwmunebuli xarT, rom yvelafer amas iTvaliswineben?
– Cven vavaldebulebT da rodesac Sesamowmeblad mivdivarT, saTanadod gvxvdebian. simarTle giTxraT, ar vici, mudmiv reJimSi akeTeben amas Tu ara.
– xorcis sinjebs iRebT baRebSi?
– ki, rogor ara, TbilisSi vagzavniT dnm-is analizze. saxelmwifo baRebSi saqonlis garda arc erTi sxva cxovelis xorci ar dafiqsirebula. sxvagan, sazogadoebrivi kvebis obieqtebSi, maT Soris restornebSic, aRmoCnda cxenis xorci, farSSic, axal SekveTil xinkalSic da qababSic.
– SaurmaSi?
– gagikvirdebaT, albaT, magram SaurmaSi msgavsi araferi dafiqsirebula.
– kidev erTxel, sabolood SeafaseT – ra STabeWdileba dagrCaT bavSvTa baRebis Semowmebisas? gekiTxebiT rogorc qals, dedas . . .
– baTumis saxelmwifo baRebma imdenad kargi STabeWdileba dagvitova, rom arc ki velodiT. yvelgan tipuri Senobebia, garemontebuli, saTanadod aRWurvili, mowesrigebuli, kargi kveba aqvT. kviraSi 5-jer bavSvebs aZleven 80 gram xorcs, sam dRes – saqonlis, erT dRes – qaTmis, erTsac – Tevzis. rogorc giTxariT, zogierT kerZo baRSi ar aris daculi sakvebis es mocemuloba. umetesobaSi, dReSi 25-30 gram xorcs aZleven patarebs, radgan maT ar moeTxovebaT gansazRvruli produqti ise, rogorc saxelmwifos. da Tu mSobelma saxlSi ar misca xorcis is danamati – 50 grami, bavSvi ver ainazRaurebs aminomJavebs, rasac xorci Seicavs. bevri mSobeli, vici, 32 lars ver gadaixdis karaqSi da 5 – larian spredze hyavs bavSvi – erTi da igiveao. ar aqceven yuradRebas arc xorceuls da bostneuls, arada, swori kvebiT yalibdeba pataris janmrTeloba. mere ukve Znelia misi aRdgena. komunistebs hqondaT kvleva, ratom daCqarda aqseleraciis procesi 1970-ian wlebSi. gairkva, rom im periodSi daiwyo patarebis srulfasovani kveba, maTi sabavSvo banakebSi – haerze gayvana. yvelaferi es gonebriv da fizikur maCveneblebSi aisaxeba. brokolic ki SemoiRo baTumis baRebma, rac Zalian kargia. kerZo baRebSi, im SenobebSi migvyavs mTeli dRiT Svili, sadac erT bavSvze gaTvaliswinebuli kvadratuli metri farTi ver jdeba standartSi. rogor SeiZleba mTeli dRe gyavdes bavSvi im oTaxSi, sadac mzis sxivi ar aRwevs? maxsovs, iyo aseTi baRi xuTvarskvlaviani sastumros SenobaSi. fanjris nacvlad Sida ventilaciis sistema hqondaT . . . me, rogorc sanitariuli eqimi, am sakiTxs pirvel adgilze davayenebdi. sworad gamigeT, is, rac vTqvi, ar aris saxelmwifo baRebis propaganda, piriqiT, minda, rom im kerZo baRebSic aRmoifxvras rigi problemebi, raTa Cvenma patarebma yvelgan SeZlon saTanadod gazrda-ganviTareba.

