ასლან ლორთქიფანიძე: რუსეთის და ევროკავშირის უთანხმოების მთავარი საფუძველი ღირებულებითი და კულტურული სხვაობებია
ლაშა ხომერიკი 593 50 82 69
ruseTisa da evrokavSiris urTierToba mravalmxriv mniSvnelovania, miT ufro dRes, roca evraziis kontinentze axali geopolitikuri gavlenis Camosayalibeblad uSeRavaTo brZola mimdinareobs
ra globalur sakiTxebSi ver Tanxmdebian ruseTi da evrokavSiri, ra interesebi aqvs am ukanasknels samxreT kavkasiaSi, rusuli energoresursebi ramdenad mniSvnelovania evropaze zemoqmedebisTvis da natosa da evrokavSiris mimarT ratom amJRavnebs agresias kremli? – Aam da sxva sakiTxebze politologi aslan lorTqifaniZe gvesaubreba.
– dRevandel msoflioSi ramdenime mniSvnelovani aqtoria, romelic saerTaSoriso politikaSi aminds qmnis. am mxriv ruseT-evrokavSiris urTierToba ra interesebiTaa ganpirobebuli?
– ruseTsa da evrokavSiris qveynebs aqvT moculobiTi savaWro urTierTobebi – isini erTmaneTis udidesi savaWro partniorebi arian. ruseTi evrokavSiris qveynebs, ZiriTadad, energoresursebiTa da sxva nedleuliT amaragebs, xolo evrokavSiris qveynebi ruseTs – ZiriTadad, warmoebis Sedegad miRebuli produqciiT. savaWro-ekonomikuri urTierTobebis zrdas xels uwyobs geografiuli siaxlovec. isini ekonomikurad erTmaneTze damokidebulebi arian, rac pirdapirproporciulad aisaxeba ruseT-evrokavSiris kuluarul politikur urTierTobebze, magram naklebad – sajaro politikur damokidebulebebze.
– evrokavSiri da ruseTi globalur politikaSi raSi Tanxmdebian, ra sakiTxebze ver pouloben saerTo enas da ratom?
– evrokavSiri da ruseTi, miuxedavad TanamSromlobisa da mWidro ekonomikuri kavSirebisa, warmoadgenen konkurentul geopolitikur aqtorebs. isini msoflio politikuri moTamaSeebi arian da maTi mizani msoflio hegemonobaa, am miznis miRwevas ki sxvadasxva xerxiT cdiloben. evrokavSiri Tavisi gavlenis gafarToebisaTvis iyenebs demokratiul Rirebulebebsa da faseulobebs, aseve, moculobiT finansur saSualebebs ama Tu im qveyanaSi, ruseTi ki xSirad mimarTavs uxeS samxedro Zalas da ekonomikur berketebs, aseve, ama Tu im qveynis subkulturis dacviT manipulirebs. orive geopolitikuri aqtori met-naklebad afinansebs propagandistul arasamTavrobo da mediasaSualebebs `samizne~ qveynebSi. da mainc, maTi uTanxmoebis mTavari safuZveli RirebulebiTi da kulturuli sxvaobebia. evrokavSiri maqsimalurad generirebs demokratiis maRali standartebiT, ruseTi ki am faseulobebs da Rirebulebebs ugulebelyofs rogorc qveynis SigniT, ise mis farglebs gareT. ruseT-evrokavSiris winaaRmdegoba, aseve, ukavSirdeba aSS-Tan maT damokidebulebebs. miuxedavad imisa, rom evrokavSiri aSS-sgan damoukidebeli geopolitikuri polusia da ekonkurenteba mas, RirebulebiTi Tanxvedra arsebobs da xSirad arian partniorebic. Aaseve, evrokavSirisa da aSS-is Crdiloatlantikuri samxedro TanamSromloba evrokavSir-ruseTis urTierTobebSi yvelaze mwvave winaaRmdegobas iwvevs, yirimis okupaciis gamo ki evrokavSirsa da ruseTs Soris SezRuduli ekonomikuri sanqciebi moqmedebs. ukrainaSi ori geopolitikuri aqtoris konkurenciam evropis teritoriiT yvelaze didi qveynis `gayofa~ gamoiwvia.
– evrokavSirs Tu gaaCnia sakuTari xedva da strategia ruseTTan mimarTebiT?
– miuxedavad imisa, rom evrokavSiris wevri qveynebis erToba efuZneba saerTo demokratiul Rirebulebebsa da faseulobebs, erTian ekonomikur sivrces, is mainc ekleqtikuri gaerTianebaa. wevr qveynebs ar aqvT mkafiod Camoyalibebuli saerTo strategia ruseTis federaciasTan urTierTobebSi da yvela wevri qveyana individualurad gansazRvravs am damokidebulebebs. amasTan, arsebobs iseTi sakiTxebi, razec evrokavSiris qveynebis pozicia erTsulovania ruseTTan mimarTebaSi da, sabednierod, am sakiTxTa Soris ukrainisa da saqarTvelos teritoriebis ruseTis mier okupaciis sakiTxia, Tumca evrokavSirs ar aqvs saTanado geopolitikuri simZlavreebi qveynebis deokupaciisTvis.
– rogor SeiZleba Sefasdes evrokavSiris urTierTobebi postsabWoTa qveynebTan. kerZod, ra interesi gaaCnia am aqtors samxreT kavkasiaSi?
– natosgan gansxvavebiT, evrokavSirTan yofili postsabWoTa respublikebis urTierTobebi ruseTis mwvave winaaRmdegobas ar iwvevs. 6 postsabWoTa qveyana – ukraina, belarusi, moldova, azerbaijani, saqarTvelo da somxeTi CarTulia evrokavSiris samezoblo politikur formatSi. evrokavSiri 2004 wlidan dRemde yovelwliurad daaxloebiT 2 miliard evros xarjavs samezoblo politikaSi CarTul qveynebSi demokratiuli institutebis gasaZliereblad, moldova, saqarTvelo da ukraina ki sargebloben evrokavSiris qveynebTan uvizo mimosvliT da gaformebuli aqvT Tavisufali vaWrobis xelSekrulebebi. evrokavSiris aqtiurobas samxreT kavkasiis qyveynebSi ufro Soreuli mizani aqvs – is cdilobs, etapobrivad gaaZlieros am qveynebSi demokratiuli institutebi, aamaRlos demokratiis xarisxi, xeli Seuwyos ekonomikur ganviTarebas da Semdgom moaqcios isini evrokavSiris sivrceSi. evrokavSiris interesi samxreT kavkasiis mimarT gamowveulia energoresursebis mopovebiTa da misi ruseTis gverdis avliT evrokavSirSi transportirebiT.
– ekonomikuri urTierTobebi is sakiTxia, rac evrokavSirsa da ruseTs aiZulebs, urTierTTanamSromlobis gaRrmavebaze ifiqron. am mxriv, rusuli energoresursebi ramdenad mniSvnelovania evropaze zemoqmedebisTvis?
– energoresursebi ruseT-evrokavSirs aiZulebs, mWidrod iTanamSromlon erTmaneTTan. rusuli navTobisa da gazis evrokavSiris qveynebSi tranziti orive aqtorisTvis sargebliania. evrokavSiris wevri qveynebi am resursebis gamoyenebiT zrdian TavianT erovnul ekonomikas, xolo ruseTi energoresursebis evrokavSirSi gayidvidan Semosuli TanxebiT zrdis biujets. energomatareblebi SeiZleba ganvixiloT, rogorc ormxrivi zemoqmedebis berketi. Tu ruseTi evrokavSirs ar miawvdis energoresursebs, es wevr qveynebSi gamoiwvevs mwvave ekonomikur kriziss, rac uaryofiT gavlenas iqoniebs msoflios da, maT Soris, ruseTis ekonomikazec, ruseTi dakargavs navTobisa da gazis evrokavSirSi gayidviT misaReb Semosavlebs, rac aseve mZime Sedegebis momtani iqneba misi ekonomikisaTvis. amitom gadaWarbebulia Sefaseba, TiTqos ruseTs energomatareblebis gamoyenebiT evrokavSiris gakontroleba ZaluZs. ruseTi dainteresebulia rac SeiZleba meti navTobis da gazis gayidviT evrokavSirSi, iseve rogorc evrokavSiri cdilobs gazardos ruseTidan SedarebiT iafad energiis miReba, paralelurad ki eZebos energomatareblebis miRebis axali SesaZleblobebi, xolo arsebuli alternatiuli satranzito resursebi gazardos. aRsaniSnavia, rom evrokavSirs ar SeuZlia ruseTis energoresursebis srulad Canacvleba sxva energomatareblebiT im martivi mizezis gamo, rom aseTi resursebi evropisgan Sorsaa, rac Zalian gaaZvirebs mis tranzits da arc sakmarisia moTxovnis srulad dakmayofilebisaTvis. ruseTs SeuZlia mxolod aRmosavleT evropis ramdenime qveyanas individualurad SeuzRudos an Seuwyvitos energomomarageba da zemoqmedebis es berketi gamoiyenos, rasac dasavleT evropis qveynebTan mimarTebaSi teqnikurad ver moaxerxebs, radgan maT navTobi da gazi ramdenime qveynis gavliT miewodeba.
– ras akeTebs evrokavSiri ruseTze energodamokidebulebis Sesamcireblad?
– samwuxarod, rogorc zemoT aRvniSneT, evrokavSirisTvis SeuZlebelia rusuli energomatareblebis srulad Canacvleba alternatiuli wyaroebiT, radgan evropis kontinentze sakmarisi resursebi ar aris, etapobrivi Semcireba ki SesaZlebelia da amas akeTebs, Tumca mas alternatiuli resursebis Semotana ufro Zviri ujdeba, vidre rusuli nedli navTobisa da gazis miReba milsadenebis saSualebiT. magaliTad, poloneTma daiwyo Txevadi gazis Semotana aSS-dan da kataridan, Tumca man gauZvira gazis fasi, es ki pirdapirproporciulad aisaxa produqciis TviTRirebulebaze da igi naklebad konkurentunariani gaxda. am etapze poloneTi Txevadi gazis nawils iyenebs mxolod mosaxleobis momaragebisTvis, xolo rusul gazs, ZiriTadad, warmoebisTvis. 2022 wlisTvis baltiuri gazsadeni unda Sevides eqspluataciaSi da mas saWiro gazis 43%-is norvegiidan miRebis SesaZlebloba eqneba. swored am gziT amcirebs is ruseTze damokidebulebas. evrokavSiris ekonomika yovelwliurad izrdeba, rac damatebiTi, iafi energoresursebis gareSe ver moxdeba.
– rogorc cnobilia, ruseTi ara mxolod natos, aramed evrokavSiris mimarTac amJRavnebs agresias . . .
– ruseTs evropeli kolegebi samarTlianad miuTiTeben qveyanaSi adamianis uflebebis darRvevebze, hibriduli omis warmoebaze, ukrainisa da saqarTvelos teritoriebis okupaciaze, rac mis gaRizianebas iwvevs. ruseTis ukmayofilebas iwvevs aseve evrokavSiris qveynebis monawileoba natos saqmianobaSi da, zogadad, evrokavSir-aSS-is samxedro TanamSromloba, antisaraketo sistemebis aRmosavleT evropaSi ganlageba, natos aRmosavleTiT gafarToebis da TanamSromlobis sakiTxebi. miuxedavad am winaaRmdegobebisa, ruseT-evrokavSiris urTierTobebi dinamikurad viTardeba, radgan maT ufro meti saerTo interesebi aqvT, vidre winaaRmdegobebi. ruseTi evrokavSiris calkeul qveynebTan politikur da ekonomikur urTierTobebs oficialuri briuselis gverdis avliT cdilobs. misi amgvari diplomatiuri Zalisxmeva ufro efeqturia im fonze, roca evrokavSiris qveynebs Soris bevri winaaRmdegobaa.
– britaneTma datova evrokavSiri. kidev romel saxelmwifoebSi SeiniSneba antievrokavSiruli pozicia da am mxriv ra rols asrulebs ruseTi?
– evrokavSirSi mTavar winaaRmdegobas iwvevs ekonomikuri, finansuri resursebis ganawilebis sakiTxi. Tavis droze evrokavSiris aRmosavleTiT gafarToebas ufro politikuri datvirTva hqonda, vidre ekonomikuri da gamiznuli iyo ruseTis gavlenis sferoebis evropuliT CanacvlebiT. am faqtma gamoiwvia dasavleT da aRmosavleT evrokavSiris qveynebs Soris ekonomikuri disbalansi, oficialuri briuseli ki cdilobs am sxvaobebis aRmofxvras aRmosavleT evropis qveynebSi ekonomikuri proeqtebis dafinansebis gziT, rac dasavleT evrokavSiris qveynebis xarjze xorcieldeba. `beberi~ evropis dasavlel, ZirZvel wevrebs aRar surT aRmosavleT evropis qveynebis `rCena~ imis miuxedavad, rom es saxelmwifoebi maTi produqciis gasaRebis bazaria. gansxvavebulia evrokavSiris wevri qveynebis ruseTTan urTierTobebis sakiTxebic. evrokavSiris wevr saxelmwifoebs Soris winaaRmdegobas iwvevs migrantebis problemasTan dakavSirebiT arsebuli gansxvavebuli midgomebi. siriis omis Semdeg evrokavSirSi sirielebis aralegalurma migrirebam da maT mimarT dasavleT evropis qveynebis xelisuflebebis loialurma damokidebulebam mosaxleobis ukmayofileba gamoiwvia, noyieri niadagi Seqmna populisturi da nacionalisturi partiebis gasaZliereblad. evrokavSirSi ise gaZlierda nacionalisturi ganwyobebi, rogorc arasdros me-2 msoflio omis Semdeg, rac xels uwyobs dezintegraciul procesebs evrokavSirSi, ruseTi ki am pirobebSi zrdis im qveynebis raodenobas, romlebTanac warmatebiT axorcielebs individualur diplomatiur, ekonomikur urTierTobebs. es qveynebia: avstria, ungreTi, CexeTi, saberZneTi, italia, germania, safrangeTi da sxva.
– dabolos, amboben, evrokavSirSi gawevrianebuli qveynebi sam kategoriadaa dayofili – gafarToebis momxreebi, Sualeduri da iseTi saxelmwifoebi, romlebic met-naklebad ruseTis interesebs iTvaliswineben. ra SeiZleba aseT realobaSi movimoqmedoT?
– yvela qveyana, maT Soris evrokavSiris qveynebi, sakuTari nacionaluri interesebis Sesabamisad moqmedeben. evrokavSiris gafarToebis winaaRmdegi arc erTi evropuli qveyana ar aris. maT gansxvavebuli xedva aqvT gafarToebis drosTan dakavSirebiT. aRmosavleT evropis qveynebis interesia, es ufro swrafad moxdes, gansxvavebiT dasavleT evropis saxelmwifoebisa, romlebic fiqroben, rom naCqarevi gafarToebiT miiReben met ekonomikur da politikur problemebs. am etapze, oficialuri briuselis mTeli Zalisxmeva evrokavSiris erTianobiskenaa mimarTuli da mas ar aqvs aRmosavleTiT gafarToebisTvis saWiro geopolitikuri simZlavreebi. arc evrokavSirSi gawevrianebis msurveli qveynebi arian mzad saamisod. amitom aqvs SemuSavebuli evrokavSirs evropis samezoblo politika, romelic xels uwyobs gawevrianebis msurvel qveynebs ekonomikuri da politikuri reformebis gatarebaSi, evrokavSiris standartebTan daaxloebaSi. es procesi xangrZliv periodzea gaTvlili da ar unda SevqmnaT cru molodinebi evrokavSirSi gawevrianebis vadebTan dakavSirebiT. Cveni nacionaluri interesebisTvis mniSvnelovania evrokavSirTan TanamSromloba da reformebis gatareba, rac etapobrivad dagvaaxloebs mdidar da demokratiul evropul sivrcesTan, xels Seuwyobs Cveni qveynis ganviTarebas. aqcenti unda gavakeToT evrokavSirTan TanamSromlobaze, gavagrZeloT reformebi da naklebi vifiqroT evrokavSiris sruluflebian wevrobaze, radgan es damokidebulia xelsayrel saerTaSoriso viTarebasa da Cveni qveynis mzaobaze, rasac didi dro da muSaoba sWirdeba.
