ეკონომიკა
. . . დღეს უფრო მდიდარი ხარ, ვიდრე ხვალ იქნები
ანა გოგიტიძე 27 48 93
erovnuli valutis gaufasurebis procesi wlebia grZeldeba. mizezebze saubrisas eqspertebi saxelmwifosa da gansakuTrebiT, saqarTvelos erovnuli bankis araswor ekonomikur politikas usvamen xazs. visi pasuxismgeblobaa laris antirekordi, iyo Tu ara SesaZlebeli prevencia da Sedga Tu ara xelisuflebisa da seb-is dueti laris gamyarebisTvis? am kiTxvebze pasuxebis misaRebad ekonomikuri transformaciis centris prezidents, ekonomikis doqtor ramaz gerlians gavesaubreT
– laris gaufasurebis mTavar mizezad saxeldeboda mezobel qveynebSi arsebuli ekonomikuri mdgomareoba da misi gavlena eqsport-importis fasebze. dResac igivea mTavari mizezi?
– simarTle giTxarT, es mizezi, fundamentalurad Tu SevxedavT, arc maSin da arc axla ar aris mTavari. Tumca es argumenti iZleva imis saSualebas, rom gasamarTlebel mizezad moiyvanon da spekulaciurad gamoiyenon. mezobel qveynebSi kursis cvlileba naklebad axdens larze zegavlenas. realurad, konvertirebadi valuta am SemTxvevaSi asrulebs Suamavlis fuqcias. TurqeTidan Semosuli saqoneli larebSi iyideba, rac gadis – lirebSi. Tu iq kursi Seicvala da 10 lira jdeboda saqonlis warmoeba, dResac 10 lira jdeba, magram lira nakleb dolarSi gadaicvleba da aq saqoneli larebSi gaiyideba. am SemTxvevaSi kursi arafer SuaSia. analogiuri suraTia rublTan, manaTTan da somxur valutasTan mimarTebaSi. mezobel qveynebSi mimdinare procesebiT (isini Cveni mTavari partniorebi arian), ver avxsniT dolarze moTxovnis klebas. amitom es argumenti aris TiTidan gamowovili. evrosTan mimarTebaSi, Tu pirdapir evropuli eqsport-importia, maSin, ra Tqma unda, kursze zegavlena aqvs. igive situaciaa aSS dolaris SemTxvevaSic.
– ra gavlena aqvs sagareo valebs larze?
– sagareo vali or etapad SegviZlia davyoT: erTi etapia, rodesac Cven aviReT vali da xarjviT process viwyebT. am SemTxvevaSi dadebiTi zegavlena aqvs, radgan meti dolaria ekonomikaSi. Cven sagareo vals konvertirebad valutaSi viRebT, mas vcvliT larSi da Semdeg vxarjavT. am procesiT izrdeba moTxovna larze da is myardeba. Tu gadaxdis etapia, romelzec dRes saqarTveloa, sagareo vals uaryofiTi zegavlena aqvs. pirobiTad rom warmovidginoT, 2021 wlisTvis Cven dagvidgeba miliardze meti valis dafarvis periodi. es imas niSnavs, rom miliardi dolari saidanRac unda viyidoT. Sesabamisad, dolarze meti moTxovna gaCndeba, rac kursis cvlilebas gamoiwvevs. dResdReobiT mniSvnelovani sagareo vali ar agviRia, Zveli aviReT da davxarjeT. SesaZloa, maSin amas larze dadebiTi gavlena hqonda, magram dRes aqvs uaryofiTi, radgan gadaxdis fazaSi varT da yovelTviurad xaziniT dolari unda SeviZinoT, ris gamoc masze sabazro moTxovnilebis garda, kidev damatebiTi moTxovna iqmneba.
– erovnul banks adanaSaulebdnen dagvianebul reaqciaSi, ramdenad gamarTlebulia es argumenti seb-is winaaRmdeg da saerTod, rogoria erovnuli bankis pasuxismgebloba laris gaufasurebasTan dakavSirebiT?
– marTalia, erovnuli banki gvarwmunebs, rom misi saqme ar aris laris gaufasurebaze reagireba, magram vfiqrob, rom laris kursis dacema mniSvnelovnad ukavSirdeba swored erovnul banks. es rom ase ar yofiliyo, mas ar eqneboda fiqsacia, vgulisxmob oficialuri monac-emebis gamoqveynebas. adanaSauleben ara dagvianebul, aramed, ase vityodi – araswor qmedebaSi. seb-i kursis stabilizaciis asimetriul, araswor politikas atarebs. magaliTad, savaldebulo sarezervo norma, xSirad larizacia mohyavT motivad, rasac ise araferi vnebs, rogorc laris kursis gaufasureba. larizaciis problema laris mimarT ndobis dakargvaa. Tu laris mimarT ndoba ar aRdgeba, Cven larizacia arasdros gveqneba. sare-zervo norma gacilebiT maRalia konvertirebad valutebSi, vidre erovnul valutaSi. komerciuli bankebidan miRebuli anabrebidan ufro mets inaxaven konvertirebad valutaSi, anu 10 aTasi dolaris SemTxvevaSi, sarezervo normis Sesabamisad, saWiroa 10%-is Senaxva centralur bankSi da Tu larSia, SesaZlebelia 5%-ad an saerTod uprocentod. erovnuli banki ekonomikaSi realurad xels uwyobs imas, rom meti lari iyos da naklebi dolari. maT Soris wonasworoba dRes irRveva dolaris simyaris sasargeblod. es aris erTi mimarTuleba, meore – absoluturad Seuferebel dros akeTeben intervenciebs, rodesac ekonomikidan amoaqvT milionobiT dolari. esec, ra Tqma unda, uaryofiTad moqmedebs. rasakvirvelia, saxelmwifos gaaCnia Tavisi strategia sxvadasxva mimarTulebiT, Tundac valebis momsaxurebis kuTxiT, magram lars sWirdeba ndobis aRdgena, rac SesaZlebelia misi kursis stabilurobiT da amas ar aclian, ise arasaTanadod iyeneben sxvadasxva instruments. Svidi ZiriTadi politikidan ramdenimes mimarTes, magaliTad, refinansirebis gana-kveTs, magram umetesad mainc valutis yidva-gayidvas axdenen. es warmoSobs kursis cvlilebis am talRebs. amrigad, pirdapir seb-ia pasuxismgebeli laris kursis stabilurobaze. kurss gadavyavarT erovnuli bankis mTavar – msyidvelobiT funqciaze anu inflaciis procesze. kursis gauareseba inflaciis process namdvilad ar gamoadgeba. faqtobrivad, gamodis, rom moqala-qeebi TavianT resursebs kargaven, maT jibeebSi fuli qreba. raodenobrivad igive rCeba, Tumca realurad imaze naklebi, vidre guSin hqondaT.
– fiqrobT Tu ara, rom saxelmwifo ar iyo da arc axla aris aqtiurad CarTuli laris gamyarebis procesSi? zogadad, ramdenad mniSvnelovania saxelmwifos roli am saqmeSi?
– rasakvirvelia, saxelmwifos mxridan am saqmeSi dadebiTad CarTvis mcdelobebi da survili aris, magram, bolo periodSi samwuxarod, realuri ekonomikuri politika am mimarTulebiT ver da ar tardeba. mTavroba da erovnuli banki sinqronulad unda moqmedebdnen. magaliTad, fiskaluri da monetaruli politikis TvalsazrisiT, es moklevadiani efeqtis kuTxiT, xolo grZelvadiani efeqtis mxriv, laris simyare mniSvnelovnad aris damokidebuli erovnul ekonomikaze da im politikaze, romelsac atarebs mTavroba. valuta rom gamyardes, igi Sesabamisi saqonliTa da momsaxurebiT unda iyos garantirebuli. ndoba amazea damyarebuli. samwuxarod, saqonlis mimarTulebiT, maT Soris fasiani qaRaldebisa da axal-axali aqtivebis ekonomikaSi CarTviT, arasaTanado politikas atarebs saxelmwifo, xelisufleba. amas xazs vusvam privatizaciis konteqstSic, romelsac SeuZlia masobrivad CarTos damatebiTi uZravi aqtivebi ekonomikaSi da amiT moaxerxos rogorc laris kursis stabilizacia, aseve ekonomikuri aRmavloba. ekonomokuri aRmavloba da stabilizacia erTmaneTTan mWidrod aris dakavSirebuli.
– rogor SeafasebdiT saxelmwifosa da seb-s Soris urTierTobas am sakiTxTan dakavSirebiT da rogor aisaxeba es erovnul valutaze?
– Sedegebze dakvirvebiT, meqmneba STabeWdileba, rom ratomRac maT arasakmarisi komunikacia aqvT am Temaze, an arasakmarisad realisturad aRiqvamen. arada, ekonomikisTvis es Zalian mniSvnelovania da albaT, mTavrobis warmomadgenlebs Soris bevrs es kargad esmis. valutis gaufasurebisas gviZvirdeba Sesabamisi moqmedebebi importis mimarTulebiT im qveynebidan, saidanac aris konvertirebadi valuta. evrozonas da sxva ganviTarebul qveynebs vgulisxmob, romelTa valutac iTvleba konvertirebadad da aris ufro myari, vidre lari. laris gaufasurebis dros Cven vebmebiT, importis TvalsazrisiT, rogorc Turqul, aseve rusul da im qveynebis bazrebs, sadac larze ufro metad gaufasurda erovnuli valuta. es kidev ufro met problemas uqmnis ekonomikuri diversificirebis process, romelmac politikuri uTanxmoebis dros SesaZloa uaryofiTi Sedegi mogvitanos. magaliTad, laris gaufasurebis gamo gavxdiT rusul importze mniSvnelovnad damokidebuli, ris Sedegadac mas gauCnda ekonomikuri berketebi.
– ekonomikuri zrda pirdapir kavSirSia laris kursTan. gavrcelebulia azri, rom komerciuli bankebi aferxebs qveynis ekonomikur ganviTarebas. ramdenad uwyobs an ar uwyobs xels komerciuli banki ucxouri valutis, aSS dolarisa da evros raodenobis zrdas da amis fonze laris gamyarebas?
– adrec xSirad vambobdi da axlac vTvli, rom komerciuli bankebis e.w. yidva-gayidvis talRebi savaluto bazarzec warmoSobs talRebs, rac iwvevs kursis mkveTr cvlilebas. maT miuZRviT mniSvnelovani brali da amitom aris erovnuli bankis CarTuloba saWiro. saerTod, naklebi dolaris arseboba komerciul bankebSi qmnis imis safrTxes, rom wonasworobiTi gacvliTi kursi larsa da dolars Soris dairRveva. amis safuZvelze komerciul bankebs aqvT spekulaciuri vaWrobis SesaZlebloba, maT Soris kursis TvalsazrisiTac. marTalia, komerciul struqturas ase moqmedeba ar unda aekrZalos, magram ekonomikurad iseTi situacia unda Seiqmnas, rom komerciuli bankebis alternativa arsebobdes. dRevandelobidan gamomdinare, komerciuli struqtura situacias aucileblad gamoiyenebs, spekulaciuri talRebi ki mniSvnelovnad azaralebs laris kurss. isini ZiriTadad, orientirebulni arian laris yidva-gayidvaze, Sesabamis tranzaqciebze. erT-erTi mniSvnelovani Semosavali swored komerciuli bankebida-naa. komerciul bankze aris damokidebuli yvela is gadamcvleli punqti, romlebsac vuwodebT savaluto jixurebs. mTavari mainc komerciuli bankebia da maTgan imarTeba valutis savaWro obiqtebic. mizezi is aris, rom safinanso bazari ar aris ganviTarebuli. logikuria, rom amis gamo sabanko seqtori gvevlineba Tavkombalad da monopolistad. alternativa Cvens qveyanaSi, praqtikulad, arc arsebobs, ar gvaqvs sapensio da sadazRvevo fondebi, maT Soris arc mikrosafinanso organizaciebi da salombardo sistemac aris Sesabamisi donis, miT ufro mas Semdeg, rac regulaciebi SeexoT da rac yvelaze mniSvnelovania, sabanko seqtorSi ar arsebobs sando partniori da konkurentic – safondo bazari. igi CvenTan absoluturad ganuviTarebelia. arada, is iqneboda bankebis alternativa, sadac moqalaqeebi da biznesi SeZlebdnen ufro iaf fulze xelmisawvdomobis gazrdas, sakuTari finansebis dabandebas da ar gadawyvetdnen Tanxis maincdamainc bankSi Setanas, ris Sedegadac komerciul banks uCndeba Warbi fuladi resursi da igi xSirad spekulaciur tranzaqciebs xmardeba. sityvas spekulaciuri, am SemTxvevaSi uaryofiT konteqstSi ar viyeneb, komerciulma struqturam unda mimarTos spekulacias, magram es ar unda iyos maTi mTavari motivi. es motivi xelovnurad, regulaciiT ki ar unda iyos SezRuduli, aramed zogadi ekonomikuri politikiT. safondo bazars Sesabamisi ganviTarebis saSualeba unda mieces. safondo bazris ganviTarebis erTaderTi gzaa aqtivebis ekonomikaSi CarTvis SesaZlebloba, anu masobrivi privatizebis procesi, romlis Sedegadac es aqtivebi, romelTa 70%-s jer kidev saxelmwifo gankargavs, moqalaqeebs gadaecema. es TavisTavad, gamoaRviZebs safondo bazars. Seiqmneba jansaRi konkurencia safinanso bazarze, rac pirdapir astimulirebs da aviTarebs ekonomikas, radgan nebismieri erTi lari, romelic safondo bazarze amoZravdeba, pirdapir ekonomikaSi ideba, magram ver vityviT, rom TiToeuli lari, romelic sabanko seqtorSi amoZravdeba, pirdapir ekonomikaSi Caideba. ekonomikis ganviTareba, misi siZliere erovnuli valutis simyaris garantiaa.
ana gogitiZe

სულ ნანახია
737

დღეს ნანახია
1