როგორ იდგამენ ფეხს დამწყები მეწარმეები?
ირმა ცეცხლაძე 27 48 93
baTumis biznesinkubatori 2009 wlidan funqcionirebs Cvens qalaqSi. riT uwyobs xels es organizacia damwyeb mewarmeebs da uzrunvelyofs Tu ara bizness axali wevrebiT, amaze da sxva sakiTxebze gvesaubreba inkubatoris direqtori kaxa SavaZe.
– inkubatorSi gvaqvs 10 saofise farTi, romlebic aRWurvilia damwyebi biznesmenisTvis aucilebeli avejiT da kompiuteruli teqnikiT. swored am sivrces vTavazobT maT. cxadia, ar ixdian internetis Tu sxva komunaluri momsaxurebis xarjebs. aseve vuwevT inteleqtualur momsaxurebas – buRaltris da iuristis. yvelafer amaSi damwyebi biznesmeni ixdis 150 aSS dolars, rac igive farTis sabazro Rirebulebis erTi meoTxedia. es simboluri gadasaxadic imitomaa dawesebuli, rom pirs Camouyalibdes valdebulebis, pasuxismgeblobis da sakuTrebis gancda. esecaa, biznesmenisTvis aucilebelia, mas icnobdnen da endobodnen, rasac isev da isev aq dasaqmebiT uzrunvelvyofT.
– ra xangrZlivobisaa gamosacdeli periodi?
– 2-3 TveSi erToblivad vafasebT piris saqmianobas, vaanalizebT, SeZlo Tu vera bazarze damkvidreba, integrireba.
– ramdenma kompaniam gaiara Tqvens bazaze inkubacia?
– 58 kompaniam. aqedan monawileTa 80%-mde warmatebulia, rac sakmaod kargi maCvenebelia. inkubatorSi rCebian 2-3 weli, Semdeg gadian, agrZeleben ukve awyobil, Semosavlian saqmes. agvyavs startapebi. Semdeg vmsjelobT, ramdenad aZlevT xels Cveni pirobebi. Tuki iseTi biznesi aqvT, romlis pirobebsac ver uzrunvelvyofT, maSin ra azri aqvs maTTvis CvenTan Semosvlas.
– ra saxis startapebs uwyobT xels? xdeba isec, rom uars eubnebiT?
– ZiriTadad iseTs, serviss rom awvdis mosaxleobas turizmis kuTxiT. CvenTan modian mcire samSeneblo-saremonto Tu aitikompaniebi. aris periodi, rodesac fizikurad adgili ar gvaqvs da amitom ver viRebT startaps. aq iseTi sistemaa – zogi modis, zogi – midis. sul 10 sivrce gvaqvs.
– sxva ra daxmarebebs uwevT?
– xdeba isec, rom biznesgegmis dasawerad mogvmarTaven, magram isic gaiTvaliswineT, rom Cven fuls araferSi viRebT. konsultaciebi, romelsac specialistebi ufasod awvdian inkubatoris wevr kompaniebs, finansdeba gaeros programis farglebSi. aqedan gamomdinare, ver vexmarebiT sxva startapebs. im TanxiT, aq rom gvixdian biznesmenebi, ver viarsebebdiT, rom ara saxelmwifo da gaeros dafinanseba.
– ra sargebloba aqvs amiT saxelmwifos?
– jer erTi, iqmneba axali kompaniebi, romlebic moZlierdebian da ufro met gadasaxadebs Seitanen xazinaSi. meorec, iqmneba axali samuSao adgilebi, rac isev da isev sabiujeto Senatanebs zrdis da mosaxleobis socialur fons aumjobesebs. Cven daviTvaleT am mizniT gamoyofili Tanxa da aq ganTavsebuli biznesmenebis gadasaxadebi. mxolod aq myofnic ki ornaxevarjer mets ixdian, vidre maTze ixarjeba. rogorc xedavT, saxelmwifo arafers kargavs, mxolod mogebuli rCeba, anu gaweuli xarji efeqturia.
– aqedan gasuli romeli kompaniebia yvelaze warmatebuli?
– `kameqsi~ – onlainSopingi; `jorjia-Treveli~ – turistuli kompania, romelic TbilisSi gadavida, dRemde muSaobs mTeli saqarTvelos masStabiT da aq mxolod filiali aqvs; `premium-Treveli~; aitikompania `seven-starma~ ki samSeneblo kompaniasTan `saxli zRvis piras~ erTad 20-milioniani proeqti wamoiwyo. simarTle giTxraT, aq ar veliT megakompaniebis Camoyalibebas, magram aqvT Sansi, gaicnon erTmaneTi, daaxlovdnen da erToblivi firmebi Camoayalibon. inkubatoris erT-erTi principi esecaa.
– soflis meurneobas Tu exmarebiT raime formiT mainc?
– soflis meurneobis mxardaWeris proeqtebi aqvs gaeros, romlis sakonsultacio nawilSi varT CarTuli. kerZod, vadgenT am proeqtebis mdgradobas, vafasebT miznobriobas, vamowmebT finansur mxares da a.S. es inkubacias ar exeba, Cveni uwyebis meore funqciaa.
– bazris kvlevas – romeli biznesi ufro sWirdeba mosaxleobas, razea moTxovna da a.S. Tqven awarmoebT?
– diax, vikvlevT soflis meurneobis proeqtebs mdgradobis kuTxiT. magaliTad, wina wlis bolos davasruleT 110-aTasdolariani proeqti. dafinansda 18 amagi. maT Soris, Rvinis da aryis sawarmoebi SuaxevSi; xuloSi – miwis sakadastro amzomveli kompania da saswavlo centri, romelic bavSvebs da abiturientebs amzadebs ucxo enebSi, razec iyo didi moTxovna. qedaSi ganxorcielebuli gvaqvs ramdenime proeqti: mivawodeT xeze kveTis samuSaoebis danadgarebi. Aaseve, dafinansda saojaxo sastumroebis mSenebloba. qobuleTSi sami amagis sam sabavSvo baRs davumontaJeT mzis eleqtropanelebi eleqtroenergiis, gaTbobisa da cxeli wylisTvis, aseve, gadaveciT saTamaSoebi da sxv. es iyo SarSan, dekemberSi. dafinansda grantebiT.
– Tu SeiZleba urCioT damwyeb biznesmenebs, ra biznesis wamowyeba jobia baTumSi?
– Tavad qalaqis sakurorto statusi migviTiTebs, rom turistuli kompaniebi ufro amarTlebs. aqve gaiTvaliswineT isic, rom turizms aqvs sxvadasxva servisi, romelic gansazRvravs mis warmatebas. igive – kveba, kafe-restornebi, xilisa da bostneulis warmoeba, gasarTobi servisebi, Tundac – dasufTaveba-dalageba da sxva.
– ra aris Tqveni uwyebis mTavari mizani?
– garda zemoT naTqvamisa, erT-erTi mizania gzebis moZieba, rom soflis mosaxleobam damatebiTi Semosavali miiRos. maTi soflad yofnis da Sromis efeqturoba gaizardos. Tu gagrZeldeba turistuli sezoni sam Tves, eqnebaT misgan Semosavali is sami Tve, magram arsebobs sezonis gasaxangrZlivebeli gzebi, Sesabamisad, ufro meti xnis ganmavlobaSi miiRebs am Semosavals. aris turizmis sxvadasxva saxeoba: eko, sasoflo, samkurnalo, sanadiro… CvenTan Zalian kargad muSaobs saojaxo turizmi, xelnakeTi nivTebis warmoeba-gayidva da aqauri ekoproduqtis turistebisTvis saTanado formiT miwodeba. aris bevri varianti, romelTac unda gaanalizeba, Sejereba, naxva da, rac mTavaria, dawyeba, radgan swored amis Semdeg gavarkvevT, ra ufro gvWirdeba. yvelafer amas, kerZo biznesis dafinansebasTan erTad, sWirdeba reklamireba-popularizacia, rasac erTi inkubatori verafriT gaswvdeba. amitom unda imuSaos Sesabamisi gegmiT turizmis departamentma, saministroebma, saTanado uwyebebma.
– aWaris finansTa saministrom daaanonsa mewarmeebis xelSewyobis programa, Tumca samarTlebriv bazaSi cvlilebebis Setanis gareSe ver uzrunvelyofs maTTvis grantebis gadacemas.
– gvaqvs sagranto proeqtebis momzadebis, sagranto luftebis gadacemis da Semdegi monitoringis gamocdileba. Tuki dagveyrdnobian am saqmeSi, ar iqneba urigo. Cven, savaWro palatis warmomadgenlebTan erTad, am sakiTxze gvqonda Sexvedra finansTa da ekonomikis saministroSi, ganvixileT es programa, Tumca jer saboloo gadawyvetileba ar miuRiaT.
– rac Seexeba axal proeqtebs?
– realurad, dRes inkubatoris garda, sxva saxis xelSewyobac xorcieldeba, raTa startapma SeZlos Tavis damkvidreba Sida bazarze. gamovarkvieT, rom didi moTxovnaa aitimimarTulebis biznesebze. axla gadamwyvet fazaSi varT, molaparakebas vawarmoebT konkretul biznessubieqtTan, romelic grantis saxiT daafinansebs sapilote proeqts. kerZod, Seiqmneba teqnoparki am mimarTulebiT. anu Cven vaCvenebT dainteresebul pirebs, ra Semosavlis miRebaa SesaZlebeli internetis saSualebiT, Catardeba treningebi da gamovuyofT adgils, sadac dasxdebian da fuls gaakeTeben. swavleba praqtikiT iqneba uzrunvelyofili. aq Seiqmneba inkubatoris qveorganizacia da msgavs serviss SevTavazebT momxmarebels. aris meore mimarTulebac – `soflad ganviTareba~, romelsac gaero afinansebs. raionebSi gavalT da im proeqtebs, romelic SesabamisobaSi iqneba moTxovnebTan, davafinansebT.
– ra gviSlis xels qarTvelebs biznesis ganviTarebis kuTxiT?
– codnis deficiti da Cveni sulswrafoba. biznesis dawyebiTi etapia yvelaze rTuli. sanam moipoveb Sesabamis klienturas, daimkvidreb Tavs bazarze, minimum erTi-ori weli gWirdeba. am xnis ganmavlobaSi, mewarmem zustad unda gaiTavisos, konkretulad risi miRweva surs. bevri ambobs: `amdens Cavdeb, amdens aviReb~… biznesi ar iTvleba kalkulatorze. misi warmoebisTvis aucilebelia, adamians gaaCndes mizani, romliskenac unda miiltvodes. `daviwye~, `ar gamomivida~, `Cavvardi~ – es araseriozuli sityvebi da midgomaa. riskebi rom ara aqvT gaTvlili, amitom vambob, codna ara aqvT-meTqi, Torem ganaTlebas aravis vuwuneb. SesaZloa, Zalian ganaTlebuls nakleb ganaTlebulma ajobos biznesSi. aq mTavaria, mebrZoli mewarmis suli gqondes. sakuTar bizness SviliviT unda uyurebde da uvlide 24-saaTian reJimSi. marto finansebi biznesis warmatebisTvis arafriTaa sakmarisi. aris mimarTulebebi, sadac finansurze metad inteleqtualuri resursia saWiro, Tan dResdReobiT Zalian bevri niSaa servisis kuTxiT, romelic ara aqvT aTvisebuli adgilobriv mewarmeebs . . . sizarmacec aris, nihilizmic, xelCaqneulobac. yvelaferi erTad gvWirs qarTvelebs.
– ra ufro amarTlebs Cvens realobaSi – biznesi Tu sajaro samsaxuri?
– jer erTi, sajaro samsaxuri memkvidreobiT ar gadadis, daqiravebulma ar ici, rodis da sad aRmoCndebi. anu ver gaakeTeb didxnian prognozs sakuTari Tavis da ojaxis uzrunvelyofasTan dakavSirebiT. xolo Tu midixar biznesSi, midixar riskze da gaTavisebuli gaqvs dakargvis bevri saSiSroeba, magram uzrunvelyof Sens da Seni ojaxis momavals. marTalia, sajaro samsaxurSi an sxvis kompaniaSi raRac gansazRvruli adgili gaqvs, magram sul sxvaa Seni sakuTreba, Semosavali, romelsac sakuTari surviliT gankargav. Tanac, Tuki iSromeb, rogorc ukve vTqvi, 24-saaTian reJimSi da gaTvli sxvadasxva risks, SeZleb iseTi qoneba daagrovo, romelic Sens Svilebs Semdgomi nabijebis gadadgmis da biznesis gafarToebis saSualebas miscems, rac, TavisTavad, biznesis kidev erTi plusia.
– Tuki sajaro mosamsaxures sakuTari biznesi aqvs? axla xSiria aseTi SemTxvevebi.
– iciT ra, me vfiqrob, rom mas an araseriozuli posti ukavia da iSviaTad Cndeba samsaxurSi an biznesi aqvs imdenad umniSvnelo, rom ojaxis wevrebic iolad arTmeven Tavs. es ukve misi ki ara, misi meuRlis an Svilis dasaqmebaa. or kurdRels erTad ver daiWer. es andaza swored msgavs SemTxvevazea yvelaze zustad morgebuli.
– xSirad amerikeli miliarderebis biografiebSi aJRereben, TiTqos `arafrisgan~ daiwyo biznesi da Sromis wyalobiT aRzevda. Tqven Tvalyurs adevnebT startaps – marTla SesaZlebelia msgavsi ram?
– ori kapikiT milioni iSovo? Tu raime mniSvnelovani nou-hau ar gamoigoneT, gamoricxulia, yovel SemTxvevaSi mokle droSi. swored amitom geubnebodiT sulswrafobaze, rac sWarbobs Cvens biznesmenebSi. xSiria, roca sakuTar warumateblobas abraleben mesame pirs – `Camagdo~, `xeli SemiSala~… arc amis mjera. Seni saqme ise unda warmarTo, rom Tuki masSi sxvas Caaxedeb, misgan yvelanairi garantia unda gagaCndes.
– axalgazrdebTan muSaobaze ras ityviT?
– trening-kursebi gvqonda, romelsac ara mxolod inkubatorSi Semosuli kompaniebis warmomadgenlebi eswrebodnen, aramed isinic, vinc am kuTxiT apirebda dasaqmebas. erTkviriani kursebi tardeboda saRamos saaTebSi maTTvis, vinc dasaqmebuli iyo, dRisiT ki leqciebi imarTeboda studentebisTvisac. kiTxulobdnen leqciebs marketingSi, biujetTan angariSsworebis wesebze sagadasaxados da sabaJos kuTxiT, eiCaris, lojistikis Sesaxeb. programas sami wlis ganmavlobaSi gaero afinansebda. sul 2 aTasma adamianma gaiara kursebi da miiRo sertifikati. am kuTxiT Catarebulma kvlevam cxadyo, rom Cven mier gacemul sertifikats hqonda wona – damqiravebeli upiratesobas aniWebda Cven treninggavlil studentebs. vapirebT mis aRdgenas, radgan axalgazrdebs uWirT fasiani trening-kursebis gavla.

