დრომოჭმული მაჟორიტარული სისტემა ჩაბარდება ისტორიას
ნინო ცხვარაძე 591 98 24 30
saqarTvelos parlamentis 2020 wlis arCevnebi proporciuli sistemiT Catardeba – kanonproeqti qveynis sakanonmdeblo organoSi inicirebulia, Tumca jerjerobiT ucnobia, aWaris avtonomiuri respublikis umaRlesi sabWos arCevnebi isev Sereuli sistemiT Catardeba Tu regionis sakanonmdeblo organosac proporciuli wesiT avirCevT. saqarTvelos konstituciaSi `qarTuli ocnebis~ xelisuflebis mier ganxorcielebuli cvlilebebis Tanaxmad, 2024 wels saqarTvelos parlamenti qveynis mosaxleobas proporciuli sistemiT unda aerCia, TumcaRa aWaris konstituciaSi saarCevno sistema ucvleli rCeboda. swored am yvelaferma ganapiroba is, rom regionSi moqmedi opoziciuri politikuri partiebi, parlamentis msgavsad, proporciuli sistemiT moiTxoven aWaris avtonomiuri respublikis umaRlesi sabWos arCevnebis Catarebas. am etapze regionSi moqmedma 8 opoziciurma partiam oficialurad mimarTa umaRles sabWos, rom droulad daiwyos msjeloba da aWaris konstituciaSi Sevides cvlilebebi saarCevno sistemis Taobaze.
opoziciasTan konsultaciebisTvis mzaobas adasturebs regionis pirveli kanonmdebeli daviT gabaiZe, romelic gundSi molaparakebebis Semdeg konkretul TariRsac daasaxelebs, Tu rodis daiwyeba Temis irgvliv msjeloba mmarTveli gundis da opoziciis warmomadgenlebs Soris, manamde ki `aWara~ politolog aslan lorTqifaniZis da opoziciis mosazrebebs gagacnobT.
– batono aslan, ramdenad morgebuli iqneba proporciuli saarCevno sistema aWaris avtonomiuri respublikis realobas?
– aWaris samarTlebrivi statusi `avtonomiuri respublika~ da misi uflebamosilebebi me-2 donis regionaluri TviTmmarTvelobis msgavsia, amitom aWaris umaRlesi sabWos arCevnebis Catarebis wesi Tu ganixileba adgilobrivi TviTmmarTvelobis konteqstSi, maSin es unda moxdes municipalitetebis sakrebulos arCevis formis msgavsad. Tu gancalkevebiT ganixileba, am SemTxvevaSi SesaZloa, gamoyenebuli iyos parlamentis arCevis wesis analogi. es wminda politikuri gadawyvetilebaa, romlis umaRles sabWoSi miRebis resursi mmarTvel partias damoukideblad, xmebis 2/3-iT aqvs da mas parlamenti organuli kanoniT daamtkicebs, gansxvavebiT saqarTvelos parlamentisa, roca sakonstitucio cvlilebebis 1 mowvevis parlamentis mier miRebis SemTxvevaSi saWiroa 3/4-is mxardaWera anu opoziciis xmebic, ase rom, mmarTveli partiis gadasawyvetia, 2020 wlis umaRlesi sabWos arCevnebi Sereuli formiT Catardeba, proporciuliT Tu maJoritaruli wesiT.
– daTanxmdeba Tu ara xelisufleba aWaris sakanonmdeblo organos arCevnebis proporciuli sistemiT da bunebrivi barieriT Catarebis moTxovnas?
– aWaris avtonomiuri respublikis umaRlesi sabWos wevrTa raodenoba parlamentTan SedarebiT mcirea da is 21 wevrisgan Sedgeba, amitom bunebrivi barieri gacilebiT maRali iqneba, vidre es SeiZleba iyos qveynis umaRlesi sakanonmdeblo organos SemTxvevaSi da bolo arCevnebSi mosuli amomrCevlebis raodenobis mixedviT Tu daviangariSebT, Seadgens 4,76%-s. opoziciis moTxovnaze daTanxmeba-ardaTanxmeba xelisuflebis politikuri nebis sakiTxia da mas mmarTveli partiis politsabWo gadawyvets. sasurvelia, am gadawyvetilebis miReba farTo politikuri konsensusis safuZvelze, politikur partiebTan da sazogadoebriv organizaciebTan dialogis gziT. aWaris umaRlesi sabWos Tavmjdomarem dialogisTvis mzaoba ukve gamoxata.
– opoziciis nawilisTvis nulovani barieri misaRebi ar aris da am sakiTxze araerTi gancxadeba keTdeba. ratom ewinaaRmdegebian isini nulovan bariers?
– opoziciis im nawilisTvis, romelsac moqmedi barieris daZlevis resursi aqvs, bunebrivi barieri miuRebelia, radgan sxva opoziciuri partiebi maT xarjzec miiReben mandatebs. am gadawyvetilebiT zaraldeba orive dominanti politikuri partia, Tumca mogebuli rCeba politikuri pluralizmi da, zogadad, qarTuli demokratia. proporciul arCevnebs nulovani barieriT dadebiTTan erTad aqvs naklovanebebic. amgvari sistemiT Catarebul saparlamento arCevnebSi didia albaToba, rom verc erTma partiam SeZlos saparlamento umravlesobis mopoveba da saWiro gaxdes partiaTa koaliciebis Seqmna. es niSnavs koaliciur mTavrobasac, romlis gamocdileba Cven mxolod erTxel gvqonda da misi efeqturoba arc ise maRali iyo. rTuli, winaaRmdegobrivi iqneba parlamentSi gadawyvetilebebis miReba. amgvari sistemiT Catarebul arCevnebs aseve sWirdeba ganviTarebuli, Camoyalibebuli, struqturirebuli partiebis arseboba, romlis deficiticaa saqarTveloSi, Tumca momavalSi xels Seuwyobs politikuri partiebis gaZlierebas da maTi dafinansebis mimarT biznesis dainteresebas.
– rogoria Tqveni mosazreba blokebis Seqnasa da gadaunawilebeli mandatebis gadanawilebis pincipze?
– Tu barieri aWaris umaRlesi sabWos SemTxvevaSi 5%-Tan axlos iqneba, blokebis arseboba aucilebelia, maT Soris 2024 wlis arCevnebis drosac, radgan misi daZlevis resursi mxolod ramdenime partias eqneba. parlamentis SemTxvevaSi, bunebrivi barieris arsebobis pirobebSi, blokebis daSveba sruliad alogikuria. partia, romelsac 1%-is aRebis resursic ar aqvs da Seecdeba, es blokis SeqmniT gaakeTos, ar imsaxurebs iyos saparlamento politikuri Zala. koaliciebis Seqmna partiebs SeuZliaT ukve parlamentSi. vfiqrob, samarTliani iqneba, gadaunawilebeli mandatebi gadanawildes yvela bariergadalaxul partiaze miRebuli xmebis proporciulad. zemoT aRniSnuli cvlilebebi gamoiwvevs saxelmwifo biujetidan partiebis dafinansebis wesis cvlilebas da masze muSaoba ukve dawyebulia.
aWaris umaRlesi sabWos `erTiani nacionaluri moZraobis~ deputatma gia abulaZem CvenTan saubrisas xazgasmiT Tqva, rom proporciul saarCevno sistemaze gadasvlis sakiTxi dRes ar dauyenebia opozicias dRis wesrigSi.
– rodesac aWaris konstituciaSi cvlilebebs ganvixilavdiT, maSinac davayeneT es moTxovna. samwuxarod, xelisuflebam ar gaiTvaliswina, rogorc saqarTvelos parlamentis arCevis SemTxvevaSi – 2024 wels rom gadasuliyo umaRlesi sabWoc proporciul sistemaze. raki saqarTvelos parlamentSi Sesulia iniciativa am sakiTxze, rac opoziciis damsaxurebaa, amitom, qveyanaSi arsebuli realobis gaTvaliswinebiT, unda daiwyos konsultaciebi regionis sakanonmdeblo organoSic, – acxadebs deputati. igi ar eTanxmeba umravlesobis pozicias, rom regionisTvis proporciuli saarCevno sistema ar iqneba saxarbielo.
– ukeTesia, Caixedon aWaris konstituciaSi, sadac weria, rom umaRlesi sabWos ori mTavari funqcia aris kanonSemoqmedebiTi saqmianoba da mTavrobis kontroli. sakanonmdeblo organo TviTmmarTvelobasTan ar unda gavaTanabroT da swored konstituciis mixedviT unda vimoqmedoT. unda gaviTvaliswinoT saqarTvelos parlamentis da ara TviTmmarTvelobis gamocdileba. Cven davinaxeT, rom biZina ivaniSvils da mis mTavrobas 2020 wlis arCevnebis proporciuli sistemiT Catareba ar surda, Tumca mouwiaT amis gakeTeba. Tu aWaris umaRlesi sabWos umravlesoba konsultaciebs ar daTanxmdeba, mosaxleobaSi xelmowerebs SevagrovebT da xalxis dakveTis gaTvaliswineba mouwevs umaRlesi sabWos umravlesobas. kargad axsovs sazogadoebas, opoziciaSi yofnis dros ambobdnen, rom saqarTvelosTvis proporciuli saarCevno sistema kargi iqneboda, magram ratomRac xelisuflebaSi mosvlis Semdeg aRar aRmoCnda es sistema maTTvis misaRebi. Cveni mizania, ra doziTac gamoucxadebs mosaxleoba ndobas ama Tu im partias, is warmomadgenloba Sevides saqarTvelos parlamentSi da umaRles sabWoSi. es mosaxleobis dakveTaa, risi gaTvaliswinebac mouwevs biZina ivaniSvils, – acxadebs gia abulaZe.
umaRlesi sabWos damoukidebeli deputati, `evropuli saqarTvelos~ wevri petre zambaxiZe momxrea, regionSi arCevnebi proporciuli sistemiT da bunebrivi barieriT Catardes.
– bolo periodSi qveyanaSi mimdinare procesebidan gamomdinare, mniSvnelovania, aWaris avtonomiur respublikaSi umaRlesi sabWos arCevnebi Catardes proporciuli sistemiT, bunebrivi barieris pirobebSi, radgan es aris qveynis mosaxleobis ZiriTadi nawilis moTxovna – iseve rogorc politikuri opoziciis, regionSi moqmedi organizaciebis didi nawilic orientirebulia, es dromoWmuli maJoritaruli sistema Cabardes istorias. aWaris avtonomiuri respublikis umaRlesi sabWo aris politikuri Tanamdebobis pirebisgan dakompleqtebuli sakanonmdeblo organo, aqvs kanonebis miRebis ufleba, ufro metic, umaRles sabWos SeuZlia iniciativiT mimarTos saqarTvelos parlaments. es aris pirdapiri saparlamento rgoli da Sors aris TviTmmarTvelobisgan Tavisi arsiT, kanonSemoqmedebiT funqcias axorcielebs, es aris regionis parlamenti da, bunebrivia, proporciuli sistemis SemoReba aucilebeli iqneba. sxva SemTxvevaSi, miviRebT qaoss, dabneulobas, zedmet xarjs. Cven, opoziciuri partiebi, xelisuflebisgan viTxovT konsultaciebis dawyebas – proporciul sistemaze gadasvlas bunebrivi barieriT. bevri politikuri partia SeZlebs umaRles sabWoSi Sesvlas, iseve, rogorc saqarTvelos parlamentSi, rac demokratias Seuwyobs xels. vfiqrob, xelisuflebam unda miiRos swori gadawyvetileba. aqamdec jobda, quCaSi gamosvlebis da adamianebis dazaralebis gareSe mieRo umravlesobas gadawyvetileba. iseT detalebze, rogoricaa blokebis Seqmna Tu mandatebis gadanawileba, SesaZloa konsensusis miRweva, – gviTxra petre zambaxiZem, romelic Tvlis, rom umaRles sabWoSi konsultaciebi male daiwyeba.
– vfiqrob, umaRlesi sabWos umravlesobaSi iyo da aris gansxvavebuli mosazrebebi am sakiTxze, Tumca, konsultaciebiT mivalT erT mosazrebamde. xelisuflebis warmomadgenlebs minda Sevaxseno, rom 2012 wlamde `qarTuli ocneba~ myisierad iTxovda saarCevno sistemis Secvlas da proporciul sistemaze gadasvlas hpirdeboda mosaxleobas, magram mxolod 7 wlis Semdeg, roca Zalian gauWirdaT, daiwyes kanonproeqtis inicireba. procesi unda mivides logikur dasasrulamde – regioni unda gadavides proporciul sistemaze, yovelgvari zedmeti dapirispirebis da problemebis gareSe daiwyos msjeloba sakiTxze, inicirebuli iyos kanonproeqti farTo konsensusis safuZvelze da miviRoT cvlileba, rac mosaxleobisTvis, opoziciisa da xelisuflebisTvisac iqneba kargi. es opoziciaSi gadasul xelisuflebas samomavlod xels Seuwyobs, sakanonmdeblo organoSi hyavdes Tavisi warmomadgeneli. Tu sakiTxi inicirebuli ar iqneba, opoziciuri partiebi vgegmavT mosaxleobaSi xelmowerebis Segrovebas, Tumca aqamde rom ar mivides saqme, politikosebi molaparakebebis magidas mivusxdebiT da gadawyvetilebasac miviRebT, – acxadebs petre zambaxiZe.
`patriotTa aliansis~ wevri, umaRlesi sabWos deputati merab bladaZec iziarebs opoziciis moTxovnas da ambobs, rom es partiac daarsebis dRidan iTxovs proporciul saarCevno sistemaze gadasvlas.
– amiT, ase vTqvaT, feodalizmisgan gavTavisufldebiT, garantirebuli mandatebisTvis uamravi fuli rom ixarjeboda da arafers rom ar akeTebdnen, gvevlinebodnen mmarTvelebad gamgeblebTan erTad. proporciuli arCevnebi didi monapovaria qarTveli xalxis, arc unda dagvWirveboda xelisuflebisadmi am sakiTxze mimarTva, – aRniSna CvenTan saubrisas deputatma.
ra gadawyvetilebas miiRebs regionis sakanonmdeblo organo, Seva Tu ara aWaris konstituciaSi cvlilebebi da rogori sistemiT avirCevT umaRles sabWos 2020 wels, uaxloes momavalSi gavigebT.

