რამდენად ეფექტურია ფერმერთა ხელშეწყობის პროგრამები?
ირმა ცეცხლაძე 27 48 93
avtonomiuri respublikis soflis meurneobis saministro fermerTa xelSewyobis programebs agrZelebs, romelsac realurad moaqvs pozitiuri Sedegebi. Tu ra tempebiT mimdinareobs es procesebi da ra etapzea axla rigi programebis ganxorcieleba, dRes aWaris soflis meurneobis ministris pirveli moadgile mamuka TurmaniZe gvesaubreba.
– batono mamuka, Txilis realizacia daiwyo. ra mdgomareobaSia axla erT dros qarTuli soflis gadamrCenlad Seracxuli kultura, romelsac ramdenime weliwadia, zaralis meti araferi moaqvs fermerTaTvis?
– Txilis kulturasTan dakavSirebiT seriozuli samuSaoebi, faqtobrivad, gasuli wlidan daviwyeT, rodesac saministrom gaaZliera saeqstencio-sakonsultacio momsaxureba municipalitetebSi. fermerebs kardakar, individualurad awvdidnen maRalkvalificiur rCevebs Txilis, citrusis Tu venaxis movla-moyvanis teqnologiebTan dakavSirebiT. amaSi igulisxmeba rogorc niadagis momzadeba, aseve misi sasuqebiT ganoyiereba da mcenareTa dacvis sxvadasxva RonisZieba. Sesabamisad, SeiZleba iTqvas, rom im municipalitetebSi, sadac meTxileobis seqtori farTo masStabiTaa warmodgenili, TiTqmis yvela fermeruli meurneoba movicaviT da maT Zalian maRali xarisxis sruli informacia mivawodeT, ramac, bunebrivia, saTanado Sedegi gamoiRo da wels ukve gvaqvs kargi mosavali.
– sidample isev ayenebs zarals Txilis koromebs?
– is SarSan iyo masobrivad gavrcelebuli meTxileobaSi, Tumca vinc CaerTo wamlobis RonisZiebebsa da Cveni saeqstencio-sakonsultacio samsaxuris specialistebis rekomendaciebiT Sewamla saTxile nakveTebi, SeiZleba iTqvas, gadaarCina mosavali, miiRo kargi Sedegi da saRi produqti, ase rom, am adamianebs ar uzaraliaT. rac Seexeba maT, vinc ugulebelyo konsultaciebi da araferi iRona sakuTari meurneobis gadasarCenad, Cven am kuTxiT pasuxismgeblobas ver dagvakisrebs.
– aziuri farosanas Semotevebi grZeldeba?
– amazec TiTqmis igives getyviT, radgan wels aRniSnuli mavneblis populacia mkveTradaa Semcirebuli da bolo monitoringis SedegebiT mas aranairi ekonomikuri ziani ar moutania Txilis seqtorisaTvis. samomavlo sezonebis prognozic damaimedebelia. amJamad aWaris respublikis masStabiT ganTavsebulia 5 aTasi sadguri `moizide da mokali~, romelic anadgurebs aziur farosanas. sursaTis erovnuli saagentos mier dasavleT saqarTveloSi gadmosrolili specialuri jgufebi am sadgurebze axorcieleben efeqtur SewamvliT RonisZiebebs, ramac wels xarisxiani, jansaRi Txilis mosavali uzrunvelyo.
– mecitruseobaSi ras saqmianobT?
– amJamad iseve, rogorc meTxileobis seqtorSi, Cveni konsultantebi mecitruseobis yvela zonis soflebSi atareben Sexvedrebs, individualur eqstencias. aRsaniSnavia, rom eqstenciis samsaxurs aqvs sakuTari feisbuq-gverdi, sainformacio dafa. nebismier fermers SeuZlia naxos onlainreJimSi, sad gadaadgildebian specialistebi da sad aqvT mosaxleobasTan Sexvedra CaniSnuli. aseve, nebismier fermers SeuZlia, mimarTos Tavisi soflis rwmunebuls da is etyvis maT marSruts. aqve minda davamato, rom 2017-2019 wlebSi aWaris masStabiT davarigeT 4500 erTeuli maRali warmadobis, axali, maRali teqnologiebiT damzadebuli baRis Semasxurebeli aparati, romelic Sesawamli xsnaris ekonomiuri xarjviT gamoirCeva da efeqturicaa. es aris 200-litriani auziT, 100 metri cxauriani miliT aRWurvili teqnika, romelic faqtobrivad asrulebs traqtoris funqcias da ver naxavT sofels, gansakuTrebiT dablobSi, aTobiT aparati rom ar iyos Setanili. am aqciam kargi Sedegi gamoiRo da dadebiTi gamoxmaureba hpova mosaxleobaSi. adre fermerebs ar hqondaT SesaZlebloba, rom Tavad, maRal doneze ganexorcielebinaT Sewamvla.
– ra Rirs aseTi aparati?
– 1200-1300 lari, fermers ki gamosdis 200-250 laris farglebSi anu 80%-iani TanadafinansebiT. am programasTan dakavSirebiT gancxadebebs axlac viRebT. satendero procedurebi mimdinareobs damatebiT 717 erTeuli aseTi maRali teqnologiiT damzadebuli baRis Sesawamli aparatis Sesyidvaze da sul cota xanSi, aWaris masStabiT 5200 aparati gveqneba fermerebisTvis gadacemuli, rac, SeiZleba iTqvas, uprecedento raodenobaa. maTi meSveobiT farTo masStabis sasoflo-sameurneo savargulebis damuSaveba da wamlobiTi RonisZiebebis efeqturad ganxorcielebaa SesaZlebeli.
– zogierTi mefutkre miiCnevs, rom futkars is Sxam-qimikatebi anadgurebs, rasac soflis meurneobaSi erTwlovani Tu mravalwlovani kulturebis Sesawamlad iyeneben. . .
– SarSan moviwvieT am dargis eqspertebi da specialistebi swored imitom, rom gagverkvia, ra moxda mefutkreobaSi. aRmovaCineT, rom am seqtorSi zafxulis miwurulidan Semodgomis CaTvliT, gavrcelda futkris daavadebebi – varoatozi da akarapitozi, ramac gamoiwvia futkris ojaxebis Sesusteba da zogierTis ganadgureba. saministros eqstenciis samsaxurma Seiswavla calkeuli kera. gamoikveTa, rom SarSan futkris 1200-mde ojaxs Seeqmna es problema. aqedan gamomdinare, gadawyda, xeli Segvewyo mefutkreebisTvis da wels, agroserviscentris programis farglebSi, 240 mefutkre fermers gadaeca 1200 futkris ojaxi TiTqmis 100%-ani subsidirebiT.
– im futkrebsac rom analogiuri bedi ewioT?
– Cvenma specialistebma bolomde Seiswavles futkris mdgomareoba da gauwies mefutkreebs konsultaciebi, rogor uwamlon maT. swored maTi daskvnis Sedegad gadaecaT fermerebis garkveul raodenobas zemoT naxsenebi ojaxebi. vapirebT am programis gagrZelebas momdevno wlis april-maisSi, agreTve damatebiT 3000 futkris ojaxis Semotanas. isev mimdinareobs dazianebis kerebis Seswavla da am ojaxebs dazaralebul fermerebs gadavcemT.
– mecxoveleobis kuTxiT ra programa xorcieldeba?
– dRes yvelaze mwvave problema mecxoveleobaSi jiSTganaxlebaa, radgan adgilobrivi jiSebi SedarebiT dabalproduqtiulia, ar axasiaTebs rZis maRali warmadoba. aqedan gamomdinare, bolo wlebSi saministrom daiwyo xelovnuri ganayofierebis Tanadafinansebis gaZliereba, anu, specialuri programis farglebSi saministro fermerebs exmareba, raTa es servisi iyos maTTvis xelmisawvdomi. ucxoeTidan Semotanilia ramdenime jiSis buRas biomasala, romliTac xdeba adgilobrivi pirutyvis ganayofiereba. servisis Rirebulebaa 60 lari. saxelmwifos Tanadafinanseba dablob zonaSi fermerisTvis 50%-ia, xolo maRalmTianeTSi – 80%. programis mizania dabalproduqtiuli jiSebi CavanacvloT maRalproduqtiuliT, romelic adaptirebuli iqneba adgilobriv garemo pirobebTan.
– rogor mimdinareobs veterinaruli klinikebis mSenebloba?
– klinikebi qobuleTis da xulos municipalitetebSi ukve aSenebulia, funqcionirebs da Zalian SeRavaTiani tarifebiT emsaxureba mosaxleobas. qedasa da SuaxevSi klinikebi wels aSendeba evrokavSiris mxardaWeriT da saministros TanamonawileobiT. samuSaoebi ukve mimdinareobs. mxolod xelvaCauris municipalitetSi iqneba saWiro veterinaruli momsaxurebis gaZliereba.
– ra mimarTulebebi aqvs saministros mecxoveleobis ganviTarebis kuTxiT?
– mimarTulebebi dayofili gvaqvs Semdegnairad: veterinaruli klinikebi; saeqstencio-sakonsultacio momsaxurebis gaZliereba mecxoveleobaSi da jiSTganaxleba. Semdgomi safexuri iqneba sakvebwarmoeba, rac sabolood mogvitans karg Sedegebs.
– mefrinveleoba ratomRac Caikarga am programebs Soris, arada, Sida bazarze yvelaze didi moTxovna frinvelzea.
– 2000 wlidan moyolebuli, qaTmis gripis periodSi, mkveTrad Semcirda mefrinveleobis fermebi. maSin uzarmazari zarali ganicada mosaxleobam, Tumca am bolos damaimedebeli tendenciaa – Camoyalibda da warmatebulad funqcionirebs bazarze mefrinveleobis ramdenime msxvili ferma. Cveni TanamSromlebi maqsimalurad cdiloben am kuTxiT dainteresebuli fermerebi CarTon proeqtSi `awarmoe saqarTveloSi~, sadac exmarebian rogorc 5-15 aTasamde laris grantebiT, aseve sxva SeRavaTiani sesxebiT. samomavlod Cvenc vfiqrobT avtonomiuri respublikis bazaze Seiqmnas kidev erTi programa mefrinveleobis fermeruli meurneobebis xelSewyobisTvis.
– sasaTbure meurneobebis programa isev grZeldeba?
– diax. gvaqvs Zalian efeqturi proeqti, romelic gulisxmobs kerZo seqtorSi fermerTan 100-dan 500 kvadratul metramde saTburis mowyobis Tanadafinansebas. ramdenime dRis win gamovacxadeT tenderi da ukve 5000 kvadratul metrze 30 fermerTan moewyoba saTburebi saxelmwifos 80%-iani wiliT. anu Tu erTi kvadratuli metri saTburi jdeba 84 lari, aqedan saministro afinansebs 70 lars, xolo fermeri ixdis – 14-s. am fasad igi uzrunvelyofilia Tanamedrove teqnologiuri saTburiT sakuTar sakarmidamo nakveTSi. aqve minda davamato, rom saTburebis komponentSi Zalian kargad TanamSromlobs xelvaCauris municipaliteti da Cven mier dafinansebul proeqtebSi fermers damatebiT ufinansebs gadasaxadis 50%-s. faqtobrivad, mas uxdeba 10%-is gadaxda programaSi monawileobisTvis. aseve, Cven gvaqvs gaformebuli memorandumi qedaSi evrokavSiris warmomadgenlebTan, romlebic beneficiarebs Tanadafinansebis anu im 20%-is 80%-s ufinanseben. am SemTxvevaSi, marTlac mizeruli Tanxis gadaxda uwevT Tavad fermerebs.
– Tu apirebT analogiuri programis amoqmedebas aWaris maRalmTianeTSi? vfiqrob, iq ufro sWirdebaT saTburebi bostneulis mosayvanad.
– ra Tqma unda, maRalmTianeTis kriteriumebsac SevimuSavebT. gamovikvlevT, ra pirobebSi ra gamZleobis, romeli konfiguraciis sasaTbure danadgarebi dasWirdebaT.
– lurji mocvi Zalian popularuli iyo erT dros. Tu Seiqmna misi samrewvelo plantaciebi, rogorc dagegmili iyo?
– lurji mocvis seriozuli plantaciebi ukve gvaqvs. saministrom 2013 wlidan daiwyo am mimarTulebiT muSaoba. axlac grZeldeba xelSewyoba am baRebis gasaSeneblad. aWaraSi Seiqmna 80-100 tonamde mocvis warmoebis industria, romelic samomavlod kidev ufro ganviTardeba. Tu daakvirdebiT Sida bazars, agrarulidan dawyebuli supermarketebiT damTavrebuli, yvelgan iyideba aWaris saministros xelSewyobiT gaSenebuli mocvis baRebis produqti, romelsac bevri momxmarebeli hyavs da fermerisTvis momxibvleli fasic aqvs. swored amitom, am programas vagrZelebT. wels gvaqvs, aseve, mravalwliani xexilis ganviTarebis programa, romlis farglebSi 100%-iT dafinansdeba ramdenime heqtarze mocvis gaSeneba, oRond Zalian mkacri kriteriumebiT SeirCeva is fermeruli meurneobebi (500-dan 1000 kvm-mde), sadac daapireben am kenkrovnis gaSenebas. ukve daviwyeT SesarCevi procedurebi. seqtembris pirvel dekadaSi procesi dasruldeba da ukve seqtembris bolos da oqtomberSi, rodesac mcenaris gadargva SesaZlebelia, realurad gaSendeba SerCeul beneficiarebTan mocvis kultura. nergebis garda, isini miiReben sarwyav sistemebs, mulCis firs da mTel rig aucilebel komponentebs, rac saWiroa baRis gaSenebisTvis.
– miwis ufaso analizis programiT sargebloba ra SemTxvevaSia SesaZlebeli?
– es im adamianebisTvis aris xelmisawvdomi da ufaso, vinc CaerTvebian eqstenciis programaSi da mogvmarTaven niadagis analizisTvis. xolo isini, vinc am programaSi ar CaerTvebian, gadaixdian saerTo Rirebulebis 30%-s Tanadafinansebis principiT.
– iZulebis wesi xom ar gamogdiT, anu amiT aiZulebT eqstenciis programaSi CarTvas?
– Cveni mizania agraruli ganaTlebis donis amaRleba, amitomac gvinda bevri adamiani movizidoT eqstenciis programaSi. aucilebelia, fermerebma miiRon konkretuli informacia konkretuli kulturis moyvanaze, daeuflon Tanamedrove teqnologiebs da ukeTesad mouaron sakuTar meurneobebs maRali xarisxis produqtis misaRebad, raTa Semdeg aRar gagviWirdes maTi maRal fasad realizacia.

