,,მიმაჩნია, რომ სწორედ გახარიამ უნდა დაიკავოს პრემიერის სავარძელი”
ირმა ცეცხლაძე 27 48 93
jer kidev maisSi, rodesac erovnulma valutam daiwyo gaufasureba, msoflio bankis samxreT kavkasiis regionulma direqtorma mersi tembonma es procesi `jansaRad~ miiCnia: `Tu gvinda, rom saqarTvelo Tavisufali Rirebulebebis jaWvis wevri iyos, es dadgenili mcuravi kursi aris swori gadawyvetileba. aseT pirobebSi kursis daregulirebaSi Careva ar iqneba gamarTlebuli. momavalSi ekonomikis kidev ufro diversificireba xels Seuwyobs valutis dastabilurebas~.
gavida ramdenime Tve da laris gaufasurebam piks miaRwia. Tumca analitikosTa umravlesobis SefasebiT, laris vardna, upirveles yovlisa, Turquli liris mkveTr vardnas ukavSirdeba. principSi, TurqeTi Cveni wamyvani savaWro partniori qveyanaa. metic, is pirvelia umsxviles savaWro partniorebs Soris – 13,6%-iani wiliT. meore adgilze ruseTia – 11%-iani wiliT. Ria ekonomikis principebidan gamomdinare, swored aman moaxdina gavlena laris kursis vardaze.
ekonomikuri sirTuleebis fonze aRaravis gahkvirvebia premier-ministris gadadgoma, rasac karga xania winaswarmetyvelebdnen kuluarebSi. mamuka baxtaZem, iseve rogorc winamorbedebma, ganacxada, rom ar apirebs `qarTuli ocnebidan~ wasvlas, ubralod, miiCnia, rom am etapze gadadgoma aucilebeli iyo. rac Seexeba ivaniSvilis mier am postze Sinagan saqmeTa ministris giorgi gaxarias kandidaturis wardgenas, es nabiji opoziciam, romelic mis gadadgomas principulad iTxovda, sakuTar gamowvevad Seafasa.
ra xdeba am kuTxiT politikur da ekonomikur arenaze, ras unda velodoT laris gaufasurebiT da qveynis pirveli Cinovnikis gadadgomiT, amaze da sxva sakiTxebze saubrobs gazeT `aWarasTan~ `qarTuli ocnebis~ wevri, teqnikur mecnierebaTa doqtori, navigaciis universitetis profesori, aWaris soflis murneobis ministris mrCeveli Tengiz afxazava.
– ra komentars gaakeTebT premier-ministris gadadgomasTan dakavSirebiT?
– me ar var politsabWos wevri. miuxedavad imisa, rom var `qarTul ocnebaSi~, politikaSi ar verevi. rac Seexeba premieris gadadgomas, es politikuri gundis gadawyvetilebaa. jerjerobiT, sxva arafris Tqma SemiZlia.
– ras ityviT premieris postze im ministris kandidaturis wardgenaze, romlis gadadgomasac iTxovdnen opozicia da momitingeebi?
– CemTvis Zalian gamaRizianebelia sakiTxis aseTi rakursiT warmoCena. modiT, saxelmwifoebrivi TvalTaxedviT gadavxedoT movlenebs. kargad gaxsovT baTumSi, meriis gadawyvetilebiT, rogor aviReT quCebidan suvenirebiT garemovaWreTa daxlebi, riTac gavabrazeT 15-mde gamyidveli, magram suli amoiTqva baTumis daaxloebiT 5 aTasma mosaxlem, romelTa saxlebis winac iyo gamudmebuli xmauri da areuloba. aseTi gadawyvetilebebis miRebisas unda gaviTvaliswinoT, visi dazaraleba sjobs – im 15 moqalaqis, romelic kanons ar emorCileba Tu danarCeni kanonmorCili mosaxleebis? analogiuri viTarebaa aqac. vin iTxovs Sinagan saqmeTa ministris gadadgomas? farTo sazogadoebisTvis faqtobrivad ucnob adamianTa 250-300-kaciani jgufi, romelsac aranairi kavSiri ar aqvs saxelmwifo moRvaweobasTan, qveynis interesebTan, garda mavneblobisa. araviTari pozitivi maTgan ar modis. ra gamodis, 300 kacis Wkuaze unda iaros saxelmwifom? Tanac, amdeni xnis ganmavlobaSi dgebian Tbilisis centrSi, parlamentis Senobis win da danagvianebuli aqvT is adgili, sadac uamravi turisti dadis. es yvelaferi maT dabal kulturaze miuTiTebs. mimaCnia, rom ar unda miaqcion im adamianebis moTxovnebs yuradReba, raRac grantebs rom moipoveben iq dgomiT… da saerTod, samarTaldamcvelebi unda dainteresdnen, saidan Caedineba es fuli maT jibeebSi. . . amaTi moTxovniT unda gadamdgariyo yvelaze warmatebuli ministri gaxaria? mimaCnia, rom swored man unda daikavos premieris savarZeli, am SemTxvevaSi CavTvli, rom sakmaod seriozuli mTavrobis xelmZRvaneli gveyoleba.
– 2013 welTan SedarebiT laris kursi 69%-iTaa gaufasurebuli, rac sakmaod didi vardnis dadasturebaa. . .
– yvelafer amas Cveulebrivi axsna moeZebneba. samwuxarod, Cven isev varT importdamokidebuli qveyana, sakmaod uaryofiTi saldos mqone saxelmwifo. am saldos dabalanseba unda xdebodes sxva wyaroebidan. esenia: Semosuli investiciebi, romelic SemdgomSi damatebiT Rirebulebas qmnis; turistuli nakadebidan miRebuli Semosavali; ucxo qveynebSi dasaqmebuli Cveni Tanamemamuleebis mier gadmogzavnili fuladi gzavnilebi. xSirad Cem mier CamoTvlili am wyaroebidan Semosuli Tanxebi sakmarisi ar aris, amitom saWiroa importis Canacvleba adgilobrivi warmoebis produqtiT an eqsportis gazrda. mxolod es ori gza arsebobs CvenTvis laris stabilurobis SesanarCuneblad.
– wina xelisuflebis dros gacilebiT myar poziciebs inarCunebda lari dolarTan mimarTebaSi. . .
– es gasagebia, radgan maSin erovnuli banki sagareo valebiT moziduli TanxebiT axorcielebda sufTa monetarul politikas anu daubalansebeli Tanxis akumulirebas axdenda sxva ucxouri birJebidan. amiT stabilurdeboda laris kursi, qveyanas ki ewereboda sagareo vali. mokled, yvela meTodis gamoyeneba xdeboda laris kursis SesanarCuneblad, ris gamoc negatiuri Sedegebi vlindeboda sxva mimarTulebiT.
– ra kursi airCia axalma xelisuflebam?
– axali xelisufleba monetaruli politikidan gadavida fiskalursa da monetaruls Soris arsebul Sereul variantze. Sesabamisad, amis Taobaze gancxadeba gaakeTa erovnulma bankma da ganacxada, rom iqneba laris mcuravi kursi, romelzec pirdapir aisaxeba negatiuri Tu pozitiuri riskfaqtorebi da molodinebi. es aris da es! raRac gansakuTrebuli panikis safuZveli namdvilad ar gvaqvs. aqve gavixsenoT Cveni mezobeli qveynebis gamocdileba, magaliTad, igive ruseTis, romelsac Cvenze gacilebiT Zlieri ekonomika aqvs. iq ramdenime wlis ganmavlobaSi valutis kursi, faqtobrivad, 100 procentiT gaizarda, arada, Tavisuflad SeeZlo Tavisi uzarmazari bunebrivi resursebiT daeregulirebina rubli, TurqeTi ki, natos wevri qveyana, saerTod Cavarda – mogexsenebaT, iq raRac saSineleba xdeba. am yvelafris fonze, Tuki irgvliv myof saxelmwifoebTan konteqstSi sistemurad ganvixilavT Cveni qveynis savaluto devalvacias, maTTan SedarebiT kidev kargad gamoviyurebiT.
– mxolod konteqstSi ganxilviT, vfiqrob, verafers gavxdebiT. risi imedi unda gvqondes?
– sistemuri ganxilva imitom aRvniSne, rom ar Seiqmnas panika. Cveni 4-5%-mde ekonomikuri zrda praqtikulad uzrunvelyofs imas, rom inflaciis didi maCvenebeli ar iyos. aqve aRvniSnav – ar unda avurioT erTmaneTSi inflacia da devalvacia, anu valutis devalvaciam ar unda hpovos igive proporciiT asaxva inflaciaze. principSi, raRac garkveuli proporciiT aisaxeba, magram gacilebiT dabali procentuli maCvenebliT. es aris da es. rac ufro metad CavanacvlebT imports adgilobrivi warmoebis produqciiT da eqsportiT, Sesabamisad, es problemebic Segvimcirdeba.
– Canacvleba kargia, magram ras awarmoebs Cveni qveyana iseTs, romlis eqsportirebasac SevZlebT?
– ratomac ara. soflis meurneobaSi sxvadasxva programa xorcieldeba. Sendeba xexilis baRebi, agrosawarmoebi. sakmaod didi fuli ixarjeba, Tumca amas saTanado gamocdileba da dro sWirdeba. aq warmoebuli, ekologiurad sufTa produqti Zalian kargad gaiyideba ucxoeTSi. Tumca nergebi unda gaizardos, nayofi gamoiRos, saTanado sawarmoSi gadamuSavdes saboloo produqtis misaRebad, rasac wlebi dasWirdeba. kidev aris erTi problema – Cemi gadasaxedidan yvelafer amas garkveuli sistemuroba aklia. vgulisxmob logistikas, rac miwodebis erTian jaWvs ayalibebs. anu xSirad sawarmoebi finansdeba ise, rom saboloo produqtis myidveli ar arsebobs. es sistema Tu ar Seikra, araferi gamogviva.
– Tu SeiZleba, daakonkreteT, ras gulisxmobT?
– rodesac konkretuli proeqti finansdeba, iqve unda gaiTvaliswinon, am warmoebis mier gamoSvebuli produqti ramdenad iqneba konkurentunariani da ramdenad gaiyideba rogorc qveynis Sida, ise gare bazarze. garda amisa, arsebobs sistemuri problemebi – regulaciebi, romelic saxelmwifom unda daawesos qarTveli eqsportiorebisa da mwarmoeblebis xelSesawyobad. am sakiTxis gadawyvetasac garkveuli dro dasWirdeba. Tu es gakeTdeba, Sesabamisad, devalvaciis procesi iklebs da laric gamyardeba.
– zogierTi eqspertis mtkicebiT, araadekvaturia laris raodenoba mTliani Sida produqtis zrdasTan mimarTebaSi.
– diax, arsebobs kanonzomiereba, ramdeni unda iyos fulis emisia mTliani Sida produqtis zrdasTan mimarTebaSi da Sesabamisad, ramdeni unda iyos gamoSvebuli fuladi masa mimoqcevaSi. Tumca amaze apelireba ar aris swori. vfiqrob, erovnuli banki sworad da zustad akontrolebs situacias qveyanaSi.
– igive eqspertebi Tvlian, rom am bolos laris gasamyareblad bazarze 40 milioni dolaris gamotana dagvianebuli iyo.
– es iyo aucilebeli, raTa SeCerebuliyo laris gaufasurebis procesi. rogorc ki SiSi, riskfaqtori anu negatiuri molodini moixsna, dabalansda viTareba. amiT erovnulma bankma garkveul stabilurobas miaRwia. ra iqneba xval da zeg, cota rTuli saTqmelia, radgan didi albaTobiT, Cven ver mivaRwevT iseT ekonomikur zrdas, rogoric aucilebelia. Sesabamisad, devalvaciis garkveuli procesi gagrZeldeba. Tumca misi aseTi swrafi tempiT, naxtomiseburi cvlilebebi ar unda xdebodes, esaa mTavari.
– ratom miviReT aseTi negatiuri Sedegi im mSeneblobebis fonze, romelic dRes qveyanaSi mimdinareobs?
– iciT, me veTanxmebi partiis liders imaSi, rom Cven marTlac gaverTeT demokratobanas TamaSiT. demokratia ar niSnavs imas, rac pirze mogadgeba, yvelaferi ilaparako da akeTo. erTi ukiduresobidan gadaverTeT meore ukiduresobaSi. vgulisxmob avtoritarul reJims, rodesac mkacrad kontroldeboda yvela televizia da presa, axla ki cru braldebebi, lanZRva-gineba, daudasturebeli `faqtebiT~ apelireba Cveulebrivi movlena gaxda. Cemi azriT, amis aRsakveTi kanonis SemoRebis aucileblobis winaSe vdgavarT. Tu safrangeTsa Tu aSS-Si arsebobs kanoni, romlis mixedviTac tyuilis gavrceleba isjeba, ratom ar unda miviRoT CvenTan – jer kidev Camouyalibebeli ekonomikuri ganviTarebis qveyanaSi aseTive kanoni? nu Casvamen cixeSi, daaweson administraciuli fuladi jarima. Segnebulad cru informaciebis gavrcelebas mainc moeridebian. aqve unda aRvniSno isic, rom Cvens gunds aklia piari. saakaSvili 9-jer xsnida erTsa da imave saavadmyofos, obieqts Tu sawarmos.
– Tqveni gundis saTaveSi mosvlidan ramdeni axali sawarmo, obieqti gaixsna?
– deputatobis periodSi, rodesac sakrebulos safinanso ganyofilebas vxelmZRvanelobdi, gavakeTe SedarebiTi analizi da aRmovaCine, rom 2003-2012 wlebSi baTumSi gacemuli iyo samSeneblo nebarTvebi daaxloebiT milion kvadratul metrze, xolo 2012 wlis oqtombridan 2015 wlis oqtombramde – 3,5 milion kvadratulze, anu xalxma gamoaCina fuli. biznesmenebma dainaxes, rom stabilurobaa qveyanaSi, ar devnian da saqmesac Seudgnen. axlac xedavT, mSeneblobis ra bumia da ra masStabzea gasuli qalaqis infrastruqturis mowyoba. Zalian bevri miRwevaa. cifrebisa da statistikis gasacnobad SegiZliaT, finansTa saministros angariSebs gadaavloT Tvali. iq naTlad Cans, ra miRwevebi gvaqvs.
– rogor SeafasebT ruseTTan axal konfliqtur situacias?
– imaze, rac Cvens xalxs aZlevs damatebiT Semosavals, uari ar unda vTqvaT. aSS-is Tu evropis qveynebis arc erTi msxvili kompania uars ar ambobs ruseTis bazarze, piriqiT, yvelanairad cdilobs iq saqmiani savaWro urTierTobebis gafarToebas da Cven ratom unda davkargoT igi? ruseTis bazris dakargvis gamo mitingebs awyoben Cveni fermerebi, romlebic sagrZnoblad dazaraldnen. ekonomikis ministrmac gaaJRera, rom am konfliqtis gamo saqarTvelom 3 miliardi lari dakarga. es is Tanxaa, romelic Cveni mosaxleobis jibeSi unda Casuliyo, saidanac naxevari mainc, darCeboda aWaraSi. saxelmwifom aqedan dakarga 20% anu 600 milioni. am Tanxas biujeti aitans, magram mosaxleobas ra vuyoT, romelmac amxela Tanxa ver miiRo? ki, batono, unda moxdes bazris diversificireba, magram swrafad ver moxerxdeba. es yvelaferi moxda im provokaciebis gamo (gavrilovis Tema maqvs mxedvelobaSi), romelic swored im adamianebis mier iyo mowyobili, axla axali premieris kandidaturas rom aprotesteben. vfiqrob, mkiTxvelisTvis gasagebia, risi Tqmac msurs.

