ღვთისმშობლის შობის ტაძარში მალე ფრესკების რესტავრაცია დაიწყება
ირმა ცეცხლაძე 27 48 93
regionSi arsebuli kulturuli memkvidreobis Zeglebis mdgomareobis gaTvaliswinebiT, aWaris avtonomiuri respublikis mTavrobis, ganaTlebis, kulturisa da sportis saministros da aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentos prioriteti kulturuli memkvidreobis Zeglebis konservacia-reabilitaciis proeqtebis ganxorcielebaa, risTvisac wels 3 000 000 lari daixarja.
ras moxmarda es Tanxa, ra samuSaoebi Sesrulda, aseve ukve ganxorcielebul proeqtebsa da gaisad dagegmil RonisZiebebze saubrobs CvenTan interviuSi saagentos direqtori zaur axvlediani.
– batono zaur, wels ramden obieqts mieniWa Zeglis statusi da sul ramdeni kulturuli memkvidreobis Zeglia dafiqsirebuli Tqvens sainformacio bazaSi?
– weli sakmaod datvirTuli gvqonda, rac aisaxa kidec dasaxuli gegmis 95%-iani SesrulebiT. Zeglebis raodenoba aWaris masStabiT iyo 320, xolo baTumSi – 240, rasac daemata kidev oTxi, aqedan 2 – aramaterialuri kvlevis Sedegad. aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentos struqturuli erTeulis saxiT wels pirvelad Seemata aramaterialuri kulturuli memkvidreobis kvleva. am mimarTulebiT 2019 wels aWaris tradiciuli kulturis or elements aramaterialuri kulturuli memkvidreobis Zeglis statusi mieniWa. esenia: `boranos momzadebis wesi da tradicia~ da `gandagana~ da misi xalxuri sawyisebi~.
– ras gulismobs aramaterialuri Zeglis statusi?
– saagentos erT-erT ganyofilebaSi sarestavracio laboratoria funqcionirebda, romelic 2015 wels SeiZines. iq xdeba gaTxrebis dros aRmoCenili artefaqtebis, nivTebis, monetebis, keramikis aRdgena-restavracia. swored am ganyofilebas daukavSirda aramaterialuri Zeglebis ganyofilebac, romlis ufrosia Temur tunaZe. man, rogorc istorikosma da xelovnebaTmcodnem, imuSava cekva `gandaganis~ da kerZ `boranos~ kvlevaze, rac sakmaod Sromatevadi saqme aRmoCnda, materialuri Zeglebisgan gansxvavebiT. es ukanaskneli dafiqsirebulia arqivSi da arsebobs vizualuradac, xolo zemoxsenebuli kerZis Tu cekvis aramaterialur Zeglad Seracxva uamrav aucilebel dokumentacias da dadasturebas moiTxovs. unda moiaro soflebi. magaliTad `gandaganis~ SemTxvevaSi erTi gvaris warmomadgenelTa, Tundac xabaZeebis gamokiTxva ar aris sakmarisi. enver xabaZem gaaerTiana erT cekvad arsebuli ileTebi da fragmentebi, magram xom unda daazusto am ileTebis xalxSi arseboba? amJamad mimdinareobs aWaruli naqargebis kvleva da albaT male amazec gavakeTebT ganacxads. Semdeg qobuleTis raionSic gadavalT da iqaur aramaterialuri kulturuli memkvidreobis Zeglebsac aRmovaCenT, gamovikvlevT da davadasturebT. aseve minda gacnoboT, rom viyaviT italiis eTnografiisa da anTropologiis kvlevis centrsa da mecnierebaTa akademiaSi, sadac xeli movawereT TanamSromlobis memorandums. kulturuli anTropologiis Tematika iqneba siaxle ara mxolod aWaris kuluturuli memkvidreobis saagentosTvis, aramed, zogadad, kulturuli memkvidreobisTvis. es aris `SuamTobis~, `Wiakokonobis~ Tu sxva amgvari dResaswaulebis warmoSobis kvleva. sxvaTa Soris, swored amaze muSaobdnen italieli kolegebi da SesaZloa, Cven erToblivi naSromebi gamovceT, savaraudod, 2020 wlis ivnisamde.
– rac Seexeba materialur Zeglebs, romel obieqts mieniWa es statusi?
– esenia rkinis xidi, romelic eifelis proeqtiTaa Sesrulebuli da CaqvSi – rkinis sadnobi arqeologiuri teritoria, romelsac amieridan es statusi daicavs.
– oriode wlis win gamocxadebuli iyo 3დD grafikiT Sesrulebuli sainformacio bazis Seqmna. dRes ra etapzea proeqti?
– proeqti saagentos direqtoris movaleobis Semsrulebelma dagegma da is aparatura, rac unda SeeZina saagentos, ar SeuZenia. ramdenadac vici, am 3Dდ grafikisTvis aWaris finansTa da ekonomikis saministro apirebda skaneris yidvas. am etapisTvis proeqti SeCerebulia, gadasuli varT avariuli kedlebis restavraciaze.
– xinowmindis eklesiis reabilitacia Tu mimdinareobs?
– diax, misi reabilitacia saagentos erT-erTi saintereso da umniSvnelovanesi proeqtia, rasac sakuTriv Zeglis kulturul-istoriuli mniSvneloba ganapirobebs. eklesia, savaraudod, IX saukunis Zeglia da gviani xanis bazilikebis ricxvs miekuTvneba. xinos Sesaxeb istoriuli cnobebi pirvelad vaxuSti batoniSvilTan gvxvdeba. XVI saukunidan 1870-ian wlebamde xinowmindis eklesia saepiskoposo centri iyo da, amdenad, mis reabilitacias gansakuTrebuli kulturuli Rirebuleba aqvs. samonastro kompleqsis taZars, romelsac srulad hqonda Camoqceuli saxuravi da TaRkamarovani sistema, 2017 wels Cautarda pirveli sareabilitacio samuSaoebi. ganxorcielda taZris nawilobrivi restavracia da konservacia. wels gagrZelda ioane naTlismcemlis eklesiis reabilitacia. es moicavda galavnis, minaSenisa da samarxebis sakonservacio samuSaoebs. proeqtis biujeti 70 000 lars Seadgenda.
– arqeologiur gaTxrebSi ra siaxleebi gaqvT?
– wels saagentom pirvelad daafinansa beSumis Zveli namosaxlarebis arqeologiuri kvleva-Zieba, sadac ganviTarebuli Sua saukuneebis drois darbazuli tipis miwuri sacxovrebeli kompleqsis ramdenime saTavso gaiTxara. mikvleulia Ria kerebi, Rumelebi, sameurneo ormoebi da mravalferovani keramikuli masala. wels arqeologiuri kvleva-Zieba gagrZelda gonios, fiWvnarisa da gvaras cixis teritoriebze. saintereso iyo gonios cixeSi vercxlis 7 da brinjaos 2 monetis aRmoCena, romelTagan erT-erTi septimus severusis saxeliT 210 welsaa moWrili da iSviaT nominals miekuTvneba. aRniSnul arqeologiur samuSaoTa saerTo biujetma 115 000 lari Seadgina. wels dasrulda arqeologiuri ubnebis sakonservacio samuSaoebi gonios cixeSi (biujeti – 81 000 lari) da cixis ori koSkis restavracia (biujeti – 25 000 lari).
– rac Seexeba baTums. . .
– baTumi aWaris turistuli potencialis erT-erTi ZiriTadi dasayrdenia da, Sesabamisad, urbanuli kulturuli memkvidreobis konservacia-reabilitaciis proeqtebis ganxorcieleba saagentos erT-erTi ZiriTadi prioritetia. wels Zvel baTumSi, zviad gamsaxurdias quCis #№39-Si, konstantine gamsaxurdias quCis #№36-Si da noe Jordanias quCis #№24-Si mdebare kulturuli memkvidreobis Zeglebze mcire sareabilitacio samuSaoebi ganxorcielda. kerZod, reabilitacia Cautarda amortizebul aivnebs, saxuravsa da kibes. mimdinareobs da male dasruldeba baTumSi, vaxtang gorgasalis quCis #24-Si mdebare, XX saukunis dasawyisSi agebuli sacxovrebeli saxlis reabilitacia. am proeqtis farglebSi, romlis biujeti 334 000 laria, Senoba pirvandeli saxiT aRdgeba da yvela avTentur detals SeinarCunebs. gansakuTrebul aRniSvnas imsaxurebs saerTaSoriso saqvelmoqmedo fond `qarTusTan~ arsebuli saqarTvelos istoriul ZeglTa dacvisa da gadarCenis fondis dafinansebiT mimdinare kulturuli memkvidreobis Zeglebis reabilitacia. am fondis dafinansebiT sareabilitacio samuSaoebi utardeba baTumSi, konstantine gamsaxurdias #35-Si mdebare wm. Tevdore aWarelis saxelobis eklesias. igi XIX saukuneSia agebuli da samlocvelos funqcias gasuli saukunis 20-ian wlebamde inarCunebda. sabWoTa periodSi eklesia sportul darbazad iyo gadakeTebuli, xolo dRes saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis sakuTrebaSia. proeqtis saerTo biujeti 700 000 lars Seadgens. mimdinareobs da male dasruldeba baTumSi noe Jordanias quCis №#14-Si, mazniaSvilisa da abaSiZis quCebis kveTaSi, aseve konstantine gamsaxurdiasa da abaSiZis quCebis kveTaSi arsebuli sacxovrebeli saxlebis reabilitacia. saqarTvelos istoriul ZeglTa dacvisa da gadarCenis fondi aseve daafinansebs baTumSi RvTismSoblis Sobis saxelobis sakaTedro taZris freskebis restavracias, romelic daiwyeba 2020 wels. amisTvis biujetidan 300 000 laria gamoyofili. kulturuli memkvidreobis Zeglebis reabilitaciis paralelurad, saagento zrunavs maT popularizaciaze. am kuTxiT, wels gamorCeuli iyo `romauli banakis~ proeqti, romelic gonios cixeSi ganxorcielda. iq moewyo romauli sacxovrebeli karvebi, amfiTeatri, angari, sadac ganTavsda romauli sabrZolo manqanebi – katapulta, balista, onagri. Catarda `romauli festivali – 2019~. sasiamovno siaxlea, rom pirvelad saqarTveloSi, gonio-afsarosis muzeumis stumrebs romauli iaraRebis ara marto daTvalierebis, aramed misi gamoyenebis saSualebac aqvT.
– mainc ra rCeba saagentosTvis prioritetad 2020 wlisTvis?
– saagentosTvis prioritetad rCeba avariuli kulturuli memkvidreobis Zeglebis sareabilitacio samuSaoebis proeqtebis SeZena, risTvisac gamoyofilia 170 000 aTasi lari, xolo mcire sareabilitacio samuSaoebis SesyidvisTvis gaTvaliswinebulia 60 000 lari. paralelur reJimSi mniSvnelovania saganmanaTleblo da kulturuli memkvidreobis Zeglebis popularizaciis programebis mxardaWera, rac daexmareba sazogadoebas, cxadad da TvalsaCinod gaacnobieros kulturuli memkvidreobis mniSvneloba rogorc RirebulebiTi, aseve ekonomikuri kuTxiT da rac mTavaria, izrunos mis SenarCunebaze, movlasa da popularizaciaze. aqve minda aRvniSno, rom aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentos mier ganxorcielebul proeqtebs Soris gansakuTrebiT mniSvnelovania petras cixis reabilitaciis proeqti. cixe-qalaq petras saxelwodeba kldovani reliefis gamo Seerqva, xolo misi mSenebloba bizantiis imperator iustinianes saxels ukavSirdeba. VI-IX saukuneebis bizantiuri wyaroebis mixedviT, petra istoriuli lazikis cixe-qalaqi da konstantinopolis sapatriarqoSi Semavali saepiskoposo centri iyo. igi adrefeodaluri xanis ubrwyinvalesi Zeglia da misi arqeologiuri Seswavla saqarTvelos istoriis araerTi saintereso epizodis rekonstruqciis saSualebas gvaZlevs. bolo wlebSi saagentos dafinansebiT warmoebuli arqeologiuri samuSaoebis dros, cixis teritoriaze aRmoaCines VI saukuniT daTariRebuli mdidari arqeologiuri masala: rkinis sabrZolo culebi, satevrebi, Subispirebi, isrispirebi, muzaradi, jaWvis perangisa da faris naSTebi, mravalricxovani keramikuli nawarmi da vercxlis 95 moneta. arqeologiuri Seswavlis paralelurad, saagento cixe-qalaqis sareabilitacio samuSaoebsac axorcielebs. gasul wlebSi reabilitacia Cautarda petras cixis samxreT-dasavleT, aRmosavleT kedlebs da derefnis ubans, riTac ufro TvalsaCino gaxda cixis Tavdapirveli dagegmareba. 2018 wels dasrulda petras infrastruqturis mowyobis proeqtis pirveli etapis samuSaoebi, xolo wels tenderi gamocxadda samuSaoebis srulad ganxorcielebaze. igi iTvaliswinebs cixis teritoriaze adaptirebuli bilikebis, vizitiorTa centris, saeqspozicio nagebobebisa da avtosadgomis mowyobas. samuSaoebi, romlis biujeti 2 350 000 laria, am etapzec mimdinareobs da 2020 wlis dekembramde gagrZeldeba. proeqtis dasrulebis Semdeg, kulturuli memkvidreobis Zegli – petra saerTaSoriso standartis turistuli obieqti iqneba.
– xixanis cixe saagentos wels gadmoeca?
– diax. ukve davaregistrireT misi movla-patronoba da vgegmavT mimdebare teritoriaze vizitiorTa centris, kempingebisa da parkingebis mowyobas sakuTari ZalebiT. igivea dagegmili gonios cixis gare perimetrzec. garda amisa, xaraCoebi moewyo RvTismSoblis Sobis saxelobis taZarSi da uaxloes periodSi daviwyebT freskebis restavracias. plus amas, 2020 wels Cven SeviZenT eklesiisa da sxva Zeglebis aRdgenisa da restavraciis srul proeqtebs, maT Soris, SuaxevSi ximSiaSvilebis sasaxlisasac. iq arqeologiuri gaTxrebis dawyebas vapirebT.
