,,ქებაი და დიდებაი ქართულისა ენისაი” ანუ ,,რას ჰქვია ენის ცოდნა?”
manana ZiZiSvili: 598 24 94 97
didmarxvaSi, aRdgomis wina kviras aRiniSneba erT-erTi udidesi saeklesio dResaswauli ,,bzoba” – ieso qristes didebiT Sesvla ierusalimSi. A,,bzobas” win uswrebs ,,lazares SabaTi”, rodesac marTlmadidebeli eklesia ieso qristes mier Tavisი megobris, oTxi dRis ,,mkvdari lazares aRdginebas” dResaswaulobs (ioane 11. 1-45).
qarTvel xalxs lazares mkvdreTiT aRdgineba ZvelTaganve qarTuli enisa da sruliad saqarTvelos aRdginebis simbolod miaCnia. Aamitom ,,lazares SabaTs” qarTuli enis dResaswaulsac uwodeben, rameTu ,,saxarebasa Sina amas enasa lazare hqvia”, – ase ambobs ioane zosime (,,qebai da didebai qarTulisa enisai”).
qarTuli ena TiToeuli WeSmariti qarTvelisTvis mudam iyo saTayvanebeli, zrunvis sagani. ilia marTalmac sruliad axalgazrdam Tqva: ,,sami RvTaebrivi saunje dagvrCa Cven mam-papaTagan: mamuli, ena, sarwmuნoeba”.
. . . am gagania koronavirusis dReebSi yvelas da maT Soris mec momeca saSualeba, gadavxedo Cveni udidesi winaprebis Semoqmedebas. bevri gavixseno. bevric axali Sevmato Cems azrsa da gonebas da raდგანაc dRes – ,,lazares SabaTia” anu qarTuli enis dResaswauli, gadavwyvite, mciredi SemoklebiT warmogidginoT genialuri vaJas patara (magram SinaarsiTa da arsiT dids), erT-erTი publicisturი werili saxelwodebiT ,,ena”. WeSmarit qarTvels xom mudam tkiva mSobliuri enis damaxinjeba, rac Cvens droSi (kompiuterebis epoqaSi) gansakuTrebulad gamoCnda, is ki ara, mavans ulamazesi ქართული damwerlobis (romelic iuneskomac aRiara) gamoyenebac ki ar surs, ucxouri Srifti urCevnia.
vaJas es werili 1905 wliTaa daTariRebuli. saukuneze meti gavida, civilizaciam daipyro planeta, ganviTarda adamianis goneba da is mainc ver SevigneT, rom aseT gamorCeul ~mSobliur enas movuaroT, moveferoT, piriqiT – yvelanairad vebrZviT, vamaxinjebT, vanagvianebT.
maS, ase, vaJas movusminoT, werili sainteresoa, kidev erTxel dagvafiqrebs imaze, Tu rogor unda vicavdeT qarTul enas.
,,am bolo xans Cvens sazogadoebaSi maslaaTis dros da gazeTebSiac SexvdebiY samduravs qarTuli enis SebRalvisa gamo. Tu saqmes kargad CavukvirdebiT, am samduravs safuZvels vupoviT. Yyvela Cvengans swavla miuRia ucxo enis meoxebiT, ucxo enazed dawerils wignebiT gvivarjiSebia yvelas Cveni goneba da, ueWvelia, am garemoebas is Sedegi mohyveboda, rasac vxedavT. Ees araa sakvirveli, aramed isa, qarTulad vfiqrobdeT da qarTulad ise vwerdeT. . . mainc da mainc rogorc quxs, ise ara wvims. Cveni gamoCenili da gamouCeneli mwerlebi erTobliv ucxo mwerlobiT arian nakvebni, magram yvelasTvis erTnairad sazaralo ar yofila eg ambavi, zogisTvis Zalian Rrmad dausvams daRi, meorisTvis naklebad. ., amotom ar SegviZlian yvela Cvens mwerlebs enis ucodinaroba vukiJinoT. Tumca iseTi mwerlebic gvepoveba, rom ormoci welia moRvaweoben. ormoci welia sweren qarTulad, da dRes-aqomomde ver miugniaT qarTuli enisTvis.
ras hqvia enis codna? rasakvirvelia, ara kmara mxolod sityvebi vicodeT, Tund mTeli qarTuli leqsikoni, unda isic gvesmodes, Tu rogor SevuTanxmoT es sityvebi erTimeores da winadadeba rogor avaSenoT. amisTvis saWiroa enis sulisa da gulis Segneba, am SegnebisTvis ki saWiroa is Segneba da madli, rom TviT mwerals ucemdes qarTulad guli da maja. amisTaneebi sityviskazmul nawarmoebis avtorTa Soris unda veZioT. usaTuod saukeTeso mgosani saukeTeso enis mcodnedac unda miviRoT. risTvis? misTvis, rom eri upirveles yovlisa dedaa enisa, xolo saukeTeso mgosani, rogorc TviT ena, RviZli Svilia missive da aravinac ar aris Tavis mSobelTan ise daaxlovebuli, rogorc is, visac SeuTvisebia mSoblis sisxli da xorci. Mmwerlis niWis mixedviT rom vafasebdeT mis enas, maSin yvela Cvengani ar wamoayenebda sakuTar enas misabaZav sagnad.
Tqvens umorCiles monas, am werilis avtors, xSirad gamigonia zogierTis Cveni mwerlisagan samduravi – daZvelebuli, uvargisi formebi nu Semogaqvs mwerlobaSio. rac daZvelda, aRar varga, is unda gavitanoT da sanagvezeT gadavagdoTo. yvelas sakuTari gemovneba aqvs, sakuTari fiqri da azri da mec Cemi, rasakvirvelia. amisTana samduravi, ra Tqma unda, umecrebis bralia da xom mogexsenebaT, umecrebasaviT Tamami ara iqneba ra. ara mgonia Seedrebodes erTi sagani meores ise, rogorc mdinare da ena. riTi hgavs ena mdinares? imiTi, rom rac erTxel mdinares gemo da Tviseba miuRia, Tu xelovnurad ar mostace, ar waarTvi, igi TavisTavad arasodes ar dahkargavs; mimdinareobs im JamiT am Jamamde daudgromlad, misi SeCereba, dagubeba, cota xnobiT Tu SeiZleba, xolo samudamod ki arasodes. . .
diaხ, modis enac mdinaresaviT, magram, Tu saTaveSi, e.i. iq, saidanac ibadeba, ar daSra, qveiT, bolodgan misi daSreta yovlad SeuZlebelia da Zalac misi swored rom saTaveSia: gamomdinareobs ulevelad, ukleblad; saidgan da rogor ikrebs am Zalas, CvenTvis sul erTia. Eenis saqmec swored asea. qarTuli ena guSin mogonili xom ar aris! igi Zalian didi xnisaa, ukve damTavrebuli, daxarebuli vaJkacia. rac xasiaTi da Tviseba dahyolia, igive SehrCeba sazogadod, saukunod. Tu zogierTebis xelSi igi Taviss xasiaTs ver iCens, es imaTi bralia, vinc mas amRvrevs uwmindurebisa da nagav-nugavis CayriT. visac hsurs am mdinaris wyali igemos da daafasos igi, boloSi, sadac mRvrie modis, ki ar amohkrefs, aramed saTaves mihmarTavs. saTave enisa, vgoneb, yvelam kargad icis, sad aris, an ra aris. . . es saTave enisa gaxlavT ZvelTa niWier mweralTa nawarmoebni, is qarTuli Temebi, sadac dRevandlamde Senaxula SeubRalavad, umwikvlod qarTuli ena. sxvebs rom Tavi davaneboT, niWier mwerlebad da enis magaliTad CvenTvis mxolod ori mwerali kmara – SoTa rusTaveli da daviT guramiSvili, gauyvrnelis eniT mosaubred kidev mTielni, romlebTanac me maqvs damokidebuleba, da am gakicxuls formebsac imaTgan viZen, nu ggoniaT formebs vTxzavde, RmerTma damifaros! da aris aq sawyino? Semotana mravalis formebisa, Tuki sadme mogvepoveba, kai niSani mgonia, xolo formebis gatana da Semcireba – eris galaxvad, Seuracxyofad, damcirebad mimaCnia”.
