ვის სჭირდება მოქმედი საარჩევნო სისტემის შენარჩუნება?
nino cxvaraZe: 591 98 24 30 –
konstituciis cvlilebebis saerTo–saxalxo ganxilva sazogadoebrivi mauwyeblis pirveli arxis pirdapiri eTeriT daiwyo, amis Semdeg ki qveynis sakanonmdeblo organoSi kenWisyraze unda dadges kanonproeqti da Tu umravlesobis mxardaWeras moipovebs, ybadaRebuli saarCevno sistemac Seicvleba.
– Cveni piroba ZalaSia, rasakvirvelia, mxars vuWerT sakonstitucio cvlilebebs da amas davafiqsirebT kenWisyriT ukve Zalian male, ivnisis meore naxevarSi, – acxadebs saqarTvelos parlamentis Tavmjdomare arCil TalakvaZe. misive TqmiT, Tu am cvlilebebs ar eqneba opoziciis mxardaWera im TanafardobiT mainc, rom, minimum, umravlesobam uzrunvelyos sakonstitucio cvlilebebisTvis
sakmarisi xmebis raodenoba, cvlilebebs safrTxe emuqreba.
– politikuri speqtri Cven gvakisrebda pasuxismgeblobas, rodesac vadis gadmowevis iniciativa Cavarda da es vadis gadmowevis iniciativa, sajaro komunikaciaSi, gauTanabres kidec proporciul arCevnebs. ambobdnen, rom proporciuli arCevnebi Cavarda, sinamdvileSi ki proporciuli arCevnebis Sesaxeb Cven mier Cawerilia konstituciaSi da rac Cavarda, es iyo vadis gadmowevis iniciativa. axla ra moxdeba, Tu opozicia gaakeTebs igives da Caagdebs am cvlilebebs, vfiqrob, es sazogadoebis gansasjelia, radgan pasuxismgeblobebi kenWisyris oqmze Zalian mkafiod gamoikveTeba. iq saxelobiTad Cans, vin dauWira mxari da vin – ara. iq aseve Cans, vin romeli partiis wevria. Tu opozicia gaakeTebs amis blokirebas da Caagdebs, vfiqrob, winaswar kidev bevri dafiqreba sWirdeba. Tu romelime partia fiqrobs amis gakeTebas, es iqneba Zalian cudi, magram pasuxismgebloba iqneba im subieqtis, vinc mxars ar dauWers,- ganacxada arCil TalakvaZem.
maSin roca mmarTveli gundi sakonstitucio cvlilebebis mxardaWerisTvis mzadyofnas gamoTqvas, opozicia isev 8 martis SeTanxmebis Seusruleblobaze saubrobs da albaToba imisa, rom saarCevno sistemis cvlilebas mxari ar dauWiros, didia.
sakonstitucio cvlilebebTan erTad, saSinao politikaSi aqtualuri qveynis premieri giorgi gaxariaa, romlis misamarTiTac vrceldeba xmebi, rom is Tanamdebobas sul male datovebs. vice-premieri, iusticiis ministri Tea wulukiani gavrcelebul xmebs feikniuss uwodebs da irwmuneba, rom giorgi gaxaria arsad midis da is „qarTuli ocnebis“ gunds, rogorc premier-ministri, miiyvans saboloo gamarjvebamde. rogor ganviTardeba movlenebi, amas uaxloesi momavali gviCvenebs, Tumca politikaSi gamoricxuli araferia.
saSinao politikaze „aWara“ politolog aslan lorTqifaniZes esaubra.
– batono aslan, modiT, Cveni saubari ramdenime dRis win qveynis premier–ministr giorgi gaxarias saqarTvelos parlamentSi erTgvari angariSiT daviwyoT. premierma Seajama, Tu ra gaakeTa xelisuflebam pandemiis dros. iyo debatebic. sazogadoebis erTma nawilma gamosvla „jigrulad“ Seafasa. Tqveni Sefaseba rogoria? raze gaakeTa mTavari aqcenti giorgi gaxariam?
– Cemi kolegebis umravlesoba premieris gamosvlis SefasebiT nawilSi iyo erTiani. giorgi gaxariam polemika im problematikis irgvliv gamarTa, romelSic mis muSaobas hqonda dadebiTi Sefasebebi ara marto qveynis SigniT, aramed mis farglebs gareT. es iyo epidemiis winaaRmdeg efeqturi brZola. miuxedavad saparlamento opoziciis mcdelobisa, is ar amovarda im kalapotidan, romelSic Tavs ise grZnobda, rogorc „Tevzi wyalSi“. yvelaze memarjvene saparlamento fraqciebic ki misgan iTxovdnen fulis yvela moqalaqisTvis darigebas da ara marto im fulis, romelic saqarTvelos Cvenma dasavlelma megobrebma sesxis saxiT miawodes, aramed sapensio fondSi akumulirebuli finansuri saxsrebisac, rac sruli nonsensia. aseve, opoziciisgan iyo piradi saxis Seuracxyofebi da mmarTveli partiis warmomadgenlebis pasuxebi. yvela politikoss kargad unda esmodes, rom politika ar aris piradi dapirispirebebisa da angariSsworebis sfero. politika gansxvavebuli mosazrebebis, ideologiebis da qveynis ganviTarebis programebis konkurenciaa. am kuTxiT, saparlamento debatebi iyo Zalian Raribi. amgvari scenaris ganviTarebas, rogorc Cans, eloda premieri, is momzadebuli mivida parlamentSi da gazrdili politikuri kapitaliT dabrunda saxelmwifo kancelariis SenobaSi.
– giorgi gaxariam, rogorc kargma liderma, Tavi gansakuTrebiT bolo TveebSi warmoaCina, Tumca, gavrcelebuli araoficialuri informaciiT, is sul male Tanamdebobas datovebs da mas jandacvis ministi ekaterine tikaraZe Caanacvlebs… giorgi gaxaria „qarTuli ocnebis“ saarCevno siis pirveli nomeri xom ar iqneba? didi droc ar rCeba Semodgomamde. . .
– adre Tu gvian Tanamdebobas yvela tovebs, Tumca 31 oqtombris saparlamento arCevnebis mosagebad mmarTvel partias Wirdeba qarizmatuli, efeqturi politikuri lideri. vfiqrob, am TvisebebTan yvelaze axlos giorgi gaxariaa. amitom, didi albaTobiT, is saxelisuflebo saparlamento siis pirveli nomeri da mmarTveli partiis erT-erTi mTavari lokomotivi iqneba. saamisod kanonmdebloba mis gadadgomas ar iTvaliswinebs, gansxvavebiT ministrisgan. arCevnebamde samTavrobo cvlilebebi mosalodneli ar aris. Tu ar miviRebT mxedvelobaSi 2 SesaZlo cvlilebas: iusticiis ministri Tea wulukianic saparlamento siaSi iqneba da arCevnebamde 1 TviT adre Tanamdebobas datovebs. aseve, mTavrobas datovebs qeTevan cixelaSvili, romelic muSaobas diplomatiur samsaxurSi ganagrZobs.
– saarCevno siaze, wesiT, Camoyalibebulic ki unda iyos mmarTveli gundi. rogor fiqrobT, isev Zvel saxeebze gakeTdeba aqcenti Tu axal saxeebsac vixilavT?
– mmarTveli partiis saparlamento siaSi, savaraudod, iqnebian rogorc Zveli, ise axali saxeebi. mniSvnelovani iqneba kandidatebis gamocdileba, profesionalizmi, cnobadoba, spikeris Tvisebebi da Rirebulebebis, principebis erTguleba. ara mgonia, am etapze, proporciuli siis saboloo versia iyos mzad. savaraudod, iqneba samuSao varianti. 1 seqtembramde maJoritari kandidatebis vinaoba gaxdeba cnobili, xolo 1 oqtombramde proporciuli siac gasajarovdeba.
– sakonstitucio cvlilebebis sajaro ganxilva daiwyo, Tumca „erTiani nacionaluri moZraoba“ da „evropuli saqarTvelo“ isev jiutad moiTxoven 8 martis xelSekrulebis Sesrulebas da giorgi ruruas gaTavisuflebas. ratom gaxda opoziciisTvis sapirwone erTi msjavrdebuli, roca 8 martis xelSekruleba Sesrulebulad SeiZleba CaiTvalos? ruruas gaTavisufleba sababia, rom mxari ar dauWiron sakonstitucio cvlilebebs?
– giorgi rurua aris mxolod sababi saimisod, rom mxari ar dauWiron SeTanxmebul sakonstitucio cvlilebebs. opoziciaSi imdenma politikosma gamoTqva maJoritari kandidatobis survili, rom maT aRar yofniT 30 samaJoritaro olqi da mrCeba STabeWdileba, rom maT aqvT survili, SenarCundes moqmedi 77/73 proporcia, romlis miRebis avtorebic 2008 wels Tavad iyvnen. SeTanxmebis teqstSi versad naxavT sityva „patimars“. amitom isini moqmedi saarCevno sistemis SenarCunebisTvis ruruas xavss eWidebian. ar aris gamoricxuli prokuraturam moiTxovos masze saproceso SeTanxmebis gaformeba da opoziciisTvis formaluri safuZvlis gamocla. Tumca, saboloo sityva sasamarTlom unda Tqvas da am gadawyvetilebaSi Careva iqneba ara marto arademokratiuli nabiji, aramed – danaSaulic. ase rom, ruruas gaTavisufleba an patimrobaSi datoveba sasamarTlos gadasawyvetia da is ver iqneba politikuri SeTanxmebis nawili.
– sazogadoebis erTi nawili miiCnevs, rom Tu saarCevno sistema Seicvleba, savaraudod, opoziciaSi ganxeTqileba iCens Tavs – radgan ver gaiyofen adgilebs. . .
– erTiani opoziciuri kandidatebis wardgenis dapireba opoziciurma politikurma partiebma TavianT amomrCevlebs ver Seusrules. isini verc im SemTxvevaSi moaxerxeben SeTanxmebas, Tu sakonstitucio cvlilebebi maTi mizeziT Cavardeba da 73 maJoritaruli olqi darCeba. „nacionaluri moZraoba“ da misi ganayofi partiebi premierobis Teoriul, virtualur kandidatzec ki ver Tanxmdebian. es faqti mkafiod miuTiTebs imaze, rom opoziciuri politikuri partiebisTvis mxolod Tanamdebobebi, Zalauflebis xelSi aRebis survili aris mniSvnelovani da maT es berketebi sWirdebaT ara xalxis samsaxurisTvis, aramed TavianTi ambiciebis dakmayofilebisTvis. SesaZloa, am faqtma opoziciuri eleqtoratis mniSvnelovani nawilis arCevnebze miusvleloba gamoiwvios.
– mmarTveli gundic rom araa erT poziciaze, cxadia. ra molodini gaqvT, umravlesobis deputatebisgan eqneba mxardaWera sakonstitucio cvlilebebs?
– saparlamento umravlesobaSi 83 deputatia. sakonstitucio cvlilebebi inicirebulia 85 deputatis mier. mis miRebas 1 saparlamento uflebamosilebis vadaSi sWirdeba 113 parlamentaris mxardaWera, rac imas niSnavs, rom mxolod mmarTveli partiis xmebi sakonstitucio cvlilebebisTvis ar aris sakmarisi, Tumca mas mxars dauWeren damoukidebeli deputatebisa da „patriotTa aliansis“ warmomadgenlebisgan Seqmnili fraqciebi, aseve, sxva ufraqcio damoukidebeli deputatebi, radgan sakonstitucio cvlilebebiT saarCevno barieri 1%-mde iwevs, es ki uCens „wvril“ partiebs interess, rom aRniSnuli cvlilebebi ganxorcieldes. umravlesobis TiTqmis yvela deputati cvlilebebs mxars dauWers. saeWvo mxolod umravlesobis 1 maJoritari wevri kaxaber oqriaSvilia. savaraudod, misi mxardaWerac iqneba. `nacionaluri moZraobis~ fraqciaSi sul 6 wevria, „evropul saqarTvelos“ ki parlamentSi 21 mandati aqvs. ase rom, maTi mxardaWeris gareSec moxerxdeba sakonstitucio cvlilebebis ganxorcieleba, Tu damoukidebeli deputatebis umravlesobis mxardaWera iqneba.
– Tuki saarCevno sistema Seicvleba, romeli opoziciuri partiebi SeiZleba, rom gaerTiandnen blokebad?
– 8 martis SeTanxmebis Tanaxmad, saarCevno blokebisTvis iqneba imdenprocentiani barieri, ramdeni partiac aris jgufSi gaerTianebuli. magaliTad, Tu 5 partia gaerTiandeba saarCevno blokSi, man unda gadalaxos 5%-iani barieri, xolo erTi calke aRebuli partiisTvis barieri mxolod 1% iqneba. aseTi dabali barieri „wvril“ opoziciur partiebs ubiZgebs damoukideblad scadon bedi, xolo is partiebi, romlebsac am barieris daZlevis resursic ar aqvT, cdiloben im partiebs „miewebon“, romlebsac barieris gadalaxvis 100%-iani resursi aqvT da maTgan gamsvlel siaSi 1 adgils daibeveben. ar vici, ra darCeba opoziciur blok „gaerTianebuli opoziciis“ nangrevebisgan, romelic „nacionalur moZraobas“ da „wvril“ partiebs aerTianebda. SesaZloa, saparlamento arCevnebi ramdenime, naklebad cnobili partiebisgan Semdgari saarCevno blokis monawileobiT Catardes da e. w. kvalificiuri partiebis nawili saparlamento mandatebis mopovebis Semdeg „dawyvildnen“.
– opoziciaSi erTian kandidatze moaxerxeben SeTanxmebas?
– aseTi SeTanxmebis miRwevas opozicia pirvel turSi ver moaxerxebs. SesaZloa, me-2 turSi ramdenime opoziciurma partiam erTmaneTs mxari dauWiros. im olqebSi, sadac `nacionaluri moZraoba~ mmarTvel partiasTan erTad gava me-2 turSi, umravlesobas saxelisuflebo partia moigebs. rogorc bolo 8 arCevnebSi, axlac, mTavari konkurencia `qarTuli ocneba-demokratiul saqarTvelosa~ da `nacionalur moZraobas~ Soris gaimarTeba.
– rogori politikuri Semodgoma gveqneba?
– wels iseTive Semodgoma gveqneba, rogori rTvelic gvqonda bolo 30 wlis ganmavlobaSi anu politikurad aqtiuri da daZabuli. imedia, politikuri partiebi aRiareben arCevnebis Sedegebs da momavali parlamenti iqneba gacilebiT kompetenturi deputatebiT dakompleqtebuli da saqmiani. saqarTvelo saparlamento respublikaa da Cven gvWirdeba kvalificiuri politikosebiT, dargis specialistebiT dakompleqtebuli sakanonmdeblo organo. maszea damokidebuli Cveni qveynis momdevno 4-wliani ganviTarebis bedi. am arCevnebs eyoleba bevri damkvirvebeli da misi demokratiulad Catareba Cvens nacionalur interesebSia. maszea damokidebuli Cveni dasavluri integraciis siCqarec. mosaxleobas arCevnebze aqtiurobisken movuwodeb.
