,,საპარლამენტო უმრავლესობას არ გაუჭირდება საკონსტიტუციო ცვლილებების მე-3 მოსმენით მიღებაც ყოფილი სახელისუფლებო პარტიების მხარდაჭერის გარეშე”
nino cxvaraZe: 591 98 24 30 –
qveyana sakonstitucio cvlilebebis molodinSia. politikur speqtrSi vnebaTaRelva ar cxreba. saarCevno sistemis cvlilebaze erTi welia saubrobs rogorc saparlamento, ise arasaparlamento opozicia. miuxedavad imisa, rom arsebuli saarCevno modelis Secvla opoziciis iniciativa iyo, dRes Tavad ar uWeren mas mxars, saqarTvelos parlamentma ki ukve meore mosmeniT, amjerad 115 xmiT, daamtkica sakonstitucio cvlilebebi, raSic opoziciam monawileoba ar miiRo. ramdenime dReSi sabolood gadawydeba, Secvlili Tu isev arsebuli sistemiT Catardeba 2020 wlis arCevnebi . am da sxva saintereso sakiTxebze interviu politolog aslan lorTqifaniZes vTxoveT.
– sakonstitucio cvlilebebs, meore mosmeniT, pirvelisgan gansxvavebiT, 115 deputatma dauWira mxari. kidev erTi nabiji gamarjvebisken, Tumca – ara saboloo. . .
– am kenWisyram naTlad aCvena, rom saqarTvelos parlamentSi iseTi mniSvnelovani gadawyvetilebac ki, rogoric sakonstitucio cvlilebebia, „nacionaluri moZraobisa“ da misi ganayofi partiis – „evropuli saqarTvelos“ fraqciebis gareSe miiReba anu sakanonmdeblo organoSi maTi saqmianoba Semoifargleba mxolod mmarTveli partiis kritikiT. orSabaTs kenWi eyreba sakonstitucio cvlilebebs me-3 mosmeniT. am gadawyvetilebas, minimum, 115 deputatis mxardaWera garantirebulad aqvs. imis gaTvaliswinebiT, rom didia saerTaSoriso zewola, ar aris gamoricxuli, mis miRebas mxari dauWiros „evropuli saqarTvelos“ fraqciam. saakaSvili da misi partia imdenad acdenilni arian Cveni dasavleli partnioris poziciebs, rom ara mgonia fraqcia „nacionalurma moZraobam“ me-3 mosmeniT kenWisyras mxari dauWiros. es, Sedegis TvalsazriT, arc aris mniSvnelovani, Tumca kargi iqneba Tu 8 martis SeTanxmebis SesrulebaSi yvela partia iqneba erTsulovani. es arCevnebis legitimurobis xarisxs gazrdis.
– rogor SeafasebT 115 kanonmdeblis gadawyvetilebas?
– iqneb gadavxedoT am 115-kacian Semadgenlobas da maT politikur begraunds. es parlamentarebi, garda portirebuli ramdenime maJoritari deputatisa, arian is adamianebi, romlebmac 2012 wlis 1 oqtombers uari uTxres avtoritarul mmarTvelobas, adamianis uflebebis sistemur darRvevebs, xelisuflebaze Camokidebul wamyvan centralur televiziebs, wina xelisuflebis mier miRebul Sereul saarCevno sistemas 73/77 proporciiT. . . 115 xmiT gadawyvetilebis miRebas qonda is politikuri datvirTva, rom yofilma saxelisuflebo, arademokratiulma Zalebma mZime politikuri dartyma miiRes. aRmoCnda, rom isini qarTul politikaSi aRar warmoadgenen angariSgasawev politikur Zalas. swored imiT iyo mniSvnelovani am kenWisyris Sedegebi, rom politikur speqtrSi moxda mkafio gamijvna 1 oqtombris Rirebulebebsa da manamde arsebul „faseulobebs“ Soris.
– „erTiani nacionaluri moZraobisa“ da „evropuli saqarTvelos“ sakonstitucio cvlilebebSi monawileoba, niSnavs Tu ara 8 martis SeTanxmebaze uaris Tqmas da pasuxismgeblobis moxsnas?
– am politikur Zalebs kargad aqvT gaazrebuli, rom aranairi Sansi, uaxloesi saparlamento arCevnebis gziT Secvalon xelisufleba, ar aqvT arasakmarisi amomrCevlebis gamo. amitom isini maqsimalurad cdiloben saarCevno procesis delegitimacias, raTa formaluri safuZveli Seqmnan revoluciuri scenarisTvis. am procesSic maT ar aqvT sazogadoebis sakmarisi mxardaWera, xels ukve aRar aZlevT 8 martis SeTanxmebis realizeba, Tumca am SeTanxmebaze pasuxismgebloba darCaT aRebuli da am procesidan „gamoZroma“ ioli ver iqneba braldebul ruruas formaluri sababiT. 31 oqtombris saparlamento arCevnebis Semdeg yofili saxelisuflebo partiebi iqnebian warmodgenilebi saqarTvelos parlamentSi, maTgan mxolod „nacionalur moZraobas“ aqvs Sansi fraqciis formirebis.
– aris Tu ara mxolod patimrobaSi myofi giorgi rurua mTavari mizezi opoziciisTvis, rom mxari ar dauWiron saarCevno sistemas, Tu maT realurad ar surT cvlilebebi?
– es aris mxolod sababi sakonstitucio cvlilebebis mxardaWeris pasuxismgeblobis acilebisa. mTelma saqarTvelom icis ruruas kriminaluri warsulis Sesaxeb. Tumca yofilma saxelisuflebo partiebma moaxerxes ramdenime partniori qveynis parlamentaris SecdomaSi Seyvana da ruruas politpatimrad gasaReba. exla am xavss eWidebian, Tumca mesame mosmeniTac SesaZlebelia sakonstitucio cvlilebebis „nacionaluri moZraobisa“ da evropuli saqarTvelos“ fraqciebis mxardaWeris gareSe miReba. es mmarTvel partias kvlav Caayenebs momgebian situaciaSi, dasavleli fasilitatorebis SuamavlobiT miRweuli SeTanxmebis Seusruleblobaze pasuxismgeblobas yofil saxelisuflebo partiebs daakisrebs da saamiso myari safuZvelic eqneba.
– ratom eSinia Tavisive moTxovnili cvlilebebis mxardaWeris opozicias?
– yofil saxelisuflebo partiebs, ician ra saparlamento arCevnebis savaraudo Sedegi, ar surT am Sedegebis rogorc saSinao, ise sagareo legitimacia. 8 marts xelisuflebasa da opozicur partiebs Soris saerTaSoriso Tanamegobrobis SuamavlobiT xelmowerili dokumenti arCvenebis Sedegebis legitimurobisken gadadgmuli didi nabijia. amitom maT surT am SeTanxmebis ise CaSla, rom pasuxismgebloba xelisuflebas „ahkidon“.
– araerTxel gaJRerda movlenebis revoluciuri dasasrulis survili, opozicia destabilizaciisTvis emzadeba?
– yvelaze arasando gamokiTxvebiTac ki opozicias ar hyavs sakmarisi amomrCeveli arCevnebis gziT xelisuflebis cvlilebisTvis. am fonze, misi radikaluri nawili Seecdeba, saparlamento arCevnebi da misi Sedegebi gamoiyenos revoluciuri scenarisTvis. gasuli wlis ivnisis movlenebma naTlad aCvena, rom amgvari procesebis ganviTarebasac ar moaqvs maTTvis aranairi Sedegi, metic, am procesis finali kidev ufro amcirebs maTi eleqtoratis raodenobas.
– 8 martis SeTanxmebaSi CarTuli ucxoeli partniorebi rogor afaseben opoziciis gadawyvetilebas?
– evrokavSiris elCi saqarTveloSi karl harceli asaxelebs im sasurvel cifrsac ki, romelic surs dafiqsirdes me-3 mosmeniT sakonstitucio cvlilebebis kenWisyris dros tabloze. es aris 142. masSi igulisxmeba „nacionaluri moZraobis“ 6-kaciani fraqciis xmebi. amerikeli kongresmenebi da evroparlamentarebi dadebiTad afaseben sakonstitucio cvlilebebis me-2 mosmeniT miRebas. miuxedavad am saerTaSoriso gzavnilebisa, „nacionaluri moZraoba“ kvlav eWideba ruruas xavss, raTa sakonstitucio cvlilebebisTvis mxaris ardaWeraze misi pasuxismgebloba mmarTvel partias daakisros. cdilobs pasuxismgeblobisTvis Tavis aridebas da saarCevno procesis delegitimacias.
– rogor fiqrobT, wava mmarTveli gundi daTmobaze da gaaTavisuflebs giorgi ruruas?
– mmarTveli partia ver aiRebs pasuxismgeblobas ruruas gaTavisuflebaze im martivi mizezis gamo, rom es iqneba dasturi, rom saxelisuflebo partia ereva sasamarTlo xelisuflebis saqmianobaSi. rurua ar aris msjavrdebuli ugulavasa da oqruaSvilis msgavsad, rom prezidentma Seiwyalos. ase rom, misi bedi damokidebulia sasamarTlos gadawyvetilebaze. sakonstitucio cvlilebebis me-3 mosmena ruruas gaTavisuflebis gareSe Caivlis. am procesis dasrulebis Semdeg, ar aris gamoricxuli, prokuraturam moiTxovos misTvis aRkveTis RonisZiebis Secvla an saproceso SeTanxmebis gaformeba. saboloo gadawyvetileba, am SemTxvevaSic, unda miiRos mosamarTlem, romelic politikuri zewolisgan unda iyos Tavisufali da, savaraudod, asec iqneba.
– ra molodini gaqvT, miiyvans sakonstitucio cvlilebebs mmarTveli gundi bolomde?
– saparlamento umravlesobas ar gauWirdeba sakonstitucio cvlilebebis me-3 mosmeniT miRebac yofili saxelisuflebo partiebis mxardaWeris gareSe, radgan mmarTvelma partiam mcire saparlamento partiebis interesi Cado 1%-iani barieris inicirebiTa da maTi monawileobisaTvis saWiro xelwerebis raodenobis 15 000-dan 5000-mde Semcirebis gziT. amitom sasicocxlod mniSvnelovania maTTvis am cvlilebebis miReba da es mxardaWera sakmarisia sakonstitucio cvlilebebis misaRebad.
– Tuki saarCevno sistema Seicvleba, ra sikeTes moutans es qveyanas?
– sakonstitucio cvlilebebi imis saSalebas iZleva, rom parlamentSi warmodgenili iyos ufro meti partia da gaizardos opozicioner deputatTa raodenoba anu es iqneba politikuri pluralizmisken gadadgmuli nabiji. amasTan, vercerTi partia damoukideblad ver moaxerxebs mTavrobis formirebas, Tu man amomrCevelTa 40,54%-ze naklebi xma miiRo proporciul nawilSi.
– axali saarCevno sistemiT, ramdeni maJoritari deputati eyoleba qveynis mTavar sakanonmdeblo organoSi aWaris avtonomiur respublikas?
– aWara 3 maJoritariT iqneba warmodgenili. sakonstitucio sasamarTlos gadawyvetilebiTa da evrokavSiris rekomendaciebiT, yvela maJoritaruli olqSi, daaxloebiT, Tanabari raodenoba unda iyos amomrCevlebis, gadaxra SesaZlebelia 10%-15%-is farglebSi. qobuleTis saarCevno olqs maxinjauris dasaxleba miuerTdeba da 1 samaJoritaro olqi iqneba. aWaris avtonomiuri respublikis administraciul centrs – qalaq baTums 1 maJoritari eyoleba saqarTvelos parlamentSi. erTiandeba xelvaCauris, qedis, Suaxevisa da xulos samaJoritaro olqebi da isinic 1 maJoritariT iqnebian warmodgenili qveynis sakanonmdeblo organoSi. parlamentis reglamentSi Setanili cvlilebebis Tanaxmad, mcirdeba parlamentis Tavmjdomaris moadgileebis raodenoba. avtonomiebs aRar eyolebaT vice-spikerebi, Tumca umravlesobis kvotiT SeiZleba Cveni regionis romelime maJoritari gaxdes Tavmjdomaris moadgile. Semcirebuli maJoritarebis kompensirebas mmarTveli partia apirebs proporciul siaSi im municipalitetebis warmomadgenlebis CasmiT, romlebsac ar eyolebaT maJoritari kandidatebi. amdenad, aWara, minimum, kvlav 6 deputatiT iqneba wamodgenili saqarTvelos parlamentSi, maTgan 3 iqneba maJoritari deputati.
– batono aslan, opoziciam ukve daasaxela maJoritarobis kandidatebi, sadac isev Zveli saxeebia. ra Sansi aqvT maT?
– es aris opoziicis nawilis mier dasaxelebuli saerTo maJoritari kandidatebi. maTi raodenoba gaizrdeba. opozicias dedaqalaqSic da sxva oqebSic eyoleba araerTi sxva kandidatic. sainiciatovo jgufebsac aqvT ufleba, daayenon damoukidebeli maJoritari deputatobis kandidatebi. olqebis umravlesobaSi iqneba me-2 turebi. arCevnebis istoriam aCvena, rom maJoritarul arCevnebSi warmatebas saxelisuflebo partiebi aRweven. 30 maJoritaruli olqidan umravlesobas oqtombris saparlamento arCevnebSi mmarTveli partia moigebs.
– saqarTvelos uaxles istorias Tu gadavxedavT, arc erT xelisuflebas samjer ar moupovebia gamarjveba arCevnebSi. ras fiqrobT, darCeba Tu ara isev „qarTuli ocneba“ xelisuflebaSi?
– es iqneba marTlac uprecedento SemTxveva, roca mmarTveli partia zedized mesamed moigebs saparlamento arCevnebs. sociologiuri gamokiTxvebi amas gveubneba. Tumca es ar iqneba myari umravlesoba da mmarTveli partia unda Seecados, rogorc proporciul, ise maJoritarul nawilSi, ise SearCios kandidatebi, rom maT SesaZlo ryevebs gauZlon. rogorc maJoritarul olqebSi, ise proporciul siebSi sasurvelia, ar iyvnen biznesmenebi wamodgenilni, radgan isini amgvari ryevebis Sedegad yvelaze did riskebs qmnian, aseve, isini zemoqmedeben xelisuflebaze biznesinteresebis gatarebis TvalsazrisiT da safrTxes uqmnian sabazro ekonomikis fundaments – jansaR konkurencias.
– „qarTuli ocneba“ vis SesTavazebs amomCevels rogorc maJoritarobis kandidatad, ise partiul siaSi? iqnebian axali saxeebi?
– mmarTveli partiis liderebi acxadeben, rom saxelisuflebo partiis kandidatebi iqnebian rogorc axali, ise Zveli saxeebi. aseve, mniSvnelovani iqneba dargobrivi komitetebis kvalificiuri kadrebiT dakompleqteba. nebismier partias Wirdeba kargi spikerebi da iseTi deputatebi, romelTac sakanonmdeblo iniciativebisaTvis saWiro unarebi, kompetencia aqvT. gundi Sekruli rom iyos, aucilebelia saerTo msoflmxedvelobisa da Rirebulebebis matarebeli adamianebi. ase rom, saparlamento siebze muSaoba sakmaod rTuli da sapasuxismgeblo saqmea. partiebs Soris konkurencia Zalian maRali iqneba da am fonze Zalian mniSvnelovania partiebis mier wardgenili kandidatebis kompetencia, konkurentunarianoba, cnobadoba.
– bolo periodSi aqtiurad iyo saubari imaze, rom qarTul politikur realobaSi mesame politikuri Zala gamoCndeboda. aris Tu ara SesaZlebeli, opoziciis spirwone sxva axali Zala, Tundac „lelo saqarTvelosTvis“ gaxdes?
– mesame politikuri centris mizidulobaze pretenzias bevri partia acxadebs, maT Soris „leloc“, Tumca am politikur Zalebs ar aqvT im xarisxis politikuri simZlavreebi, rom saparlamento arCevnebSi srulfasovani konkurencia gauwion 2 dominant politikur Zalas. moqmedi saarCevno sistema maT saSualebas aZlevs, parlamentSi cal-calke moxvdnen, gaerTiandnen da ekonkurenton „qarTuli ocneba – demokratiuli saqarTvelosa“ da „nacionaluri moZraobis“ fraqciebs. es politikur process sainteresos gaxdis.
