საპროტესტო აქციები და ძეგლების უპრეცედენტო, მასობრივი განადგურება – მსოფლიოში
ნინო ცხვარაძე: 591 98 24 30 –
amerikis SeerTebuli Statebi bolo dros msoflio yuradRebis centrSia. ivnisis TveSi Statebs saprotesto aqciebis talRam gadauara. mizezi mineapolisis saqme gaxldaT – 46 wlis afroamerikeli policiam dakavebisas mokla. masobrivi areulobac aSS-Si swored am faqts ukavSirdeboda. detalebze `aWarasTan~ baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis asocirebulma profesorma, politologma irakli gorgilaZem isaubra
– areuloba aSS-is minesotis StatSi, qalaq mineapolisSi 46 wlis afroamerikeli jorj floidis sikvdils ukavSirdeba, romelic policiam dakavebisas mokla. mas yalbi fulis gamoyenebis gamo akavebdnen. yofil policiel derek Sovins, mkvlelobis saqmeze brali mesame xarisxis mkvlelobisTvis warudgines, Tumca ojaxi pirveli xarisxis bralis wardgenas da operaciaSi monawile danarCeni sami policielis dasjas iTxovs. cnobisTvis, yvela maTgani samsaxuridan gaaTavisufles. swored afroamerikeli mamakacis daRupva gaxda saprotesto aqciebis mizezi, rac mogvianebiT areulobaSi gadaizarda.
moqalaqeebi sistemaSi arsebuli rasizmis winaaRmdeg gaerTiandnen. gamonaTqvamebisa da tvitebis gamo rasizmSi adanaSauleben aseve aSS-is prezident donald trampsac. aqciis monawileebma dawves manqanebi da Senobebi, maT Soris, policiis Senoba. areulobis dros mosaxleobam maRaziebi gaZarcva. qalaqis merma jeikob freim im policielebis winaaRmdeg, vinc floidi dakavebisas mokla, gamoZiebis dawyeba moiTxova.
– viTarebis gasakontroleblad ra gzas mimarTa Statebma?
– viTarebis kontrolis mizniT, aSS-is 15 StatSi da dedaqalaq vaSingtonSi erovnuli gvardiaa mobilizebuli. sul StatebSi erovnuli gvardiis
5000-mde wevri gaigzavna. gubernatorebis TqmiT, isini adgilobriv samarTaldamcvelebs kerZo sakuTrebis dacvaSi, Zarcvis SeCerebasa da gadaadgilebis mowesrigebaSi daexmarebian. TeTri saxlis spikerma keilin makinanim Tqva, rom prezidenti trampi aRaSfoTa jorj floidis gardacvalebis faqtma da mas surs, samarTali aRsruldes. Tavad trampma ki aqciebis Sesaxeb sakuTar tviterze dawera: `es avazakebi Seuracxyofas ayeneben jorj floidis xsovnas da me amas ar davuSveb. Tu raime garTuleba iqneba, kontrols davamyarebT~.
– amerikis SeerTebuli Statebis yofili prezidenti rogor gamoexmaura am faqts?
– yofilma prezidentma barak obamam aSS-is merebs mouwoda, gadaxedon TavianT qalaqebSi Zalis gamoyenebis politikas. aseve, Statebis afroamerikel amerikis feradkanian mosaxleobas, kerZod ki axalgazrdebs mimarTa: `minda, am qveynis axalgazrda feradkanianebs mivmarTo, romlebic amden Zaladobas Seeswrnen. unda, icodeT, rom mniSvnelovanebi xarT, Tqveni sicocxle mniSvnelovania, Tqveni ocnebebic Rirebulia~, – ganacxada barak obamam. oficialuri gancxadeba gaakeTa jorj buSmac. eqsprezidentis mimarTvaSi naTqvamia, rom `yvela adamiani uflis Seqmnilia da sakuTari uflebebi aqvs. rasobrivi upiratesobis doqtrina, romelmac odesRac TiTqmis gaxliCa qveyana, kvlav emuqreba Cvens kavSirs. feradkaniani adamianebi xedaven, rogor irRveva maTi uflebebi amerikuli institutebis mxridan, magram unda gvesmodes, rom xangrZlivi samarTlianoba myardeba mxolod mSvidobiani gziT~.
– solidarobis aqciebi araerT qveyanaSi imarTeba. . .
– diax, asea. policiis mier afroamerikelis mkvlelobas araerTi politikosi, cnobili varskvlavi da sportsmeni gamoexmaura. gaeros generalurma mdivanma antoniu gutereSma SeerTebul StatebSi momitingeebs mouwoda, Tavi Seikavon Zaladobisgan da TavianTi azri mSvidobiani formiT daafiqsiron – `saCivrebi unda iqnas mosmenili, magram mSvidobianad, xelisuflebam ki saprotesto aqciebze reagireba TavSekavebulad unda moaxdinos~, – wers gutereSi tviterze.
evrokavSiris umaRlesma warmomadgenelma sagareo sakiTxebSi jozef borelma ganacxada, rom evropis mosaxleoba SeSfoTebulia jorj floidis ambiT. briuselSi saubris dros borelma aRniSna, rom policiam uflebamosileba borotad gamoiyena. `Cven gvjera amerikelebis gaerTianebis, eris gankurnebisa da aseT rTul dros problemebis gadaWris unaris. da momeciT saSualeba gavimeoro – yvela sicocxles aqvs mniSvneloba. afroamerikelebis sicocxlec mniSvnelovania~, – ganacxada man. faqts gamoexmaura romis papi: `rasizmze Tvalis daxuWva aravis SeuZlia, magram, amasTan, vgmob Zaladobas, es TviTganadgureba da TviTdamarcxebaa~, – Tqva man. papma franciskem afroamerikelis gardacvalebas tragedia uwoda da aRniSna, rom loculobs misTvis da yvela maTganisTvis, vinc `rasizmis codvis~ Sedegad gardaicvala, amerikelebs ki gaerTianebisa da mSvidobisken mouwoda.
mkvlelobasTan dakavSirebiT gamarTul saprotesto aqciebze policiam, sul mcire, aTi aTasamde adamiani daakava. informacias amis Sesaxeb saagento Associated Press-i sakuTar gamoTvlebze dayrdnobiT avrcelebs. saagentos informaciiT, yvelaze meti demonstranti los-anjelesSi daakaves, meore adgilze ki niu-iorkia, sadac samarTaldamcvelebma 1,5 aTasi adamiani daakaves.
komendantis saaTis miuxedavad, demonstraciebi ar wydeba. daZabulobis epicentri kvlav mineapolisia, Tumca ukiduresad mwvavea viTareba vaSingtonsa da niu-iorkSic, darbeulia maRaziebi, gadamwvaria Senobebi.
cecxlmokidebul qalaqebSi viTarebis gasakontroleblad prezidentma trampma, SesaZloa, ukidures zomebs mimarTos da 1807 wlis amboxis aqti aamoqmedos. es ufleba 28 wlis ganmavlobaSi arc erT liders ar gamouyenebia. miuxedavad imisa, qalaqis meria momitingeebTan rig daTmobebze wavida, es sakmarisi ar aRmoCnda demonstrantebisTvis, romlebic sistemaSi arsebuli rasizmis winaaRmdeg gaerTiandnen. qalaqebis, quCebis, dawesebulebebis rbevis Semdeg, samizned sxvadasxva lideris, moRvawisa da monebiT movaWris Zeglebi amoiRes, – ase daiwyo ZeglTa cvena amerikis SeerTebul StatebSi, romelic msoflios sxva qalaqebsac moedo da romelsac dasasruli jer ar uCans.
– Zeglebis aseTi masobrivi ganadgureba kidev rodis iyo?
– Tamamad SeiZleba iTqvas, rom Zeglebis aseTi masobrivi ganadgureba bolos sabWoTa imperiis dangrevis da komunisturi sistemis damxobis Semdeg iyo. rasizmis winaaRmdeg dawyebuli gamosvlebis talRam ivnisSi bevri Zegli imsxverpla. dRes msoflios ramdenime qveyanaSi Zeglebis nawili dazianebulia, zogi ki – saerTod ganadgurebuli.
`kolumbi genocidis saxea~ – am Sinaarsis plakatebiT virjiniis qalaq riCmondSi momitingeebma birdis parkSi mdebare qristefore kolumbis Zegli Camoagdes, cecxli waukides da Semdeg tbaSi Caagdes. oregonis StatSi, portlendSi, Tomas jefersonis Zegli daazianes. virjiniis Statis qalaq riCmondSi moiTxovdnen robert lis Zeglis moxsnas, romelic samoqalaqo omSi konfederaciuli Statebis generali iyo, san-franciskos oqros karibWis parkSi – aSS-is himnis teqstis avtoris frensis skot kis Zeglis da a.S. cnobisTvis: aSS-Si, aseve, iTxoven im samxedro bazebisaTvis saxelebis Secvlas, romlebsac konfederaciuli Statebis generlebis saxelebi hqvia. 22 ivniss momitingeebma aSS-is dedaqalaq vaSingtonSi, TeTri saxlis win prezident endriu jeqsonis qandakebis Camogdebac scades.
– ratom?
– aSS-is meSvide prezidenti jeqsoni cnobilia rogorc demokratiis aqtiuri damcveli da aristokratiasTan mebrZoli politikosi, Tumca momitingeTa nawili ambobs, rom is umowyalod eqceoda amerikel indielebs da misi Zegli swored amitom unda aiRon. aSS-is prezidenti donald trampi momxdars tviteriT gamoexmaura: `vaSingtonSi samarcxvino vandalizmisTvis mravali adamiani daakaves. endriu jeqsonis didebuli qandakebis garda, maT daazianes quCis gadaRma wminda ioanes eklesia. veteranebis memorialis dacvis aqtiT 10-wliani patimrobaa gansazRvruli. frTxilad iyaviT!~ – dawera man.
Zeglebis aRebis moTxovniT evropis qveynebSic gamovidnen. did britaneTSi Camoagdes edvard kolstonis Zegli, oqsfordis universitetSi ki sesil rodsis Zeglis aRebas iTxoven. parlamentis moedanze mdgari CerCilis Zegls damcavi barieri gaukeTes, radgan aqciis monawileebma mas daaweres: `is rasisti iyo~. qalaq lesterSi mahaTma gandis Zeglis aRebas iTxoven.
– ra kavSiri aqvs Soreuli warsulis Zeglebs mimdinare problemebTan? ratom gaxda aucilebeli maTi ganadgureba?
– Zeglebi da monumentebi magaliTia imisa, rasac mkvlevari etkindi `myar~ kulturul mexsierebas uwodebs. Tu `rbili~ mexsiereba aqtualizdeba, ZiriTadad, teqstebiT mwerlebis, aqtivistebis, mkvlevarebis, mxatvrebis SemoqmedebaSi, `mZime~ mexsiereba Tavs fizikuri, materialuri formiT avlens. is erTgvari safuZvelia, razec konkretuli sazogadoebis daSeneba xdeba da sakuTar TavSi kulturuli mexsierebis safuZvels qmnis. Zegli miuTiTebs mZlavr sazogadoebriv konsensusze im figuris mimarT, romelic mas eZRvneba da fragmentiT mis warsuls ukavSirdeba.
dRes antirasistuli moZraoba farTo popularobiT sargeblobs. mimdinare protesti ufro metia, vidre rasizmis winaaRmdeg brZola. es ufro aris brZola amerikuli sazogadoebis fundamenturi principebis gadasinjvis mizniT, rac sxvadasxva saxelmwifoSi sxvadasxva mexsierebis Tanaarsebobas gulisxmobs. igi xazs usvams amerikuli sazogadoebis erTi nawilis upiratesobas meoreze. amitom, amJamindeli `monumenturi janyi~ `myari~ mexsierebis radikaluri gadasinjvis erTgvari mowodebaa, rac Tanamedrove kulturis safuZvelia. momitingeebi Tvlian, rom monaTmflobelTa da monebiT vaWarTa qandakebebi ar unda amSvenebdes im saxelmwifoebis sazogadoebriv sivrceebs, romlebic demokratiisa da xalxis Tanasworobis Rirebulebebs acxadeben, miuxedavad kanis ferisa.
