„ოპოზიციას უფრო მეტის გაკეთება შეუძლია საპარლამენტო ტრიბუნიდან, ვიდრე ქუჩიდან“
ირმა ცეცხლაძე 27 48 93 –
ფატი ხალვაში – საქართველოს ორგზის პარლამენტარი, აჭარის მაჟორიტარი 2012-2016 და 2016-2020 წლებში, პირველად – როგორც ქობულეთის მოსახლეობის წარმომადგენელი, მეორედ კი ბათუმის #68 საარჩევნო ოლქიდან. ამჯერად, ავტონომიური რესპუბლიკის საკანონმდებლო ორგანოს წევრი „ქართული ოცნების“ პარტიული სიით გახდა და გენდერულ საბჭოს ჩაუდგება სათავეში.
რას ფიქრობს თავის ახალ სტატუსზე, ქალის როლზე ქართულ პოლიტიკაში და მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებზე, ამაზე საუბრობს ფატი ხალვაში ჩვენთან ინტერვიუში.
– ქალბატონო ფატი, მთელი 8 წელი იყავით საქართველოს მთავარი საკანონმდებლო ორგანოს დეპუტატი, სადაც ქალები არცთუ ისე მრავლად არიან. რამდენად მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ სუსტი სქესის წარმომადგენელთა პოლიტიკოსობა და თუ მოვესწრებით პარლამენტის უმრავლესობის ქალებით დაკომპლექტებას?
– დავიწყოთ იმით, რომ პარლამენტში შევედი როგორც მაჟორიტარი დეპუტატი. თავისთავად გამოდის, რომ ამომრჩეველმა არჩევანი შეაჩერა ქალზე და ამით დაადასტურა, რომ ენდობა სუსტი სქესის წარმომადგენელს საკმაოდ დიდ საქმეში – მისი წინადადებები, პრობლემები, იურიდიული საკითხები ქვეყნის ყველაზე წარმომადგენლობით ორგანოში მიიტანოს, ანუ ქალის ყოფნას პოლიტიკაში მოსახლეობა არ ეწინააღმდეგება. მეორე საკითხია ის, რომ თავად მამაკაცები არ თმობენ პოზიციებს და აქედან გამომდინარეა ქალთა მცირე რაოდენობა საკანონმდებლო ორგანოებში.
– მაჟორიტარს განსაკუთრებული დატვირთვით უწევს მუშაობა, სხვა დეპუტატებთან შედარებით. როგორც ქალი, მოვალეობას თავს იოლად ართმევდით თუ . . .
– არანაირი დაბრკოლება არ მქონია. მართალი ხართ, მაჟორიტარობა ჩვენს ქვეყანაში, რიგით დეპუტატზე მეტ პასუხისმგებლობას განიჭებს. ეს ნიშნავს 24-საათიან რეჟიმში იმუშაო თითოეული ამომრჩევლის პრობლემებზე, დაეხმარო მათ ყველა საკითხში და გაარკვიო, სად, როდის და რომელი უწყება შეძლებს კონკრეტულად მათი საქმის მოგვარებას.
– თქვენ ხომ, ძირითადად, ჯერ ქუთაისში, შემდეგ თბილისში იმყოფებოდით?
– მაჟორიტარს საარჩევნო ოლქში აქვს ბიურო, რომელიც ყოველდღიურ რეჟიმში მუშაობს, იღებს მოსახლეობას, ეცნობა მათ განცხადებებს, აწყობს შეხვედრებს მაჟორიტარ დეპუტატთან. აქედან გამომდინარე, აქტიურად ვიყავი ჩართული ჩემი ამომრჩევლების ცხოვრებაში და მაქსიმალურს ვაკეთებდი მათ დასახმარებლად. ხშირად ვაანალიზებდით მათ პრობლემებს, ვაერთიანებდით და სათანადო დონეზე განსახილველად გაგვქონდა რეაგირებისთვის, ანუ ამომრჩევლებს ჰქონდათ პარლამენტთან პირდაპირ კონტაქტზე გასვლის საშუალება მაჟორიტარი დეპუტატის დახმარებით. ვთვლი, რომ ეს სისტემა გამართლებულია ჩვენი ხალხისთვის. ბევრს არ მიუწვდება ხელი, გაერკვეს საკანონმდებლო ორგანოს უფლებამოსილებაში, არ იცის, ვის მიმართოს, რა შემთხვევაში შეძლებს მის დახმარებას კანონი. ასეთ დროს, ერთადერთი გამოსავალია მაჟორიტარის ბიურო, სადაც ყოველთვის მიუთითებენ რეალურ გზაზე და დაეხმარებიან სამართლის პოვნაში. აქვე კიდევ ერთხელ მინდა გამოვეხმაურო თქვენს კითხვას ქალი-პარლამენტარის შესახებ და გითხრათ, რომ ქალი მეტად ერკვევა არსებულ პრობლემებში, უფრო მზრუნველი, გულისხმიერი და თანამგრძნობია. ჩვენ, ქალები, სიღრმისეულად ვწვდებით როგორც სოციალურ, ისე ეკონომიკურ პრობლემებს, ბოლომდე ვიკვლევთ ჯანმრთელობის დაცვის საკითხს და რეალურად ვუდგებით მხარში ადამიანს, რომელიც დახმარების აღმოჩენის იმედით მოვიდა. ამ სიტყვებით, არანაირად არ მინდა დავაკნინო ჩემი კოლეგა მამაკაცების როლი საკანონმდებლო საქმიანობაში, მათაც არ აქვთ ნაკლები დატვირთვა, უბრალოდ, ხაზს ვუსვამ იმ ფაქტს, რომ უფრო მეტი ქალი ხელისუფლებაში, მეტ სიღრმეს, გულისხმიერებას შემატებს მმართველობით სისტემას.
– როგორც ყოფილ მაჟორიტარს, მიგაჩნიათ, რომ ეს სისტემა უფრო მისაღებია მოსახლეობისთვის, თუ ეთანხმებოდით არჩევნების პროპორციული სისტემის შემოღებას?
– როგორც კანონმდებელს, მიმაჩნია, რომ ქვეყნის პარლამენტი უნდა იყოს მრავალპარტიული და ყველა ამომრჩევლის თვალსაზრისი – გაზიარებული, მაგრამ თავად მაჟორიტარული ინსტიტუტი საშუალებას აძლევს მოსახლეობას, უფრო ახლოს მივიდეს პარლამენტთან და ჰყავდეს იქ საკუთარი წარმომადგენელი. ახლა გარდამავალი ეტაპი გვქონდა, ვგულისხმობ ნაწილობრივ პროპორციული და ნაწილობრივ მაჟორიტარული სისტემით არჩევნების ჩატარებას. პრინციპში, დემოკრატიული ინსტიტუციების განვითარებისთვის აუცილებელია მთლიანად პროპორციულზე გადასვლა, ასე რომ, სამომავლოდ ამ სისტემას პრიორიტეტი მიენიჭება და გაამართლებს, ცხადია, იმ შემთხვევაში, თუკი დეპუტატები, ნდობის მანდატის მოპოვების შემდეგ, შევლენ საკანონდებლო ორგანოში და შეუდგებიან საკუთარი მოვალეობის შესრულებას. როგორც ვხედავთ, პრობლემები შეიქმნა ამ კუთხით.
– გამოდის თვლით, რომ ჩვენი ქვეყანა ჯერ არ არის მზად პროპორციულ საარჩევნო სისტემაზე გადასვლისათვის?
– როდესაც შეხვედრებს ვაწყობდი ამომრჩევლებთან, ჩემს მაჟორიტარულ ბიუროში მოსული ადამიანების ნაწილი ამბობდა, რომ ამ შემთხვევაში აღარ ექნებოდათ პირდაპირი მიმართვის საშუალება, ანუ ეს გზაც ჩაეშლებოდათ. თავად მიმაჩნია, რომ ახალი სისტემა პროგრესულია, უბრალოდ, მიღებაზე მოსული ხალხის ნაწილის თვალსაზრისი გავაჟღერე.
– როგორც ცნობილია, აჭარის უმაღლეს საბჭოში გენდერულ საბჭოს ჩაუდგებით სათავეში. გენდერის კუთხით განსახორციელებელი პროექტები გაქვთ?
-ახლა წლის ბოლოა, უფრო სხვა საკითხებით ვართ დაკავებულნი. გენდერული საბჭოს სამოქმედო გეგმაში, როგორც ვიცი, რიგი ცვლილებებია შესატანი. შევისწავლი არსებულ პრობლემებს და საკუთარ სამოქმედო სისტემას შევიმუშავებ. მიმაჩნია, რომ ამ მიმართულებით ბევრია სამუშაო.
– პარლამენტი გაცილებით დიდი წარმომადგენლობითი საკანონმდებლო ორგანოა, ვიდრე აჭარის უმაღლესი საბჭო. ხომ არ შეგეზღუდათ სამოქმედო არეალი?
– პარლამენტარობის პერიოდში ნაკლები დრო მრჩებოდა რეგიონში ჩამოსასვლელად. იმის მიუხედავად, რომ ბიურო მუშაობდა, მაინც იყო კვირეები, როდესაც ვერ ვახერხებდი წამოსვლას. ახლა კი შევძლებ ჩემს ხალხს, ამომრჩეველს ადგილზე ვემსახურო, უფრო ახლოს ვიქნები მოქალაქეებთან, რომელთაც ლოკალური პრობლემებიც ძალიან აწუხებთ.
– როგორც ყოფილი მაჟორიტარი, კარგად იცნობთ ქობულეთსაც და ბათუმსაც. რომელ პრობლემებს წამოწევდით წინა პლანზე?
– ქობულეთისა და ბათუმის გარდა, კარგად ვიცნობ მაღალთიანი აჭარის პრობლემებსაც, რადგან ძალიან ხშირად ავდიოდით იქ, ვაწყობდით შეხვედრებს მოსახლეობასთან. ცხადია, ვაკეთებდი სხვადასხვა საკითხის ანალიზს და ვაერთიანებდი პრობლემებს, რომლებიცთითქმის ყველგან იდენტურია. ახლა არ დავაკონკრეტებ ინფრასტრუქტურულ თუ სხვა ლოკალურ პრობლემას, ვიტყვი საერთოს, რომელიც ყველას აწუხებს დღევანდელ საქართველოში. ესაა უმუშევრობა და არასახარბიელო სოციალური ფონი, რომელიც გაუარესდა კოვიდვითარების გამო შემოღებული შეზღუდვებით და მსოფლიო ეკონომიკის მკვეთრი ვარდნით. დარწმუნებული ვარ, მალე დასრულდება პანდემია, დარეგულირდება ეკონომიკა და მოსახლეობაც სულს მოითქვამს იმ ახალი პროექტების განხორციელებით, რომლებზეც მუშაობა არ შეწყვეტილა არსებული მძიმე პოლიტიკური და ეკონომიკური ფონის მიუხედავად.
– რაც შეეხება ბოიკოტს – ერთპარტიულად დარჩენილ პარლამენტსა და უმაღლეს საბჭოზე რას იტყვით?
– მე არ ვეთნხმები ამ მოსაზრებას. ერთპარტიული იქნებოდა იმ შემთხვევაში, რომ ჩატარებულიყო სათანადო არჩევნები და არ გაემარჯვა 9 პარტიას. სწორედ ჩვენი გუნდის თაოსნობით, პირველად საქართველოს ისტორიაში, ჩატარდა ნაწილობრივ პროპორციული სისტემის არჩევნები, რასაც უნდა უზრუნველეყო მრავალპარტიულობა. ეს ადამიანები რომ არ შევიდნენ საკანონმდებლო ორგანოში და არჩიეს ქუჩის საპროტესტო აქციებით ემართათ საკუთარი მომხრეების განწყობა, არანაირად არ სდებს ბრალს მმართველ პარტიას.
– მიგაჩნიათ, რომ ბოიკოტირება არ არის გამოსავალი?
– ათმა მოქალაქემაც რომ მოგცეს ხმა, უნდა აიღო ეს მანდატი და ემსახურო ათივეს. არ ვიცი, რა დავარქვა ამ ქცევას – შეურაცხყოფა მიაყენეს თუ მოლოდინი არ გაუმართლეს ამომრჩევლებს? ყველა შემთხვევაში, თავად გაწირეს მომხრეები, რომლებსაც აღარ ექნებათ ოფიციალური ტრიბუნა ქვეყნის საკანონმდებლო ორგანოებში. ვთვლი, რომ ოპოზიციას უფრო მეტის გაკეთება შეუძლია საპარლამენტო ტრიბუნიდან, ვიდრე ქუჩიდან. მათ ჰქონდათ პარლამენტში კანონპროექტების ინიცირების საშუალება, ანუ სრულად იყვნენ ჩართული პარლამენტის მუშაობაში. არავინ აკნინებდა არც მათ დამსახურებას და არც მათ როლს, პირიქით, ანგარიშს უწევდნენ ოპოზიციური ფრთის წარმომადგენლების განსხვავებულ აზრს, განსაკუთრებით, საკვანძო საკითხებში. ჯანსაღი ოპონირება ხომ პარლამენტის მუშაობის ძირითადი წამყვანი მექანიზმია, რაც ამოძრავებს ქვეყნის აღმასრულებელ ხელისუფლებას და თავად ქვეყანას. ახლაც, პარლამენტში შემოსვლით, შეძლებენ საკანონმდებლო დონეზე დააყენონ ის საკითხები, რომლებიც პრობლემატურად მიაჩნიათ.
– თქვენ კარგად იცით, რომ არჩევნების გაყალბების გამო გამოაცხადა ოპოზიციამ ბოიკოტი. . .
– არ ვთვლი, რომ არჩევნები გაყალბდა. ეს კარგად იციან ჟურნალისტებმაც, სამოქალაქო სექტორმაც და თავად ოპოზიციის წარმომადგენლებმაც. ყველა უბანს ესწრებოდა სხვადასხვა ოპოზიციური სპექტრის წარმომადგენელი, ყველა ოქმზე მათი ხელწერა იყო. არცერთ მათგანზე არ აღნიშნულა მინაწერიც კი შენიშვნის სახით, რისი გაკეთების უფლებაც მათ ჰქონდათ. არცერთი წინასწარი კვლევა, ეგზიტპოლი არ უჩვენებს ცესკოს მიერ გამოქვეყნებული მონაცემებისგან განსხვავებულ შედეგს. ჩამოსულები იყვნენ მსხვილი სადამკვირვებლო მისიების წარმომადგენლებიც, რომლებიც ასევე აცხადებენ, რომ არჩევნები ჩატარდა გამჭვირვალე გარემოში, ყოველგვარი გაყალბების გარეშე. ამიტომ ვერ ვხედავ ხელახალი არჩევნების დანიშვნის აუცილებლობას.
– როგორ შეაფასებდით თქვენი ძმის, ქიბარ ხალვაშის, ტელევიზიის -„რუსთავი 2“-ის მუშაობას არჩევნების პერიოდში, რომელიც თავის დროზე სააკაშვილის რუპორად მოიაზრებოდა?
– ვთვლი, რომ ტელევიზია დამოუკიდებელია და სათანადო რეჟიმშიც მუშაობდა. ამას ადასტურებს ის, რომ არხზე ისევ დარჩნენ ძველი ჟურნალისტები. მჯერა, „რუსთავი-2“ დაიმკვიდრებს დამოუკიდებელი და მიუკერძოებელი ტელემაუწყებლის სახელს.