ბუთურაული – ისტორიული სოფელი
oTar cinariZe 599 85 21 14 –
buTurauli Suaxevis municipalitetSi mravalkomliani dasaxlebaa. igi zamleTis TemSia, ganlagebulia mdinare aWariswylis marcxena sanapiroze, Suaxevis raionul centrs moSorebulia 11 kilometriT. mas dasavleTiT nenia esazRvreba, aRmosavleTiT – furtio, samxreTiT – sxalTis xeoba. sofeli nigazeulsa da furtios Sorisaa da misi istoria saukuneebs moicavs. zogierTi legendas iSveliebs da soflis saxelwodebas dasaxlebaSi buTusa da raulis gamoCenas ukavSirebs, daarsebis TariRad ki me-17 saukunes asaxelebs.
aWaris mTianeTSi iSviaTia sofeli, sadac gaTlili qvebisgan jvardasmuli saflavi iyos. arqeologi, profesori tariel ebraliZe am samarxs VII saukunis Zeglad miiCnevs. man ramdenime wlis win saflavis gaTxra daapira, magram garkveuli mizezebis gamo SeaCeres.
zaqaria WiWinaZes, Tedo saxokias, dimitri baqraZes, aWaraSi me-19 saukuneSi Semosul mwerlebs, eTnografebs, mecnierebs Tu verwmunebiT, buTuraulSi marTlmadidebluri taZari yofila. misi nangrevebi dResac SemorCenilia.
sofel buTuraulis Sesaxeb TurqeTis arqivebSi saintereso masalebs miakvlia axalgazrda mecnierma zaza SaSikaZem. igi amtkicebs, rom dasaxlebas, romelsac meliqwminda ewodeboda, sofeli buTurauli esazRvreba.
soflis mniSvnelovani nawili mcocav Wanebzea gaSenebuli. mosaxleobis matebam, gzebis gayvanam, gauTvaliswinebelma afeTqebebma eroziuli procesebi daaCqara. axla soflis teritoriis garkveuli nawili damewyrilia, stiqiisgan dazaralebuli ojaxebi saimedo adgilze gayavT. zogs fulad kompensacias uxdian, nawils daba Suaxevis yofili raionuli saavadmyofosa da poliklinikis SenobebSi, e. w. socialur saxlSi misces bina.
1897 wlis mariamobis TveSi, roca osmalTa uRlisgan gaTavisuflebul aWaraSi Tedo saxokiam imogzaura da eTnografiuli Canawerebis saxiT SesaniSnavi wigni dagvitova, buTuraulis Semogareni ase aRwera: `gzis mTel manZilze mgzavrs saamod Tavs dascqeris tevri, romelic erTmaneTSi areuli sxvadasxva jiSis xeebisgan Sedgeba. ufro xSiria, lekixe, verxvi. . . da uxravi. es ukanaskneli garegnobiT rcxilas hgavs da iqerqeba. rom gaTliT, cota xnis Semdeg wiTldeba, ise ki moSavoa. simagris gamo, urmis RerZs misgan akeTeben. agreTve, uro uxravisa aris naqebi. am xes Turqul saxelsac eZaxian – `demur-yram~ (rkinis gamtexi). amnairi tye grZeldeba sofel oladauramde, romelsac Camoudis maratis xevis wyali~.
mewyruli procesebis gaaqtiurebas bunebis am simdidris xelaRebiT ganadgurebasac ukavSireben. saukunenaxevris win zaqaria WiWinaZes buTuraulSi 20 komli aqvs moniSnuli. is aRniSnavs, rom neniasa da buTurauls Soris aris nasaydrali teritoria. aqaurebi im drosac ixseneben, roca nasaydralis teritoria sayaned gamouyenebiaT. Senobis nangrevebi da saZirkvelSi arsebuli jvardasmuli qvebi xevSi daugorebiaT.
miqelaZeebis, diasamiZeebis, melaZeebis, maxaWaZeebis samosaxloa axlandeli buTurauli. aWaris mTianeTis danarCeni dasaxlebebis msgavsad, erTmaneTisgan ganridebis, sarwmunoebis dacvis mizniT, migraciis procesebi buTuraulsac Seexo. saukunes mitanebuli mejid miqelaZe, romlis sacxovrisi jvardasmuli samarxis siaxlovesaa, ambobda, rom buTuraulel da neniel miqelaZeebs, furtioel, buTuraulel da CanCxaloel diasamiZeebs, aqaur da vaSlovanel melaZeebs bevri saerTo aqvT, dandaloeli maxaWaZeebis naTesavebi arian buTuraulSi mcxovrebi am gvaris matareblebi.
sofeli, qveynis Rirseuli adamianebi kolorit, enamoswrebul, sanimuSo Tamadad, mezoblebisa da megobrebis Wir-varamis gamziarebel pirovnebad icnobdnen buTuraulel sevfo miqelaZes. gasuli saukunis miwuruls Rirseuli Suaxevelis Tengiz daviTaZis TanadgomiT Jurnalistma oTar cinariZem misi gamonaTqvamebis krebuli gamosca. biZaSvils arc mejid miqelaZe CamorCeboda, romlis saxels mravali wamowyeba ukavSirdeboda.
buTurauli tradiciebis damcveli, samSobloze Seyvarebuli adamianebis sofelia. soflis centrSi, sakuTari sacxovrebeli saxlis siaxloves samudamo sasufeveli aqvs miCneuli 2008 wlis agvistos omis gmir iago miqelaZes. mis gmirobas saTanadod afaseben. iago miqelaZis saxels atarebs buTuraulis sajaro skola, romelsac mimdinare wels aRdgenidan 90 weli usruldeba.
bolo wlebSi buTurauls saxeli da avtoriteti Semata mineralurma wyalma, romelic diabetiT daavadebulebs garkveul SeRavaTs aZlevs.
sofeli saTuTad inaxavs tragikulad daRupuli arCil miqelaZis xsovnas.
didi istoriis mqone sofeli nel-nela icvlida saxes. saavtomobilo gza gasuli saukunis 50-ian wlebSi gaiyvanes. axla sofeli furtioze da neniaze gayvanili saavtomobilo gzebiT ukavSirdeba garesamyaros. buTuraulze gaivlis sofel neniis nakanafevisa da dedeSvilebis ubnebSi misasvleli saavtomobilo gzebi. soflis zeda nawilidan, kerZod, qobulebis ubnidan, saavtomobilo gza gadis furtioSi. igi adgilobrivi daniSnulebisaa. ukve asfalt-betonis safaria dagebuli elvauri-buTuraulis 2-kilometrian monakveTze.
bolo wlebSi moewyo gare ganaTeba. sofelSi gaixsna sabaSvo baRi, romelic Tanamedrove standartebis SenobaSia ganTavsebuli. istoriis kuTvnileba gaxda moZvelebuli skolis Senoba. axla moswavleebisa da maswavleblebis sargeblobaSia Tanamedrove sajaro skolis Senoba sportuli darbaziTa da minisportuli moedniT. wlebia, skolas xelmZRvanelobs buTuraulelTa rZali, Suaxevis municipalitetis sakrebulos yofili wevri bulbuli mgelaZe. sxva skolebTan SedarebiT, aq moswavleTa kontingentic sakmarisia.
buTuraulSia Suaxevis saxelovnebo skolis filiali. wlebia moswavleTa olimpiadebze warmatebiT gamodis skolasTan arsebuli simRerisa da cekvis ansambli.
soflis centrSi, sanimuSo adgilzea gaSenebuli mocvis sademonstracio nakveTi. axalgazrdebis gankargulebaSia saritualo darbazi.
mejid, Serif (ramizis Ze), sevfo, iago miqelaZeebis msgavsad, sofels saxeli da avtoriteti Semates pirvelma umaRlesdamTavrebulebma riza diasamiZem, Zmebma vladimer da guram miqelaZeebma. vladimeri wlebis ganmavlobaSi buTuraulis skolis direqtori iyo, xolo gurami – cnobili bibliofili da biblioTekari. soflis mkvidrTagan guram miqelaZem umaRlesi iuridiuli ganaTleba miiRo. murad, axmed miqelaZeebi wlebis ganmavlobaSi zamleTis Temis xelmZRvanelebi iyvnen. muradi axlac sajaro moxelea, Suaxevis municipalitetis meriis samsaxuris ufrosia, aris sazogadoeba `zamleTelis~ Tavmjdomare, `sapatio zamleTeli~. sofeli amayobda 10 da meti Svilebis gamzrdeli dedebiT.
axlaxan sofelma ukanasknel gzaze gaacila pirveli umaRlesdamTavrebuli qali sediko diasamiZe.

