,,ერთპარტიული პარლამენტის მითი, რომელიც რადიკალურმა ოპოზიციამ 3 პარტიის პარლამენტში საქმიანობის პირობებში შექმნა, დასასრულს უახლოვდება”
èïîòïè õòàïîòøâòäò 27 48 93 –
orad gaxleCil sazogadoebas, SesaZloa, jer kidev wina saukuneebSi natvrad darCenili ocnebis axdena CaeSalos. evropis ojaxSi srulfasovan wevrad Sesvlas mamuliSvilebi mudam lamobdnen, Tumca ise axlos arasodes vyofilvarT CvenTvis Carazul am karebTan, rogorc dRes
arc erTi mxare ar Tanxmdeba xelisuflebis gadanawilebas, Tu ase gagrZeldeba, aRarc damoukidebloba SegvrCeba da aRarc saxelmwifoebrioba. saSiSia, SinaomebSi Cakarguli saqarTvelo isev ar gaxdes CrdiloeTSi Casafrebuli mudmivi mtris msxverpli.
ras fiqroben evrosabWos da evroparlamentarebis mier gakeTebul gancxadebebze da ramdenad seriozulad miiCneven qveyanaSi arsebul politikur kriziss, am Temaze gTavazobT politikur poziciebs, romelsac afiqsireben Cvens gazeTSi aWaris sazogadoebis samecniero da politikuri elitis warmomadgenlebi.
malxaz nakaSiZe, konstitucionalisti, baTumis SoTa rusTavelis saxelobis universitetis asocirebuli profesori, Jan mones kaTedris xelmZRvaneli:
– batono malxaz, ramdenad seriozuli daZabuloba Seiqmna evroparlamentarebis oficialuri gancxadebebis kvaldakval da SeuSlis Tu ara es mdgomareoba xels saqarTvelos evropis ojaxSi integracias?
– evroparlamentarebis gancxadeba miuTiTebs, rom evrokavSirSi Zalian Relaven saqarTveloSi Seqmnili krizisis gamo, gansakuTrebiT, evropuli sabWos prezidentis da misi piradi warmomadgenlis uSualo monawileobis Semdeg. evroparlamentarebma danielsonis vizitis bolos, pirdapir ganacxades, rom saqarTvelos sWirdeba ambiciuri saarCevno da marTlmsajulebis reformebi, parlamentSi politikuri Zalauflebisa da pasuxismgeblobis Sinaarsobrivi gadanawileba, gamosavlis povna momaval arCevnebsa da politikuri marTlmsajulebis or SemTxvevaze. faqtobrivad, es aris kanonis uzenaesobis, demokratiuli institutebis mSeneblobis da adamianis uflebebis dacvis sferoSi saqarTvelos mier evrokavSiris winaSe asocirebis SeTanxmebiT aRebuli valdebulebebis Seusruleblobis aRiareba. es mdgomareoba namdvilad uaryofiTad aisaxeba saqarTvelos evropul integraciaze.
– yvelaze metad romeli muqaraa mxedvelobaSi misaRebi – daxmarebebis Sewyvetis Sesaxeb Tu evropaSi integraciis Seyovnebaze? romeli evroparlamentaris gamosvla migaCniaT gansakuTrebiT sayuradRebo?
– pirvel rigSi, araswori mgonia, roca amboben, rom es aris muqara. Cven aviReT valdebulebebi evrokavSiris winaSe damoukidebeli sasamarTlos, samarTliani saarCevno sistemis, kanonis uzenaesobis, adamianis uflebaTa dacvis Sesaxeb da valdebulni varT, es SevasruloT. aravin gvemuqreba, Cveni partniorebi gvirCeven, gvexmarebian, rom swori mimarTulebiT gavagrZeloT ganviTareba. amitom yvela evroparlamentaris winadadeba sayuradReboa da gasaTvaliswinebeli. Tu Cven ar vasrulebT valdebulebebs, es, pirvel rigSi, saqarTvelos moqalaqeebis Ralatia, vis winaSec aiRes valdebuleba partiebma, maT Soris, evropuli integraciis Taobaze.
– pozicia acxadebs, rom 7 evroparlamentari ar aris mTeli evroparlamenti da rom araviTari safrTxe ar emuqreba saqarTvelos evropul momavals.
– vfiqrob, es aris upasuxismgeblo gancxadeba. SegaxsenebT, vin awers xels am gancxadebas: devid makalisteri (evropis saxalxo partia, germania) – sagareo saqmeTa komitetis Tavmjdomare da demokratiis mxardaWeris da arCevnebis koordinaciis jgufis TanaTavmjdomare; marina kaliurandi (socialistebi da demokratebi, estoneTi) – samxreT kavkasiasTan urTierTobis delegaciis xelmZRvaneli; andrius kubiliusi (evropis saxalxo partia, lietuva) – saparlamento asambleaSi delegaciis xelmZRvaneli; viola fon kramon-taubadeli (`mwvaneebi~, germania) – demokratiis mxardaWeris da arCevnebis koordinirebis jgufis wamyvani wevri saqarTvelos ganxriT; sven mikseri (socialistebi da demokratebi, estoneTi) – evropis parlamentis moqmedi momxsenebeli saqarTvelos sakiTxSi; mixael galeri (evropis saxalxo partia, germania) – evropis parlamentis moqmedi momxsenebeli ukrainis sakiTxSi; piatras auStriaviCiusi – evropis parlamentis moqmedi momxsenebeli belarusis sakiTxSi. es is xalxia, romlebic saqarTvelos sakiTxebze muSaoben evroparlamentSi da romelTa pozicia gansazRvravs evropul politikas saqarTvelos mimarT. maT mier xdeba saqarTvelos sakiTxebis inicireba da mxardaWera evrokavSirSi. ras niSnavs, safrTxe ar emuqreba? pirdapir rezolucia unda miiRos parlamentma da mxolod amis Semdeg CaTvlian, rom safrTxe gvemuqreba? evrokavSiris politika efuZneba demokratiul principebs da politikur kulturas, rac am qveynebis mTavrobisTvis gasagebi unda iyos.
– vis daekisreba pasuxismgebloba am mimarTulebiT, pozicias Tu opozicias?
– pasuxismgebloba ekisreba xelisuflebasac da opoziciasac, magram SegaxsenebT, rom gancxadebebSi xazgasmulia arsebuli krizisis gadalaxvaSi xelisuflebis gansakuTrebuli pasuxismgebloba. es logikuria, radgan maSin, rodesac opozicia parlaments boikots ucxadebs, bevri ram xelisuflebis gadawyvetilebebzea damokidebuli. xelisuflebaSi kompromiss da daTmobas uwodeben sasamarTlo, saarCevno sistemasTan dakavSirebiT kanonmdeblobaSi cvlilebebs, rac TavisTavad mTavrobis movaleobaa da dRemde unda ganexorcielebina.
– urTierTbraldebebiT Seqmnili krizisidan gamosavals ver vipoviT. rogoria Tqveni prognozi samomavlo urTierTobebisa da SeTanxmebebis Sesaxeb? ra nabijisTvis emzadeba opozicia da ras gaakeTebs mmarTveli gundi?
– Cemi azriT, evrokavSirSi integracia da qveynis demokratiuli ganviTareba moiTxovs garkveuli gamosavlis moZebnas. me aseT saSualebad mesaxeba vadamdeli arCevnebis daniSvna, rac evropuli gamocdilebaa da rasac xSirad mimarTaven evropuli qveynebi krizisis dasaZlevad. arsebuli ekonomikuri krizisis, pandemiuri gamowvevebis garda, politikuri viTarebac miuTiTebs axali arCevnebis aucileblobaze mas Semdeg, rac mmarTveli partia datova ivaniSvilma, premier-ministrma, romelic saTaveSi edga saarCevno kampanias 2020 wels. aseT SemTxvevaSi, yvela evropul qveyanaSi axali arCevnebi gamocxaddeboda. evropeli liderebi pirdapir ver gvetyvian, Cven TviTon unda mivxvdeT da miviRoT gadawyvetileba. es iqneboda kargi qveynisTvis. opozicias ki, Cemi azriT, yvelaze metad sWirdeba amomrCevelTan aqtiuri komunikacia da maTi poziciis da momavali gegmebis naTlad axsna.
aslan lorTqifaniZe – politologi:
– ra komentarebs gaakeTebT evroparlamentarebis oficialur gancxadebebze?
– evroparlamentarebis gancxadebebi araerTgvarovania da adresati aris dialogis orive mxare: opozicia da xelisufleba. nika melias survilma, daepatimrebinaT da moergo politpatimris statusi, gaaaqtiura Cveni evropeli partniorebis CarTuloba saqarTveloSi mimdinare politikur procesebSi. mmarTvel partiasa da opozicias Soris politikur dialogSi evrokavSiris maRali donis mediaciam mniSvnelovnad gazarda Cveni partniorebis informirebulobis xarisxic. evroparlamentSi aRar moiZebneba arc erTi evroparlamentari, romelic saqarTvelosgan iTxovs vadamdel saparlamento arCevnebs. msgavsi moTxovna arc aSS-is kongresmenebs da prezidentis administracias ar aqvs. isini am sakiTxSi euTo/odiris daskvnas eyrdnobian. sul ufro cota evroparlamentari da kongresmeni saubrobs nika meliasa da giorgi ruruaze, rogorc politpatimrebze. msoflioSi ar arsebobs precedenti, politpatimars SeeZlos cixis datoveba da ar gamodiodes imis gamo, rom am qmedebiT cdilobdes xelovnuri politikuri krizisis gamowvevas. SeuZlebelia, es politikuri TvalTmaqcoba dasavleTSi didxans gamoparvodaT. rurua Tavis droze aSS-idan eqstradirebuli piria da mis mimarT kiTxvebi TiTqmis aRarc arsebobs. radikaluri opoziciis 2 principuli moTxovna: vadamdeli saparlamento arCevnebi da e.w. politpatimrebis sakiTxi Cveni dasavleli megobrebis mier aRar ganixileba, rac aisaxa kidec danielsonis mier molaparakebis mxareebisTvis SeTavazebul dokumentSi. melias da ruruas saqmeebi moiazreba, rogorc politizebul marTlmsajulebad aRqmuli sakiTxi, raxan mas opozicia ayenebs. am pirobebSi radikaluri opoziciis gajiuteba vadamdel arCevnebTan dakavSirebiT azianebs qveyanas da mas aSorebs dasavleTTan, rac rusul interesebze asxams wyals.
– romeli evroparlamentaris gamosvlaa gansakuTrebiT sayuradRebo?
– rogorc evroparlamentarebs, ise amerikel kongresmenebs surT, rac SeiZleba swrafad miaRwion SeTanxmebas opoziciam da xelisuflebam da uzrunvelyofili iyos politikuri stabiluroba, gagrZeldes qveynis demokratiuli ganviTareba. saqarTvelo regionSi erTaderT saxelmwifod rCeba, sadac dasavleTs aqvs dasayrdeni. swored saxecvlili geopolitikuri situacia ganapirobebs maT interess saqarTvelos mimarT, Tumca maTi SesaZleblobebic am situaciaSi limitirebulia da politikuri situaciis ganmuxtva, didwilad, saqarTvelos politikur subieqtebs mouwevT. evropuli mxare mxolod am process Seuwyobs xels. dafinansebis Sewyvetamde es situacia ar miva, Tumca Zalian usiamovno procesia Cveni qveynisTvis, misi imijisTvis. maTi araerTi mowodebisa da sazogadoebrivi azris gamokiTxvebis Sedegebis miuxedavad, radikaluri opozicia ar iTvisebs kuTvnil sadeputato mandatebs da qmnis xelovnur kriziss. ase rom, `lomis wili~ am politikuri Cixis gaCenaSi swored qarTuli opoziciis am nawils miuZRvis.
– im 7 evroparlamentars, romlebmac uaryofiTad daaxasiaTes saqarTveloSi arsebuli viTareba, opoziciis lobistebad miiCneven, ramdenad eTanxmebiT am azrs?
– `nacionaluri moZraoba~ da `evropuli saqarTvelo~ evropis memarjvene liberaluri koaliciis – saxalxo partiis wevria, xolo `qarTuli ocneba~ – memarcxene social-demokratiulis. evroparlamentSi es politikuri Zalebic erTmaneTis konkurentebi arian da saqarTvelos sakiTxi maTi polemikis nawili xdeba. Tumca yvela politikuri moTamaSe Tanxmdeba, rom opoziciisa da xelisuflebis TanamSromloba mniSvnelovania Cveni dasavluri integraciis gzaze. is politikuri partiebi, romlebic cdiloben viwro politikuri, partiuli interesebi daayenon saqarTvelos nacionalur interesebze maRla, ganwirulni arian marginalizebisTvis. 7 evroparlamentaris mowodeba mniSvnelovania, romlis adresati, didwilad, xelovnuri politikuri Cixis avtori, saqarTvelos opoziciis radikaluri frTaa.
– rogor SeafasebT `ucnobis~ mier mowyobil `mdumare aqcias~?
– saqarTvelos konstituciiT garantirebuli moqalaqeTa mSvidobiani Sekreba da gamoxatvis Tavisufleba saqarTveloSi moqalaqeTa mniSvnelovani uflebaa. saqarTvelos mosaxleobis nawils sruli ufleba aqvs qondes arademokratiuli, yofili saxelisuflebo politikuri Zalebisa da maT mier Seqmnili mediasaSualebebis mimarT kritikuli damokidebuleba. aRniSnuli politikuri Zalebi da maTi partiuli, dezinformaciuli televiziebi qveyanaSi qmnian daZabulobas, xels uwyoben erovnuli SuRlis gaRvivebas, iyeneben siZulvilis enas da am qmedebebiT, uneblied gvevlinebian rusuli interesebis mTavar aqtorebad. amis gamo, mosaxleobis nawilis am saxis protests aqvs myari safuZveli.
– ras fiqrobT ugulavasa da baqraZis partiidan wasvlaze, opoziciaSic krizisia?
– radikalur opoziciur partiebSi arsebuli krizisi sruliad bunebrivia, radgan isini TavianTi amomrCevlebis umravlesobis nebas veRar gamoxataven da parlamentis usafuZvlo, uSedego boikotirebiT ewevian TviTganadgurebas. `nacionaluri moZraoba~, `evropuli saqarTvelo~ da `lelo~ didwilad daSlilia da axla isini maTi fragmentebis saSualebiT saqmianoben. `evropuli saqarTvelos~ liderebi, erTi mxriv, ar aRiareben arCevnebis Sedegebs, xolo meore mxriv – partiis Tavmjdomarisa da generaluri mdivnis gadayenebas saparlamento arCevnebSi cud Sedegebs ukavSireben. aRniSnuli partia iRebs sabiujeto dafinansebas saparlamento arCevnebSi miRebuli Sedegebisa da mopovebuli mandatebis safuZvelze. maTi es qmedebebi adasturebs imas, rom parlamentis sabotaJi da xelovnur politikur krizisSi monawileoba emsaxureba viwro partiul interesebs da mas obieqturi safuZveli ar aqvs. `evropuli saqarTvelos~ politsabWos yofili Tavmjdomare giga bokeria, romelic faqtobrivad marTavda partias, `evropuli saqarTvelos~ Tavmjdomare ukve formaluradac xdeba da misi kolegebisgan gansxvavebiT, partiis cud Sedegebze pasuxismgeblobas ar iRebs. mas Zalian dabali reitingi aqvs da am partiis mTavari muxruWia. partiis Tavmjdomaris arCevnebi formalur xasiaTs atarebda da is komunisturi partiis stilSi gaimarTa. masSi mxolod 1 kandidati monawileobda. gigi ugulava da daviT baqraZe partiaSi im SemTxvevaSi darCebodnen, Tu giga bokeriac aiRebda arCevnebis Sedegebze pasuxismgeblobas da datovebda partiis menejments. man piradi interesi partiis interesebze maRla daayena. gamokiTxvebiT daviT baqraZe yvelaze reitinguli opozicioneri politikosia, is arCeuli parlamentis wevria da ar aris gamoricxuli, `evropuli saqarTvelos~ proporciuli siiT Sesul deputatebTan erTad, parlamentSi man fraqcia da axali partia Seqmnas. uaxloes momavalSi, xelisuflebasTan SeTanxmebis safuZvelze, parlamentSi saqmianobas savaraudod Semdegi partiebi ganaxorcieleben: `strategia aRmaSenebeli~, `girCi~ da `respublikuri partia~. ar aris gamoricxuli, parlamentSi `erTiani nacionaluri moZraobis~ yofili Tavmjdomare grigol vaSaZec vixiloT, rac imas niSnavs, rom saqarTvelos parlamenti kidev ufro mravalpartiuli iqneba, vidre amJamad aris. erTpartiuli parlamentis miTi, romelic radikalurma opoziciam 3 partiis parlamentSi saqmianobis pirobebSi Seqmna, dasasruls uaxlovdeba.
