“იმ დონეზეა დაშლილი დღეს ყველაფერი, დეტალები და წვრილმანი საკითხები კი არა, მთლიანად დარგებია მოსაწესრიგებელი”
õïüòï òïøâòäò: 591 98 24 26 –
qveyanaSi arsebul rTul ekonomikur procesebze, ZiriTadi problemebis gamomwvev mizezebze, premieris SemoTavazebul axal strategiul gegmasa da Seqmnili viTarebidan gamosvlis gzebze saubrobs `aWarasTan~ ekonomikis doqtori rati abulaZe.
– ukve weliwadnaxevaria pandemia mZvinvarebs, Cveni ekonomika rTul viTarebaSi aRmoCnda. rogor daaxasiaTebT am kuTxiT mimdinare procesebs?
– faqtobrivad, Sedegi xilulad warmoCnda, 7,2 miliardi laris pirdapiri zarali miadga Cvens ekonomikas, romelic aisaxa daxmarebebsa da pandemiis xarjebSi. es mxolod finansebia, xolo iribad – moralurad da strategiulad, zarali gacilebiT metia. bunebrivia, pandemiam gavlena moaxdina yvela dargsa da sferoze, radgan TiToeulma miiRo met-naklebi dartyma. qveyana dilemis winaSe aRmoCnda. aqve imasac aRvniSnav, rom calkeul sferoebs, kerZod, vaWrobis da soflis meurneobis seqtorebs, ar ganucdiaT zarali. garkveulwilad, mogebac naxes da zrdac dafiqsirda, magram mTlianobaSi, pandemiiT dazianda moqalaqeebic da biznesic.
– riT axsniT qveynis yvelaze dabalganviTarebuli dargis aseT moulodnel warmatebas?
– es ganapiroba soflis meurneobis produqciaze moTxovnis zrdam. am periodSi Seiqmna lojistikis problemebi, Seferxda produqciis importi da saerTod, pandemiisTvis moumzadebeli aRmoCnda politikur-ekonomikuri garemo. aqedan gamomdinare, meti aqcenti gakeTda qveynis SigniT arsebul mwarmoebelze, produqciasa da warmoebis xelSewyobaze. cxadia, es manamdec ase unda yofiliyo, magram ver gakeTda, sanam ar SevigneT, rom saxelmwifo importul saqonelze damokidebuli ver darCeba. qveyana seriozuli gamowvevebis winaSe aRmoCnda da daiwyo soflis meurneobis aqamde uprecedento subsidireba, ramac TavisTavad gamoiRo pozitiuri Sedegi.
– gamodis, SeZlebiaT gakeTeba, rodesac problema realuri xdeba.
– warmoidgineT, aqac `gamoiCines~ Tavi. gaxsovT, albaT, fermerebis gamosvlebi: mogvxedeT, gagvayidineT produqcia, mogvexmareT CabarebaSi da a.S. anu qveynis SigniTac Seiqmna lojistikis problema. ase rom, aqac pandemias ver davabralebT yvelafers. produqtebze fasebis zrdac ar iyo kovidviTarebis brali. es araswori marTvis, araswori politikis brali iyo. amaze pasuxismgeblobac unda arsebobdes, ar unda viZaxoT, saerTaSoriso viTarebaa aseTi da sxva qveynebi uares dReSi ariano. es ar aris gamarTleba. unda Sedges problemebis damZlev pirTa mravalricxovani armia politikaSic, ekonomikaSic da maSin amdeni problema aRar dagrovdeba.
– inflacia kidev ufro gvitevs, xelfasi aRar xelfasobs, pensia imdenad minimaluria, rom pensionerebi lamis SimSiloben . . .
– pirvel rigSi, rasac unda mivmarTavdeT, es aris erovnuli bankis fulad-sakredito, monetaruli politika, romelic unda gamkacrdes. vgulisxmob refinansirebis ganakveTs. rogorc wesi, igi mimarTulia inflaciis procesebis moTokvisken da SeiZleba aRiniSnos, rom CvenTanac iqoniebda kidec gavlenas aseTi midgomebiT, magram misi Zala da resursi (rodesac mxolod monetarul politikaze gadagvaqvs aqcenti) ar aris sakmarisi. aq mimdinareobs sxva procesebic: rodesac zRudav fulis miwodebas, bazarze izrdeba moTxovna da izrdeba fasic. saqarTveloSi ki gvxvdeba meore varianti – monetaruli politikaa gamkacrebuli fulis miwodebis, anu koreqtirebisTvis, magram ekonomikuri prognozebi gviCvenebs, rom ekonomikis zrda gvaqvs. calke arsebobs statistika, romelic mTavrobis mier `Tavis mowonebis~ politika ufroa da calke – zrdadi fasebi, ar xdeba umuSevrobis daZleva da ar iqmneba axali samuSao adgilebi. is maCvenebeli, rac gvaqvs, procentebSi lamazad gamoiyureba, magram raodenobrivad ar qmnis aranair did masStabs, rom davijeroT, radgan aseTi kargi procentuli maCvenebeli gvaqvs, xval keTili, uzrunvelyofili momavali gvelodeba.
– Cvens ekonomikas am etapze ganviTarebis perspeqtivebi ar gaaCnia?
– ara, isev vrCebiT ganviTarebadi ekonomikis mqone qveynebis siaSi, mravalricxovan umuSevarTa armiis mkacr mocemulobaSi da uimedo fasTwarmoqmnis politikis garemocvaSi. faqtia, rom ver gadaiWra es fasTwarmoqmnis politika, Tundac strategiuli produqtebis: navTobis, sursaTis da a.S. mainc importdamokidebuli varT. ki, izrdeba eqsporti, axla ukve miliardnaxevriania, amiT rom iwoneben Tavs. es ar niSnavs, rom xval ukeTesad viqnebiT.
– ra aris realoba?
– realoba Semdegia – Tu ar gardaiqmna bazari da saxelmwifo, ar gatarda reforma, ar ganxorcielda megainfrastruqturuli proeqtebi da ar moxda axali Semosavlis wyaroebis warmodgena, is saubrebi, rasac mTavroba awarmoebs, Tanamdebobebis SenarCunebis garda, arafris momtania.
– parlamentis winaSe xom warsdga premier-ministri realuri gegmiT?
– diax, angariSi da qveynis 10-wliani ganviTarebis gegma warmoadgina, magram igi ar iyo argumentirebuli. ar ganumartavs, rogoraa SesaZlebeli qveynis ekonomikur-socialuri problemebis gadaWra. ra gamodis? programa ar gaqvs, strategia ar gaqvs, politikuri liderebi an globaluri politikosebi ar gyavs. im masStabis arc ganviTarebis gegma gaqvs, rom vTqvaT: es aris raRac saswauli veqtori, amaze aiReb aqcents da biznesebi warmoiqmneba sokoebiviT, Cvenc ganvviTardebiT, samuSaos viSoviT da qveyanac win wava.
– aba, ris imedad arian?
– ar vici, iqneb jadosnuri joxi aqvT, daartyamen kvaxs da karetad gadaaqceven? sxva ra unda vTqva, radgan xelT ar upyriaT realuri programa, an fuladi, an adamianuri, an politikuri resursi. fulsac ki sesxuloben. cxadia, sWirdebaT da imitom, magram rodis da rogor unda daabrunon, ra gamowvevebis winaSe daayeneben momavalSi saxelmwifos, eg kidev calke sakiTxia. isic aRsaniSnavia, rom pandemia milevad reJimSia, krizisma gakveTili ki ara, oponirebac ver gvaswavla. politikur jgufebs ar marTebda mZafri kiTxvebis dasma, mxolod Seteva ar niSnavs politikur oponirebas. CamWrel kiTxvebTan erTad warmoedginaT ekonomikuri ganviTarebis realuri gzebi, programuli midgomebi . . . TiToeul opoziciur partiaze vambob amas. kargia pretenziebi, magram daZabulobis meti araferi moaqvs.
– im aTwlian gegmaze ras ityviT?
– sanam aTwlians warmoadgen, manamde unda Tqva pirvel weliwads, xuT welSi ras gaakeTeb da Semdeg isaubre aTwlianze. wesi aseTia, jer erTi weli unda gaTvalo. CvenTan weli ki ara, erTi Tvec ver Zlebs gegma, magram ekonomikas Tavisi kanonebi aqvs, romelic unda gaaJReros qveynis pirvelma kacma. magaliTad, premierma Tqva: `xorcis warmoeba gaormagdeba~. xorcis warmoebaze ki ar unda gaekeTebina aqcenti, unda eTqva, rom adgilobrivi sursaTis warmoeba (xorcproduqtebi, rZis da a.S. ) srulad daakmayofilebs adgilobrivi bazris moTxovnas da Semdeg gava eqsportze. meore: gviTxres, msoflio turistul rukaze saqarTvelo warmoCndeba. rogor ar mixaria es, magram manamde unda viswavloT globalur ekonomikur sivrceSi warmoCena, sadac msoflio turistuli rukac iqneba ganxiluli da ganaTlebis, jandacvis, soflis meurneobis rolic iqneba win wamoweuli. pirvel yovlisa, ganaTlebis komercializacia unda moxdes im masStabiT, rom misi wili mTlian Sida produqtSi Zalian didi iyos. ratom, ar gvaqvs amis resursi Tu ra? cxadia, ar viciT, rogor gavakeToT. ratom ar vasaxelebT ganaTlebis perspeqtivebs 10 wlis Semdeg an soflis meurneobas an samedicino seqtors? bunebrivia, reformasac ki, rodesac mas axseneben, raRac abstraqtuli forma aqvs. misi srulfasovani saxe Tu ar Camogviyalibes, ganxorcielebis procesi Tu ar gaiwera, CaTvaleT, rom gaufasurda.
– nuTu ase cudaa yvelaferi?
– CvenTan yvelafers reformas eZaxian, arada, marTlaa gasatarebeli realuri reformebi yvela dargSi. am gegmis mixedviT, 10 aTasi dolari iqneba gaTvlili erT sul mosaxleze. gamodis, ganviTarebuli ekonomikis qveynebis siaSi viqnebiT. rogor mivaRwevT am ganviTarebas, ra veqtori iqneba, ra tempi . . . es sakiTxebi absoluturad bundovania, radgan am gegmaSi ar gamoCnda mkafiod arc axali energiis kadrebis muSaoba, arc kompetenciis da unar-Cvevebis mqone, akademiuri pirebis roli. aTwleulebia, erTi da igive xelwera Cans am strategiebis ukan. premieris brali ki ar aris, garemocvis bralia. garbian Cvengan inteleqtualuri kadrebi. swored es Cans im gegmebSi, programebsa da reformebSi, rasac programas, gegmas, Tu reformas eZaxian. mTavrobis garemocvaSi pirveli piris mier gadadgmul nebismier nabijs aRiqvamen miRwevad, sinamdvileSi, miRweva aris, rodesac srulyofilad gaqvs gawerili yvela nabiji im dargSi, sadac apireb raimes Secvlas. gegma unda iTvaliswinebdes TiToeul wvrilmans yvela subieqtTan Tu obieqtTan mimarTebaSi.
– anu mxolod daxvewa da detalebis mowesrigeba dagvrCa?
– im donezea daSlili dRes yvelaferi, detalebi da wvrilmani sakiTxebi ki ara, mTlianad dargebia mosawesrigebeli. ratom aris umuSevroba? imitom, rom ar iqmneba arc axali produqti, arc megaproeqti. rodesac sxva qveynebi kosmoss iTviseben, Tanamgzavrebs uSveben marsze, Cven regionuli bazrebi ver agviTvisebia, ver migviRwevia romelime erTi dargis ganviTarebisTvis mainc, ver vaxerxebT globaluri kompaniebis Seqmnas, romelic politikur da geo-ekonomikur interesebsac gaatarebs, rac qveyanas winsvla-ganviTarebas moutans.
– ras gulisxmobs megaproeqti?
– 2-3-miliardian proeqts. erT miliardze qvemoT aris msxvili proeqti. amis mopovebas muSaoba sWirdeba, politikis doneze wydeba.
– `awarmoe saqarTveloSi~ programis farglebSi wvrili biznesis dafinansebas rogor SeafasebT?
– SesaniSnavia, nebismieri subsidirebis procesi misasalmebelia! es aris biZgi biznesisTvis, segmentisTvis, seqtorisTvis Tu momxmareblisTvis. me bevri pretenzia gamovTqvi, Segonebebic, magram rac kargi keTdeba, unda aRiniSnos. premieris mier gaJRerebuli proeqtebi, romelsac axorcieleben, azrTa sxvadasxvaobas iwvevs sazogadoebaSi, magram unda vicodeT, rom dResdReobiT qveynis mosaxleobas sWirdeba subsidireba da xelSewyoba, gansakuTrebiT, finansurad. bazars sWirdeba fuli. fuli unda miawodo, bazari rom gaaqtiurdes. es iqneba sxvadasxva formiT, ra Tqma unda, mZime tvirTad daawveba biujets, magram sanam ar SevqmniT ganviTarebul ekonomikas, bazari verafers SeZlebs saxelmwifo daxmarebebis gareSe. glexi, fermeri, biznesmeni, vaWari, mSenebeli – yvela saWiroebs xelSewyobas. zogs fuliT unda daexmaro, zogs – programulad, zogsac – marTvis TvalsazrisiT da a.S. CvenTan mainc fulia mTavari bazris gamosacocxleblad. amitom `awarmoe saqarTveloSi~ programa unda moviwonoT. ra Tqma unda, masStabi mcirea, fulic ar aris sakmarisi, magram biujetis simwiriT Tu vimsjelebT, misasalmebelia.

