,,ამ ეტაპზე ძველ ბათუმში ორი ავარიული ძეგლის რეაბილიტაცია მიმდინარეობს”
õïüòï òïøâòäò 591 98 24 26 –
aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentos direqtorma zaur axvledianma sami Tvis win Tanamdeboba datova. is saqmianobas finansTa da ekonomikis ministris moadgiled agrZelebs. `3 weli vimuSave aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentos ufrosad. Zalian bevri sirTule gadavlaxe Cems gundTan erTad, viRebdiT daumsaxurebel braldebebs, magram Cemi mTavari mizani saqmis patiosnad keTeba da qveynisTvis sasikeTo samsaxuri iyo. bevri ram gavakeTeT, mravali Zeglis restavracia ganxorcielda, axali sicocxle vaCuqeT petras cixes, arcerTi Zegli ar ganadgurebula, grZeldeba sarestavracio samuSaoebi~, – dawera man socialur qselSi.
ra xdeba am etapze saagentoSi? ra gakeTda da ra gamowvevebis winaSea uwyeba? – amaze saubrobs aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentos ufrosis movaleobis Semsrulebeli oleg bolqvaZe.
– batono oleg, sad da ra masStabis arqeologiuri gaTxrebi mimdinareobs aWaraSi?
– saagento yovelwliurad axorcielebs arqeologiur gaTxrebs aWaris masStabiT. wels gonio-afsarosis polonur-qarTulma eqspediciam ganaaxla kvleviTi samuSaoebi gonios cixeSi. cixis Crdilo-aRmosavleT monakveTSi mimdinareobda monumenturi nagebobisa da masTan arsebuli abanos naSTebis Seswavla. aq wina wlebis msgavsad, axlac dafiqsirda iatakis mozaika. cixis samxreT-dasavleT monakveTSi dadasturda romauli periodis sxvadasxva tipis bazebiani nagebobebis naSTebi, xolo Crdilo-dasavleT nawilSi romauli, bizantiuri da osmaluri periodis kulturuli fenebi.
– ra aRmoaCines gaTxrebis Sedegad?
– gamovlenilia sakmaod saintereso arqeologiuri masala: amforebi, luTeriebi, wiTellaqiani keramika, damRiani kramitebi, minisa da liTonis nakeTobani, monetebi da sxva. arqeologiuri gaTxrebi daiwyo aseve petras cixesa da Suaxevis municipalitetSi mdebare darCiZeebis naeklesiarze. garda amisa, aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentos dafinansebiT, arqeologiuri-kvleva Zieba ganaxldeba fiWvnaris samarovanze da naqalaqaris teritoriaze. agvisto-seqtemberSi arqeologiuri eqspedicia imuSavebs xelvaCauris municipalitetSi, kerZod, maWaxliswylis xeobaSi da sofel qedqedSi, xulos municipalitetis sofel qveda vaSlovanSi arsebul naeklesiarze da qedis municipalitetis sofel namonastrevis teritoriaze.
– gamoica Tu ara naSromebi arqeologiuri gaTxrebis Sesaxeb?
– wels aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentos iniciativiTa da finansuri uzrunvelyofiT, gamoica Zalian saintereso da Cveni kuTxisTvis ki ara, daviT mindoraSvilis msoflio arqeologiisTvis mniSvnelovani naSromi `arqeologiuri gaTxrebi petra-cixisZirSi~. redaqtireba istoriis mecnierebaTa doqtors, profesor giorgi TavamaiSvils ekuTvnis. naSromSi Tavi moiyara cixis teritoriaze 2016-2017 wlebSi Catarebuli arqeologiuri gaTxrebis Sedegad gamovlenilma adreuli Suasaukuneebis umniSvnelovanesma masalebma, rac sayuradReboa arqeologebisTvis. gamosacemad mzaddeba aseve samecniero krebul `gonio-afsarosis~ X-XI tomi da profesor amiran kaxiZis monografia `brinjaos uZvelesi metalurgia samxreT-dasavleT saqarTveloSi~.
– ra samuSaoebi tardeba aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentos sarestavracio laboratoriaSi?
– sarestavracio laboratoria funqcionirebs 2014 wlidan da axorcielebs ferweruli tilos srul restavraciasa da konservacias, liTonebis, maT Soris, rkinis, brinjaos, spilenZis, vercxlis qimiur da meqanikur gawmenda-damuSavebas, konservaciasa da samuzeumo eqsponatad momzadebas. laboratoria aRWurvilia Tanamedrove teqnologiuri danadgarebiT, rac urTulesi procesebis Catarebis SesaZleblobas gvaZlevs. magaliTad, axlaxan, aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentos sarestavracio laboratoriaSi germaneli fermweris, karl rihard zomeris namuSevris – ,`sofeli mTaSi – yazbegi~ restavracia ganxorcielda. restavraciisas aRadgines dazianebuli qsovili, gaiwminda da gamagrda ferweruli fena, gaukeTda retuSi. gamoicvala qveCarCo. sabolood, tilo daifara specialuri laqis damcavi feniT. aqve aRvniSnav, rom rihard zomeri 1912-1937 wlebSi cxovrobda da moRvaweobda saqarTveloSi, ZiriTadad qmnida eTnografiul namuSevrebs, portretebs, peizaJebs (`Zveli Tbilisi~’, `svani qali~, `guruli tipebi~, `gremi~’). ferweruli tilo daculia aWaris xariton axvledianis saxelobis muzeumSi.
– Tu SeiZleba, ufro detalurad gviambeT gonio-afsarosis cixeSi mimdinare gaTxrebze.
– 2021 wlis mais-ivnisSi gonio-afsarosSi qarTul-polonuri erToblivi arqeologiuri eqspedicia muSaobda 4 ubanze. cixis Crdilo-aRmosavleT monakveTSi, ZiriTadad, dasrulda monumenturi nagebobisa da masTan arsebuli abanos naSTebis Seswavla. aq, wina wlebis msgavsad, erT-erT oTaxSi, kvlav dafiqsirda iataki mozaikis naSTebiT. erT SenobaSi mozaikis am raodenobis koncentracia mis gansakuTrebulobaze miuTiTebs. vfiqrobT, igi afsarosSi mdgomi garnizonebis meTauris sasaxle unda yofiliyo. iqve axlos – meore ubanze mdebare oTxkuTxa nagebobis Seswavlisas, gakeTda stratigrafiuli Wrilebi da dadasturda sakuTriv romaul kulturul fenaSi ramdenime samSeneblo done, romelTagan masalebis siuxviT gamoirCeva axali welTaRricxvis II-III saukuneebis fena. mesame ubanze, romelic cixis samxreT-dasavleTiT mdebareobs, osmaluri da bizantiuri kulturuli fenebis Seswavlis Semdeg, sakuTriv, romaul kulturul fenaSi, dafiqsirda 4 samSeneblo horizonti, done. dadasturda sxvadasxva tipis, maT Soris, bazebiani nagebobebis arsebobac. meoTxe ubanze, romelic Crdilo-dasavleTiT mdebareobs, aRmoCnda romauli, bizantiuri da osmaluri epoqis nagebobaTa naSTebi. gaTxrebisas gamovlenili sakmaod saintereso arqeologiuri masalis didi nawili Semotanilia romauli epoqis samxreT-aRmosavleT Savi zRvispireTisa da xmelTaSua zRvis auzis sxvadasxva sawarmoo centrebidan. kramitebze datanili warwerebis mixedviT, SesaZlebelia sabolood ganvsazRvroT afsarosSi mdgomi xuTive kohortis xasiaTica da saxelwodebebic.
– ra proeqtebi xorcieldeba mimdinare etapze?
– grZeldeba petras cixis infrastruqturis mowyoba (biujeti 200 000 lari). dagegmilia avariuli limonariumis gamagreba-rekonstruqcia. Zeglis saproeqto dokumentaciis SesyidvisTanave ganxorcieldeba Zeglis konservacia- reabilitaciis samuSaoebi. mimdinareobs gonio-afsarosis cixis infrastruqturis mowyoba (biujeti – 300 000 lari), erT koSks Cautardeba restavracia, aRdgeba dazianebuli kedlebi. male daiwyeba xixanis cixis reabilitacia-konservacia (biujeti – 90 000 lari). am etapze Zvel baTumSi ori avariuli Zeglis reabilitacia (l. asaTianis q. #№28, i. abaSiZis q. #№3. biujeti – 298 900 lari). SevisyideT avariul mdgomareobaSi arsebuli Zeglebis samuSaoebis proeqtebi (CxutuneTis marani da sawnaxeli, zeniTis sawnaxeli, maxos xidi, biujeti – 20 000 lari) da urbanuli kulturuli memkvidreobis Zeglebis sareabilitacio samuSaoebis proeqtebi (farnavaz mefis q. #№36; l. asaTianis №#11; zubalaSvilis №#39; rusTavelis q. №#7; 26 maisis №q. #7; uSakovis agaraki. biujeti – 90 000 lari.)
– pandemiis gamo dawesebuli SezRudvebis periodSi ra tipis samuSaoebs axorcieldebdiT?
– pandemiis periodSi aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentom Seuferxeblad warmarTa arqiteqturuli Zeglebis saproeqto dokumentaciebis momzadebis, sarestavracio-sakonservacio samuSaoebi, infrastruqturuli mowyobis procesebi. 2020 wels, kulturuli memkvidreobis dacvis saagentos dafinansebiT, ganxorcielda 6 axali proeqti. maT Soris, erovnuli mniSvnelobis – petras cixisa da gonio-afsarosis arqeologiur-arqiteqturuli kompleqsis infrastruqturuli mowyobis proeqtebi. amave wels, fond `qarTusTan~ arsebuli saqarTvelos istoriul ZeglTa dacvis da gadarCenis fondis, saagentosa da baTumis meriis dafinansebiT, ganxorcielda 11 proeqti, anu SarSan saagentom moamzada 4 saproeqto dokumentacia da Seisyida – 7.
– ramden Zegls mieniWa statusi?
– 2020 wels, 5 obieqts mieniWa kulturuli memkvidreobis uZravi Zeglis statusi, xolo 3-s – aramaterialuri kulturuli memkvidreobis Zeglis statusi. dafinansda arqeologiuri eqspediciebi.
– aramaterialuri kulturuli Zeglis statusi ras da ratom mieniWa?
– rogorc iciT, aramaterialuri kulturuli memkvidreoba niSnavs adaT-wesebs, warmosaxvisa da gamoxatvis formebs, codnasa da unar-Cvevebs, aseve, maTTan dakavSirebul saSualebebs, sagnebs, artefaqtebs da kulturul sivrceebs, romlebic aRiarebulia maTi kulturuli memkvidreobis nawilad sazogadoebis Tu misi calkeuli jgufebis mier, xolo zogierT SemTxvevaSi, calkeuli pirebis mierac. saagentos iniciativiT, aramaterialuri kulturuli memkvidreobis statusi miniWebuli aqvs: boranos momzadebis wessa da tradicias; `gandaganas~ da mis xalxur sawyisebs; tradiciul aWarul naqargobas da qargvis tradicias.
– ra kriteriumebiT sargeblobdiT am statusis miniWebisas?
– zogadad, aramaterialuri kulturuli memkvidreobis statusis miniWebas ganapirobebs Tavad SerCeuli obieqtis mniSvneloba da Rirebuleba. samive maTgani Zalze specifikuri, TviTmyofadi da avTenturia aWaris mosaxleobisaTvis da amitomac mieniWa Sesabamisi statusi. garda aRniSnulisa, samive maTgans praqtikuli datvirTva aqvs da am saxis kulturuli memkvidreobis swori marTva da marketingi Zalian kargad SeiZleba ganvaviTaroT turistuli mimzidvelobis TvalsazrisiTac. am perspeqtivebis gaTvaliswinebam iTamaSa gadamwyveti roli.
– moswavle axalgazrdobis sasaxlis reabilitacia rodisTvis daigegma?
– sasaxlis sareabilitacio samuSaoebis proeqti aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentom 2020 wels Seisyida, xolo samuSaoebi wels ganxorcieldeba baTumis meriis dafinansebiT.
– ramdenia saagentos biujeti, xom ar SegimcirdaT pandemiis gamo?
– ara, cota gagvizardes kidec. mimdinare wlis saagentos programuli biujeti 1 849 400 laria. gasul welTan SedarebiT, igi ori procentiTaa gazrdili.
– aWaris kulturuli memkvidreobis saagentos Zeglebis sabWos dakompleqtebis wesi mniSvnelovnad Seicvala. axla sabWos SemadgenlobaSi 7 wevri Seva. ras gaZlevT es?
– axali wesiT, sabWos SemadgenlobaSi, paritetis gaTvaliswinebiT, Sedis kulturuli memkvidreobis saagentos ori warmomadgeneli, aWaris avtonomiuri respublikis ganaTlebis, kulturisa da sportis saministros, baTumis municipalitetis, SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis, xelovnebis saswavlo universitetisa da kulturuli memkvidreobis dacvis sferoSi momuSave arasamTavrobo organizaciis – TiTo warmomadgeneli. Sesabamisad, sabWos wevrebis SerCeva aRar aris damokidebuli mxolod saagentos direqtoris nebaze.
– yvelaze metad romeli Zeglia turistebisTvis mimzidveli?
– yvela sainteresoa damTvaliereblebisTvis, Tumca bevri dadis petras cixeze. Zegli uZvelesi istoriuli cixe-qalaqis nangrevebs warmoadgens, romelic sofel cixisZirSi, turistul marSrutzea ganTavsebuli da vizitiorTa gansakuTrebul interess iwvevs. petras cixis reabilitacia 2015 wels aWaris kulturuli memkvidreobis dacvis saagentos organizebiT daiwyo. rekonstruqcia Cautarda cixis samxreT-dasavleT, aRmosavleT kedlebs da derefnis ubans, riTac ufro TvalsaCino gaxda Zeglis Tavdapirveli dagegmareba, 2018-2021 wlebSi ki cixis teritoriaze, aWaris mTavrobis mxardaWeriT, infrastruqturuli proeqti ganxorcielda. aSenda vizitorTa centri, 2 saeqspozicio nageboba, kinosaproeqcio. limonariumis 4 terasaze gakeTda adaptirebuli saseirno bilikebi da 6 adaptirebuli lifti SSm pirebisaTvis, moewyo avtoparkingi. bevri turisti interesdeba gonio-afsarosis cixiT da sxva ZeglebiT, romelic Cveni kuTxis warsuls, saqarTvelos da uZvelesi civilizaciebis istorias gviambobs.

