ვითომ გაიაფდება წამლები?!
მარიან ხითარიშვილი 27 48 93 –
medikamentebi TurqeTSi rom gacilebiT iafia, amaze ukve aRaravin davobs. Cveni moqalaqeebis sakmaod didi nawili gadadis mezobel qveyanaSi swored medikamentebis sayidlad. gansazRvruli aqvT fasebic, raodenobac da mogebac, romelic rCebaT iqauri SenaZeniT. mcire presgamokiTxviT amis dadastureba ar gagvWirvebia:
Tamar ZirkvaZe: – ukve sami welia, wamlebis sayidlad qemalfaSaSi gadavdivar – dedaCems guli awuxebs da iZulebuli var, yovelTviurad SeviZino garkveuli raodenoba. amiT 200 laramde ekonomias vakeTeb, amasTan arc var darwmunebuli, rom aq nayid wamals igive efeqti aqvs, rac TurqeTSi SeZenil igive Semadgenlobis medikaments.
fati koxreiZe: – simarTle giTxraT, karga xans ar mjeroda, rom aseTi gansxvaveba iyo fasebSi. wamlebze var damokidebuli ori weliwadia da amaze midioda Cveni Semosavlis sakmaod soliduri nawili. axla CemTvisac da meuRlisTvisac TurqeTSi vyidulob wamlebs da suli moviTqvi.
nina gamyrelie: – es ori Tvea, qemalfaSaSi gadavdivar wamlebisTvis. iqidan produqti Tu pirveladi moxmarebis nivTebic momaqvs, radgan iafia. adre ase ar iyo – aqeT ufro xarisxiani wamlebi gvqonda da naklebic Rirda. axla ra dagvemarTa, SeiZleba amxela monopolia iyos bazarze?! acxadeben garkveul aqciebs, fasdaklebis dReebs. . . TamaSia es yvelaferi – mxolod da mxolod mogebazea gaTvlili.
maka kalaZe: – kaxeTidan Camovdivar, qemalfaSaSi rom gadavide da wamlebi viyido. mezoblebic mabareben. es ra xdeba?! sakuTar qveyanas veRar unda vendoT wamlebis xarisxsa Tu fasebSi?! ra auRebeli cixesimagre gaxda es saafTiaqo sfero?!
nuka beraia: – sxvas Tavi davaneboT, uxarisxoa wamlebi. Tan eqimebic iseT Zvirians gamogiweren, rom ver Sewvdebi. erTsac davakvirdi: TurqeTidan wamoRebul medikamentebs meti efeqti aqvs mkurnalobisas, vidre aq SeZenils. raRa giTxraT, damRala am mudmivma problemam, arada uwamlod, iseTi droa, veRar iarsebeb. erTaderTi gamosavali TurqeTSi gadasvla da iqauri wamlis maragis gakeTebaa. gadaixdi erTian Tanxas da aRar geSinia, rom aqaur afTiaqSi mogiwevs misvla, sadac aucileblad gagZarcvaven.
msgavsi teqstebi, darwmunebuli var, bevrs mousmenia. am Temaze bevric dawerila, Tumca realurad araferi Secvlila. am sferos specialistebs medikamentebis xarisxTan dakavSirebiT seriozuli eWvi aqvT, Tumca faqtebi, rom bazarze falsificirebuli wamlebi iyideba, oficialurad dadasturebuli ar aris. arada, uamravi adamiani aRniSnavs, rom mkurnalobas xSirad ar moaqvs Sedegi. jandacvis reformaSi qveyana milionobiT lars xarjavda, magram farmacevtuli bazris mimarTulebiT bevri ram mougvarebeli rom iyo, xelisuflebamac daadastura bolodroindeli nabijebiT. saqarTvelos premier-ministrma irakli RaribaSvilma importior kompaniebs mouwoda, TurqeTidan rac SeiZleba swrafad Semoitanon xarisxiani da iafi medikamentebi. rogorc man mTavrobis sxdomaze ganacxada, saqarTvelos xelisuflebam, dapirebisamebr, gaxsna TurqeTis farmacevtuli bazari, rac, maTi varaudiT, saqarTveloSi mkveTrad gaaiafebs medikamentebis fasebs.
`dapirebisamebr, Cven gavxseniT TurqeTis bazari, axla importiorebisgan molodini gvaqvs, rom droulad Semoitanen xarisxian da iaf medikamentebs. am process vakvirdebiT, jandacvis ministri zurab azaraSvili CarTulia aqtiurad. minda kidev erTxel movuwodo importiorebs, rom droulad moxdes am medikamentebis Semotana, rac Cveni varaudiT, Zalian gaaiafebs medikamentebze fasebs~, – ganacxada RaribaSvilma.
konkurenciis saagento saqarTvelos farmacevtuli bazris kvlevas aqveynebs: saqarTvelos medikamentebis bazarze afTiaqebis mesamedi sam farmacevtul gigants ukavia, danarCenebis mflobeli kerZo pirebi an mcire kompaniebi arian. kvlevis Tanaxmad, SarSan saqarTveloSi 3213 afTiaqi iyo. aqedan 927 sam msxvil kompanias ekuTvnoda, xolo 1712 – calkeul mewarmes.
afTiaqebSi sam jgufad dayofili 10450 dasaxelebis medikamenti iyideba. ureceptod mxolod mesame jgufis medikamentebi gaicema.
Cveulebrivi moqalaqeebis xelSi medikamentebi xvdeba Semdegi sqemiT: mwarmoeblebis an importiorebisgan jer sabiTumo bazarze, Semdeg ukve afTiaqebis, klinikebis, eqimebis an sadazRvevo sistemis gavliT momxmarebelTan.
konkurenciis saagentom medikamentebis importSi monopolia ver dainaxa. maTi monacemebiT, 2016-2020 wlebSi medikamentebis imports axorcielebda 156-dan 180-mde kompania. Tumca, amave dros saagento miuTiTebs, rom sami didi kompaniis – `gefa~, `psp farma~ da `aversi-farma~ – wili maRalia – 56,6-dan 70,1%-mde (wlebis mixedviT).
kvlevaSi aRniSnulia, rom importirebuli medikamentebis Rirebuleba 2016 wlidan 2020 wlis CaTvliT periodSi 41%-iT gaizarda. importirebuli wamlebis TviTRirebulebis aseT maRal zrdas saagento erovnuli valutis – laris gaufasurebiT xsnis. medikamentebis TviTRirebulebis inflaciam dolarSi 7% Seadgina.
konkurenciis saagento aRniSnavs: analizma aCvena, rom kompaniebi ZiriTadad yidian TavianT importirebul an warmoebul medikamentebs, rac, SesaZloa, interesTa SeuTavseblobas warmoadgens an bazris holdinguri stbruqturis niSania.
SerCeviTi kvleva
saagentom medikamentebis eqvs garkveul jgufTan mimarTebiT SerCeviTi kvleva Caatara da rigi gansazRvruli tendenciebi gamoavlina, romlebic wamlebis sxva jgufebSic gamoiyeneba. kerZod, saagentom daadgina, rom Sesabamisi sakanonmdeblo regulirebis da gadawyvetilebebis mxolod pacientis saukeTeso interesebis gaTvaliswinebiT miRebis SemTxvevaSi, identuri samkurnalo efeqtis miRebis pirobebSi, momxmarebeli 2016-2020 wlebSi dazogavda saSualod 16 milion lars
bazris sruli moculobis gaTvaliswinebiT, saerTo saSualo wliuri danazogi SesaZloa iyos 250 milion laramde.
kidev ra aCvena kvlevam?
saagentos monacemebiT, farmacevtuli bazris analizma aCvena regulaciebis arasakmarisi raodenoba, maT Sorisaa medikamentebis xarisxis kontroli.
saagento aseve arasakmarisad miiCnevs amJamad arsebul sanqciebs arakeTilsindisieri samedicino personalis mimarT. amas garda, aRniSnavs, rom sarecepto politika pacientebis interesebs azianebs, radgan iTvaliswinebs medikamentebis garkveul afTiaqebSi Sesyidvas, rac analogebze xelmisawvdomobis saSualebas ar iZleva. regulatori aRniSnavs, rom ar arsebobs bazris efeqturi kontrolis sistema.
magda kilaZe, eqimi: – Zvirad Rirebul medikamentebs isedac ver yidulobs xalxi. bazarze mravlad Semodis maTi Semcvlelebi, romlebsac farmacevtebi momxmareblebs TavisiT sTavazoben, magram am wamlebiT mkurnaloba araefeqturia. wamlebis laboratoriuli Semowmeba Zviria, Tanac saqarTveloSi damoukidebeli laboratoria arc arsebobs. adgilobrivi farmacevtuli kompaniebis SemadgenlobaSia ramdenime laboratoria, Tumca saafTiaqo kompaniebis qolgis qveS Sefarebulebs mikerZoebis sakmao mizezi gaaCniaT. cxadia, maTi kvlevis Sedegebi sazogadoebisTvisac nakleb damajerebeli iqneba.
arasamTavrobo organizacia `gaxsovdes hipokrates~ damfuZnebeli marina beraZe Tavis erT-erT statiaSi wers, rom saqarTveloSi wamlis gverdiTi efeqtebis monitoringis sistema veranair kritikas ver uZlebs: `wamlis xarisxi – yvela drois problemaa saqarTveloSi. wlebia, rac xalxi am sakiTxze Civis. es imitom xdeba, rom ar arsebobs obieqturi da miukerZoebeli saxelmwifo laboratoria, romelic kvlevas Caatarebs da sazogadoebas realur suraTs gaacnobs. mwarmoeblebs aqvT laboratoriebi bazaze, Tumca maT kvlevas aravin endoba.
marina beraZe Tvlis, rom farmacia samomxmareblo bazris yvelaze mouwesrigebeli mimarTulebaa, radgan ar arsebobs organo, romelic am sakiTxze gagvcems pasuxs. Tavad momxmareblebs ki ar ZaluZT wamlis xarisxis gadamowmeba, radgan es Zalian Zvirad Rirebuli procesia, miT umetes, rom amisaTvis maT ucxoeTSi gamgzavreba mouwveT.
* * *
farmacevtuli kompaniebis warmomadgenelTa asociaciis direqtori irakli margvelaSvili ambobs, rom swored TurqeTze modis saqarTveloSi importirebuli medikamentebis daaxloebiT mesamedi.
mTavrobis ganxorcielebuli cvlileba, rogorc 17 ianvars gacemuli gankargulebis teqstidan irkveva, gulisxmobs TurqeTis respublikis damatebas im qveynebis CamonaTvalSi, romlebTanac saqarTvelos mTavrobas `paraleluri importis reJimi~ aqvs dawesebuli.
zogadad, saqarTveloSi medikamentebis registraciis ori reJimi moqmedebs: erovnuli da aRiarebiTi (romlis farglebSic daSvebulia `paraleluri importi~).
aRiarebiTi reJimi gulisxmobs praqtikas, rom saqarTvelos mTavroba aRiarebs da `paraleluri importiT~ uSvebs im medikamentebs, romlebic aRiarebulia msoflios mkacri maregulirebeli qveynebis mier gacemuli dadgenilebebiT konkretul preparatze.
im qveynebis/organoebis sia, romlebsac saqarTvelos mTavroba aRiarebs, SemuSavda 2009 wels saqarTvelos mTavrobis 188-e dadgenilebis safuZvelze. siaSi Sevida, erTi mxriv, saxelmwifoTaSorisi farmacevtuli produqtebis maregulirebeli saxelmwifo organo – evropis wamlebis saagento (EMA), meore mxriv ki aTobiT calkeuli saxelmwifo, maT Soris evrokavSiris qveynebi da, sxvebTan erTad, iaponia, korea, SeerTebuli Statebi da avstralia. Sesabamisad, produqtebis registracia saqarTveloSi SesaZlebelia EMA-s an CamoTvlili 40-mde qveynis erovnuli maregulirebeli uwyebis mier winaswari aRiarebis safuZvelze.
uxeSad rom iTqvas, TurqeTis magaliTze – medikamentebi, romlebic TurqeTSia registrirebuli, saqarTveloSi damatebiTi biurokratiuli barierebis gareSe, avtomaturad iqneba aRiarebuli.
ratom – TurqeTi?
irakli margvelaSvilis gancxadebiT, 2009 wels saqarTvelos mTavrobas aRniSnul siaSi TurqeTi ar Seuyvania. amis mizezi, misi TqmiT, is aris, rom TurqeTi ver akmayofilebda (da dResac ver akmayofilebs) saerTaSoriso standartebs – iq ar aris maRali donis xarisxis kontroli, ar Seesabameba ICH (saerTaSoriso harmonizaciis sabWos) standartebs da a. S.
margvelaSvilis gancxadebiT: `TurqeTSi falsificirebuli medikamentebis mimoqceva gacilebiT maRalia, vidre nebismier im qveyanaSi, saidanac aqamde modioda medikamentebi `paraleluri importiT~.
am garemoebebidan gamomdinare, irakli margvelaSvili kiTxulobs, riskebis gaTvaliswinebiT, ra aucilebloba iyo imisa, rom paraleluri importi TurqeTzec gavrcelebuliyo. aRsaniSnavia isic, rom TurqeTSi wamlebis dabal fasebs ramdenime faqtori ganapirobebs, romelTa Sorisac ZiriTadi saxelmwifos monawileobaa. kerZod: `saxelmwifos mier wamlebis fasis subsidireba; saxelmwifos mier erovnuli valutis kursis subsidireba, rac niSnavs, rom devalvacia TurqeTSic maRalia, magram medikamentebze kursi fiqsirebulia da gansxvavebas konvenciur kurssa da fiqsirebul kurss Soris faravs saxelmwifo biujeti; TurqeTSi moqmedebs rogorc sabiTumo, aseve sacalo medikamentebze fasnamatis regulacia; moqmedebs aseve generikuli da brenduli preparatebis fasTa Soris sxvaobis aucilebloba, raTa generiki naklebi Rirdes; TurqeTSi adgilze arsebobs sawarmoebi da Turquli bazris 20-25% ukavia adgilobriv bazars~.
margvelaSvilis gancxadebiT, swored `es kompleqsuri sistema moqmedebs TurqeTSi wlebis ganmavlobaSi, ramac moitana Sedegad is, rom medikamentebis fasi momxmareblisTvis aris dabali~.