ამირან ხაბაზი ბოლო ნაწარმოებით – გენიალური შოთას თამარ მეფისადმი სიყვარულზე
gamomcemloba `baTumma~ axlaxan mkiTxvelis samsjavroze axali istoriuli romani `Tamar iverieli~ gamoitana. igi aw gardacvlili cnobili poetisa da prozaikosis amiran xabazis kalams ekuTvnis da mxolod misi gardacvalebis Semdeg dis – medea xabazis ZalisxmeviT ixila dRis sinaTle
amiran xabazis Semoqmedeba yovelTvis did interess iwvevda mSobliuri kuTxis mkiTxvelSi, Tumca misi xmamaRali poezia gascda aWaras da sruliad saqarTvelom gaicno.
poetis pirveli wignis `Svidferis~ (1979 w.) gamosvlisTanave cxadi gaxda, rom mdidar qarTul poeziaSi sakuTari xmisa da saTqmelis mqone Semoqmedi movida. krebulebiT `CurCuli~, `miwidan cisken~, `leqsis fardagi~, `sul saqarTvelo meZaxda~, `avtoportreti forToxlebiT~, `leqsis qveyana~, `RmerTiT, saqarTvelov, RmerTiT~, `vazi – avaza~ man, udavod, Semata sakuTari feri qarTul poezias, rac, mogexsenebaT, mxolod TavisTavadi niWis, sulieri siRrmisa da naTeli gul-gonebis mqone adamians xelewifeba.
sainteresoa poetiseuli Sefaseba, poeziaSi misi mosvlisa da damkvidrebis mizezTa Sesaxeb: `poeziaSi, udavod, genma mibiZga. roca berlinis traqtatiT aWara saqarTvelos daubrunda, TbilisSi dadga sakiTxi aWaraSi gadarCenili qarTuli leqsis Tu sxva sulier saganZurTa moZiebisa da ai, Cveni didi meistorie zaqaria WiWinaZe Cemi didi papis ojaxSic Caimuxlebs. esaa 1880 weli. mas aqedan xusein xabazi-qavjaraZis leqsebic wauRia da calke wignad gamoucia 1900 wels~.
sxvaTa Soris, am wigns qarTveli mwerlebic gamoexmaurnen, zogierTi leqsi sulmnaTma iliam Tavis `iveriaSic~ gadabeWda.
amiran xabazis axali wigni, ra Tqma unda, erTaderTi araa istoriuli Tematikis TvalsazrisiT – misi avtorobiT gamocemulia vrceli istoriuli siuJetis poemebi: `petras dacema~, `goderZi~, `zefervan kondideli~, `qvaT iis wyaro~. aranakleb sainteresoa baladebi: `TuTa gonios galavanSi~ da `muxa-estate~. mniSvnelovania, rom am poemebsa da baladebSi araerTi istoriuli Tema pirvelad gaJRerda.
amiran xabazis novelebis wigni `jiSis simRera~, marTlac, mniSvnelovani SenaZenia qarTuli mxatvruli literaturisaTvis. es novelebi poeturobiT, xasiaTebis, dialogebis ostatobiT gamoirCeva.
rac Seexeba wigns, romelzec dRes vsaubrobT, mweralma ostatobis pikze, gardacvalebamde cota xniT adre dawera da igi erTaderTi istoriuli romania mis SemoqmedebaSi. `Tamar iverieli~ amaRelvebeli miTia SoTa rusTavelis Sesaxeb. romanis mniSvnelobas aormagebs is garemoeba, rom am Temas – Tamar mefisadmi genialuri SoTas siyvaruls dRemde sxva veravin SeeWida.
`romani gajerebulia Cveni eris istoriis codniT da kalmosnis niWierebiT. uniWieresi amiran xabazis kalams eloda es urTulesi Tema da burusiT moculi istoria, romelsac zeciuri nebac sWirdeboda. . . masSi asaxulia Cveni sasiqadulo mefe Tamaris cxovreba da moRvaweoba. aq gacocxlebulia XI-XII saukuneebis qarTuli saxelmwifos yofa-cxovreba, tradiciebi, umTavresi istoriuli procesebi. romanSi romantikuli sevdis saburvelSia gaxveuli Tamar iverielis momxibvleli saxe, saxe brZeni saxelmwifo moRvawisa, dasavleTisa da aRmosavleTis qveynebis ganumeorebeli dedoflisa, strategisa, gmirisa. . .
mwerali warsulis aCrdilebs iseTi cocxali saxiT warmogvidgens, ifiqreb – Cven gverdiT sunTqaven da moqmedebeno. ai, Rirsi dedoflebi – burduxani da rusudani, gamorCeuli didgvarovani qalbatonebi: xuaSaq coqali da kravai jayeli. mkiTxvelis Tvalwin cocxldebian saukuneTa srbolaSi dRemde SemorCenili istoriuli saxelebi: mefe giorgi mesame, raWis erisTavi kaxaberi, liparit erisTavi, demna ufliswuli, ivane orbeli (mirianis Ze), beqa surameli, zaqaria mxargrZeli, basili ezosmoZRvari, ioane mwignobarTuxucesi, Wiaber mejinibeTuxucesi, miqael kaTolikosi, amirspasalari orbeli, yurTlu arslani da mravali sxva. magram mwerali sul sxvagvari SemoqmedebiTi wviT gvixatavs sulier portrets genialuri SoTa rusTavelisa. gvixatavs misi siyvarulis istorias – safuZvelTa safuZvels ukvdavi `vefxistyaosnisa~.
mwerali Tavisuflebas aniWebs Tavis mxatvrul fantazias, magram dausabuTebel versias rodi sTavazobs mkiTxvels, amaSi ki xels uwyobs is, rom profesiiT iuristi iyo da icoda, sad unda daesva wertili~, – wers wignis SesavalSi am gamocemis redaqtori, poeti cisana anTaZe.
marTlac, Zalian sainteresoa mxatvrulad gacocxlebuli saxe didi Tamar dedoflisa, romelic sakuTar Tavs adanaSaulebs rusTavelis bedukuRmarTobaSi. mwerals didi sifaqiziT da amave dros sisadaviT aqvs aRwerili Tamaris gancdebi, sadac xazs imasac usvams, rom xandaxan Zlierni ama qveynisani sruliad uZlurni xdebian: `Sen, Sen ki upasuxe im did siyvarulze? SeiZleba Seni pasuxi mis gzagza xetials da ucxoobaSi Ramistexvas wamlad dasdeboda. . .
mixvda, Zlierebis zenitze ra uZluri iyo, didi poetis bedze moexdina gavlena.
– albaT mec, mec vaiZule igi, saqarTvelodan gadaxvewiliyo. . .
mTeli Tve awvalebda rusTavelis saxe, amitom erTiorad tanjavda sasaxlis karze xelismTxovnelTa simravle.
isev zecas SesCivla: ubeduri qali var, WrilobaSi marilCayrils vgavar, yvelaferi SemiZlia da misTvis ki araferi gamikeTebia~.
amiran xabazis poeturi sityva diaxac, mouxda am Temaze daweril romans, ufro amaRelvebeli da saTuTi gaxada mis personaJTa grZnobebi, ufro axlos moitana mkiTxvelis gulTan, romlis interesi isedac didia im saTayvanebeli personaJebisadmi, romlebsac am sakmaod vrcel nawarmoebSi vxvdebiT.
vfiqrob, Cveni mkiTxveli didxans ar gaaCerebs daxlebze niWieri Semoqmedis am gansakuTrebul namuSevars, romelic sicocxlis bolo wlebSi dawera.
mari midaseli