საბედისწერო თებერვალი – საქართველოს ისტორიაში
ლაშა ხომერიკი 593 50 82 69 –
me-20 saukunis pirveli naxevari, 1921 wlis Tebervali. . . Znelbedobis Jamia qveyanaSi, saqarTvelo bolSevikuri ruseTis uRelqveS moeqca. diax, 1921 wlis TebervalSi ruseTis ZalisxmeviT moxda saqarTvelos gasabWoeba, ramac Cvens qveyanas mravali ubedureba moutana, dRevandeli problemebi garkveulwilad, im okupaciis Sedegia. amitom Rirs am faqtTan dakavSirebiT warsulis gaxseneba, gansakuTrebiT ruseTumeTa sayuradRebod unda vTqvaT, ar unda dagvaviwydes, rom 101 wlis win, TebervalSi, ruseTma saqarTvelo daipyro!
demokratiuli saqarTvelos respublikam, rogorc cnobilia, sami weli iarseba, amitom xSirad ismis kiTxva: am droSi ganxorcielebulma reformebma ramdenad mniSvnelovani roli iTamaSa saxelmwifos ganmtkicebisTvis? axals arafers vityvi, Tu aRvniSnav, rom damoukidebelobis sami wlis ganmavlobaSi saqarTvelos xelisuflebis yuradReba ZiriTadad, mimarTuli iyo sagareo frontisken, radgan qveyanam, faqtobrivad, damoukidebloba maSin gamoacxada, roca jer kidev ar iyo dasrulebuli pirveli msoflio omi, seriozuli safrTxe arsebobda ara marto sabWoTa ruseTisgan, aramed TurqeTisganac. am fonze, qveynis SigniT arsebuli garkveuli destruqciuli Zalebi gare politikur ZalebTan erTad xSirad xelisuflebis winaaRmdeg moqmedebdnen. erTi sityviT, sakmaod rTuli sagareo politikuri situacia gvqonda, gansakuTrebiT, samxreT-dasavleT saqarTveloSi. aq qveyana realurad dadga teritoriis dakargvis safrTxis winaSe da maSindeli saqarTvelos xelisuflebis yuradReba am kuTxiTac warimarTa. aseTi rTuli politikuri viTarebis fonze Zalian Znelia xelisuflebas mosTxovo qveynis SigniT mniSvnelovani reformebis gatareba da maTi Sedegi. Aamitom, cxadia, man Tavisi SesaZleblobebis maqsimumi ver gaakeTa, Tumca, faqtia, rom xelisufleba paralelurad muSaobda axali politikuri sistemis Seqmnaze. axali saxelmwifosaTvis damaxasiaTebeli Secdomebis miuxedavad, arsebobis mokle droSi demokratiulma respublikam mravali warmatebuli reforma gaatara. kerZod, saxelmwifo axalisebda Tavisufal bazars da ucxour investiciebs ekonomikaSi, qveyanaSi arsebobda sruli politikuri Tavisufleba, mravalferovani presa. xelisuflebis saqmianobis Sefasebisas erT-erT sasikeTo saqmed SeiZleba miviCnioT saqarTvelos konstituciis miReba 1921 wlis TebervalSi. es konstitucia parlamentis mier, faqtobrivad, gaxda saqarTvelos axali politikuri sistemis iuridiuli safuZveli, Tumca ganviTarebulma movlenebma mis amoqmeddebas xeli SeuSala – saqarTvelo sabWoTa socialisturi respublika gaxda.
rogorc istorikosebi da politologebi acxadeben, qveynis xelisufleba maSin saTanado simaRleze rom mdgariyo da sazogadoebrivi azris, mosaxleobis mobilizaciisTvis emuSava, albaT, SesaZlebeli iqneboda am savalalo faqtis acileba. samwuxarod, arc xelisuflebas da arc sazogadoebas medgari winaaRmdegoba ar gamouxatavs agresorisadmi, anu es gamoxatuleba ar iyo im masStabis, im Zalis, rom gavlena moexdina politikur procesebze. aSkaraa, rom rac am kuTxiT sazogadoebis garkveulma nawilma Tu xelisuflebis jgufebma ganaxorcieles, arasakmarisi aRmoCnda. Sedegad miviReT sruliad gansxvavebuli viTareba – saqarTveloSi sabWoTa xelisufleba gamocxadda. aseT fonze, Zalian dasafasebelia qarTveli generlebis da iunkrebis moqmedeba, swored maTi brZolis Sedegia is warmatebebi, romlebsac Cveni qveyana sagareo politikur mtrebTan Setakebisas aRwevda. am mxriv Zalian mniSvnelovani iyo erovnuli gvardiis da wiTelarmielebis erToblivi brZola baTumis SenarCunebisTvis. sxvaTa Soris, istorikosebi amboben, rom baTumis movlenebis Sefaseba xSirad istoriizmis principebis darRveviT xdeba. saqme is gaxlavT, rom baTumis bedi gadawyda jer kidev moskov-ankaris molaparakebis dros, rodesac TurqeTsa da ruseTs Soris moxda garigeba teritorebTan dakavSirebiT. ar unda dagvaviwydes isic, rom moskovs gadawyvetili hqonda saqarTvelos gasabWoeba. am process ruseTis geostrategiuli, geopolitikur da geoekonomikuri interesebi edo safuZvlad. maSin ruseTis imperiaSi navTobis momaragebis erT-erTi mniSvnelovani centri baqo iyo, es faqtori ukve aisaxeboda baTumTan mimarTebaSi. niSandoblivia, rom saqarTvelos gasabWoebamde ruseTma azerbaijani daipyro. es TbilisisTvis signali unda yofiliyo, rom male am qveynis beds saqarTveloc gaiziarebda. baqo-baTumi iyo geoekonomikuri strategiuli milsadeni da moskovi yvelanairad Seecdeboda, rom Cveni qalaqi darCeniliyo mis gavlenaSi. asec moxda. sabWoTa armia da qarTuli gvardia, faqtobrivad, erTad gamovidnen TurqeTis jarebis winaaRmdeg da baTumi SeunarCunes saqarTvelos. cxadia, dasafasebelia im gmirebis Tavdadeba, vinc am brZolebSi monawileobda, TiToeuli aseTi brZolac xom saxelmwifos teritoriuli mTlianobis SenarCunebas da saxelmwifoebriobis ganmtkicebas emsaxureboda. saqarTvelo rom arasdros egueboda dampyroblebs, cnobilia, amas 1924 wlis agvistos ajanyebac cxadyofs. WiaTuraSi SeiaraRebuli gamosvla 28 agvistos daiwyo, erTi dRiT adre daTqmul dromde, ramac areuloba da daqsaqsuloba gamoiwvia. Cekistebma isargebles, daiwyo masobrivi dapatimrebebi. miuxedavad amisa, qaquca ColoyaSvili ar Sedrka da Tavs daesxa manglisSi ganlagebul rusul samxedro yazarmebs, ajanyebulebma aiRes manglisi, Semdeg qarTlSi gadavidnen, seqtembris dasawyisSi ki duSeTi aiRes, Semdeg erwos miaSures, sadac ufro sastiki brZola gaimarTa. mtris ricxovnobam Tavisi gaitana da ajanyebulebma ukan daixies. maT irgvliv rkali Seikra, romelic ufro da ufro viwrovdeboda. qaquca ColoyaSvili iZulebuli Seiqna, samSoblo daetovebina. amas mohyva 1937 wlis usastikesi represiebi. . .
1956 wlis 9 marts saokupacio jarebma CaaxSes qarTvelTa mSvidobiani demonstraciebi.
daviwyebas arasdros miecema 1989 wlis 9 aprilis momitingeTa mravalaTasiani demonstracia, riTac qarTvelebi xelisuflebisgan samSoblos ruseTis okupaciisgan Tavdaxsnas iTxovdnen. kargad gvaxsovs, rom rusma samxedroebma niCbebiT barbarosulad daarbies momitingeebi, ramac 24 mSvidobiani demonstrantis sicocxle Seiwira.
ruseTis saqarTvelosadmi Zalmomreobis apogea iyo 2008 wlis agvistos movlenebi. man ara mxolod agresia ganaxorciela saqarTvelos mimarT, aramed afxazeTis da e. w. samxreT oseTis damoukidebloba aRiara, amitom vidre ar moxdeba okupirebuli teritoriebis deokupacia, manamde saqarTvelo-ruseTis urTierTobebi ver daregulirdeba, rac upirvelesad, ruseTma unda gaacnobieros da saqarTvelos interesebis Sesabamisi nabijebi gadadgas.