,,ეროვნულობა სხვაა და რწმენა – სხვა. სამწუხაროდ, ეს ბევრს ეშლება”
ოთარ ცინარიძე 599 85 21 14 –
mixeil gelaZe goderZis uReltexils mibjenili istoriuli soflis danisparaulis (darispanauli) mkvidria. wlebi Sealia momavali Taobis aRzrdas. 15 welia sruliad saqarTvelos samufTo sammarTvelos gamomcemlobis mTavari redaqtoria. misi leqsebi wlebis ganmavlobaSi periodul presaSi ibeWdeboda. ori romanis – `siyvarulidan siyvarulamde~ da ,,nigalis aTinaTi~ avtoria. ucxo enidan qarTulad naTargmni aqvs ramdenime wigni, gamocemuli aqvs ori poeturi krebuli – ,,CemiT iwyeba saqarTvelo~, ,,Cemi leqsis almuri~. 65 wlis iubiles axali poeturi krebuliT Sexvda. mixeil gelaZe gazeTis stumaria
– batono mixeil, ra asakSi dawereT pirveli leqsi?
– pirveli leqsi mecxre klasSi davwere, maSin xulos saSualo skola-internatSi vswavlobdi. direqtorma, SemdgomSi adgilobrivi gazeTis redaqtorma, cxonebulma memed jorbenaZem kabinetSi damibara da miTxra: aWaris skolebis mxatvruli koleqtivebis daTvaliereba Sen unda gaxsna, leqsi dawero xuloze da ise kargad waikiTxo, yvelam taSi dagikraso. leqsi ramdenime dReSi mzad mqonda, magram misi wakiTxva ufro Zneli aRmoCnda, vidre dawera. baTumis SoTa rusTavelis institutidan pedagogikis leqtori, cnobili mecnieri, cxonebuli aleqsandre gobroniZe sagangebod moiwvies da erTi kvira mxatvrul kiTxvaSi mavarjiSebda.
– vin iyo Tqveni ideali?
– vaJa-fSavela. misi buneba da sofluri yofa mamaCemis cxovrebas hgavda. dResac mgonia, vaJa yovel nabijze damyveba da rogorc mama, Semagonebs da maimedebs.
– baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo pedagogiuri instituti daamTavreT. vis umadliT, rom ucxo enas ase kargad daeufleT?
– institutSi meSvide mcdelobaze Caviricxe da iseTi ambebi gamoviare, erTi wigni daiwereba. Zalian Zlieri leqtor-maswavleblebi myavda. eseni iyvnen: moedin fartenaZe, serafima tyebuCava, vera nagirnaia, pavle jorbenaZe, nodar Wyonia, levan xalvaSi, murad CavleiSvili, iuri bibileiSvili. maTgan gan-sakuTrebiT gamovyofdi vera nagirnaias, romelic Tanamedrove rusul enas mikiTxavda. mkacri, momTxovni da yuradRebiani iyo, dResac Zalian madlieri var misi. profesor-maswavlebelTagan kidev Tavi damamaxsovra cxonebulma moedin fartenaZem. meoTxe kursze man damavala sakurso Temis damuSaveba. literatura sakuTari biblioTekidan Tavad momitana. Tema zRva masalas moicavda. es iyo `indoevropuli da iberiul-kavkasiuri enebi msoflio enaTa ojaxSi qarTul da baskur enebTan erTad~. 2-3 TveSi davamuSave da warmatebiT (`friadi~ SefasebiT) davicavi. batonma moedinma moisurva Cemi kaTedraze datoveba, SemomTavaza, swavla aspiranturaSi gamegrZelebina da es Tema sakandidato naSromad gamomeyenebina, magram deda myavda cudad, romelic male gardamecvala da mamam mTxova, axla sofels mixedeo.
– pedagogiuri saqmianoba male miatoveT, ra iyo amis mizezi?
-Uuxelfasoba. iseTi mwiri anazRaureba mqonda, Tqmac ki mrcxvenia. bolo wlebSi araspecialobiT vmuSaobdi da maxsovs, xelfasi 5 lari mergo. . . soflis maswavlebeli rom glexTan mixval fulis sasesxeblad, iq avtoritetic gekargeba da skolaSi muSaobis interesic.
– samufTo sammarTvelos gamomcemlobis mTavari redaqtoris saqmianobis areali ras moicavs?
– ucxouri enebidan mSobliur (qarTul) enaze naTargmni literaturis redaqtirebas. esaa, filologiuri TvalsazrisiT, seriozuli pasuxismgebloba. ZiriTadad iTargmneba religiur-klasikuri literatura, Jurnalebi, broSurebi, gamodis gazeTi.
– ramden enas flobT?
– mSobliuris garda, sams – rusuls, germanuls da Turquls, magram me mxolod rusulidan qarTulad da piriqiT vTargmni.
– rusuli enis safuZvliani codna ,,ruseTumeobas~ ar niSnavs, Tumca. . .
– me arasdros vaigiveb rusi xalxis kulturas, literaturas da xelovnebas politikasTan. dRevandeli ,,cudi politikosebis~ sastiki gadawyvetilebebis gamo, mrcxvenia Cems yofil moswavleebTan Sexvedra, me xom maT rusul enas da literaturas vaswavlidi. yovelTvis sastikad vgmobdi da vgmob okupantebis qmedebebs, rasac meorenairad sxvisi teritoriebis mitaceba hqvia.
– wignis gamocema xarjebTanaa dakavSirebuli, vin dagexmaraT?
– ra Tqma unda, – qvelmoqmedebi, me bevri maTgani micnobs. mixaria, rom maT uyvarT Cemi poezia. zogi TviTon mTavazobs finansur daxmarebas, risTvisac vemadlierebi, magram maT dasaxelebisgan amjerad Tavs Sevikaveb.
– Tqveni Semoqmedebidan romel leqss gamoarCevdiT?
– leqsi Cemi sulisa da gulis nawilia, maTgan erTis gamorCeva Zalian miWirs, magram mainc gavixseneb ,,fridon xalvaSs~, romelic 2005 wlis 5 dekembers, baTumis ilia WavWavaZis saxelobis dramatul TeatrSi poetis 80 wlisTavisadmi miZRvnil saiubileo saRamoze wavikiTxe. samjer damabrunes scenaze, iseTi ovacia iyo. leqsi sakmaod didia da aq mxolod bolo strofs moviSvelieb:
`isev gaxede Sens Woroxs, mTebze
gadaSlil cxvars,
isev gaSale afrebi, sdie riTmebis
cvars,
isev mizanSi esrole `maWaxelaTi~
yvavs,
`xarobdes saqarTveloi~ – fridon
xalvaSi hyavs~.
– romel periods gamoyofT Tqveni Semoqmedebidan?
– 50 wlis Semdgoms, roca ufro meti dro momeca leqsebis werisTvis.
– fraza, romelic Tqvens Semoqmedebas laitmotivad gasdevs?
– `miyvarxar da es malaparakebs~, `sxva saqarTvelos ver naxavT versad~. . .
– krebulSi Setanili ramdenime leqsi Rirseul, qveynisa da kuTxis moamage pirovnebebs eZRvneba. adamiani, romelmac Tqvens saqmianobas gza gaukafa?
– es aris Cemi maswavlebeli, wuTisoflidan naadrevad wasuli Tamar baraTaSvili, romelsac leqsiT movefere. leqsebi maqvs miZRvnili cnobili poetebisTvis, sportsmenebisTvis. `ciso~ (cisana anTaZes), `bela qeburias~, `tariel xarxelaurs~, sportsmenebze – `luxum Cxvimians~, `Smagi bolqvaZes~, `laSa gobaZes~, `leri abulaZes~, `laSa beqaurs~.
– Tqvens 65 wlis iubiles tragediac daerTo – wuTisoflidan wavida cxovrebis Tanamodarde. meuRlis Sesaxeb ras ityviT?
– es yvelaze mtkivneuli Temaa Cems biografiaSi. Zalian keTili meuRle myavda – qeTevan SamanaZe. man waiRo Cemi gulis naxevari. Rirseuli Svilebi da SviliSvilebi damizarda, didi amagi damdo. is CemTvis qalis ideali iyo, dedobis da qarTvelqalobis nimuSi. vapireb masze poemis daweras.
– sami Svili, xuTi SviliSvili gidgas gverdiT. raa mTavari, Rirseuli mama, babua rom iyoT?
– Rirseuli da Rirebuli cxovreba, adamianuri resursebis sruli mobilizeba, rom maT xidad gaudo, gza mousarko, manaTobel Suqurad moevlino.
– samTo-saTxilamuro kurort goderZim sofel danisparauls axali sicocxle Semata.
– kurort goderZis gaxsnam Cemi sofeli – danisparauli, migraciisgan ixsna. mravali axalgazrda dasaqmda, saojaxo sastumroebi gaxsnes da suli moiTqves. RmerTs madloba, dRes Cems sofelSi aRaravis uWirs. goderZis didi perspeqtiva aqvs. masze sareklamo novelac davwere – `goderZis margaliti~, romelmac mkiTxvelis mowoneba daimsaxura. danisparaulsac bevri leqsi mivuZRveni. mxatvrulad rom giTxraT – `sofeli danisparauli Cemi Semoqmedebis morTul-mokazmuli dedofalia, xolo goderZi – misi margalitebiT mooWvili gvirgvini~.
– saukuneebis ganmavlobaSi napatroneb winaprebis keras ra bedi elis?
– bunebiT optimisti var, ukeTesi momavlis imedi yovelTvis maqvs. mjera, Cems samSobloSi ,,axali daviTi~ daibadeba da winaparT kera ar Caqreba, bude-balavari ar moiSleba, kalo isev gaileweba da beRlebs xvavi, baraqa aavsebs, yovel qarTul sofelSi mamali daiyivlebs da buxris sakvamurs boli auva. RmerTma nu qnas, ,,sofeli sofels gasZaxodes – dailie Tu xaro~.
– Tu gicdiaT ucxoeli poetebis leqsebis qarTul enaze Targmna?
– rogor ara, puSkinis leqsi `mibaZva yurans~ vTargmne, rac Zalian kargad gamomivida. wignSi `yuranis saocrebebi~ daibeWda. arcki vicodi, Tu mas aseTi, sulierebiT mdidari leqsi hqonda dawerili.
– rusuli Sovinizmi, imperialisturi zraxvebi erTia, rusuli kultura da Semoqmedeba – meore. . .
– verasdros warmovidgendi, Tu puSkinis Zegls kievSi rusuli bombi gabzaravda, odesaSi, sazRvao xomaldidan nasroli naRmi mis qandakebas daazianebda. ar vici, vin da rogor amoiRebs rusuli literaturis istoriidan me-19 saukunes, rogorc puSkinis ,,oqros saukunes~. rogor vifiqrebdi, Tu ruseTsa da ukrainas Soris aseTi sastiki omi gaCaRdeboda, qalaqebi xarkovi, mariupoli, xersoni siriul qalaq alepos daemsgavseboda. am bolos swored ruseT-ukrainis omis Temaze davwere patara leqsi, qalaq sumSi 7 wlis gogona Zlierma afeTqebam imsxverpla da sisxlidan daclilma mamis xelebSi dalia suli. . . rusuli kultura da Semoqmedeba ukvdavia. mas politikasTan saerTo araferi aqvs. . . me mainc mjera, ruseTis inteligenciis, xelovnebisa da kulturis moRvaweebi, Semoqmedi adamianebi Tavis sityvas ufro xmamaRla ityvian da saRi azri gaimarjvebs.
– leqsebis axali krebuli Janrobrivad mravalferovania. . .
– me patriotuli lirikiT vcocxlob da mis gareSe ver vZleb, es Cemi genetikuri kodia, Tumca Janrebis simravlesac ar vuCivi. mirCevnia cota davwero da hqondes literaturuli Rirebuleba, vidre bevri da mdare. zRva emocia dameufla, roca leqsi `xulo~ davwere da socialur qselSi aTasze metma adamianma gaaziara, zogma `xulos himnic~ ki uwoda.
– tolerantobasTan dakavSirebiT ras gvetyviT?
– me bunebiT toleranti da Semwynarebeli var. Tuki adamiani morwmunea, mas es problema ar aqvs. msoflioSi analogi ar aqvs Tbilisis ,,juma meCeTs~, romelsac ori winamZRoli warmarTavs da suniti da Siiti mrevli locvas erT saxuravqveS aRavlens. an im magaliTis daviwyeba rogor SeiZleba, roca gasul saukuneSi aWaris mTianeTidan TbilisSi Casulma umaRlesma sasuliero pirma memed bolqvaZem SuadRis locva sionis taZarSi aRavlina. tolerantoba calmxrivi ar unda iyos, es cneba sazogadoebis yvela fenasa da wevrs unda esadagebodes.
– Tqvens kuTxes dResac ar aklia patrioti RvTismsaxurebi. islamis aRiareba erovnulobaze uaris Tqmas ar niSnavs. . .
– savsebiT geTanxmebiT, erovnuloba sxvaa da rwmena – sxva. samwuxarod, es bevrs eSleba, roca uxsni, Riziandeba. sakmarisia waikiTxo fridon xalvaSis romani `SeiZleba Tu ara muslimani iyos qarTveli~ da am sakiTxze pasuxic gacemulia.
– ramdenad icavT Tqvens gamocemebSi saliteraturo enis normebs?
– maqsimalurad, es Cemi pirdapiri movaleobaa. pasuxismgebloba didi maqvs da yovelTvis vcdilob, ucxouri enebidan naTargmni teqstebi qarTvel mkiTxvels literaturuli normebis dacviT miewodos. samwuxarod, dRes profesionali Tarjimnebis naklebobaa da am saqmes erTi enis codna namdvilad ar yofnis. amitom Cemi saqmianoba sakmaod Sromatevadi da sainteresoa.