მზია სალვარიძე – აჭარაში გადარჩენილი ქართული სიტყვის ერთ-ერთი მეციხოვნე
მანანა ძიძიშვილი 598 24 94 97 –
aWaris mweralTa saxlSi mweral mzia salvariZis wignis `ar gadagvqarTulda!~ wardgena gaimarTa, romelic aWaris mweralTa saxlis iniciativiTa da dafinansebiT gamoica. misi redaqtoria lali konceliZe, teqnikuri redaqtori – malxaz faRava
is, rom wignma ukve miiqcia farTo sazogadoebis yuradReba da mas interesiT kiTxuloben, es kargad gamoCnda mis ganxilvaze, romelsac mweralTa saxlis direqtori lali konceliZe uZRveboda.
vrceli mimoxilviT gamovida baTumis SoTa rusTavelis universitetis profesori Sorena maxaWaZe, romelmac, kerZod, aRniSna, rom dialeqtebis sicocxle aucilebelia, raTa enas hqondes Sinagani ganaxleba-gamdidrebis saSualeba, amasTan, maTi ostaturad gamoyeneba aucilebelicaa. . . `zogadad, aWaruli dialeqtiT dawerili novelebi karg STabeWdilebas tovebs. . . mzia salvariZes exerxeba noveliseuli moulodneli finaliT mkiTxvelis gaoceba. asea pirvelive novelaSi, romlis saTaurma (`nenikulai~) mimizida da kiTxvasac molodiniT savse Sevudeqi. avtorma ostaturad Seqmna intriga, dagvixata sasiyvarulo samkuTxedi. . . masSi kargadaa gadmocemuli Cveneburebis fesvebis tkivilic. . . 18 moTxrobaa am wignSi da maTi kiTxvisas miveCvie da Sevitkbe mSobliuri aWaruliT dawerili teqstebi. . . misi prozauli teqstebis krebuli Sedgeba absoluturad gansxvavebuli enisa da stilis nawarmoebebisgan. igi mTavrdeba aWaruli dialeqtiT Sesrulebuli teqsti-mimarTviT – `ar gadagvqarTulda!~. gulwrfeli, mziani, Rimiliani da imediania dasasruli, radgan mwerals sjera qarTuli genisa da sisxlis ukvdavebisa, es ki Rirebuli rwmenaa~, – aRniSna Sorena maxaWaZem.
wignis Sesaxeb kritikosi rostom CxeiZe wers: `ar gadagvqarTulda!~ sakmaod noyieri masalaa kritikosTaTvisac da lingvistebisTvisac, maT rom unda daadasturon is WeSmariteba, ena – Tavisi mravali SriTa da ganzomilebiT – sxvadasxva nakadebis wyalobiT rom inarCunebs sicocxlisunarianobas; am nakadTa Soris TvalsaCino unda iyos zegavlena dialeqtebisa, sulac calke movlenad unda gamoikveTos Cvens literaturaSi dialeqturi poeziac da prozac, iseve, rogorc Tund frangul da italiur mwerlobaSic gaTvalsaCinoebula da mxolod afarToebs es mimdinareobani Cvens warmodgenas literaturis mTlian mdinarebaze. da am gamravalferovnebis gzaze udavod sagulisxmo movlenaa mzia salvariZis `ar gadagvqarTulda!~ – xelSesaxebi Zieba oqros Sualedis misagnebad, rogorc momxiblavi feri da xveuli aTasgvarad aelvarebul fardagze~.
mzia salvariZe warmoSobT maWaxlis xeobidanaa. aris guram rCeuliSvilis konkursis gamarjvebuli, miRebuli aqvs sigeli prozauli nawarmoebebisTvis `sisxlis yivili~. rogorc mwerali winaTqmaSi wers, misi gvaris samosaxlo sul ramdenime kilometriTaa dacilebuli TurqeTis sazRvars. rogorc bevri sxva qarTveli, isic SeiZleboda, yofiliyo TurqeTis gurji moqalaqe, magram sadac unda yofiliyo, iseve ar gadaqarTuldeboda, rogorc iq mcxovrebi Cveneburebi ar gadagvardnen. . . `dialeqtur nawarmoebebze muSaobisas umniSvnelovanesia saliteraturo da salaparako enebs Soris oqros Sualedis migneba. bevrad meti pasuxismgebloba da sifrTxile marTebs avtors, roca am gzas irCevs. . . viziareb konstantine gamsaxurdias mosazrebas, rom dialeqti enis simdidrea, magram Zalian mikvirs, roca literatorebi ebrZvian mis Semodinebas saliteraturo enaSi. . . mimaCnia, rom am Temaze imas ar unda ekamaTo, vinc dialeqtTan dakavSirebul Temebs zedapirulad ganixilavs. . . `ar gadagvqarTulda~ – es imdenad mravlismomcveli frazaa CemTvis, rom gadavwyvite, prozauli krebulis saTaurad vaqcio~.
rogorc gamomsvlelebma Tqves, es aris Zafi, romelic wina orsaukunovan da momaval Taobebs gaaerTianebs.
poetma roin abuseliZem aRniSna: `Znelia, wero erTnairi siZlieriT rogorc poeziaSi, ise prozaSi. mzia sami Svilis dedaa da ojaxs SeuTavso kargad wera, ar aris advili. man es SeZlo. rac Seexeba wigns, aris gulwrfeli da emociuri, TiTqos – avtobiografiulic~.
roin abuseliZe maRalmTian aWaraSi, sxalTis taZarSi, sxvebTan erTad, daugegmavad gaxda qalbatoni mzias naTlia.
– didi xani velodiT am dRes. Cvens mweralTa organizacias poeti bevri hyavs, magram prozaikosebi – naklebad. mzia rogorc ki gamoCnda Tavisi gansakuTrebuli moTxrobebiT, swrafad miviReT, rom arsad `gaqceuliyo~ da sxvas ar waerTmia. `SemoviCvieT~ da axla Cveni ojaxis erT-erTi lamazi da aqtiuri wevria. xSirad ibeWdeba `WoroxSi~, sxva periodul gamocemebSi. rac Seexeba wigns, Cveni TxovniT gamoica, radganac CavTvaleT, rom ukve iyo amis dro. minda aRvniSno, rom im xeobis, sadac mzia daibada da gaizarda, bevri sityva gaugebaria farTo sazogadoebisTvis, magram mzia arasodes ukadrisobda, roca SeniSvnas mivcemdiT. sabolood, wignma moigo. vici, rom is isev gagvaxarebs axali nawarmoebebiT, – Tqva aWaris mweralTa kavSiris Tavmjdomare daviT TedoraZem.
– dRvandeli dRe gamorCeulia imiT, rom yvela erTad gavxdiT mzias siyvarulis Tanaziari. es bednierebaa, radgan xSirad iseT sazogadoebaSi yofna gvixdeba, rom xandaxan Tavis dasacavad zRarbis eklebis gamosxma gviwevs. dRes yvelas gulwrfelad uxaria, guliT usurvebs saukeTesos da es man daimsaxura. qarTul poeziaSi, mwerlobaSi Zalian kargadaa aWaruli frTa warmodgenili. mxolod erTi moTxroba wavikiTxe – `nenikula~ da Zalian momewona. is im dialeqtze wers, romelzec axla, faqtobrivad, ar saubroben. roca wigns mTlianad wavikiTxav, Cems azrs maSin gamovTqvam. magram is, rac dRes aq xdeba, Zalian mixaria. rac movismine, amis mixedviT Tu vimsjeleb, win didi siamovneba melodeba, – Tqva mweralma gizo TavaZem.
– mzia ar xatavs, magram mainc xatavs, ar mReris, magram. . . ise wers, rom mReris. is Tavis leqsebs SesaniSnavad kiTxulobs. es iSviaTi sinTezia. mzia aris is mwerali, visi wignic aucileblad unda iyos Setanili klasgareSe sakiTxav literaturaSi, radganac es didi simdidrea, – aRniSna aWaris, ganaTlebis, kulturisa da sportis saministros kulturis departamentis xelmZRvanelma Tamar gudavam.
– mzia sxvebisgan gansxvavebuli da Zalian mosaferebelia. wignis saTauri araCveulebrivia, es aucilebelia, rom ar gadavqarTuldeT. qalaqi SeiZleba sul male araferi gaxdes soflis gareSe, Cven amasac ver vacnobierebT. iq, sofelSi, irweva mTavari akvani da Cven – qalaqelebi mxolod `momxmareblebad~ viqeciT. mzia yvelaze mTavarze imdenad Rrma da emociurad wers, rom ver mowydebi. emociiT wasakiTxi krebulia, romelic yovelTvis Cagafiqrebs da guls gagiTbobs am gayinul saaqaoSi, CveneburTa gulis siRrmidan amoZaxili da danabarebi gadaRma saqarTvelosi. es danabarebi mzia salvariZem am krebuliT Zalian kargad Seasrula swored maT dasanaxad da gasagonad. mzias Semoqmedeba es aris enisa da dialeqtis saucxoo sinTezi. Tamamad SeiZleba iTqvas, rom es aris Cveni mxaris udidesi saganZuri, aramaterialuri kulturuli memkvidreoba qarTveli erisTvis, Cveni samecniero wrisTvis. qarTuli warmoSobis da aWarul kiloSi SemorCenil Zalian bevr sityvas misma Semoqmedebam axali sicocxle SesZina. Cven Tan dagvyveba gayofili sazRvris nakvalevi da dRemde vatarebT am did tkivils, amitomac aris mzia salvariZis Semoqmedeba ufro Zvirfasi yvelasTvis da dasafasebeli. dRes iSviaTad gvesmis sityva mamulis, samSoblos siyvarulze. mzias TiToeul winadadebaSi ki es kargad gamosWvivis. minda kidev didxans iyos Cven Soris, – aRniSna istoriis doqtorma, eTnologma roin malaymaZem.
– baTumisa da quTaisis mwerlebis urTierToba wlebs iTvlis da, vfiqrob, yoveli aseTi Sexvedra am urTierTobebSi kidev erT axal etaps qmnis, romelic, sabolood, qarTul saqmes waadgeba. vulocav mzias wignis gamocemas, romlis wakiTxvis siamovneba win melis, – Tqva quTaisis sajaro biblioTekis direqtoris moadgile rita waqaZem.
– CemTvis am krebuliT mziam gasakuTrebuli sityva Tqva, sityva, romelsac ar ambobdnen, ufrTxildebodnen, – aRniSna poetma gulo gabaiZem
– ar megona, Tu ase lamazad SeiZleboda dawera dialeqtze. ar vicodi, rogor Semefasebina. magram. .. . mivxvdi, rom mziam sakuTari gza ipova. vfiqrob, vaJas Semdeg arsad wamikiTxavs moTxroba, romelic mTlianad dialeqtze iyos dawerili. masSi misi sulia warmodgenili, – Tqva anzor kudbam.
msaxiobma maka SalikaSvilma waikiTxa nawyveti wignidan `miusafari~.
mzia salvariZem madloba gadauxada stumrebs mobrZanebisTvis.