,,მზად უნდა იყო, რომ სტანდარტებს გვერდი აუარო”
ლაშა ხომერიკი 593 50 82 69 –
eTer dekanaZe – aWaris mTianeTis siwmindisa da silamazis simbolo, feriasac uwodeben, poetebi leqsebiT amkoben, Tanamemamuleni ridiT Tavs uxrian da emadlierebian misi Tavdadebuli saqmianobisa da amagisTvis. wlebis ganmavlobaSi qalbaton eTers Tavi ar dauzogavs erovnuli cnobierebis, qarTuli kulturis, qarTuli sityvis aRorZinebisTvis. axlac rudunebiT iRvwis ganaTlebis wina xazze – skolaSi da esaa swored samagaliTo da sagulisxmo. diax, naTel kvals tovebs, axalgazrdebs sulieri puriT uxvad apurebs da mSobliuris siyvaruls uRvivebs. maS, ase, nomris wveulia xulos wminda abuserisZe tbelis saxelobis skolis pedagogi, xulos sapatio moqalaqe eTer dekanaZe.
– Tqven gamorCeulad uyvarxarT Tanamemamuleebs, axalgazrdebs, romelTac aswavliT. warmatebuli pedagogi xarT, ra gza ganvleT miRwevebisaken?
– davibade 1949 wels xulos ulamazes sofel uCxoSi, romlis siamaye – Tamar mefis mier agebuli umSvenieresi TaRovani xidi dResac xalxis samsaxurSia. mama 50 weli momaval Taobas aswavlida. bavSvobaSi guli siamayiT mevseboda, roca mamas maswavlebeloo, mimarTavdnen ara marto moswavleebi, aramed maTi mSoblebi da bebia-babuebi. amitom me da Cemma ufrosma dam naTelam maswavlebloba avirCieT. 1972 wels warCinebiT davamTavre saxelmwifo pedagogiuri institutis istoria-filologiis fakulteti da muSaoba daviwye kortoxSi qarTuli enisa da literaturis, aseve istoriis maswavlebelad, Semdeg, 1973-1991 wlebSi – partiul samuSaoze. im wlebSi gansakuTrebul yuradRebas vuTmobdi moswavle axalgazrdobaSi patriotuli grZnobebis gaRvivebas, zneobrivi principebiT aRzrdas, esTetikuri gemovnebis Camoyalibebas, cnobierebis da wignierebis amaRlebas. xulos moswavle axalgazrdoba Sexvda literaturis, xelovnebis, mecnierebis mraval gamoCenil warmomadgenels. dRemde siamayiT warmovTqvamT xuloelebi moris focxiSvilis eqspromtad naTqvams: `qarTulad rom Zgerde gulo, xulo unda inaxulo~. 90-ian wlebSi xuloSi swored Cemi da TanamoazreTa iniciativiT `tbeloba~ dawesda, aseve – `dedis dRe~, manam, sanam mas mTel saqarTveloSi aRniSnavdnen. yvelaze mniSvnelovani ki iyo 1991 wels andria pirvelwodebulis saxelobis sasuliero saswavleblis gaxsna. yofili partiuli da sabWoTa muSakebi gverdSi davudeqiT saswavleblis xelmZRvanelobas da yvelaferi gavakeTeT, rom saswavleblis funqcionireba ar SeCerebuliyo. aq xSirad stumrobdnen mwerlebi, poetebi, saintereso Sexvedra-dialogi gaimarTa gamoCenil qarTvel mweral guram doCanaSvilTan, mecnier guram SaraZesTan, kinoreJisor rezo CxeiZesTan… ase gavalamazeT 90-iani wlebis mrude dReebi. saswavlebelSi 1991-2010 wlebSi vaswavlidi saeklesio mwerlobas, saqarTvelos istorias. Tu rogor vaswavle, 28 wlis Semdeg saswavleblis pirveli kursdamTavrebuli, ganaxlebis sajaro skolis wamyvani pedagogi dariko melaZe getyviT: `Cveni urTierToba eTer maswavlebelTan 1991 wlidan iwyeba. Cems Taobas kargad axsovs, ris fasad da rogor viTardeboda iq movlenebi. iyo winaaRmdegoba, Cxubi, gautanloba. am daZabul dros Cven irgvliv dadioda odnav mkacri gamometyvelebiT, TvalebSi Camdgari siTboTi, mzrunveli qalbatoni, romlis samarTlianoba, xmis tonaloba, manerebi da gawonasworebuli qcevebi qmnida kanonebs, romelsac verafriT gadauxvevdi. me da Cemi Taoba mowiwebiT Tavs vxriT mis winaSe, Tqven xarT maswavlebeli! yovelTvis maxsovs, rac maswavleT – `nu daiCoqeb, Torem Znelia wamodgoma~. . . Tu arasodes damiCoqia, es Tqven maswavleT! gmadlobT, maswavlebelo!~. 2010 wlidan dRemde vmuSaob wminda abuserisZe tbelis saxelobis skolaSi, saqarTvelos sapatriarqos misiisa da evangelizaciis ganyofilebam momaniWa umaRlesi kategoriis maswavlebelis wodeba, damajildoves sapatio niSnis ordeniT, 2016 wels momeniWa sapatio xuloelis wodeba, 2019 wels ki wminda abuserisZe tbelis saxelobis premia. ai, aseTia Cemi gza.
– Tqveni muSaobis periodSi ra cvlilebebi ganxorcielda swavlebaSi, ra siaxleebi dainerga?
– axali programis saswavlo proeqtebi, Sesabamisi treringebi, onlainswavleba, axali teqnologiebi. . . ganaTlebis sistemis mesveurebi moiTxoven, swavla – swavlebis procesSi aqcenti gakeTdes iseT masalaze, romelic Seicavs problemebs, gansakuTrebul Tvalsazrisebs, am problemis gadaWris alternatiuli gzebis Ziebas, Tvalsazrisebis Sejerebas, sakuTari damokidebulebis gamoxatvas.
– rogor aswavliT, programebs emorCilebiT Tu Tavad akeTebT arCevans?
– roca pirvelad daviwye muSaoba, valdebuli viyavi, davmorCilebodi rekomendaciebs, vadgendi yoveli gakveTilis gegmas, magram miwevda gadaxedva. skola, klasi, bavSvi iseTi cocxali organizmia, rom mzad unda iyo, rom standartebs gverdi auaro da situaciis mixedviT warmarTo sagakveTilo procesi, ise rom mTavari ar dagrCes uyuradRebod. . . gamocdilebis SeZenis Semdeg, ZiriTadad, vemorCilebi programebs, Tumca saWiroebis SemTxvevaSi Tavad vakeTeb arCevans.
– maswavlebelTa kvalifikaciis asamaRleblad ra keTdeba dRes da rogoria Sedegi Tundac Tqveni skolis magaliTze?
– Cvens skolaSi aris maswavlebelTa Sefasebis jgufi, romlis wevrebi eswrebian da afaseben, aZleven rekomendaciebs maswavleblebs savaldebulo saCvenebel gakveTilze. fasilitatorTa daxmareba (codnis gaziareba) ukeT gvaCvenebs programuli sakiTxebis naklovanebebs, ris Sedegadac ufro srulyofilad warvmarTavT sagakveTilo da saaRmzdelo process.
– literatura sulis formirebis erT-erTi mTavari iaraRia, swavlebisas ras uTmobT gansakuTrebul yuradRebas?
– literatura marTlac uwyobs xels adamianis sulis formirebas. ganaTleba ar aris mxolod informaciis CatvirTva gonebaSi, aramed esaa problemebis sxvadasxva kuTxiT danaxvis unari, transferi. Cems moswavleebs vTxove, daeweraT – `me rom qarTuli literaturis maswavlebeli viyo~ . . . guli gamiTba, roca Cemma moswavle giorgi gelaZem dawera – literatura gvexmareba, rogor gadavirCinoT sulio.
– ra xerxebiT da meTodebiT cdilobT moswavleebs marTlmetyveleba gauumjobesoT?
– maswavlebelma iseTi strategia unda gamoiyenos, rom misi sityva sarwmuno iyos moswavlisaTvis, ganuviTaros zepiri metyvelebis kultura. amitom yuradRebas vuTmob metyvelebisas daSvebuli Secdomebis gasworebas. kargad muSaobs ucxo sityvaTa gamoyeneba leqsikis gamdidrebisTvis, Tumca Cemma moswavleebma ician, rom mSobliuria mTavari.
– sakuTari Tavis rwmena, anu moswavlis pirovnuli gaZliereba ramdenad aqcentirebulia Tqvens sagakveTilo procesSi?
– roca gwams moswavlis SesaZleblobebis, SegiZlia gavlena moaxdino mis ganviTarebaze ukeTesobisaken. es procesi dominirebs Cems yvela gakveTilze. Cven TiTqmis yvelani bavSvobidan vyalibdebiT, moswavlis pirovnul gaZlierebasac bavSvobaSi eyreba safuZveli. rwmeniT bevris miRweva SeiZleba, cudia maswavleblisaTvis – `Tu mowafeni, marad mowafed rCebian~.
– erovnuli cnobierebis aRorZineba da literatura, Tqveni Tvalsazrisi am Temaze da rogor muSaobT am mimarTulebiT gakveTilze?
– literatura gavlenas axdens erovnuli cnobierebis aRorZinebaze. Cemi yvela gakveTili mimarTulia erovnuli TviTSegnebis amaRlebisTvis. qarTveloba did pasuxismgeblobas akisrebT. am miwis Sviloba saamayocaa da sapasuxismgebloc, raTa pirnaTeli iyo ufalTan da xalxTan. saqarTvelo CveniT arc iwyeba da arc mTavdeba. qarTuli enac, sityvac hgavs qarTveli adamianis xasiaTs. qarTul enas, qarTul sityvas aqvs simtkice qeTevan dedoflis, siZliere wminda daviT aRmaSeneblis da dResac `didgoriT didi guli aqvs qarTvels~.
– moswavleTa cnobierebisa da wignierebis amaRlebisTvis rogor iyenebT sajaro sivrces da ra efeqti aqvs am CarTulobas?
– kargi Sedegi moaqvs sajaro sivrceSi moswavleTa Cabmas. klubebi, saskolo Teatri, sxvadasxva aqtivoba amaRlebs cnobierebas, wignierebas, damoukidebeli da kreatiuli azrovnebis ganviTarebas. saskolo turis mowyoba da gamarjvebulTa stimulireba karg Sedegs iZleva wignierebis donis gamosavlenad. koleqtiurad veswrebiT xulos saxelmwifo Teatris premierebs, speqtaklebs. mimdinare wlis oqtomberSi Cemi moswavleebi daeswrnen literaturul festivals – `ze karTan~. Sexvdnen rostom CxeiZes, ekaterine togoniZes, Sorena lebaniZes. maTTan dialogma axalgazrdebs gauRviva interesi, rom ikiTxon qarTvel mweralTa nawarmoebebi. ramden xans eyofaT sulieri sagzali? wignebi kiTxvebs ar svamen, samagierod, yvela cxovrebiseul kiTxvaze gvawvdian pasuxs. wigniT SeZenili codna Rrmaa da safuZveliani, misiT miRebuli STabeWdileba waruSleli, dauviwyari, esTetikuri siamovnebis momniWebelia.
– moswavles rom emociuri inteleqti ganuviTardes, anu tvinis kognituri unari, amisTvis swavlebis ra meTodia ufro Sedegiani? rogor muSaobT am kuTxiT?
– Semecnebis procesis ganviTareba moicavs aRqmas, azrovnebas. emociuri inteleqtis ganviTarebisaTvis sxvadasxva tipis zepir da werilobiT teqstebze damoukideblad vamuSaveb, esaa nawarmoebis gageba-gaanalizeba, sxvadasxva tipis teqstebis Seqmna da wardgena-gaziareba. ase TandaTan yalibdeba pativiscemisa da pasuxsmgeblobis grZnoba mSobliuri enisa da literaturis, zogadad, qarTuli kulturisadmi, aseve sxva kulturebis pativismcemeli pirovnebis, humanur Rirebulebebze orientirebuli, SemoqmedebiTi da maZiebeli axalgazrdis formireba, maTSi romelime erTis, an ramdenime kognituri unaris ganviTareba.
– es Taoba cifruli epoqis axalgazrdebia, rogor daaxasiaTebdiT maT?
– cifruli epoqis axalgazrdebs axasiaTebT swrafi azrovnebis, informaciis moZiebisa da dalagebis unari. mravali sasikeTo saqme keTdeba misi meSveobiT, umokles droSi SeiZleba nebismieri masalis moZieba, sasurveli sakiTxis garkveva, urTules kiTxvaze pasuxis miReba. dRevandeli axalgazrdoba Caketil sivrceSi veRar icxovrebs, misi gonebriv-inteleqtualuri potenciali vrcel asparezs moiTxovs, saWiroa swori mimarTuleba mieces mis amouwurav SesaZleblobebs. . . Tavad mark cukenbergi aRiarebs, rom monstri Seqmna, romelic ukargavs adamians movlenaTa saRi Sefasebis unars, realobis SegrZnebas. Cemi azriT axalgazrdebs cifrulma urTierTobam Seususta Tanagancdis, Tanadgomis da zogadad, emociuri urTierTobebi, pozitiuri Sesustda da agresia gaizarda.
– axla rom irCevdeT profesias, kvlav pedagogobas mianiWebdiT upiratesobas?
– diax, miuxedavad siZneleebisa, kvlav maswavlebeli viqnebodi. konfuci ambobda: `bednierebaa, roca Seni esmiT, didi bednierebaa, roca siyvarulis obieqti xar, magram namdvili bednierebaa, roca giyvars~. me bednieri var, radganac miyvars Cemi moswavleebi.
– rogor fiqrobT, empaTiuri adamiani xarT?
– diax, var empaTiuri, SemiZlia sxva adamianebis Tanagancda, am SemTxvevaSi moswavleebis, TanamSromelebis, Semwevs adamianTa grZnobebis gagebis unari, SemiZlia bavSvebis bunebis uSualo wvdoma. paulo koelio werda: `bavSvma unda icelqos, iTamaSos, xandaxan cota unda iTavxedos kidec, zedized unda waayaros gulubryvilo kiTxvebi, ilaparakos aTasi sisulele, risic Tavadve ar sjera~! aseT dros ar vusvam Tavs kiTxvas: `nuTu es aris is sulierebis gza, ra gonebrivi ususurobaa~. vici, `adamianis ndoba mniSvnelovani ram aris~.

