არქეოლოგის რთულ და საპატიო საქმეს ქალებიც კარგად ასრულებენ
ëàïî úòíïîòûå 599 85 21 14 –
Cveni stumaria ssip `aWaris muzeumis baTumis arqeologiuri muzeumis~ eqspoziciis samsaxuris ufrosi, sertificirebuli gidi-treneri, kerZo skola `Taobis~ istoriis pedagogi, arqeologiis akademiuri doqtori izolda dumbaZe
– qalbatono izolda, ram ganapiroba, rom qalisTvis erTob rTuli da sapatio profesia – arqeologoba airCieT?
– jer kidev studentobis wlebSi, Cveni soflis skolis direqtoris TxovniT, universitetSi swavlis paralelurad, muSaoba daviwye Txilnaris saSualo skolaSi istoriis maswavleblad, rac Zalian rTuli iyo utransportobis dros. 1995 wels gavTxovdi. es periodi daemTxva dRes ukve saerTaSoriso mniSvnelobis baTumis arqeologiuri muzeumis daarsebas, rac qveynis saxelovani arqeologis, baton amiran kaxiZis damsaxurebaa. igi Cemi leqtori iyo pirveli kursidanve. mimdinareobda muzeumis kadrebiT Sevsebis procesi. ase aRmovCndiT misi rCeuli studentebi arqeologiur muzeumSi. sxvadasxva wlebSi vmuSaobdi calkeul poziciaze. 2001 wlidan ki var eqspoziciis samsaxuris ufrosi, amavdroulad, qarTulenovani gidi. xSirad miwevda arqeologiur eqspediciebSi yofna baton amiranTan erTad. wlebma gamocdileba moitana. batoni amirani mirCevda, doqtoranturaSi Camebarebina, Tumca erTdroulad patara bavSvebi, didi tradiciuli ojaxi da swavla, CemTvis rTuli aRmoCnda. arqeologia qalisTvis marTlac rTuli profesiaa. es, umeteswilad, praqtikaa. amboben: sjobs gvian, vidre arasdroso da… 2017 wels Cavabare baTumis saxelmwifo universitetis doqtoranturis fakultetze, ra Tqma unda, arqeologiis mimarTulebiT. Cemi sakvlevi Tema iyo – `mevenaxeoba-meRvineoba aWaraSi arqeologiuri Zeglebis mixedviT~. qarTuli Rvinisa da vazis siyvaruli mamaCemis damsaxurebaa.
– akademiuri doqtoris xarisxis mosapoveblad ra samuSaoebi gaswieT?
– xarisxze muSaoba xangrZlivi da rTuli procesia. Temaze muSaobis dros SeZlebisdagvarad vmonawileobdi arqeologiur eqspediciebSi, konferenciebSi, vmuSaobdi fondebSi, biblioTekebSi. daiwyo pandemiis periodi, ris gamo, dacvis gadavadebac momixda. 2022 wlis 9 Tebervals mqonda samecniero Temis dacva.
– mecnier xelmZRvanelze ras ityviT?
– sabednierod, im rCeulTa siaSi movxvdi, visi samecniero xelmZRvanelebic iyvnen istoriis mecnierebaTa doqtori, profesori amiran kaxiZe da saqarTvelos erovnuli muzeumis mTavari kuratori, istoriis mecnierebaTa doqtori mindia jalabaZe. roca baton amirans vTxove yofiliyo Cemi samecniero xelmZRvaneli, raRa dros Cemi xelmZRvanelobaao, miTxra, Tumca damTanxmda da Zalian saintereso nabiji gadadga Cemda sasargeblod – TanaxelmZRvanelad damiyena brwyinvale pirovneba, arqeologi mindia jalabaZe. igi ikvlevs meRvineobis uZveles Zeglebs, saidanac damtkicda qarTuli Rvinis arqauloba. gamimarTla, rom aseT pirovnebebTan mqonda urTierToba.
– Tamaris dasaxlebaSi aRmoCenili qvevri ramdenad saintereso iyo?
– Tamaris dasaxlebaSi SemTxveviT aRmoCenili qvevri meSvide-merve saukuneebiT TariRdeba. msgavsi tipis qvevrebis momravleba aWaraSi jer kidev adre Suasaukuneebidan iwyeba. aseTi formisa da Semkulobis (jaWviseburi ornamenti yelis areSi da msxliseburi moyvaniloba) qvevrTa pirveli gavrceleba samxreT SavizRvispireTs ukavSirdeba, pirveli nimuSebi ki gonios cixis teritoriazea aRmoCenili.
– aranaklebi gamoxmaureba mohyva sindieTis maransa da sofel winsvlaSi Catarebul eqspediciebs. mokled gviTxariT maT mniSvnelobaze.
– sindieTis marani maWaxlis xeobaSi mdebareobs, romelic mdidaria meRvineobasTan dakavSirebuli sxvadasxva tipis sawnaxlebiT, marnebiT, dRemde SemorCenili aborigenuli vazis jiSebiTa da sxv. maTi simravle xazs usvams im faqts, Tu ra didi roli ekava meurneobis iseT dargs am xeobaSi, rogoricaa mevenaxeoba-meRvineoba. aRsaniSnavia aseve, rom maWaxeli is xeobaa, romelmac Tavis droze, bolomde ibrZola qristianobis SenarCunebisTvis. TviTon marnis Sesaxeb adgilobrivebma mogvawodes informacia erT-erTi dazverviTi saqmianobis dros. ssip `aWaris muzeumis~ arqeologiurma eqspediciam arqeolog Tamar SalikaZis xelmZRvanelobiT, samuSaoebi daiwyo 2021 wels. friad saintereso Zegli gamoikveTa gaTxrebis procesSi. gamovlinda 12 sxvadasxva zomis, formis, Semkulobisa da periodis qvevrebi, sakmaod didi warmadobis sawnaxeli, saTavso, nagebobis naSTebi. Cans, saqme gvaqvs samarne kompleqsTan. ar SemiZlia ar aRvniSno soflis mosaxleobis da gansakuTrebiT, axalgazrdebis CarTuloba arqeologiur samuSaoebSi. didi madloba maT am damokidebulebisaTvis. kvlevebi welsac gagrZeldeba. rac Seexeba sofel winsvlis aRmoCenebs, iq jer mxolod zedapiruli dazvervebi ganvaxorcieleT da saintereso Zeglebi davafiqsireT. arqeologiuri samuSaoebisTvis garkveuli mosamzadebeli safexuri gvaqvs gasavleli.
– muzeumis xelmZRvanelobis CarTulobiT, moewyo vorqSopi `Rvinis kultura saqarTveloSi~ da gamofena – `aWaruli naWrebi~.
– kargi wamowyebaa, magram am saqmeSi Cemi CarTuloba mokrZalebuli iyo.
– mSobliur sofel TxilnarSi ori naeklesiaris Sesaxeb ra informacias flobT?
– sofeli Txilnari 12 kilometriTaa qalaq baTums mocilebuli. ucnauria, rom aq, dRemde Seuswavleli ori naeklesiari mdebareobs. erTi – mikrotoponim omboloSi, meore – murmaneTSi. orivesTvis Cvens winaprebs gamorCeuli mdebareoba SeurCeviaT. Tvals Tu gadavavlebT mdinare Woroxiswylis soflebSi arsebul eklesiebs (avgia, erge, simoneTi…), maTi TvalsaCino mdebareoba strategiul xasiaTsac atarebs. ombolos eklesia saZirkvlamdea dangreuli (vfiqrob, adreuli iqneba), murmaneTis ki pirvel meoTxedamde, ase Tu ise, SenarCunebuli kedlebiT idga. misi dangreva rus samxedroebs ukavSirdeba. sasazRvro gzebis keTebisas gangeb daungreviaT. TviTmxilvelebis gadmocemiT, amis Camdenni, erTi gardacvlila, erTic – gagiJebula.
– xixaZirSi aRmoCenili culis Sesaxebac gviTxariT?
– xixaZirSi aRmoCenili gravirebuli culi, SemTxveviTi monapovaria. culi miekuTvneba gasuli saukunis 70-ian wlebSi xulos municipalitetis sofel xixaZirSi wylis arxis gayvanis dros SemTxveviT aRmoCenil brinjaos ganZs, romelSic waldTan, segmentur iaraRTan da brinjaos zodebTan erTad iyo sada da gravirebuli culebi. kolxuri kulturisaTvis damaxasiaTebelia brinjaos nakeTobaTa gravireba. xixaZiris gravirebuli culi Zv.w. VIII-VII saukuneebiT TariRdeba. masze datanilia myefare ZaRlis, gvelisa da mzis gamosaxuleba, rac xazs usvams culis sakulto daniSnulebas.
– muSaobT moswavleebTan da baTumis universitetis studentebTan. aseTi aqtivoba ra mizans emsaxureba?
– Tanamedrove muzeumebis prioritetia saganmanaTleblo mimarTuleba, rasac bevri axsna aqvs. pirvel rigSi, muzeumi araformaluri ganaTlebis samsaxurSi dgas. Cven bolo wlebSi aqtiurad vmuSaobT am mimarTulebiT. skolamdeli asakis bavSvebisaTvisac ki gvaqvs maTze morgebuli saganmanaTleblo programebi. ssip `aWaris muzeumis~ yvela muzeumSi da maT Soris, baTumis arqeologiur muzeumSic, skolis moswavleebisaTvis gankuTvnili uamravi saganmanaTleblo programaa, romelic morgebulia erovnul saganmanaTleblo programebze. adreuli asakidan bavSvebis muzeumiT dainteresebis mizani aris is, rom Tavidanve SevayvaroT maT aq viziti, vaCvenoT, rom muzeumi es aris mravali mimarTulebis interesTa Camoyalibebisa da gadakveTis, dasvenebis, gantvirTvis, kulturuli, saganmanaTleblo Tu istoriuli Semecnebis, aseve, esTetikuri siamovnebis miRebis adgili. saqarTveloSi muzeumebis damTvalierebelTa kvlevam cxadyo, rom vizitiorTa procentuli maCvenebeli Zalian dabalia. swored amasTan brZolaa saganmanaTleblo programebis mTavari mizani.
– visgan wamovida idea, rom qarTul-ukrainuli proeqti `bavSvebs undaT mSvidoba~ wamogewyoT?
– dRes ukrainaSi mimdinare procesebi, usamarTlo omi, yvelas satkivaria. muzeumis direqcia, direqtori Teona zoiZe, TiToeuli TanamSromeli vcdilobT, Tanadgoma gamovucxadoT ukrainelebs, gansakuTrebiT bavSvebs. 2018 wels Seiqmna ssip `aWaris samuzeumo gaerTianeba~. im dRidan moyolebuli direqcia, yvela saqmeSi aqtiuradaa CarTuli.
– Tqveni cxovrebis mniSvnelovan dRed romels miiCnevT?
– yoveli dRe aris gansakuTrebuli da mniSvnelovani, roca Svilebis warmatebas, winsvlas, miRwevebs da swor nabijebs vxedav.
– tkivili, romelic ar gasvenebT?
– es aris uaxloesi adamianebis dakargviT gamowveuli wuxili, CamoTvlas ar Sevudgebi. yvela maklia da maT gareSe yofna mosvenebas ar maZlevs. . .
– cnobili eqimis meuRle iyaviT. . .
– Cemi meuRle levan gamyreliZe, Tavis profesiaze Seyvarebuli eqimi – qirurgi, travmatologi iyo. didi fufunebaa ojaxSi eqimis yofna. levani dagvaklda Cven, daaklda regions. misi erTguli da kmayofili pacientebi axlac gvakiTxaven xolme ojaxSi. albaT, amis gamoZaxili iyo, rom 80 wlis Rvawlmosil eqims, endokrinolog giuli malanias, gamorCeulad movefereT. mas nayofier Sromas da didxans sicocxles vusurveb.
– Svilebs ras urCevdiT?
– myavs sami vaJiSvili. ufrosi Tengiz gamyreliZe, 27 wlisa, daamTavra Tbilisis javaxiSvilis saxelmwifo universitetis samarTalmcodneobis fakulteti, muSaobs sanapiro dacvaSi. 24 wlis aleqsandre baTumis sazRvao akademiis meoTxe kursis studentia gemis meqanikis mimarTulebiT, ukve daojaxebas apirebs, rac Zalian maxarebs. giorgi Tbilisis ilia WavWavaZis saxelmwifo universitetis biznesis administrirebisa da menejmentis fakultetis pirveli kursis studentia. samwuxarod, mamis kvals arcerTi ar gahyva. pirvel rigSi, Svilebs vurCev, icxovron ise, rogorc qarTvel kacs da mamis – levan gamyreliZis xsovnas Seefereba, nurasdros daizareben Sromas!
– dedis dRe pirvelad vin mogilocaT?
– pirvelebma momiloces Svilebma, moswavleebma, kolegebma, axloblebma. . .
– mravalSvilian ojaxSi gaizardeT. . .
– didi ojaxis Sviloba yvelaze didi bednierebaa, cxovrebis erTi didi gakveTilia, rac piradad gamovcade. ojaxSi 3 qaliSvili da 4 vaJi vizrdebodiT. mec 3 vaJis deda rom var, esec maxarebs da energias mmatebs.
– megobari, romelsac saidumlos ar umalavT?
– madloba RmerTs, rom am mxriv mdidari var, myavs lxinsa da WirSi gamobrZmedili megobrebi.
– arqeologi, romlis ideebiTac modixarT?
– arqeologia Cem SemTxvevaSi, upirvelesad, baton amiran kaxiZesTan asocirdeba. miuxedavad misi titulebisa, msgavsi Tavmdabali pirovneba, didi bunebis adamiani, mudmivad orientirebuli axalgazrda Taobis waxalisebisken, xelSewyobisaken, bevri ar meguleba dRes. sakuTari saqmis siyvaruli man gvaswavla, risTvisac madlobeli var.

