ფრთხილად, ნუ გახდები კიბერდანაშაულის შემდეგი მსხვერპლი!
ნანა აბულაძე 577 20 35 90 –
`megobrebo, Cemi feisbuqi viRacam gatexa, Tanxas iTxovs da ar gadauricxoT~, `am gogos vinmem uTxariT, rom misi fotoebiT yalbi gverdia gakeTebuli da aTas sisaZagles wers~, `angariSidan Tanxa momixsnes binZuri maqinaciebiT, frTxilad iyaviT~ – msgavsi Sinaarsis Setyobineba bolo periodSi xSirad gvxvdeba da kidev erTxel gvarwmunebs, rom socialuri sivrce kargad daculi ar aris da SeiZleba nebismieri Cvengani aRmovCndeT kiberdanaSaulis msxverpli
swored, aseTi TaRliTobis Sedegi iwvnia ramdenime dRis win Cvenma kolegam sazogadoebrivi mauwyeblis aWaris televiziidan Tamuna gazdelianma, man Tavad amcno am danaSaulis Sesaxeb sazogadoebas da sifrTxilisken mouwoda. Tamunas saqmeze mokvleva daiwyo, Tumca jerjerobiT policias damnaSave ar gamouvlenia. rogor aRmoCnda misi sabanko angariSidan Tanxa, savaraudod, rusi erovnebis adamianis saxelze, amis Sesaxeb Tavad Jurnalisti gviambobs:
– gvaqvs saojaxo biznesi. kotejebs vaqiravebT. kiberdamnaSavem Cemamde `buqingi~ javSniT, vinme mariam kvaracxelias saxeliT moaRwia. Tavdapirvelad, e.w. stumarma saubari imiT daiwyo, rom saqarTveloSia dabadebuli, cxovrobda yazaxeTSi da qarTul enas kargad ar flobda. mwerda rusul enaze. ndobis mopovebis mizniT, ramdenime SekiTxva damisva sastumroSi arsebuli pirobebis dasazusteblad, ris Semdegac mTxova sabanko angariSi, raTa winaswar gadaexada safasuri. me vuTxari, rom umjobesi iqneboda, Camosvlisas xelze gadaexada Tanxa, Tumca moimizeza, rom mis sabanko baraTs aqvs problema da erCivna safasuri winaswar `vestert iunioni~-is gzavniliT gadaexada. me eWvic ar mimitania, rom SesaZloa kiberdanaSaulis msxverpli vyofilviyavi, radgan, `voTsapis” aplikaciidan, bizneskompaniis angariSidan mwerda da ucxoeTidan gzavnilis gakeTebac samuSao procesis nawilia. mas Semdeg, rac Cemi piradi sabanko angariSis nomeri miveci, ramdenime wuTSi `vestert iunioni~-is linki Camigdo – mariam kvaracxelias saxelze arsebuli piradobis damadasturebeli momwoba da gzavnilis Ceki. miTxra, rom linkze gadavsuliyavi da Cems angariSze Tanxa gadmoiricxeboda. linkze gadavedi `vestert iunioni~-is yalb gverdze, sadac ewera, rom Cems saxelze iyo im odenobiT Tanxis gzavnili, ramdenic unda gadaexada winaswar. linkze Sesvlis Semdeg aplikaciam Cemi piradi monacemebis dazusteba momTxova. amas mohyva Cems sabanko angariSze arsebuli Tanxis gadaricxva Tibisi bankSi ucxo piris saxelze, romelic, savaraudod, ruseTis moqalaqea. maSin mivxvdi, rom Cemi sabanko angariSi gatexes. myisierad vacnobe banks da aseve, mivmarTe sagamoZiebo organos. gamoZieba mimdinareobs. faqts ikvlevs Tibisi bankic. yvelaze cudi am yvelaferSi is aris, rom daucveli xar. xSir SemTxvevaSi, verc banki da verc sagamoZiebo uwyeba realuri damnaSavis kvalze ver gadis, metic, arc banki iwuxebs Tavs, rom moparuli Tanxa aginazRauros. am faqtis Semdeg, TiTqmis yvela jgufSi vwer, rom frTxilad iyvnen, gansakuTrebiT, biznesis sferos warmomadgenlebi. samwuxarod, arc pirveli var da arc ukanaskneli, vinc ase dazaralda, amitom maqsimaluri sifrTxile gvmarTebs adamianebs, – gviTxra Tamuna gazdelianma.
Tu uwin mxolod filmebSi vxedavdiT e.w. hakerebs, dRes es yvelaferi Cvens realobaSi da arcTu iSviaTad xdeba. miuxedavad imisa, rom Sinagan saqmeTa saministrom kiberdanaSaulis winaaRmdeg sisxlis samarTlis politika gaamkacra, dRemde uamravi dazaralebuli adamiania, vinc ver daibruna kuTvnili, TaRliTurad miTvisebuli Tanxa. isRa dagvrCenia, viyoT frTxilad, roca saqme pirad angariSebsa da sabanko rekvizitebis gacemas exeba.
kiberdanaSaulebis gaxSirebasa da misgan Tavis dacvis meqanizmebze gazeT `aWarasTan~ kiberusafrTxoebis eqspertma akaki SeyelaZem isaubra:
– msoflioSi danaSaulis tradiciul saxeebTan erTad, ukve wlebia, vxvdebiT cifrul samyaroSi mimdinare mavne aqtivobebs, romelsac borotmoqmedebi sCadian. maT ainteresebT rogorc sensitiuri informaciis, aseve finansebis miTvisebac. kiberkriminalebi uteven rogorc sajaro, aseve kerZo seqtoris yvela im subieqts, romlisganac did sargebels miiReben. teqnikuri Tavdacvis saSualebebis ararsebobis an naklebobis, aseve, adamianuri Secdomis saSualebiT, isini sakuTar miznebs ostaturad aRweven, uteven informaciul sistemebs mowyvladi adgilebis gamoyenebiT da iparaven fulad Tu informaciul resursebs. kiberSetevebis mateba rogorc saqarTveloSi, ise msoflio masStabiT, yvelasTvis cxadi tendenciaa, xolo sagangaSo is faqtia, rom mis klebas momavalSi arc unda velodoT. es ganpirobebulia adamianebis damokidebulebis zrdiT cifrul servisebze e.w. sagnebis internetis epoqaSi, rodesac yoveldRiurad viyenebT ramdenime mowyobilobas, romelic CarTulia globalur qselSi da inaxavs Cvens personalur da sensitiur informacias da maT Soris aqvs wvdoma Cvens sabanko angariSebze. vinaidan kiberSetevis udidesi nawili adamianuri SecdomiTaa ganpirobebuli, e.i.
borotmoqmedis mier dagebul maxeze wamogebiT, Tavdacvis wina xazze swored saboloo momxmareblebi arian. Sesabamisad, maT unda hqondeT uaxlesi informacia kibersivrceSi arsebuli safrTxeebis Sesaxeb, rogorebicaa mavne programebi, umTavresad ki virusi, troiani da gamomZalveli programa. es programebi momxmarebelTan xvdeba, umTavresad eleqtronuli mediamatareblebis saSualebiT, an fiSingwerilis danarTad, an Casmuli mavne bmulis meSveobiT. Sesabamisad, momxmareblebi miRebul werilebs guldasmiT unda daakvirdnen: nacnobia Tu ara misTvis mocemuli werilis gamomgzavni, elodeba Tu ara am gamomgzavnisgan konkretuli Sinaarsis werils, avTenturia Tu ara am gamomgzavnis elfostis misamarTi, ramdenad gamarTuladaa Camoyalibebuli werilis Sinaarsi, ra tipis fai-lia mimagrebuli werilze, ramdenad usafrTxoa gamogzavnili bmuli. amasTanave, aucilebelia mowyobilobebze antivurusuli programebis instalacia, romelic sabaziso kiberusafrTxoebas uzrunvelyofs. aqve, angariSebis dacvisTvis umniSvnelovanesia saimedo parolis SerCeva, misi drouli ganaxleba da ormagi avtorizaciis funqciis gaaqtiureba, gansakuTrebiT ki elfostis, socialuri qselisa da internet/mobailbankingis angariSebze. prevenciuli RonisZiebebis gamtarebeli da yuradRebiani momxmarebeli erTob daculia amgvari safrTxeebisgan, – gviTxra akaki SeyelaZem.

