მთავარი გამოწვევა კვლავაც ქალაქში ბევრი მწვანე სივრცისა და სკვერის მოწყობაა
manana takiZe 577 10 15 17 –
baTumis gamwvanebisa da landSafturi dagegmarebis samsaxuri daarsebis dRidan, 370 600 kvm teritoriaze xe-mcenareebis, dekoratiuli mcenareebis, mwvane safaris, skverebis, parkebisa da yvavilnarebis movla-patronobas axorcielebs. bolo periodSi gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba gamwvanebuli teritoriebis ganaxlebas. qalaqis gafarToebasa da mosaxleobis raodenobis zrdasTan erTad, aucilebeli gaxda axali sarekreacio sivrceebis Seqmna. samsaxuri did yuradRebas uTmobs garemosdacviT politikas da swored am mizniT, yovelwliurad qalaqSi 6000-mde xe-mcenare (maradmwvane, buCqovani, foTolmcveni) irgveba. qalaqSi bunebrivi landSaftis ganviTarebis mizniT ewyoba axali skverebi, parkebi, mwvane sivrceebi. baTumis gamwvanebisa da landSafturi dagegmarebis samsaxuris muSaobaze, siaxlebsa da gamowvevebze samsaxuris ufrosi Tamaz saluqvaZe gvesaubreba.
– batono Tamaz, baTumisTvis, rogorc turistuli qalaqisTvis, gamwvanebis sakiTxi Zalian mniSvnelovania. gaqvT am sferoSi muSaobis gamocdileba?
– daviwyoT iqidan, rom jer kidev 1987 wels vmuSaobdi baTumis gamwvanebis trestSi. 7 weli davyavi am uwyebaSi sxvadasxva poziciaze da aqedan gamomdinare, SeiZleba Tamamad iTqvas, rom sakmarisi gamocdileba maqvs da kargad vici, ra sWirdeba Cvens qalaqs gamwvanebis mimarTulebiT. 1987 wels rodesac sawyobis gamge viyavi, mivlinebiT gavemgzavre xersonSi da traileriT Camovitane baTumSi hibriduli vardis 20 aTasi da soWis 10 aTasi nergi. samwuxarod, soWma ar gaamarTla, xolo vardebi dRemde axarebs Tvals qalaqis sxvadasxva skverSi.
– rogor SeafasebT amJamad qalaqis gamwvanebas?
– Cemi mxridan es cota uxerxulia, es Tqven, moqalaqeebma unda SeafasoT, warmogvidginoT Tqveni Sexedulebebi, SeniSvnebi, Cven ki SeZlebisdagvarad gaviTvaliswinebT. qalaqs TiTqmis yoveldRiur reJimSi vamwvanebT, sxvadasxva ubanSi vrgavT sanerge meurneobaSi gamoyvanil, aseve, tenderiT nayid xe-mcenareebs.
– kerZod, sad irgveba es xeebi?
– samuSao jgufTan erTad ganvixilavT gasamwvanebel axal teritoriebs, sad, romeli lokacia saWiroebs mcenareebiT ganaxlebas, aseve, vmuSaobT parkebsa da skverebSi mravalferovnebis Seqmnaze, sadac vrgavT axali saxeobis xeebs. wels reabilitirebul bagrationis, giorgi brwyinvalis, gamsaxurdiasa da sulaberiZis quCebze davrgeT xeebi.
– romelia TqvenTvis gamorCeuli proeqti?
– vamayob Sartavas quCaze Cemi iniciativiT darguli iaponuri muxis xeebiT, romlebic saocrad uxdeba `aWarabeT arenas~ mimdebared arsebul trotuars. am konkretul quCaze 80 xe davrgeT da yvelam gaixara. dRemde Cems SviliSvils siamayiT veubnebi: babu, naxe Cemi darguli xeebi ra lamazia-meTqi.
– ra cvlilebebi ganaxorcieleT baTumis centralur parkSi?
– es parki Cveni turistuli qalaqis savizito baraTia, amitom iq cvlilebebs didi sifrTxiliT vekidebiT. minda aRvniSno, rom parkis tbis sanapiro zolis mTliani reabilitacia ganvaxorcieleT. aq 25 wlis winandeli tirifebia darguli, romelic ukve gavelurebuli iyo. specialistebis rekomendaciiT, gavelurebuli xeebis adgilas, axali tirifebi davrgeT, radgan es xe aq aprobirebulia. Zalian uxdeba tbas 50 axali nergi.
– ra siaxleebis danergvas apirebT e.w. wriulebze?
– aucilebelia wriulebze dakarguli xe-mcenareebis Canacvleba. Cemi azriT, aq xeebi ki ara, nairferi yvavilebi unda axarebdes Tvals. xeebi skverSi, parkebSi, SeiZleba gzagamyofzec dargo, magram araviTar SemTxvevaSi – wriulebze. darwmunebuli var, or milionamde yvavili Zalian mouxdeba da gaalamazebs yovelwliurad baTums. arc axali da reabilitirebuli quCebi unda daviviwyoT, sadac bevri xe-mcenare dairgo da momavalSic dairgveba.
– ZiriTadad, ra mcenarebiT lamazdeba Cveni qalaqi?
– xe-mcenareebis SerCeva, pirvel rigSi, maTi adgilobrivi garemosa da klimaturi pirobebisadmi Seguebis gaTvaliswinebiT xdeba. mniSvnelovania mcenareTa mravalferovneba – erTnairad unda iyos warmodgenili rogorc maradmwvane, aseve, foTolmcveni saxeobebi. baTumis gamwvanebaSi farTod gamoiyeneba muxis, fiWvis, kedris, nekerCxlis, magnoliis, kameliis, cacxvis, qafurisa da uamravi sxva mcenaris adgilobrivi Tu introducirebuli saxeobebi. qalaqSi arsebuli mwvane sivrceebi mosaxleobisaTvis wlis nebismier dros unda iyos mimzidveli, man unda uzrunvelyos sufTa haeri.
– landSafturi dagegmarebis specialistebi dRes iSviaTobaa. gaqvT Tu ara kadrebis deficiti?
– vfiqrob, am etapze vakmayofilebT arsebul gamowvevebs landSafturi dagegmarebis kuTxiT. gvyavs ori dizaineri, sami landSafturi dagegmarebis specialisti. wels dagegmili gvqonda qalaqSi 10-mde skveris gamwvaneba. ukve xeebi davrgeT axal skverebSi, kerZod, gonioSi, ximSiaSvilis, lorTqifaniZis, leoniZis, tabiZis, zedaRelisa da markoz aWarelis quCebze. landSaftis dizaineri momavlis specialobaa, romelzec moTxovna Zalian izrdeba. qalaqebSi parkebi, sxva sajaro mwvane sivrceebi sul ufro mniSvnelovan rols asruleben, gansakuTrebiT, klimatis cvlilebis konteqstSi. aqedan gamomdinare, axali mwvane sivrceebis Seqmna da dagegmareba landSaftis dizainerebis da dekoratorebis gareSe warmoudgenelia. Cvens samsaxurSi dasaqmebuli gvyavs ramdenime specialisti, romlebic SeimuSaveben gamwvanebis gegmas, arCeven adgilmdebareobisaTvis Sesabamis mcenareebs da sabolood qmnian lamaz sivrceebs. visurvebdi, rom gamwvanebisa da landSafturi dagegmarebis samsaxurs bevri axalgazrda, motivirebuli landSaftis specialisti SemouerTdes, raTa axali ideebiTa da xedvebiT gavagrZeloT qalaqis gamwvaneba.
– problema, romelic yvelaze metad gawuxebT?
– yvelaze aqtualuri muSa xelis problemaa. rTulia sezonze kadrebis daqiraveba. bevri gadadis TurqeTSi da iq muSaobs ufro maRal anazRaurebaze. CvenTan, 1 wlis win, mcelavebis da muSa-mosamsaxureebis anazRaureba dReSi 33 lari iyo. wels ki biujetis koreqtirebisas maTi yoveldRiuri anazRaureba gaizarda da 45 lariT ganisazRvra. mimaCnia, rom gazrdili anazRaurebiT konkurentunariani viqnebiT kerZo seqtorTan. aseTi midgomiT unda ganvixiloT qalaqis da qalaqelebis problemebi da yvelam erTad vebrZoloT rogorc umuSevrobas, ise siRaribes. wlis bolos muSa-specialistebis anazraurebis 10%-iT zrdasac vgegmavT.
– ramdeni adamiania dasaqmebuli samsaxurSi?
– baTumis gamwvanebisa da landSafturi dagegmarebis samsaxurSi 250-mde TanamSromeli muSaobs, maT Soris, qalaqis iersaxis galamazebaze 150-mde muSa-specialisti zrunavs, -celaven balaxs, Wrian daberebul, daavadebul xeebs da asawyobeben, gamzadebuli SeSa Semdeg umweo ojaxebs unawildeba.
– ramdeni erTeuli teqnika gaqvT da sakmarisia Tu ara?
– amJamad samsaxurs 17 erTeuli sxvadasxva daniSnulebis teqnika hyavs, ra Tqma unda, es ar aris sakmarisi, magram saqmes, ase Tu ise, vumklavdebiT. tenderi ukve gamocxadebulia 2 erTeul teqnikaze da velodebiT Sedegebs.
– xSiria nargavebis moparvis SemTxvevebi. . .
– samwuxarod, Zalian xSiria ara mxolod nargavebis, yvavilebis moparvis faqtebic, aseve, uzarmazari xeebis ganzrax da gamiznulad dazianebis faqtebi. baTumis parkebsa da skverebSi infrastruqturis, sayvavile klumbebis, xe-mcenareebis dazianebisa da mwvane nargavebis moparvis faqtebi yovelwliurad fiqsirdeba da samwuxarod, situacia ar icvleba. aRniSnulTan dakavSirebiT iwyeba mokvleva, Cven sxva berketi ar gvaqvs. kidev erTxel, rogorc gamwvanebis samsaxuris warmomadgeneli, rigiTi baTumeli, movuwodeb mosaxleobas, gamoiCinon maRali moqalaqeobrivi pasuxismgebloba, gaufrTxildnen garemosa da qalaqs.
– rodisaa samuSaoebisTvis aqtiuri periodi?
– oTxive sezonze mimdinareobs samuSaoebi, Tumca aqtiurad gazafxulze, zafxulsa da Semodgomaze. am dros vrgavT xeebs, erTwlovan da mravalwlovan nargavebs (15-mde saxeobis yvavilis CiTils), vakalmebT mcenareebs, vTesavT erTwlovani yvavilebis CiTilebs, daavadebebis winaaRmdeg mimdinareobs xe-mcenareebis Sewamvla, aseve, yvavilebis gamokveba mineralebiT, qvafenilebis herbicidiT damuSaveba. Semodgomaze, ZiriTadad, niadagis gafxviereba da nergebis sasuqiT gamokveba mimdinareobs, iwyeba xe-mcenareebis akvris samuSaoebi, rom zamTarSi mosulma Tovlma ar daazianos.
– ra samuSaoebi ganxorcielda wels?
– am etapze qalaqSi ukve dargulia 1540-mde xe-mcenare da buCqovani. 10-mde dasaxelebis erTwlovani da mravalwlovani yvavilis 2 milionamde CiTili gvaqvs darguli. unda aRiniSnos isic, rom zamTris sezonis garda, yovelTviurad 850 000-mde kvm mwvane safari iceleba. 2022 wels 5000-mde xe-mcenare dairgo.
– xeebis gadabelva rodis xdeba da ramdeni adamiania am saqmianobiT dakavebuli?
– xeebis gadabelva saWiroebisamebr xdeba. umjobesia, samuSaoebi Sesruldes gazafxulsa da Semodgomaze. Tumca, Tu xe safrTxes uqmnis moqalaqeebs, samuSaoebi dauyonebliv sruldeba. am mimarTulebiT ori jgufi muSaobs.
– mravalbiniani sacxovrebeli saxlis ezoebSi ra saxis samuSaoebs asrulebT?
– vcdilobT, ezoebis mowesrigebasTan (gacelva, niadagis gafxviereba, xeebis gasxvla) erTad momaval Taobas SevayvaroT garemo da maTi kar-midamo, anu saerTo ezo. bavSvebs vargvevinebT xeebs da vakisrebT movlis pasuxismgeblobas, aucilebelia, qalaqis gamwvanebaSi studentebi, moswavleebi, TiToeuli baTumeli CavrToT. ase viTardeba qveyana.
– axalsofelSi arsebul sanerge-sasaTbure meurneobaze ras gvetyviT?
– axalsoflis sanerge-sasaTbure meurneobaSi gazafxuli-zafxulisa da Semodgoma-zamTris erTwlovani yvavilebis CiTilebis gamoyvanisa da daTesvis samuSaoebi periodulad mimdinareobs. sxvadasxva saxeobis CiTilebi movlis bevr process gadis, mogvianebiT ki qalaqSi irgveba. paralelurad mimdinareobs 30-mde saxeobis mcenaris dakalmebisa da morwyvis samuSaoebi.
– uamindobis dros, xSirad vxedavT Tqveni samsaxuris TanamSromlebs quCaSi. . .
– vcdilobT, uamindobis dros Seqmnili problemebi operatiulad movagvarod. qarisa da wvimis Sedegad waqceuli da dazianebuli xeebisgan vaTavisuflebT quCebsa Tu ezoebs, Semdeg vasufTavebT mimdebare tritorias.
– ras gegmavT uaxloes periodSi?
– vgegmavT Zveli baTumis quCebis gamwvanebas, skverebis xeebiT ganaxlebas, axali jiSisa da gansxvavebuli yvavilebis CiTilebis gamoyvanas, aseve, maiakovskis quCis srul reabilitacias. nawilobriv gamwvandeba bagrationis quCa.
– ra rCeba Tqveni samsaxurisTvis mTavar gamowvevad?
– mTavari gamowveva kvlavac qalaqSi bevri mwvane sivrcisa da skveris mowyobaa.

