,,ჩემი პოეზიიდან ყველა ლექსი ვარ”
laSa xomeriki 593 50 82 69 –
paata surmaniZe (poet poetiSvili) zenaaris rCeuli romaa, ara marto misi araordinaruli poezia, aramed erTi cxovrebiseuli faqtic mowmobs – is wlebis win TurqeTSi mewyers gadaurCa. mSobliur kuTxeSi dabrunebuli SemoqmedebiT saqmianobas warmatebiT ganagrZobs. internetsivrceSi moswonT misi gverdi `msoflio poeziis biblioTeka~, axlaxan literaturul Jurnal `WoroxSi~ daibeWda misi axali leqsebi. paata Tavis yvela miRwevas dedas – poet naTela SainiZes umadlis, misi literaturuli fsevdonimi – poet poetiSvilic amis dasturia, is Tavis leqsebs swored am fsevdonimiT sTavazobs mkiTxvels. axlaxan paatas davukavSirdiT, saintereso da erudiciiT gamorCeuli axalgazrda Semoqmedi gulaxdilad gvesaubra.
– ra aris axali Tqvens SemoqmedebaSi?
– vwer axal `vefxistyaosans~ da varqmev `lomistyaosans~.
`lomistyaosnis~ dawera rusTavelma da galaktionma mikarnaxes.
rusTaveli `vexistyaosanSi~ ambobs: `moSaire ara hqvian, veras ityvis vinca grZelad~, xolo galaktionma aseTi striqoni dagvitova: `Cveni droc isev rusTavels elis~. zogadad, Camoyalibebulia azri, rom epikosebi da lirikosebi erTmaneTs ver itanen. me, ZiriTadad, lirikaSi vmoRvaweobdi, magram ar masvenebda nacionaluri eposis Seqmnis survili da sul maxsovda rusTavelis da galaktionis zemoxsenebuli frazebi. amitom, erT dResac gadavwyvite, sakuTar TavSi Semerigebina lirika da epika da amiT damesrulebina lirikosebis da epikosebis erTmaneTTan metoqeoba. Cemi azriT, did epikos poets genialuri lirikuli nawarmoebis Seqmnac unda SeeZlos da piriqiT. msgavs mosazrebas gvTavazobs platonis genialur `nadimSi~ sokrate, roca agaTons eubneba: did tragikos mwerals tragediebis dawerac unda SeeZlos da komediebisaco da piriqiT.
Cveni ori bumberazi poetidan, rusTaveli epikis umaRlesi mwvervali jomolungmaa, galaktioni – lirikis everesti, qarTuli poezia ki himalais mTaTa sistemas magonebs.
erTma frangma qarTvelologma bernar utiem aseTi ram Tqva saqarTveloze: `RmerTma saqarTvelo imitom gaaCina, rom poezias samSoblo hqonoda~. rogor ginda, ar daeTanxmo aseT WeSmarit da obieqtur SefasebaSi baton uties. Cemi azriT, saqarTvelo da qarTveli xalxi poeziis wilxvedri qveyanacaa.
– Tqvens SemoqmedebaSi mariamuli ciklis leqsebs (romelsac Tqven mariologiuri poezia uwodeT) ra adgili ukavia?
– mariamuli ciklis leqsebs, romelTac meorenairad `RvTismSoblis wilxvedr poezias~ vuwodeb, Cems SemoqmedebaSi yvelaze amaRlebuli, aramiwieri, aramaterialuri adgili uWiravs. poezia da sulieri mijnuroba materiis gadalaxvaSi mexmareba. aseve, minda aRvniSno, rom mariamuli ciklis leqsebi da muza muzaSvilis ciklis leqsebi erTi realuri pirovnebis prototipia, romelSic RvTismSoblis saxes vxedav.
– Tqven daasruleT poema `Rvinis akvani vazis gvirgviniT~. gviambeT amis Sesaxeb. . .
– es poema Tavidan leqsis saxiT iyo Cafiqrebuli, magram roca daviwye, ise gamigrZelda wera, rom leqsis sazRvrebs gascda da sabolood poemis saxe miiRo. 150 strofisagan Sedgeba, romlis yvela sariTmo wyvili huperdaqtiluri da novatorulia.
poema `Rvinis akvani vazis gvirgviniT~ pirvelad or nawilad daibeWda erovnul literaturul Jurnal `isindis~ or nomerSi. aseve, daibeWda Cems pirvel poetur krebulSi `tita fuJerSi~ epilogad, damagvirgvinebel da Semajamebel nawarmoebad.
`Rvinis akvani vazis gvirgviniT~ – aseTi simboluri saxiT mindoda meCvenebina mTeli msofliosTvis Rvinis akvnis samSoblo – vazis gvirgviniT. Rvinis da poeziis kavSiri kidev ufro amZafrebs adamianSi sulier Trobas, rac mas ufro metad exmareba, materiuli samyarodan, droebiT, aramaterialur samyaroSi gadainacvlos.
– `pobodgapo~ – Tqvens am leqsSi saubrobT oTx poetze. . .
– diax, oTx poetze vsaubrob. po-bod-ga-po ki Semdegnairad iSifreba: po, bodleri, galaktioni da poetiSvili.
`pobodgapoTi~ axali poetur-miTologiuri saxis Seqmna msurda, romelic oTxsaxian ianusad gvevlineba. es oTxi poeti SemTxveviT ar SemirCevia, maTi poeturi da sulieri samyaro erTmaneTTan Rrmad da amaRlebulad aris dakavSirebuli. bodleri Zalian didxans Targmnida pos Semoqmedebas frangulad, galaktionis SemoqmedebaSi Zalian didi da mniSvnelovani adgili ukavia pos da bodlers da, mec es sami poeti Cemi lirikuli poeziis winaprebad mimaCnia, maT SemoqmedebiT gzas vagrZeleb, aseve, vcdilob axali poeturi gzebis gayvanas.
– `leqsi mxolod anareklia imisa, rac Cvens SigniT xdeba~ – Tagoris am Sexedulebis Tqveneuli gaazreba. . .
– Tagoris am gamonaTqvams srulad viziareb. Cemi azriTac, leqsi poetis sulieri sarkea, romelSic mkiTxvels axedebs da mis sulier portrets aCvenebs. rabindranaT Tagoris SemoqmedebaSi Zalian momwons `gitanjali~, romelic SesaniSnavad Targmna Tamaz Cxenkelma. Cemi azriT, `gitanjali~ msoflio poeziis saganZuria. am genialuri krebulisTvis 1913 wels nobelis premiac mieniWa.
– Tqveni poeziidan yvelaze ufro romeli leqsi xarT?
– Cemi poeziidan yvela leqsi var, rac Semiqmnia, ubralod, Cemi lirikuli `me~ mraval metamorfozas – gardasaxvas, saxecvlilebas) ganicdis…
– rogor SeafasebdiT dRevandel literaturul cxovrebas, mimdinare procesebs? Cveni realoba ramdenad asazrdoebs da moqmedebs literaturis ganviTarebasa da xarisxze?
– Tanamedrove qarTul literaturas hyavs qarTuli sityvis Rirseuli medroSeebi, romlebic qarTul sityvas awrToben da literaturis sxvadasxva yalibSi asxamen. aseve, Rrmad var darwmunebuli, rom Tanamedrove qarTuli poezia Rirseul adgils daikavebs da waruSlel kvals datovebs ara marto saqarTveloSi, aramed msoflio poeziis rukaze. Tanamedrove epoqam ufro gazarda da kidev ufro gazrdis Tanamedrove avtorebis geografiul cnobierebas da kosmiur fantasmagorias.
– mravali literatori ukmayofiloa, rom voiaJebi, konkursebi, jildoebi mxolod privilegirebulTa xvedria. . .
– diax, es yvela Rirseuli literatoris, kritikosis, poetis adekvaturi reaqcia pasuxia dRevandel literaturul ganukiTxaobaze, rac xdeba saqarTveloSi. samwuxarod, dayofilni arian patar-patara literaturul `saZmo-sadaqaloebad~, Semdeg atareben raRac literaturul konkursebs, festivalebs, sadac mxolod TavianT `saZmo-sadaqalos~ iwveven da amarjvebineben, sadac jildoebic da premiebic maTia. modas ayolili da weras atanili avtorebi cdiloben, Cawyobili konkursebiT, nayidi sigelebiT Tavi daimkvidron sazogadoebaSi. saqarTvelos istorias hyavda erTi aseTi avantiuristi – solomon aSordia, romelic glexebs yalb Tavadaznaurobis sigelebs aniWebda garkveuli Tanxis sanacvlod. samwuxarod, analogiuri viTarebaa dRes qarTul literaturaSi. aSordiebis msgavsi avantiuristebi hyidian Cveni sasiqadulo mwerlebis saxelobis premiebs, aseve, aarseben sxvadasxva saxis literaturul titulebs, romlebsac ZiriTadad, emigrant da titulomaniiT Sepyrobil avtorebze hyidian. veranairi premia, tituli, sigeli da konkursi ver uSvelis avtors, Tu is WeSmariti mwerali araa.
– me-20 saukunis mwerlebi da mecnierebi kalmiT werdnen, axla nouTbuqis klaviaturaze krefen sityvebs, Tqven rogor werT?
– axla, am intervius, personalur kompiuterze vwer (vkref). orive saSualebas viyeneb, gaaCnia dros da situacias. Cemi azriT, aranairi arsebiTi mniSvneloba ar aqvs, avtori riT Caiwers Tavis nawarmoebs – Tixis firfitebze, pergamentze, qaRaldze, gutenbergis sabeWd mowyobilobaze Tu vordis programaSi, an ra saSualebiT dawers – batis frTiT, sawerkalmiT Tu klaviaturiT. mTavaria, vin wers teqsts da rogor teqsts sTavazobs mkiTxvels.
– ra gawuxebT da ra gaxarebT, dRevandelobas rogor aRiqvamT?
– samwuxarod, sawuxari bevria Cvens qveyanaSi da mTel msoflioSic. stiqiuri ubedurebebi mZvinvarebs saqarTveloSi. jer iyo Sovi, axla guria. . . cocxlad damarxuli adamianebi, romlebmac stiqias ver daaRwies Tavi. . . msgavs stiqias wlebis win me da Cemi Zma gadavurCiT TurqeTSi, sadac sezonurad viyaviT gadasulebi, sadac gveZina, samuSaod im saxlSi, SuaRamiT, mewyeri Camowva da sacxovrebeli saxlis pirveli sarTuli miwiT gaivso. dRevandelma viTarebam is Rame gamaxsena, romelsac sabednierod, gadavurCiT. maxarebs Cveni qveynis yoveli warmateba, es iqneba literaturaSi, sportSi, kulturaSi, xelovnebaSi Tu nebismier sxva sferoSi.
– ra matebs adamians sulier Zalas da piradad Tqven?
– Cemi azriT da Rrma rwmeniT, siyvaruli yvela adamians matebs sulier Zalas. me yvelaze metad sulier Zalas poezia da siyvaruli mmatebs. poezia da siyvaruli CemTvis sulieri marxva da sulis varjiSia.
– wigni Tqvens cxovrebaSi. . . misi momavali rogor gesaxebaT?
– arsebobs aseTi franguli gamonaTqvami: `kargi wignebi zrdian adamianebs (adamianebi karg wignebze izrdebian)~. wigni bavSvobidan Semayvara dedam. roca jer kidev ar vicodi kiTxva, qarTul da msoflio xalxTa zRaprebs da `vefxistyaosans~ mikiTxavda. TiTqmis yoveldRiuri Sexeba maqvs wignTan da sul vkiTxulob. am bolo xans, rac msoflio poeziis biblioTekis gverdis marTva daviwye, sul veZeb da vecnobi Zvel da axal poetur krebulebs, anTologiebs da vacnob mkiTxvelebs. samwuxarod, dRes axali Taobis warmomadgenlebs wignTan gaucxoebas vamCnev, razec garkveulwilad, kompiuteruli da teqnologiuri epoqac moqmedebs. amitom wignebis popularizacia unda xdebodes. meti adamiani unda davainteresoT wignis kiTxviT, rac Cveni qveynis momavalze dadebiTad aisaxeba. beWduri wignebi male albaT, samuzeumo eqsponatebad gadaiqceva da mas eleqtronuli wignebi Caanacvlebs, magram ra saxiTac unda iyos igi warmodgenili, Tavis saganmanaTleblo funqcias arasodes dakargavs.
– rogor fiqrobT, ra tradiciebi unda SevinarCunoT da ra uarvyoT?
– saqarTvelo didi tradiciebis qveyanaa da, didwilad, am tradiciebis dacvam da misma SenarCunebam gadaarCina Cveni mravalmtriani da bedkruli samSoblo. unda uarvyoT sisxlis aRebis tradicia, romlis gamovlineba TiTqmis aRarc arsebobs. unda SevinarCunoT stumarTmoyvareobis, sufris, qarTuli cekvis da xalxuri simRerebis tradicia. aseve, qarTuli nacionaluri samosi – Coxa-axaluxi, kidev bevri qarTuli tradiciis CamoTvla SeiZleba. rac mTavaria, unda SevinarCunoT qarTuli tradiciuli leqsi da kidev ufro
ganvaviTaroT misi sazRvrebi, ris saSualebasac qarTuli ena iZleva. saerTod, qarTuli ena poeziis enad mimaCnia, radgan mas poeziisTvis damaxasiaTebeli unikaluri da idealuri keTilxmovaneba aqvs.
– roca marto rCebiT, ra aris Tqveni fiqris sagani?
– samwuxarod Tu sabednierod, am bolo xans martod xSirad vrCebi. martooba Cemi erTguli megobaria. rac Seexeba Cemi fiqris sagans, es ZiriTadad, poeziaa, sxva veraferze vfiqrob, ise Rrmad aris SemoWrili CemSi poeturi fiqri da poeziiT mogzauroba fiqrTa samyaroSi.
– Cveni qveynis momavali rogor warmogidgeniaT?
– qveynis momavali Cvens xelSia. rogor awmyoSi cxovrebasac SeveguebiT, iseTi momavali eqnebaT Cvens Svilebs. saqarTvelos yoveli moqalaqis valia, ukeTesi momavlisTvis brZola da misi dacva, maqsimalurad unda gavisarjoT qveynis momavlisTvis da iseTi saocnebo qveyana avaSenoT, rom magaliTi da misabaZi gaxdes sxvebisTvis.
– fraza, romliTac daamTavrebdiT am saubars. . .
– siyvaruli – upirveles yovlisa.

