მთავარი პირობა – სახელმწიფოებრივი აზროვნება
laSa xomeriki 593 50 82 69 –
2024 wlisTvis saparlamento arCevnebi daanonsebulia da araoficialurad ukve saarCevno maraTonic dawyebulia. rogori politikuri da ekonomikuri viTarebaa qveyanaSi, pozicia da opozicia rogor Canan movlenaTa fonze, ra asazrdoebs politikur vnebaTaRelvebs da ra gamowvevebis winaSea es qveyana kandidatis statusis molodinSi – am da sxva aqtualur sakiTxebze Tavis Tvalsazriss gvTavazobs politologi gela iremaZe.
– rogor daaxasiaTebT saqarTveloSi dRes mimdinare procesebs?
– qveyanaSi araoficialurad saarCevno maraToni dawyebulia da amis niSnebi TvalsaCinoa. saparlamento arCevnebi 2024 wlis oqtomberSi Catardeba. visurvebdi, rom es arCevnebi civilurad warimarTos, radgan demokratiuli, evropuli standartebis arCevnebi ganapirobebs qveynis daaxloebas dasavleTTan, amis safuZveli ki Tavad politikurma speqtrma unda Seqmnas.
– ras gulisxmobT?
– paeqroba, kamaTi civilurad, argumentebis moSveliebiT unda warimarTos da ara muSti-kriviT. es exeba rogorc xelisuflebas, ise opozicias. samwuxarod, saqarTveloSi dRes urTierTdapirispireba da gautanloba TvalSisacemia.
– mmarTvelma partiam prezidentis impiCmenti daaanonsa, hqonda mas amis mizezi?
– samarTlebrivad me ver Sevafaseb, amaze cxadia, konstitucionalistebi ukeT isaubreben. arsebobs rigi sakiTxebi prezidentTan mimarTebiT: man uxeSad daarRvia saqarTvelos konstitucia mivlinebebTan dakavSirebiT. saqarTvelos konstituciaSi gawerilia prezidentis uflebamosileba da misi statusi gansazRvrulia… moqmedi redaqtirebuli konstitucia (romelic amoqmedda 2012 wels) ambobs, rom saqarTvelos xelisuflebis umaRlesi warmomadgeneli aris ministrTa kabineti, premier-ministri da maTi CarTulobiT xdeba prezidentis uflebamosilebis gansazRvra. ra Tqma unda, prezidents aqvs ufleba, sagareo kuTxiT politikaSi iaqtiuros, rasac axorcielebs, magram amas aregulirebs moqmedi konstitucia. Cemi azriT, prezidentma garkveulwilad daarRvia redaqtirebuli konstituciuri Canaweri da am sakiTxmac wina planze wamoiwia. es politikur vnebaTaRelvas amZafrebs, radgan saqarTvelos saerTaSoriso arenaze aqvs seriozuli gamowvevebebi, dekemberSi Cveni qveyana elodeba kandidatis statuss evrokavSirisgan.
– ramdenad mosalodnelia, rom `nacmoZraobam~ prezidentis impiCments mxari dauWiros, miT ufro kuluarebSi gacxadda, rom `nacmoZraoba~ vaWrobs prezidentis impiCmentTan dakavSirebiT. . .
– vfiqrob, prezidenti sakuTar imijs gaufrTxildeba, Tavs gadairCens da, yovel SemTxvevaSi, garigebaze `nacmoZraobasTan~ Riad ar wava, Tumca kuluarulad gaiJRera, rom mimdinareobs aqtiuri komunikacia rogorc am partiasTan, ise sxva opoziciur ZalebTan sxvadasxva sakiTxze.
– opoziciis SeniSvnebi da rekomendaciebi xelisuflebis mimarT ramdenad argumentirebulia?
– ekonomikis, usafrTxoebis, sagareo politikis sakiTxebze aris jansaRi kritika da es Cveulebrivi ambavia, magram arsebobs Temebi, romelic opoziciis calkeul liderebs, konkretul deputatebs arasworad miaqvT mosaxleobamde, rac qmnis arajansaR situacias. . . aris aseTi gamonaTqvami: `naban wyals bavSvi ar unda gadaayolo~. es aris mTavari! aseve, Cven vxedavT, rom rig opoziciur partiebs mosaxleobis mxardaWera ar aqvT.
– eqspertebi amboben, rom opozicia satelevizio opoziciad gadaiqca. . .
– susti da dezorganizebuli opozicia qveynisTvis cudia, maT unda hqondeT idea, gegma, strategia sxvadasxva sakiTxTan mimarTebiT. marto imis Tqma, rom xelisufleba ar varga, arasakmarisia, isini mosaxleobas unda xvdebodnen da maTi gasaWiri unda miitanon xelisuflebamde. . . ra Tqma unda, veravin uaryofs, rom saqarTveloSi mZimea ekonomikuri mdgomareoba, socialuri problemebi, dasaqmebis sakiTxi da uamravi ram mosaxleobaSi nihilizms qmnis. mosaxleobis nawilis mimxroba rom SeZlos opoziciam, amas sWirdeba seriozuli Zalisxmeva, dRes opoziciuri areali gaxleCilia, maT gauWirdebaT erTiani ZaliT gamosvla arCevnebSi.
– wlis miwuruls Cveni qveyana evrokavSirisgan elodeba kandidatis statuss. Tqven ra molodini gaqvT?
– Cveni qveyana namdvilad imsaxurebs kandidatis statuss, vxedavT televiziiT, presiT, rom es gaxda politikuri spekulaciis Tema. rogorc cnobilia, ukrainas da moldovas Cvenze adre mieniWa kandidatis statusi. gasagebia, rom ukraina omSia CarTuli da ibrZvis TviTgadarCenisTvis, aseve, moldova ar aris Cvenze maRal doneze demokratiis da adamianis uflebebis dacvis kuTxiT, bolos da bolos, moldova aris dsT-is wevri, Tavisufali savaWro urTierToba aqvs ruseTTan, miuxedavad yvelafrisa, evrokavSirma am qveynebs mianiWa kandidatis statusi. vsvam kiTxvas: ra daaSava saqarTvelom iseTi, rom ar misces es statusi? mimaCnia, rom Cveni qveyana namdvilad imsaxurebs kandidatis statuss.
– kandidatis statusi ra perspeqtivas usaxavs qveyanas?
– kandidatis statusi farTo speqtriT ganisazRvreba, arsebobs evrokavSiris qveynebi, romlebic am statusis gareSe gaerTiandnen evrokavSirSi, es aris Cveulebrivi samoqmedo gegma, romelic grZelvadian perspeqtivazea orientirebuli da saxelmwifos es aaxloebs evrokavSirTan. am mxriv, unda vTqvaT, rom saqarTvelos eqneba gansaxorcielebeli garkveuli cvlilebebi sakanonmdeblo doneze, ekonomikis, sagadasaxado sistemis, sasamarTlos, adamianis uflebebis dacvis kuTxiT da am reformebis Sesrulebazea Semdgom damokidebuli, Tu rodis SeZlebs qveyana evrokavSiris sruluflebian wevrobas. unda aRiniSnos, rom kandidatis statusi Cvens qveyanas mniSvnelovan dividendebs moutans: etapobrivad moxdeba finansebis gamoyofa sxvadasxva sferoSi, Semdgom monitiringi da saxelmwifom unda uzrunvelyos am Tanxebis miznobrivi xarjva. Cveni ZiriTadi mocemuloba evrokavSiris bazarze aris Cveni geopolitikuri da sanaosno mdgomareoba, soflis meurneoba da is dargebi, romelic gvaqvs.
– kandidatis statusis armoniWebis SemTxvevaSi, rogori iqneba ruseTis reaqcia?
– es, garkveulwilad, rusul politikaze daasxams wyals, igive mcocavi okupacia saqarTvelosTan mimarTebiT ufro gaaqtiurdeba. samwuxarod, dRes aranairi samarTlebrivi meqanizmi ar gagvaCnia saerTaSoriso arenaze Cveni qveynis dasacavad, anu Cven ar varT natos wevri da evrokavSiris wevrobac ar niSnavs qveynis suverenitetis garantiebs saerTaSoriso arenaze. minda, es kargad gaiTavisos Cvenma mkiTxvelma.
– sxvaTa Soris, amas winaT dimitri medvedevma ganacxada, rom SesaZloa afxazeTi da `samxreT oseTi~ ruseTis SemadgenlobaSi miiRon, es risi maniSnebelia?
– ruseTisgan yvelaferia mosalodneli. es qveyana saxelmwifoebis okupaciiTaa dakavebuli, saqarTvelo da ukraina amis magaliTebia, ager, Cven Tvalwin xdeba ukrainis teritoriebis okupacia da vxedavT, rogoria dasavleTis reaqcia. aqedan gamomdinare, Zalian frTxilad unda viyoT, radgan Cven varT okupirebuli saxelmwifo, ruseTs Cveni teritoriis 20 procenti aqvs okupirebuli.
– rakiRa ukraina vaxseneT, minda gkiTxoT: axla omis ra fazaa?
– amJamad ZiriTadi brZolebi luganskis da doneckis regionebSi mimdinareobs, ukrainam praqtikulad gaaTavisufla baxmuti, Tumca dasavleTi misi kontrSeteviT ukmayofiloa da amasTan dakavSirebiT gakeTda kidec gancxadeba. isini ufro mets moelodnen am kontrSetevisgan. xazgasmiT imis Tqma, rom omi ramdenime TveSi dasruldeba, SeuZlebelia, es aris realoba, rasac ewireba ukrainuli mosaxleoba. wlis bolos ukrainas gadaecema F-16-ebi, ramac mniSvnelovani cvlilebebi unda Seitanos omSi ukrainis sasargeblod.
– kvlav saSinao politikas davubrundeT. opoziciur flangze vxedavT garkveul gadaadgilebebs: `nacmoZraobam~ da `strategia aRmaSeneblma~ axali platforma Seqmnes. . .
– `strategia aRmaSeneblis~ politikur warsuls da mxardamWerTa raodenobas Tu ganvixilavT, `nacmoZraobis~ reitings Zireulad ver gazrdis. Cven msgavsi gaerTianeba araerTgzis gvinaxavs, romelic sapnis buStiviT gaskda arCevnebamde ramdenime dRiT adre, an arCevnebis Semdeg. Cveni ZiriTadi problema aris SeuTavsebelis SeTavseba, aseve, mandatis sakiTxi, anu roca magidasTan sxdebian mandatebis gamo, swored mag dros wydeba yvelaferi da mTavrdeba koaliciis daSliT.
– moqmed politikur Zalebs Soris Tu xedavT iseTs, romelsac Seswevs unari, mesame Zalad mogvevlinos?
– gaxarias politikur Zalas (`saqarTvelosTvis~) amis SesaZlebloba hqonda da bolomde ar daukargavs, magram am politikurma partiam dro saTavisod ver gamoiyena. Tu isini ufro gaaqtiurdebian, samomavlod SesaZlebeli iqneba mesame Zalaze fiqri, am mxriv, aseve, aqtiurobs `lelo saqarTvelosTvis~, jerjerobiT ki mesame Zala qveyanaSi ar arsebobs, rac Zalian samwuxaroa.
– Tqveni azriT, momavali arCevnebi isev urTierTdapirispirebis fonze Caivlis?
– vfiqrob, es arCevnebi iqneba rTuli da amis Tqmis saSualebas maZlevs arsebuli mocemuloba – mmarTveli partiis da opoziciis warmomadgenlebi erTmaneTs ar indoben, urTierTs qveynis Ralatsa da daqcevaSi adanaSauleben, rac qarTul saxelmwifos mniSvnelovanad azaralebs Tundac arastabiluri politikuri garemos Seqmnis TvalsazrisiT.
– ramdenad mosalodnelia koaliciuri mTavrobis Camoyalibeba?
– visurvebdi, 2024 wlisTvis qveyanas hyavdes koaliciuri mTavroba. es gaxlavT Cveni dasavleli partniorebis survilic, anu sxvadasxva partiiT iyos dakompleqtebuli sakanonmdeblo organo.
– aris Tu ara momavali arCevnebi istoriuli mniSvnelobis?
– nebismieri arCevnebi aris Zalian mniSvnelovani qveynisTvis. saerTod, arCevnebidan arCevnebamde saxelmwifom unda gazardos demokratia, demokratiis niSnuli. Cveni bolo arCevnebi, romelic dasavleTSi Sefasda yvelaze demokratiulad, iyo 2012 wlis 1 oqtombris arCevnebi da mas Semdeg, samwuxarod, saarCevno sistemasTan mimarTebiT bevri kiTxvis niSani aqvs dasavleTs. Tu Cven maT rekomendaciebs (sxvadasxva sakiTxTan dakavSirebiT) ar SevasrulebT, gagviWirdeba evroatlantikur struqturebSi integracia.
– istoria gvaswavlis, rom yoveli didi omis Semdeg yalibdeba msoflios axali wesrigi. saqarTvelo rom dasavleTis qolgis qveS aRmoCndes, xelisuflebam ra unda gaakeTos?
– xelisuflebam Zalian bevri ram unda gaakeTos, yovel SemTxvevaSi, Cveni xelisufleba cdilobs, Tumca rasac is akeTebs, dasavleTisTvis Zalian mizerulia, aqedan gamomdinare, xelisuflebasTan erTad unda gaizardos samoqalaqo sazogadoeba, samoqalaqo seqtori. dRes Cven vxedavT, ra situaciaa, anu polarizebulia qveynis politikuri garemo, arada erT-erTi moTxovna dasavleTisgan iyo depolarizaciis dasruleba, rac saxelmwifom ver SeZlo. samwuxarod, depolarizacia aris Seusruldebeli valdebuleba. sanam Cven yvela erTad (politikosebi, samoqalaqo sazogadoeba, mediasaSualebebi) ar gavacnobierebT, ratom gvinda saqarTvelos evrostruqturebSi gawevrianeba da amisTvis ra gvmarTebs, rogor unda moviqceT, rom qveyana gaZlierdes, iqamde molodinSi viqnebiT. am qveynis suverenitets unda gaufrTxildes yvela – pozicia, opozicia, mediasaSualebebi, arasamTavrobo organizaciebi da a. S. amis mTavari pirobaa saxelmwifoebrivi azrovneba. Tu Cven saxelmwifoebrivad ar viazrovneT, araferi gamova.
