მიხეილ მახარაძე
2023 wlis 4 oqtombers, 77 wlis asakSi Cveni qveynis mamuliSvilTa rigebs gamoaklda gamorCeuli mwerali, publicisti, saxelmwifo da sazogado moRvawe, filosofiis mecnierebaTa doqtori, profesori mixeil maxaraZe.
igi daibada 1946 wlis 13 noembers xulos raionis sofel faCxaSi, qazim maxaraZis (1925-1949) ojaxSi. 1961 wels mixeilma daamTavra faCxis rvawliani, xolo 1964 wels – yinCauris saSualo skola. 1965 wels Cairicxa Tbilisis saxelmwifo universitetis filosofiisa da fsiqologiis fakultetis filosofiis specialobaze, romelic 1970 wels daamTavra. 1979 wels ki – ilia WavWavaZis saxelobis Tbilisis ucxo enaTa saxelmwifo pedagogiuri instituti germanuli enis specialobiT. universitetis damTavrebis Semdeg muSaoba daiwyo saqarTvelos mecnierebaTa akademiis filosofiis institutis (1977 wlidan savle wereTlis filosofiis instituti) qarTuli filosofiis istoriis ganyofilebaSi. 1978 wels daicva sakandidato, xolo 1989 wels sadoqtoro disertacia Temaze – `areopagitikis filosofiuri Sinaarsi~. is pirveli mecnierebaTa doqtoria xulos raionidan. akademikos Salva xidaSelis gardacvalebis Semdeg mixeil maxaraZe 1994-2006 wlebSi filosofiis institutSi qarTuli filosofiis istoriis ganyofilebas xelmZRvanelobda. 2007-2010 wlebSi iyo filosofiis institutis samecniero sabWos Tavmjdomare da paralelurad Jurnal `macnes~ filosofiis seriis mTavari redaqtori. 1992-2006 wlebSi mixeil maxaraZe gaxldaT ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis filosofiis dargSi xarisxebis mimniWebeli specializebuli sabWos wevri, 2000-2006 wlebSi – amave universitetis profesori, 2013 wlidan ki baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis profesoria.
mixeil maxaraZe eweoda nayofier samecniero da pedagogiur saqmianobas. misi kvlevebis mTavari sferoebia: qarTuli da Sua saukuneebis filosofiis istoria, renesansis, humanizmis da qarTuli renesansis sakiTxebi, kulturis filosofia. mixeil maxaraZis naSromebidan aRsaniSnavia: `areopagitikis filosofiuri wyaroebi~ (1983), `areopagitikis filosofiuri problemebi~ (1986), `werilebi qarTul filosofiaze~ (1988), (1991), `Ziebani qristianuli filosofiis istoriaSi~ (1999), `renesansi, humanizmi da qarTuli renesansis sakiTxebi~ ( 2009), `areopagitika~ (2011), `filosofiuri etiudebi~ (2015), `Ziebani qarTuli filosofiis Temebze~ (2015), `Tanamedrove qarTuli filosofia~. narkvevebi (2020), `filosofia mozardTaTvis~ (me-4 gadamuSavebuli da gafarToebuli gamocema (2020), `Salva xidaSeli~ (2021), `Salva nucubiZe sxva rakursiT~ (2022) da sxva.
mixeil maxaraZes 60-mde statia da werili aqvs miZRvnili qarTvel filosofosebze – petre iberiTa da ioane petriwiT dawyebuli, Tanamedrove qarTveli filosofosebiT damTavrebuli. mixeil maxaraZis qarTul enaze gamocemuli naSromebi qarTul filosofiasa da areopagitikaze inaxeba amerikis SeerTebuli Statebis kongresis, kolumbiisa da hiustonis universitetebis biblioTekebSi. monografiebis da wignebis garda, mixeil maxaraZe aris 100-ze meti samecniero naSromis, literaturuli da publicisturi krebulebis, Targmanebisa da 500-mde publicisturi werilis avtori. misi samecniero naSromebi, mSobliuri qarTulis garda, gamoqveynebulia rusul, inglisur, germanul da ukrainul enebze, maT Soris iseT prestiJul gamocemaSi, rogoricaa samsaukunovani gamomcemloba ,,brili” (aSS).
mixeil maxaraZem gansakuTrebuli wvlili Seitana neoplatonizmis, areopagitikuli moZRvrebis, ioane petriwis filosofiis da renesansis sakiTxebisa da Tanamedrove qarTuli filosofiis Seswavla-damuSavebaSi. am mxriv misi miRwevebidan aRsaniSnavia:
1. qarTul mecnierebaSi (da aramxolod qarTulSi) man pirvelma, yovelmxriv gamoikvlia areopagitika, romelic renesansis mTavar msoflmxedvelobriv wyarod iTvleba, kerZod: areopagitikis wyaroebi, misi filosofiuri Sinaarsi da gavlenebi filosofiasa da RvTismetyvelebaze; cxadad aCvena, Tu ris safuZvelze SeiZleba areopagitikuri moZRvreba CaiTvalos renesansis erT-erT mTavar msoflmxedvelobriv safuZvlad.
manve Tavisi naSromebiT gaaZliera nucubiZe-honigmanis Teoria, romlis Tanaxmad, areopagitikuli Txzulebebis namdvili avtoria qarTveli saeklesio moRvawe palestinaSi – petre iberi (411-491).
2. ioane petriwis filosofiaSi gamokveTa sami originaluri punqti, romlebic ar gvxvdeba sxva filosofosebTan, kerZod: 1) RmerTisa da materiis msgavseba erTianobis TvalsazrisiT; 2) RmerTSi arsebaTa ukudabruneba misken miswrafebis Cauqrobeli surviliT; 3) Sedegebidan mizezis warmouSobloba, rac xuTi saukunis Semdeg dekartTan RmerTis arsebobis dasabuTebis argumentis safuZveli gaxda.
3 pirvelad mis monografiaSi – `renesansi, humanizmi da qarTuli renesansis sakiTxebi~ (2009) – gadmocemulia renesansis problematika srulyofilad. amasTan, lakoniurobiT, sicxadiTa da naTeli stilis gamo, es naSromi studentebis saxelmZRvanelodac gamoiyeneba. gamorCeuli da gansakuTrebulia mixeil maxaraZis xelmZRvanelobiT momzadebuli da orjer (1996-2010 da 2013 w.w.) gamocemuli qarTuli filosofiuri azris istoria (IV-XXI saukuneebis dasawyisi) oTx tomad, risTvisac 2011 wels mas mieniWa qarTuli mecnierebis umaRlesi jildo – erovnuli premia mecnierebaSi.
2009 wels mixeil maxaraZes wignisTvis – `filosofia, politika, mcire proza~ (2004) – mieniWa akad. Salva nucubiZis saxelobiTi premia filosofiaSi. sxvadasxva dros mixeil maxaraZe leqciebs kiTxulobda Tbilisisa da baTumis saxelmwifo universitetebSi, agrarul universitetSi, samxatvro akademiaSi, kulturis saxelmwifo universitetsa da robaqiZis universitetSi. 1993 wlidn mixeil maxaraZe saqarTvelos mweralTa kavSiris wevria. misi moTxrobebi, novelebi da Canaxatebi dabeWdilia sxvadasxva JurnalSi. mixeil maxaraZe eweoda aqtiur publicistur moRvaweobas. am mimarTulebiT mas gamoqveynebuli aqvs 500-mde werili da 6 krebuli, romelTagan erTs – `avantiura aWaris saxeliT~ 2004 wels mieniWa saxelmwifo premia literaturis, xelovnebis da arqiteturis dargSi (publicistika).
mixeil maxaraZe aqtiurad iyo CarTuli erovnul moZraobaSi. 2004-2008 da 2008-2012 wlebSi iyo aWaris avtonomiuri respublikis ori mowvevis umaRlesi sabWos wevri, umaRlesi sabWos Tavmjdomare da saqarTvelos V da VII mowvevis parlamentis wevri. dajildoebulia saxelmwifo jildoebiT: Rirsebis ordeniT (2004 w.), vaxtang gorgaslis I xarisxisa (2007 w.) da brwyinvalebis saprezidento (2012 w.) ordenebiT.
2008-2012 wlebSi mixeil maxaraZe arCeul iyo evrosabWos Savi zRvis evroregionis kongresis viceprezidentad.
mas 2021 wlis 13 noembers dabadebidan 75 weli Seusrulda. misma Tanauniversitetelma da megobarma, cnobilma mecnierma, qarTuli fsiqologiuri skolis Rirseulma warmomadgenelma, profesorma nodar baramiZeb megobris saiubileo TariRs miuZRvna wigni – ,,mixeil maxaraZe -75″. mixeil maxaraZis, rogorc gamoCenili filosofosis, publicistis, sazogado moRvawisa da politikosis Sesaxeb masalebi ixileT profesor nodar baramiZis wignSi `mixeil maxaraZe – 75~.
wavida Cvengan didi mamuliSvili, romelic gamoirCeoda ubraloebiT, TavmdablobiT, zneobiT, kacTmoyvareobiT… misi sicocxle sikvdilis Semdegac gagrZeldeba mis SemoqmedebiT memkvidreobaSi.
mis saxelsa da saqmeebs ar daiviwyebs qarTveli xalxi.
nodar baramiZe, sergo dumbaZe, onise TurmaniZe.

