ნახევარი საუკუნე – სკოლაში
laSa xomeriki 593 50 82 69 –
50 welia pedagogiur sarbielzea baTumeli madona bolqvaZe, romelsac axlaxan kolegebma da megobrebma saiubileo TariRi – dabadebis 70 weli miuloces. is wlebis ganmavlobaSi warmatebiT aswavlida qimia-biologias xelvaCauris raionis sajaro skolebSi, miniWebuli aqvs umaRlesi kategoriis maswavleblis wodeba. rogorc Tavad ambobs, Tvalis daxamxamebaSi Caiara wlebma; guSindeliviT axsovs is dRe, roca pirvelad SeaRo skolis kari rogorc qimiis maswavlebelma. aTeuli wlebis gulmodgine Sromam keTili nayofi gamoiRo – 1979 wels aRiares saukeTeso maswavleblad, sigeli da sertifikati gadasces. misi biografiuli qronikebi erTi SexedviTac STambeWdavia: wlebis ganmavlobaSi qimia-biologias aswavlida maxinjauris sajaro skolasa da gimnaziaSi, xolo ganTiadis sajaro skolaSi direqtoris moadgiled muSaobisas gamoirCeoda rogorc kargi organizatori da amave skolis qimiis warmatebuli maswavlebeli. amitomac aravis gahkvirvebia, roca xelvaCauris raionis ganaTlebis ganyofilebaSi meTodistad miiwvies da qimiis maswavlebelTa meTodgaerTianebis xelmZRvaneloba andes. es iyo wina saukunis 80-ian wlebSi. mravali misi kolega axlac keTilad igonebs im masStabur RonisZiebebs, romelTa organizatori madona bolqvaZe iyo. mis profesiul warmatebas kvalifikaciis amaRlebisTvis gaweuli Sroma ganapirobebda. aRsaniSnavia isic, rom warmatebiT ganvlo treningi – `bunebismetyvelebis swavlebis Tanamedrove teqnologiebi~ da gaxda sertifikatis, aseve, sorosis premiis mflobeli. amJamad kvlav ganTiadis sajaro skolaSi eweva pedagogiur saqmianobas, specmaswavlebelia, SezRuduli SesaZleblobis bavSvebs aswavlis da, rogorc gviTxres, Zalian kargad. miRweuli saukeTeso SedegebisaTvis igi daajildoves kidec.
– gamocdilebam damarwmuna, roca moswavle giyvars da guliT ekidebi saqmes, SeuZlebelsac SeZleb, mis damcrobil unarebs ganviTarebis gzas uxsni, aRviZeb pozitiur ganwyobas, siyvaruls. . . diax, TandaTan, mondomebiTa da moTminebiT aviTareb im unarebs, moswavles srulfasovan moqalaqed rom Camoayalibebs, – gviTxra qalbatonma madonam da am sityvebis marTebulobas misi mdidari pedagogiuri gamocdileba adasturebs, gamocdileba ki is simdidrea, romelsac sxvas Tu gauziareb, kidev ufro gaizrdeba da ukeTesi gaxdeba garemo, romelSic vcxovrobT. qalbatoni madona dRes Cveni stumaria.
– 70 weli SegisruldaT, gilocavT, mxned gamoiyurebiT, skolaSic aswavliT, mokled, asaki daamarcxeT. iqneb raime `recepti~ iciT?
– recepti (icinis)? ise, xom iciT, asaks amarcxebs Wkua, anu inteleqti. ra `Tavmdabali~ var, ara?! axla sayovelTaod cnobil magaliTebs aRar movuxmob didi adamianebis biografiebidan, Sors wagviyvans. . . Tundac zurab kiknaZe gavixsenoT, sicocxlis bolomde Tavisi azrovnebis siRrmiT rom gvaocebda, Tumca `receptic~ SemiZlia SemogTavazoT: tvinis ganviTarebis saukeTeso saSualebaa ucnobi, axali saqmianoba, krosvordebis amoxsna, testebis Sevseba, urTierToba inteleqtualur adamianebTan, wignebis kiTxva, kulturul RonisZiebebSi monawileoba, xelovnebis nimuSebis gacnoba, bunebasTan urTierToba, musikis, metadre klasikuris, mosmena da erTic umTavresi – prioritetad cxovrebis jansaRi wesis miCneva da dacva, fizikuri varjiSebi, Tundac swori sunTqva. ase rom, vinc am wesebs misdevs, is asaks amarcxebs. . .
– raxan `recepti~ mogvawodeT, iqneb kargi xasiaTis saidumloc gagvandoT. . .
– ratomac ara. rogorc biologma, SemiZlia giTxraT, rom adamianis xasiaTi bevradaa damokidebuli tvinSi mimdinare qimiur procesebze. karg ganwyobas, karg xasiaTs, upirvelesad, Tavis tvinSi neiromediatorebis – serotoninis, dofaminis, noradrenalinis Semcveloba ganapirobebs. eseni Cveni bednierebis qimiuri indikatorebia. am nivTierebebis gamomuSavebas xels uwyobs swori kveba da kiTxva, swavla, aseve, sxeulis fizikuri varjiSi. mokled, jansaR sxeulSi jansaRi sulia, anu kargi xasiaTi. amitomac, bavSvTa kvebas gansakuTrebuli yuradReba unda daeTmos, Tu gvinda kargi sazogadoeba, kargi qveyana, bavSvebs, axalgazrdebs imTaviTve unda mivxedoT, SevuqmnaT kargi garemo, vizrunoT, rom sworad da kargad ikvebebodnen. axla gaCaRda moZraoba skolebSi moswavleTa ufaso kvebis moTxovniT. skolebSi amis danergva aucilebelia, sasicocxlo mniSvneloba aqvs da Tu es dawesdeba, maleve davinaxavT Sedegs – bavSvebs xasiaTi mkveTrad gauumjobesdebaT, iqnebian ufro laRebi da codnas ukeT daeuflebian.
– axalgazrda karg moqalaqed rom Camoyalibdes, ra aris saWiro?
– erT-erTi saukeTeso gzaa, SevayvaroT mas dedabuneba. bavSvi Tavis ezos, quCas, skvers, skolis ezo-midamos, Tavis sofels, qalaqs unda ufrTxildebodes, unda daicvas sisufTave, ar daanagvianos, ar daazianos mcenareebi. .. Tavadac unda daicvan buneba da sxvebsac mouwodebdnen. . . moswavleebi unda CavrToT gamwvanebisa da ganaSenianebis samuSaoebSi. skolebSi ekologiuri RonisZiebebic am saqmes unda emsaxurebodes. xes da yvavils rom dargavs bavSvi da mis zrdas daakvirdeba, Tvisebrivad Seicvleba. raxan mcenaris movlas iwyebs, ufro dakvirvebuli, bunebis megobari xdeba. asea, `Cven bunebaSi varT da buneba CvenSia~, – rogorc erTma brZenma Tqva. . .
visac buneba uyvars, vinc bunebaze zrunavs, is ar SeiZleba ukeTuri oyos. bunebis siyvaruli adamians keTilad ganawyobs, es ki karg moqalaqed Camoyalibebis sawindaria. Cven, pedagogebma da aramarto pedagogebma, mSoblebmac, bavSvebs unda vaswavloT bunebis didi wignis kiTxva.
– Tqven Tvalwin Taobebi Seicvala. . .
– TaobaTa cvlas Tvisebrivi cvlilebebic axasiaTebs da es bunebrivi procesia. ra Tqma unda, 70-iani wlebis da axlandeli Taoba erTmaneTisagan mkveTrad gansxvavebulia. axla teqnologiuri aRmavlobis periodia, daCqarebuli cifruli gadatvirTva mimdinareobs da axali Taoba, cxadia, am process fexs uwyobs. es Taoba ufro Tavisufali, gaxsnili da pirdapiria, mizanswrafulebi, pragmatulebi, ase vityodi, motivirebulebi arian.
– roca maT metyvelebas akvirdebiT, maT usmenT. . .
– Tqven, cxadia, CvenSi moWarbebul skabrezul metyvelebas gulisxmobT. skolaSi, sagakveTilo procesSi es ar fiqsirdeba, magram quCebSi, ezoebSi xom yvelas gvesmis. samwuxaroa, rom avadmetyveleba ukve senad gveqca, WkuasakiTxavi adamianebic, maT Soris, parlamentSi, rom iginebian, amaze raRa vTqvaT?! albaT, bevrma icis, magram vinc ar icis, maT gasagonad vityvi: mecnierma biologebma kvlevebis Sedegad daadgines: Cven mier warmoTqmuli sityva an sityvebi, aSkara gavlenas axdens Cvenive genur struqturaze, icvleba adamianis genetikuri kodi, romelic informacias Seicavs sicocxlis xangrZlivobaze, daberebis tempebze da a .S. diax, sityvebs energetika aqvs. mecnierebi akvirdebodnen or jgufs: erTi jgufis wevrebis yoveldRiur leqsikonSi mniSvnelovani adgili ekava salanZRav sityvebs, meore jgufis wevrebi ki keTilad metyvelebdnen. aRmoCnda, rom pirveli jgufis adamianebSi, ujredul doneze, Zalian swrafad viTardeboda daberebis procesi, meoreSi ki ufro nela – isini 13-15 wliT axalgazrdulad gamoiyurebodnen. asea, sityvas SeuZlia adamianis sasicocxlo procesebi marTos. amitomacaa keTilmetyveleba aucilebeli da sad, Tu ara ojaxsa da skolaSi, unda iyos es mTavari sazrunavi. sxvaTa Soris, amaze xSirad vsaubrob moswavleebTan. Tanamedrove teqnologiur garemoSi, roca SesaZlebloba gvaqvs, saswavlo procesSi CavrToT uamravi TvalsaCino masala, videoebi, aRqma ufro efeqturia da gasagebi. `pirvelad iyo sityva~ – es bibliuri fraza am aRmoCenebis fonze axal datvirTvas iZens. mokled, ilaparakeT lamazad da icocxlebT didxans – me ara, mecnierebs daujereT. unda gavacnobieroT am frazis sibrZne, Secvale Seni sityvebi da Seicvleba samyaroc.
– sayvareli fraza. . .
– ki, batono, getyviT: azrovneba diqtaturis mteria. raxan gagimxileT, imasac getyviT, ratom miviCnev ase. roca adamiani azrovnebs, e. i. gacnobierebulia, SeuZlia sibrZnes, sikeTes Cawvdes da xelisuflebaSi diqtatorad ar gadaiqceva. azrovneba skolidan iRebs saTaves. adamianis sulis kaTarzisisTvis, marTalia, literaturis swavleba saukeTeso meTodia, magram aranaklebia Tundac biologia-qimiis swavleba. es sagnebi xom moswavleTa winaSe codnis okeanes gadaSlis da maT Tvalsawiers afarToebs. SemiZlia giTxraT, mravali Cemi yofili moswavle, romelic qimiasa da biologias kargad swavlobda, Cvens qalaqs moazrovne, warmatebul moqalaqed da politikosad warudga.
– ZirZveli baTumeli, ras gaixsenebT. . . baTumi uwin da axla. . .
– upirvelesad, im baTumelebs movigoneb, qalaqs xibls rom matebdnen. . . meamayeba, rom zurab gorgilaZes vicnobdi da vaxloblobdi rogorc misi meuRlis, qalbaton leilas megobari. . . poezia, xelovneba miyvars da mis brwyinvale warmomadgenlebs fridon xalvaSs, mamia varSaniZes, SoTa zoiZes, lado seidiSvils, ali samsonias, gogita lorTqifaniZes, qsenia mJavias, giorgi saluqvaZes, JuJuna xajiSvils, zurab xabaZes literaturul saRamoebze araerTxel Sevxvedrivar da gamixaria. dRes isini maradisobis binadarni arian, baTumi amayobs maTiT. . . mixaria, roca zurab gorgilaZis saxelobis quCaze mivabijeb. ai, esaa CemTvis baTumi, poeziisa da siyvarulis qalaqi. adamianebisadmi, literaturisadmi Cems siyvaruls ki Cvens ojaxSi Caeyara safuZveli, bebiis – aWaris damsaxurebuli maswavleblis RvTiso meqvabiSvilis meoxebiT. da kidev: baTumi CemTvis is Rirseuli, Zvirfasi adamianebia, am qalaqSi axla rom cxovroben da mis istorias qmnian. . . Cemi siyrmis baTumi lamazi evropuli qalaqi iyo Tavisi moyvavile bulvariTa da quCebiT, mSvidi xalxiT. . . axlandeli baTumi megapolisia – uzarmazari saxlebiTa da savaWro centrebiT, `sxva xalxis ismis aq Jriamuli~. . . 21-e saukunis baTumi minda axali iersaxiT warudges STamomavlobas, es ki maSin gaxdeba realuri, Tu qalaqis ganaSenianebas mcodne da erovnuli cnobierebis adamianebi uxelmZRvaneleben. baTumi, Savi zRvis es margaliti, es bunebiT ulamazesi qalaqi gamorCeviT mosavleli da gasafrTxilebelia, rac did-pataram, yvelam unda gaiTavisos.