რა იწვევს შავი ზღვის დაბინძურებას?
მანანა ტაკიძე 577 10 15 17
31 oqtombers msofliom Savi zRvis saerTaSoriso dRe aRniSna. 1992 wels buqarestis konvencias moewera xeli, 1996 wlis amave dRes ki TurqeTSi, qalaq ankaraSi Savi zRvis eqvsive qveynis – saqarTvelos, rumineTis, ukrainis, bulgareTis, ruseTis federaciis da TurqeTis garemos dacvis ministrebma Savi zRvis aRdgenisa da dacvis strategiuli samoqmedo gegma SeimuSaves, riTac Savi zRvis ekosistemebis reabilitaciis, dacvisa da bunebrivi resursebis mdgradi gamoyenebis valdebuleba ikisres
Savi zRvis saerTaSoriso dRe yovelwliurad saqarTveloSic aRiniSneba. 31 oqtombers Savi zRvis auzis qveynebSi Sexvedrebi, diskusiebi, seminarebi, konferenciebi, sainformacio tipis aqciebi da sxva aqtivobebi imarTeba. Uamerikis SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagenroD-s finansuri mxardaWeriT, proeqtis `narCenebis marTvis teqnologia regionebSi~- farglebSi sazogadoebas, mimdinare wels daxuruli aralegaluri nagavsayrelebi da am mimarTulebiT dagegmili samomavlo RonisZiebebi gaacnes. SexvedraSi sajaro moxeleebi, regionSi moqmedi arasamTavrobo organizebis da mediis warmomadgenlebic CaerTnen. ganxorcielebuli aqtivobebis Sesaxeb Sexvedris monawileebs informacia kavkasiis garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebis regionulma koordinatorma gaacno. kaxaber guCmaniZem regionSi dabinZurebisa da narCenebis marTvis kuTxiT arsebul mdgomareobasa da gamowvevebaze isaubra.
– rogorc cnobilia, municipaluri narCenebiT zRvis dabinZureba kvlav rCeba aqtualur gamowvevad. raRac etapze gaumarTavi wyalanirebis sistema Savi zRvis wylis xarisxobrivi maCveneblis erT-erTi mTavari damabinZurebeli iyo. municipaluri narCenebi zRvaSi mdinareebidan xvdeba. mizezi martivia – regionebs, gansakuTrebiT ki maRalmTianeTs Sesabamisi dasufTavebis servisi ar gaaCia, rac sabolood Savi zRvis dabinZurebis mizezia. swored am mimarTulebiT dagegmili RonisZiebebi da samomavlo gegmebi gavacaniT maT. Cven varT pionerebi, vinc regionis masStabiT uzrunvelyo separaciis danergvis xelSewyoba da visaubreT am mimarTulebiTac, – aRniSna kaxaber guCmaniZem.
municipaluri narCenebis araswori marTvis paralelurad, Savi zRvis dabinZurebas balasturi wylebi da CaRvrili navTobic iwvevs. sagangaSoa, rom mezobeli qveynis, TurqeTis respublikis sazRvrispira regionebTan Seqmnilia nagavsayreli poligonebi, saidanac uamindobis Semdeg zRvas narCenebi moaqvs Savi zRvis Cvens akvatoriaSi. kaxa guCmaniZis ganmartebiT, buqarestis konvencia sanapiro zolis dacvas da marTvasac iTvaliswinebs. amitom yvela xelmomweri saxelmwifo valdebulia mkacrad daicvas SeTanxmebis pirobebi.
– buqarestis konvencias 1992 wels moewera xeli. mas miuerTda saqarTvelo, Savi zRvis auzis qveynebi da gaTvaliswinebulia erToblivi sakanonmdeblo prevenciuli RonisZiebebis gatareba. miuxedavad amisa, TurqeTis saxelmwifoSi narCenebis marTva ar aris Tanamedrove standartebis Sesabamisi, amaSi darwmundebiT, Tuki Tundac xofamde sazRvrispira soflebs daaTvalierebT, sadac nagavsayrelebis stiqiuri poligonia mowyobili. iqidan xSirad narCenebi zRvas da dinebas Semoaqvs Cvens akvatoriaSi da mniSvnelovnad binZurdeba sanapiro zoli. problemaa aseve zRvis balasturi wylebiTa da navTobiT dabinZureba. istoriuli dabinZurebis kerebidan gruntis wylebSi gaJonili da Semdgom zRvaSi CaRvrili navTobi, romelic firis saxiT edeba mis fskers, momakvdinebelia iqTiofaunisTvis. problemaa gaufiltravi wylebis zRvaSi CaSvebac. zRvis xarisxobriv maCvenebels rac Seexeba, Cemi, rogorc garemosdamcvelis poziciaa, wylis sinjebi iqidan ki ar aviRoT, sadac
zRva umetes SemTxvevaSi bunebrivad sufTaa, aramed im teritoriidan, sadac sabanao zonaa mowyobili. swored amis Semdeg Segveqmneba realuri suraTi, Tu ra mdgomareobaSia dRes Savi zRva, – ganacxada kaxaber guCmaniZem.