,, რა არის ეს – ქართული მენტალიტეტი, სიყვარულის დამახინჯებული ფორმა თუ შიში, რომ მას მოკლავენ”
ირმა ცეცხლაძე 27 48 93
` . . . . ar megona, aseTi sastiki, ugulo, sadisturi bunebis adamiani Tu iqneboda. sul leqsebiT melaparakeboda, vardisfrad mixatavda ojaxur cxovrebas. ded-mamis winaaRmdeg wavedi, Cumad davqorwindiT, Cemebma araferi icodnen, sabolood ki iseTi adamianis xelSi aRmovCndi, romelmac arc me damindo da arc Cveni patara Svili. sakuTar Tavs aRar daveZebdi, mTavari iyo bavSvi gadamerCina. Zlivs gamovepare. mezoblebsac ver vTxovdi daxmarebas, imaT auSardeboda. ase movxvdiT am TavSesafarSi me da Cemi biWi. jer kidev ver var gons mosuli, ar vici, rogor amewyoba cxovreba. ukan ar davbrundebodi, romc SemZleboda. qmars gavSordi, imanac ar daayovna da sxva SeirTo. mecodeba is gulubryvilo, karg kacs romeli normaluri qali datovebs? Tumca, albaT, isic CemsaviT leqsebis da romantikuli saRamoebis msxverpli gaxda. Cemma ded-mamam uari Tqva SvilTan erTad Cems miRebaze – bavSvi qmris ojaxSi datove da ise modio. msgavsi winadadebis Semdeg, kidec rom Semirigdnen, aRar mival maTTan. daviwyeb muSaobas, vecdebi, Zlieri viyo da Cemi sakuTari Semosavlis wyalobiT davdge fexze~, – miambobs Tavis istorias axalgazrda qali, Tumca erTi SexedviT verc ki ityvi asaks, imdenad Caflulia dardsa da sevdaSi. lali (pirobiTad vuwodebT saxels) ukve meore Tvea, rac dedaTa da bavSvTa TavSesafarSia, sadac sxva beneficiarebic arian. yovel maTgans gansxvavebuli istoria aqvs, Tumca saerTo tkivili aerTianebT, arc erTs aRmoaCnda iseTi ojaxi, romelic Seifarebda, dauyvavebda da gaWirvebis Jams saxlis karebs gauRebda.
samedicino asociacia `Tanas~ damfuZnebeli da sareabilitacio centris direqtori nana sayvareliZe, romelic adre maxinjaurSi, amave SenobaSi ganTavsebul Cvil bavSvTa saxls xelmZRvanelobda, cdilobs daxmarebis xeli gauwodos ara mxolod SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirebs, aramed martoxela dedebs da maT bavSvebs. swored amitom gaxsna aqve TavSesafari, sadac amJamad 26 beneficiari cxovrobs. iq misuls, TvalSi momxvda irgvliv arsebuli wesrigi, sisufTave da gemovnebiT SerCeuli dizaini, romelic karg ganwyobaze moiyvans nebismiers. qalbatoni nana kabinetSi damxvda. man mimoixila centrSi arsebuli viTareba da mokled miambo uwyebis funqciebi: `Cveni asociacia arasamTavrobo organizaciaa, romelic 2002 wels daafuZna eqimTa gaerTianebam. misi ZiriTadi mizania SezRuduli SesaZleblobis da garkveuli saWiroebebis (martoxela dedebi, Zaladobis msxverpli qalebi) mqone pirebis daxmareba. jer kidev 2004 wels masStaburi kvleva CavatareT aWaris regionSi da gamoikveTa SSm pirebis saWiroeba im kuTxiT, rom saxlidan ver gamodiodnen da ar hqondaT sazogadoebasTan kontaqti. maSin daviwyeT muSaoba dRis centris SeqmnisTvis. arendiT aviReT kerZo saxli, sadac vatarebdiT sxvadasxva RonisZiebas. TandaTan moTxovnileba gaizarda da 2013 wels aWaris mTavrobam uzufruqtis wesiT, 10 wliT, maxinjaurSi arsebuli yofili Cvil bavSvTa saxlis Senoba im pirobiT gadmogvca, rom gavaremontebdiT da socialur proeqtebs ganvaxorcielebdiT. erTi wlis ganmavlobaSi moviZieT donori, CavatareT remonti da gavxseniT kidec dRis centri SSm bavSvebisaTvis~.
– dedaTa da bavSvTa TavSesafris gaxsna rodis da ratom gadawyda?
– vinaidan Senoba oTxsarTuliania, 2600 kvm farTiT, gadavwyviteT, es adgili gamogveyenebina da imaTTvis migveca aq cxovrebis saSualeba, visac yvelaze metad uWirs am mxriv, Tan sazogadoebis sensitiur fenas warmoadgens. rodesac irgvliv arsebuli viTareba SeviswavleT, aRmoCnda, rom ojaxSi Zaladobis msxverpl qalebs, principSi, arsad aqvT TavSesafari, rac problemaa rogorc maTTvis, ise maTi mcirewlovani bavSvebisTvis. Cveni TavSesafari erTaderTia aWaraSi. arada, mimaCnia, rom meti unda gaixsnas, raTa qalebs mieceT Tavisufali arCevanis saSualeba moZaladesTan cxovrebasa da damoukidebel cxovrebas Soris. Tanac, dameTanxmeT, aseT situaciaSi verc bavSvebi gaizrdebian normaluri fsiqikiT.
– ras sTavazobT TavSesafarSi mosul qalebs?
– deda-Svili (Svilebi) uzrunvelyofilia calke saZinebeli oTaxiT. sarTuli ramdenime ganyofilebadaa dayofili, TiToeulSi 2-3 qalia. isini sargebloben saerTo holiT, abazaniT, tualetiT da samzareuloTi. yvelas ekuTvnis ufaso kveba, tansacmeli da medikamentebi. imaze aRar gavamaxvileb yuradRebas, rom gaTboba, Suqi, wyalic ufasod aqvT.
– sul ramden beneficiarzea Tqveni TavSesafari gaTvlili da ramdeni cxovrobs amJamad?
– gaTvlilia 40 beneficiarze. amJamad 26 qali cxovrobs SvilebTan erTad.
– ufro metad ra gasaWiriT movidnen TqvenTan?
– adre mxolod martoxela dedebi iyvnen. axla daemata sxva saWiroebebis mqone qalebic. iseTebi, romlebsac ojaxSi usiamovnebebi aqvT, qmari gardaecvalaT an sanaTesaom gamoagdo binidan an ded-mamam ar miiRo naadrevi da uqmrod mSobiarobis gamo, anac qmarTan aRar ecxovrebaT da a.S. yvelas Tavisi istoria aqvs, Tumca Cven vcdilobT, delikaturad moveqceT da zedmetad ar gavaRizianoT gamokiTxvebiT.
– rogor unda miiRos TqvenTan adgili am mxriv saWiroebis mqone qalma?
– aq gansakuTrebuli procedurebia, Tumca, rTuli araferia. jandacvis saministros unda mimarTon, romelic, Tavis mxriv, mimarTavs socialuri momsaxurebis saagentos, iqidan modis daskvna konkretul pirze, rom marTlac saWiroebs TavSesafars da aZleven 6-Tvian vauCers, romelsac Cven warmogvidgenen.
– 6 Tvis Semdeg rogor naxavs binas?
– Tuki ver naxavs wasasvlels, maSin gaugrZeleben vauCers, magram Cven vcdilobT, davexmaroT dasaqmebaSi. zogierTs gadamzadebis programaSi vsvamT. vaZlevT profesias, rom SeZlon damoukidebeli cxovreba da bavSvebis rCena. bevrs vexmarebiT fsiqologis konsultaciiT, zogierTs – iuristis. bevrs aqvs problema, romlis mogvareba SeiZleba, Tuki advokati daexmareba da gaurkvevs, ramdenad ekuTvnis yofili qmrisgan sacxovrebeli farTi, uZravi qoneba da a.S. sxvaTa Soris, aq iseTebic cxovroben, romlebic ukve muSaoben da TandaTan dgebian fexze. ufaso TavSesafriT vaZlevT saSualebas, rom gons movidnen, Tavidan daiwyon cxovreba da gaarkvion, ra jobia maTTvis da maTi patarebisTvis.
– ukve wavida vinme Tqvengan?
– ki, rogor ara, ori gavaTxoveT kidec, Zalian kmayofilni arian axali ojaxiT. gvinda Cveni ori beneficiari `iafi saxlis~ proeqtSi CavrToT. isini muSaoben da Tavad SeZleben kreditis gadaxdas. vfiqrob, am Txovnaze municipaliteti uars ar gvetyvis, radgan yovelTvis gvexmareba da mxarSi gvidgas.
qalbatonma nanam damaTvalierebina TavSesafari. ratomRac afxazeTidan iZulebiT gadaadgilebulTa droebiTi TavSesafrebi gamaxsenda, Semdeg lamis mudmivi rom gaxda iq CasaxlebulTaTvis. Tumca, cxadia, aqauroba zedmiwevniT sufTad, lamazad iyo garemontebul-mowyobili. holSi kafandara gogonas patara bavSvi xelSi sakmaod mouxerxeblad eWira. iqve Sua asakis qali trialebda. cxadia, bavSvebi erTmaneTis da-Zmad miviCnie, Tumca Sevcdi – Cem win saxlidan gamogdebuli mcirewlovani deda idga, romelic dafexmZimda da vinaidan mSoblebma ar isurves misi axalSobiliT mezoblebTan da sanaTesaosTan `Tavis moWra~, iZulebuli gaxda TavSesafari sxvagan moeZebna. gogonam RimiliT Semomxeda, rodesac bavSvis gamorTmevis nebarTva vTxove, pataramac gamiRima, guli metkina . . . aseT axalgazrdebs rogor unda dauketo saxlis kari? jer skolac ar daumTavrebia, ras miaRwevs cxovrebaSi, sakuTari ded-mamisgan ganwiruli . . .
qalebi sakmaod daculad grZnoben Tavs TavSesafarSi. pretenziebi ar gvaqvs, madlobis meti ra gveTqmis, yvela gvexmareba da mxarSi gvidgaso, – miTxres. ramdenimem sakuTari istoria miambo, mxolod anonimurobis dacva mTxova, razec uari ver vuTxari.
`Cemi qmari rom gardaicvala, dedamTilisa da mulebisaTvis zedmeti gavxdiT me da Cemi Svilebi. ras ar mikeTebdnen, yvelanairad miSlidnen iq cxovrebas, bolos ki, saxlSi misuls, saketi gamocvlili damxvda, Cemi da bavSvebis nivTebis mcire nawili – gareT gamodgmuli. pirdapir miTxres, Tuki aq Semoxval, an dagklavT an amogwvavTo. simarTle giTxraT, aRarc me SemeZlo iq gaCereba. autaneli mdgomareoba Semeqmna. kidev kargi, am TavSesafarSi mimiRes. aq viwyeb axal cxovrebas. darwmunebuli var, Cems wilsac aviReb qmriseuli saxlidan da Svilebsac arafers movakleb. amaTac daaglijes nervebi bebom da mamidebma. msgavsi xalxis mnaxveli arc var da aRarc minda kidev vnaxo. sasamarTlos da samarTliani gadawyvetilebis imedi maqvs~ . . .
`skolaSi gviyvarda erTmaneTi. ufro sworad, me megona ase, Turme misTvis sul sxva iyo mTavari. Semdeg moxda ise, rom sxva qveyanaSi gadavidnen mSoblebi sacxovreblad da isic waiyvanes. me davrCi fexmZimed. mamaCemma rom es gaigo, ise mcema, megona, muceli momeSleboda, magram ara – Cemi Svili CemTan darCa. ar vici, es RvTis wyalobad miviRo Tu Cems sasjelad. deda Tavad itans mamaCemis yoveldRiur loTobas da cema-tyepas. Cemma mdgomareobam kidev ufro gausaZlisi gaxada misi yofa. ramdenjer vTxove, gacildi, saxli gavyoT da erTad vicxovroTo, magram arafriT ar momyveba. is imdenad daTrgunulia, rom albaT verasodes moicilebs qmris sastik uRels. meubneba – vuyvarvarT da imitom gvcemso. me veRar gavuZeli amas da gamoviqeci. kidev kargi, aq vnaxe sulis mosaTqmeli adgili. sxvaTa Soris, erTi gogo, Cemamde rom cxovrobda – gaTxovda . . . simarTle giTxraT, amaze arc vfiqrob, mgonia, yvela mamakaci matyuara, moRalate, gulRrZo da borotia~ . . .
– unda darCes Tu ara qali ojaxSi bavSvebis xaTriT?
– es Tema Zalian aqtualuria im ojaxebisTvis, sadac xSiria Zaladobis faqtebi. axla aRar Sevudgebi fsiqologiur da a.S. Zaladobaze saubars, radgan amis formati ar gvaqvs, xazgasmas gavakeTeb umowyalo cemaze, rac xSirad fiqsirdeba loTobiT, ufulobiT, uiRblobiT gamwarebul Tu ubralod, sadisturi bunebis mqone mamakacebSi. pensilvaniis universitetis eqspertTa kvlevis Tanaxmad: `wyvilebis 40%-s, sadac Zaladoba xdeba, hyavT Svilebi. ojaxSi Zaladobis zegavlena bavSvebze rogorc uSualo, ise xangrZlivi efeqtis mqonea. patarebi, SesaZloa, uSualod Seeswron am faqts an naxon Semdgomi movlenebi. xandaxan maT iaraRadac ki iyeneben. qalebi yvela samarTlebrivi qmedebis ganxorcielebis dros fiqroben bavSvebze da svamen kiTxvas, rogor imoqmedebs es maT Semdgom cxovrebaze. swored es ubiZgebs qals nebismieri formiT Tavidan airidos Zaladobis ganmeoreba, Tundac amis gamo daTmobaze wasvla mouxdes. msxverpli, romelic agrZelebs mSoblis movaleobebis gayofas moZaladesTan, meryeobs policiisadmi mimarTvis sakiTxze. mas aqvs imedi, rom am formiT mainc SeinarCunebs ojaxs da amis gamo ar atyobinebs cemis faqts samarTaldamcavebs. rogorc wesi, aseTi qalebi finansurad metad arian damokidebuli qmrebze~.
`xSiria SemTxvevebi, roca sastikad nacemi qali mosula CvenTan moZaladeze saCivris dasawerad, magram meore dRes iseTi darcxvenili saxiT modis da dawerili gancxadebis dabrunebas iTxovs, rom verafers veubnebiT da vubrunebT. Cven mzad varT amisTvis, radgan 100-dan 99% amas akeTebs. ra aris es, qarTuli mentaliteti, siyvarulis damaxinjebuli forma Tu uazro SiSi, rom mas moklavs is, vinc aqamde mxolod scemda? nebismieri iuristi getyviT, rom ojaxuri Zaladobis Tema Zalian rTuli da mowyvladia. ar SeiZleba aq jiqur miwola. Zaladobis msxverpli Tavad unda mivides samarTaldamcavebamde. mqonia SemTxveva, roca qalma aqeT damdo brali, sul ar vapirebdi qmarze Civils, aman ZaliT damawerina, SecdomaSi Semiyvanao . . . ras vizamT, es Cveni sazogadoebis tkivilia da yvelam erTad unda vizrunoT, rom raRac formiT davexmaroT aseT rTul viTarebaSi aRmoCenil qalebsa da bavSvebs~, – ambobs iuristi cotne canava.
isic cnobilia, rom xSirad moZaladeebi bavSvebs aiZuleben meTvalyureobas dedebze, Tu sad iyo konkretul dros, vis Sexvda, emuqrebian msxverpls, rom Svils mouyvebian arasasurvel ambavs . . .
cxadia, mniSvnelovania am sakiTxebSi socialuri samsaxurebis rolis gaanalizeba. es faqtori mniSvnelovnad zrdis samarTaldamcav organoebTan qalebis TanamSromlobis Sanss. msxverpli am dros ufro daculad grZnobs Tavs da amitom Zala eZleva, mimarTos policias.