,,მითი – სამეგრელოში წავიღებთ თხილს, მეტს გადაგვიხდიანო, არარეალურია”
ირმა ცეცხლაძე 27 48 93
farosanas `damarcxebasa~ da Txilis mokrefa-realizaciis procesis warmatebiT mimdinareobaze amayad saubroben mTavrobis warmomadgenlebi
soflis meurneobis saministros da saTanado uwyebebis mier ganxorcielebuli sxvadasxva tipis RonisZiebis uSualo zegavleniT aziuri farosanas ricxvi marTlac mkveTradaa Semcirebuli. SegaxsenebT, rom es mavnebeli ara mxolod saqarTvelos, aramed msoflios problemaa. mas ebrZvian avstriaSi, italiaSi, evropis sxva qveynebsa da aSS-Si. dasavleT saqrTveloSi Sesawamli samuSaoebi 110 aTas heqtarze Catarda. samegreloSi, guriasa da aWaraSi daidga 36 aTasi damWeri feromoni. specialistebi irwmunebian, rom saqarTvelo daibrunebs Txilis mwarmoebel qveynebs Soris Tavis poziciebs, romelic bolo wlebSi dakarga ramdenime gamowvevis gamo.
Tu ra etapzea amJamad Txilis Cabareba-realizacia, ra problemebi da miRwevebi aqvT aWaris avtonomiuri respublikis soflis meurneobaSi dasaqmebulT da rogor daigegmeba momavali wlis biujeti – am da sxva sakiTxebze saubrobs gazeT `aWarasTan~ interviuSi soflis meurneobis ministri tite aroSiZe, romelic avtonomiuri respublikis mosaxleobasTan aqtiur Sexvedrebs marTavs, raTa gaarkvios, ra saxis problemebi, winadadebebi, survilebi Tu pretenziebi aqvT fermerebs. ministris TqmiT, miRebuli masalis saTanado analizis da Sejerebis Sedegad gamokveTil sakiTxebs gaiTvaliswineben saministros 2020 wlis biujetSi, romlis formirebac amJamad mimdinareobs.
– batono tite, Tu SeiZleba saubari daviwyoT qarTveli fermerisTvis problemad qceuli aziuri farosanas Sesaxeb. marTalia, rom is `daamarcxeT~?
– daaxloebiT 4 wlis ganmavlobaSi gvqonda seriozuli problema farosanasTan mimarTebaSi. is faqtobrivad, azianebda mTel mwvane masas, romelic soflis meurneobaSi Zalian mniSvnelovania. misi Semosvlis pirvel etapze qveyana moumzadebeli aRmoCnda am mavneblis winaSe, radgan ar icodnen, ra saxis safrTxis Seqmna SeeZlo mwers da rogor unda ewarmoebinaT mis winaaRmdeg brZola. TandaTan gaverkvieT, ra saxis RonisZiebebi unda gagvetarebina. gaviTvaliswineT im qveynebis gamocdileba, romlebic ukve aTeuli weliwadia ebrZvian farosanas, CavrTeT am kuTxiT Cveni mecnierebi da biujetidan gamoyofili Tanxebis meSveobiT, romelic swored am safrTxis aRsakveTad iyo gamiznuli, SevZeliT mweris raodenobis mkveTri Semcireba da gakontroleba. rac Seexeba damarcxebas, ase martivad ar dgas sakiTxi. ver vityviT, rom farosana aRar aris. igi jer kidev ayenebs zians mosavals, magram Cven SevZeliT misi moculobis, gadaadgilebis kontrolireba, misi zegavlenis Sesusteba bunebaze da a.S.
– Txilis aRebis procesi rogor mimdinareobs?
– SarSan, rodesac am postze movedi, pirveli rigis problema, rac damxvda, iyo Txilis mosavali. aq farosanas mier miyenebuli zarali mxolod 25% aRmoCnda. danarCens anadgurebda yavisferi sidample da nacari. es gamoiwvia an arasworma agronomiulma Carevam an saerTod, mouvlelobam. ukve gvqonda am Temaze mosaxleobasTan Sexvedra aWaris mTavrobis TavmjdomaresTan erTad. davpirdiT, rom yvelafers gavakeTebT xarisxiani mosavlis misaRebad. amasTan, xazi gavusviT im garemoebas, rom aucilebelia eqstenciaSi CarTva, rasac vakeTebT maTive sakeTildReod. sxvagvarad ver miviRebT saTanado standartebis Sesabamis produqcias, romlis gatanasac SevZlebT saerTaSoriso bazrebze. Cven mier miwodebuli eqstencia individualuradaa gaTvlili da masSi gaTvaliswinebulia yvela is saWiroeba, rac gaaCnia konkretul fermers am etapisTvis.
– ra Temebze tardeba eqstencia fermerTaTvis?
– mTavrobis Tavmjdomaris Tornike riJvaZis iniciativiT, mimdinareobs agresiuli eqstencia, rac gulisxmobs TiToeuli fermerisTvis im informaciis miwodebas, rac mniSvnelovania misi meurneobisTvis. mogexsenebaT, eqstenciis samsaxuri awarmoebs fermerTa swavlebas yvela kuTxiT: mefrinveleobis, mevenaxeobis, mefutkreobis, meTxileobis, mecitruseobis da a.S. nebismieri Tema, romelic sainteresoa fermerTaTvis, muSavdeba mecnierul formatSi da popularul enaze, praqtikuli unar-Cvevebis gamomuSavebis daxmarebiT, miewodeba soflis meurneebs. aqve aRvniSnav, rom Cven Txilis movlis Sesaxeb informacia ukve mivawodeT 2000-mde fermers, ramac saTanado Sedegi gamoiRo da rogorc SarSan davpirdi Cvens mosaxleobas, Txilis mosavlis xarisxi mkveTrad gaumjobesda. amas, cxadia, Tan axlavs realizaciis saukeTeso fasi da pirobebi. garda amisa, grZeldeba mosaxleobisTvis Sesawamli aparatebis gadacema. ukve 5 aTasamde aparatia darigebuli. amanac Seuwyo xeli im mavneblebis winaaRmdeg brZolas, romelic damkvidrebulia Cvens, subtropikuli klimatis mqone kuTxeSi. mogexsenebaT, nestiani, notio klimati xels uwyobs baqteriebis gavrcelebas.
– Tqven axseneT Txilis realizaciis saukeTeso fasebi, arada, amboben, rom sxvagan ufro met fasad ibareben Txils, vidre aWaraSi. . .
– diax, es asea. Tu Cven SevadarebT SarSandel fasebs, romlis minimaluri zRvari meryeobda 30-50 TeTramde, wels gazrdilia da minimaluri fasi 3,5 laria.
– rac Seexeba maqsimalur fass?
– es damokidebulia Txilis xarisxze, nayofSi tenis Semcvelobaze. amis mixedviT adgenen fasebs. Cven gvaqvs komunikacia Txilis mimReb absoluturad yvela punqtTan ara mxolod aWaraSi, mis farglebs gareTac. maTgan vRebulobT zust informaciebs Cabarebuli nayofis da fasebis Sesaxeb. arsebul xarisxTan SedarebiT, Zalian karg anazRaurebas iZlevian. amis miuxedavad, mosaxleoba, cxadia, mainc ukmayofiloa, radgan mets elis.
– ratom aris sxvadasxva fasi sxvadasxva regionSi?
– es bunebrivia, fasebi klimaturi zonebis mixedviT icvleba – Tu aWaraSi naklebia, samegreloSi, sadac mSrali havaa da Sesabamisad, Txilis nayofSic tenis Semcveloba naklebia, fasi – metia. iq Tavmoyrilia absoluturad yvela lojistikuri centri, romelic emsaxureba Txilis gadazidvas, aseve, yvela qarxana-mwarmoebeli. samegreloSi xom saqarTveloSi arsebuli Txilis mosavlis daaxloebiT 80% modis. ase rom, miTi – samegreloSi waviRebT Txils, mets gadagvixdiano, ararealuria. jer amowmeben nayofs tenis Semcvelobaze da mxolod Semdeg adeben fass. aqve minda gavimeoro, rom aWaraSi sakmaod normalur anazRaurebas iZlevian. Cven mudmivad vaxorcielebT fasebis monitorings Txilis mimReb punqtebTan, vawvdiT mosaxleobas informacias da varT yvela cvlilebis saqmis kursSi. saWiroebis SemTxvevaSi, cxadia, CavereviT kidec procesSi, Tuki sadme raime darRveva dafiqsirdeba.
– mosaxleobasTan Sexvedrebs mudmiv reJimSi atarebT. ZiriTadad ra pretenziebi, moTxovnebi aqvT fermerebs TqvenTan Sexvedrisas da ra mizans emsaxureba xalxTan saubrebi?
– am Sexvedrebs vawyobT mTeli wlis ganmavlobaSi yvela saministros warmomadgenloba, mTeli mTavroba yvela municipalitetSi. axla es Sexvedrebi ufro aqtiur fazaSi Sevida, radgan vemzadebiT 2020 wlis biujetis dasagegmad. gvsurs gaviTvaliswinoT yvela sakiTxi, niuansi, romelic awuxebs mosaxleobas. cxadia, piradi Sexvedrebis dros ukeT varkvevT, konkretulad raze unda gamaxvildes yuradReba momavali proeqtebis Sedgenisas da ra ufro sWirdeba xalxs am etapisTvis. es namdvilad kargi praqtikaa da Zalian efeqturia mmarTvelobis im formisTvis, romelic damkvidrda CvenSi da romlis meSveobiTac mosaxleoba pirdapir erTveba samTavrobo proeqtebis Camoyalibeba-SemuSavebaSi.
– am SexvedrebSi Tu gamoikveTa is sakiTxi, romelsac aucileblad gaiTvaliswinebT momavali wlis biujetSi?
– soflis mosaxleobisTvis ZiriTadi problema gaxlavT is, rom esaWiroeba ufro meti daxmareba saministrosgan sxvadasxva teqnikuri saSualebiT. amitom ufro vafarToebT da vxvewT am kuTxiT ukve arsebul programebs. magaliTad, axla vemzadebiT qobuleTis municipalitetsa da xelvaCaurSi citrusis sezonis maRal doneze CatarebisTvis. rac Seexeba Txilis sezons, rogorc ukve aRvniSne, SevpirdiT fermerebs, rom aiwevda Txilis xarisxi da fasi, rac ukve moxda. miviReT normaluri moculobis da xarisxis Txili. rac Seexeba maRalmTianeTs, iq ufro sWirdebaT mcire teqnika, romelic xeliT Sromas Caanacvlebs da ufro nayofiers gaxdis fermeris muSaobas. yvelafer amas gaviTvaliswinebT rogorc biujetSi, ise donor organizaciebTan molaparakebisas, raTa maTi daxmarebiT ukeTes Sedegs mivaRwioT am kuTxiT.
– mcire meqanizacia ukve daurigdaT fermerebs?
– CvenTan es procesi uwyvet reJimSi mimdinareobs. rogorc aRvniSne, ukve gadaveciT fermerebs Sesawamli aparatura, varigebT mcire saxnav-saTes meqanizacias, daviwyebT avtoklavebis gadacemas. garda amisa, SevisyideT 5 aTeuli mZime teqnika, romelic daexmareba fermerebs rogorc xvna-Tesvis, ise Sewamvlis samuSaoebis CatarebaSi.
– futkarTan dakavSirebiT Tu aris siaxle?
– Cven ukve gadaveciT dazaralebulebs futkris ojaxebi, ganvaxorcieleT eqstenciis programa mefutkreobiT dakavebul fermerebSi, avuxseniT, ris gamo moxda futkris ojaxebis ganadgureba. win gvaqvs Semodgoma-zamTari da isev davexmarebiT maT, Tuki raime problema SeeqmnebaT.
– ra mizniT SexvdiT amerikuli kompaniis Ffaal Ggreek-is komerciul menejers hans liekenss?
– am Sexvedraze ganvixileT aWaraSi lurji mocvis axali maRalproduqtiuli jiSebis Semotanisa da gavrcelebis sakiTxebi. vesaubreT saministros politikasa da programebze am kulturis ganviTarebis mimarTulebiT. sxvaTa Soris, es kompania msoflio masStabis sanerge meurneobaa, romelsac 41-wliani gamocdileba aqvs. mis mier gamoyvanili lurji mocvis aTeulobiT axali jiSi miewodeba aSS-is, evropis, afrikis da aziis bazrebs. Cven ukve karga xania vaxorcielebT lurji mocvis programas, romlis mixedviTac, 7 larad Rirebuli nergi fermers gadaecema ufasod erT heqtarze dasargavad. aseve, am programis farglebSi, niadagis Semowmebac ufasoa Cvens laboratoriaSi – vikvlevT, ramdenad gaixarebs mocvi konkretul miwis nakveTze. mocvs sWirdeba maRali mJavianobis niadagi, sxva SemTxvevaSi ver miiReb saTanado mosavals.
– ratom dainteresda aseTi masStabis firma aWaraSi mocvis moyvanis sakiTxiT?
– imitom, rom roca yvela sxva danarCen arealze moleulia mocvis mosavlis moweva, CvenTan iwyeba krefa. es, sezonurobis TvalsazrisiT, mniSvnelovania am kompaniisTvis. amas emateba zemoxsenebuli programa. TavisTavad, saxelmwifos CarTuloba ama Tu im kulturis moyvanis xelSewyobaSi iwvevs seriozuli partniorebis dainteresebas. es Zalian didi Sansia Cveni fermerebisTvis, rac unda gamoviyenoT. Tanac Tu gaviTvaliswinebT, rom mocvis fasi stabilurad mzardia, dameTanxmebiT, rom Rirs am kuTxiT Zalisxmevis gaweva da Tanxebis Cadeba. Cveni gamokvlevebiT, mocvze moTxovna gacilebiT metia miwodebaze. ase rom, es Sansi aucileblad unda gamoviyenoT da davexmaroT mosaxleobas im kulturis danergvaSi, romelic gacilebiT met Semosavals miscems.
– imedi gaqvT, rom citrusis sezoni warmatebiT, yovelgvari garTulebebis gareSe Caivlis? vgulisxmob nayofis realizacias. . .
– Cven ivnis-agvistodan vawarmoebT molaparakebebs yvela im qveyanasTan, vinc citrusis momxmarebelia. ukve miRweulia SeTanxmeba yazaxeTTan, ukrainasTan, Sua aziis qveynebTan. vcdilobT, am siaSi CavrToT evropis qveynebi. axla mivdivarT poloneTSi, belarusSic gvinda popularizacia gavuwioT Cvens citruss. imedi gvaqvs, es procesi warmatebiT Caivlis da TandaTan gavalT axal bazrebze, rac met Semosavals moutans Cvens mecitruseebs da saerTod, regions.
– gaqvT Tu ara winaswari monacemebi, ramdeniT ganisazRvreba Tqveni saministros 2020 wlis biujeti?
– biujetis dagegmva axla mimdinareobs. rogorc ukve giTxariT, amJamindeli Sexvedrebi mosaxleobasTan gulisxmobs axal proeqtebs. jerjerobiT gamiWirdeba imis Tqma, ra Tanxaze iqneba saubari. albaT, rac SarSan iyo, igive cifri darCeba, magram garwmunebT, SarSandelze ukeT iqneba morgebuli TiToeul fermerze Cvens saministroSi arsebuli yvela programa.