კაცი, რომელიც არ უნდა დავივიწყოთ
oTar cinariZe 599 85 21 14 –
xulos raions mravali adamiani axsovs, romlebmac xanmokle sicocxleSive waruSleli kvali datoves. erTi maTgania ZirkvaZeebeli mixeil (muxamed) TavarTqilaZe. igi 31 wlis asakSi tragikulad daiRupa. sadac imuSava, yvelgan saqmiani pirovnebis saxeli datova. mixeili wuTisofels 1918 wels moevlina. ufalma bavSvobidanve mZime xvedri arguna. 9 wlis iyo, roca deda – sundus ZirkvaZe-TavarTqilaZe gardaicvala, mravalSviliani ojaxis mTeli tvirTi mamas, sazogadoebaSi metad dafasebul, RirsebiT gamorCeul Saismail TavarTqilaZes daawva mxrebze. mixeili warCinebuli moswavle iyo, aqtiurad monawileobda saskolo cxovrebaSi. 1937 wels daamTavra xulos pedagogiuri saswavlebeli da 19 wlis Wabuki Rorjomis dawyebiTi skolis gamge-maswavleblad dainiSna. Igi, xuloelebidan erT-erTi pirveli, 1939 wels baTumis pedagogiuri institutis filologiuri fakultetis rusuli enisa da literaturis specialobis studenti gaxda. aqedan gaiwvies armiis rigebSi. ramdenimeTviani momzadebis Semdeg TeTrfinelebis winaaRmdeg brZolaSi CaerTo. 1940 wlis 23 Tebervals, RamiT, qalaq viborgis misadgomebTan xelCarTul brZolaSi mZimed daiWra, dabombvis Sedegad ki miwis safarqveS moeqca.
xulos raionis samxedro komisariatma Setyobineba miiRo mixeilis gardacvalebis Sesaxeb. . . omSi saswaulebic xdeba – meore dRes frontidan sasixarulo cnoba movida: brZolis velze mixeili ugono mdgomareobaSi ipoves da mkurnalobis kurss gadis leningradis samxedro hospitalSio. frontze gamoCenili mamacobisaTvis mixeils orjer gamoecxada mTavarsardlis madloba. 10-Tviani mkurnalobis Semdeg, armiis rigebidan daiTxoves, rogorc meore jgufis invalidi.
male ssr kavSirsa da germanias Soris omi daiwyo, frontze amjerad mixeilis ufrosi Zma – osmani ibrZoda. samwuxarod, igi 1941 wlis bolos, qerCis misadgomebTan gmirulad daiRupa.
omi marto Tofs da zarbazans ar mougia. mixeili aTasobiT TanaraionelTan erTad, Tavdadebuli SromiT zurgs umagrebda fronts, gansakuTrebiT warmatebuli aRmoCnda misi saqmianoba ganaTlebis sferoSi.
mTieli Wabuki, romlis mizani, cxovrebis mTavari azri momavali Taobis aRzrda iyo, TavgamodebiT zrunavda patarebze. igi sxvadasxva dros iyo xulos raionis sofel Rorjomis dawyebiTi skolis gamge-maswavlebeli, ZirkvaZeebisa da tunaZeebis 8-wliani skolebis saswavlo nawilis gamge da direqtori. mTeli datvirTviT muSaobda saRamos skolebSic, aqtiurad iyo CarTuli sazogadoebriv saqmianobaSi, arCeuli iyo ramdenime mowvevis raionuli da sasoflo sabWos deputatad, miniWebuli hqonda respublikis axalgazrda warCinebuli pedagogis wodeba.
Tavis profesiaze usazRvrod Seyvarebul Wabuks, romelmac Taobebi damoZRvra, didi siyvaruliTa da pativiscemiT ixseneben dResac. `is, metad moxdenili da niWieri ymawvili, yvelas maswavlebeli, damrigebeli da imedi iyo. misi pirveli gakveTilis xibli dResac maxsovs~, – ambobs mixeilis yofili moswavle, 92 wlis qsenia qaTamaZe.
„omis mZime xvedri gansakuTrebiT gausaZlisi aRmoCnda mTiani aWaris mosaxleobis, ufro mozardi TaobisaTvis,“- vkiTxulobT mixeilis CanawerebSi, sadac omis Taobis moswavleTa miseuli, siyvaruliT gazavebuli, Tbili Sefasebebicaa. „CvenTan bavSvebi, ojaxuri saqmeebis moTavebis Semdeg iwyeben wignze muSaobas. bevri maTgani, SeiZleba iTqvas, naxevrad mSieri dadis skolaSi. arcTu ise cota ojaxs qeris Tu dafqvili wiflis qerqisgan gamomcxvari „puriT“ gaaqvs Tavi. maT Svilebs, Tbil samosze rom araferi vTqvaT, lampis Suqze gakveTilebis momzadebis fufuneba ar gaaCniaT, magram araferze wuwuneben, Tavdauzogavad Sromoben, niWierebi da optimistebi arian. maT kargad ician, rom omma gaWirveba da SimSili icis. siciviT gaToSilebi wynarad sxdebian merxebTan, dakoJrili patara xelebiT magidaze alageben saWiro nivTebs da cdiloben, monawileoba miiRon sagakveTilo procesSi, romelic mSvidobis Temas exeba. marTalia, qemalma gakveTili ar icis, magram icis mTavari, is, rom usamarTlobaze samarTlianoba aucileblad gaimarjvebs, rom RmerTma adamiani madlis keTebisaTvis Seqmna da ara kacis kvlisaTvis, rom mSvidoba ver iqneba, Tu qveynebs RmerTis mowame, gonieri Tavkacebi ar eyolebaT. frontze mamis daRupvis gancdiT da mZime ojaxuri mdgomareobiT naadrevad davaJkacebul, dabrZenebul 10 wlis qemalis naazrevma, im dRidan garkveuli koreqtivebi Seitana Cems Semdgom saqmianobaSi~, – wers mixeili. mis CanawerebSi xSirad naxavT mokrZalebul Txovnasac meuRle umianisadmi, ojaxsa da Svilebs mimixedeo.
gonebagaxsnili da Sromismoyvare axalgazrda SeumCneveli ar darCenia xulos raionis maSindel xelmZRvanelobas, „ganaTlebis sistemis muSakebTan erT-erT Sexvedraze, – wers xulos raikomis maSindeli pirveli piri, SemdgomSi cnobili politikuri da saxelmwifo moRvawe SoTa WanuyvaZe, – Cemi yuradReba miiqcia axalgazrda pedagogis gamosvlam, romelic fineTis omis monawile, soflis skolis rusuli enisa da literaturis maswavlebeli aRmoCnda. ganaTlebis ganyofileba gansakuTrebiT afasebda mis niWsa da Rvawls. . . gairkva, rom man kargad icoda ramdenime ucxo ena, iqve rekomendacia gavuwie erT-erTi skolis direqtorad dawinaurebaze. aseve Seviyvane komisiis SemadgenlobaSi, romelic xelmZRvanelobda frontis sursaT-sanovagiTa da sxva saSualebebiT momaragebis, omSi daRupulTa ojaxebisa da omis invalidebze daxmarebis sakiTxebs“.
1944 wels mixeili partiis xulos raikomis instruqtor-propagandistad gadahyavT, xolo 1945 wlidan – amave raikomis samxedro ganyofilebis gamged da remedasis Tavmjdomared. niWierma axalgazrdam raionis mmarTvel rgolSi male daimkvidra adgili. man, rogorc angariSgasawevma sazogado moRvawem, TanamebrZolebTan erTad mniSvnelovani wvlili Seitana regionis daCqarebul ganviTarebaSi, kulturul-saganmanaTleblo saqmianobis aRmavlobaSi, aqaurTa erovnuli cnobierebis amaRlebasa da mdidari tradiciebis aRdgena-dacvaSi.
xanmokle aRmoCnda misi lamazi sicocxle. is iyo, frTebis gaSlas apirebda, rom bedisweram, 31 wlis asakSi, wertili dausva yvela mis ocnebas. bevri ram undoda gaekeTebina. bevri ocneba darCa ganuxorcielebeli
sicocxlis iseT mcire droSic ki bevri kataklizmis momswre gaxda mixeili: wina saukunis 20-30-iani wlebis mZime postrevoluciuri periodi, aTasi juris dampyrobTa mier qveynisa Tu regionis araerTi intervencia, axlobelTa represiebi, omi fineTsa da germaniasTan, brZola frontis qarcecxlis wina xazze Tu muxlCauxreli Sroma zurgSi, mZime sulieri Tu fizikuri Wrilobebi, omis Semdgomi wlebis sirTuleebi. man yvela am gansacdels vaJkacurad gauZlo da imdeni SeZlo, rom didi siyvaruli da pativiscema daimsaxura. misi Rvawli dro-Jamis trialSi ar gafermkrTalebula.
tradicia grZeldeba, qvrivad darCenilma umianma meuRlis anderZi Seasrula, misi amagiT, obloba ar ugrZvniaT Svilebs. saukunes mitanebuli umiani dRemde Tavs dastrialebs Tavis nagrams. qaliSvili meri, meuRlesTan dimitri dekanaZesTan erTad, wlebis ganmavlobaSi muSaobda administraciul organoebSi. amJamad pensioneria. vaJi anzori, romelmac sanimuSo ojaxi Seqmna Tavis rCeul nanulisTan erTad, biologiis mecnierebaTa doqtoria. wlebi moaxmara saxelmwifo struqturebSi saqmianobas.
SviliSvilebma jumber da mixeil TavarTqilaZeebma, zebur dekanaZem saqarTvelos politeqnikuri instituti daamTavres, jambul TavarTqilaZem – Tbilisis samedicino instituti, zaur dekanaZem – baTumis sazRvao akademia. isini warmatebiT saqmianoben saxelmwifo struqturebsa Tu biznesis sferoSi. ufrosma SviliSvilma, niWierebiTa da RirsebiT gamorCeulma rozmar dekanaZe-makaraZemS warCinebiT daamTavra Tbilisis ucxo enaTa instituti. samwuxarod, misi qaliSvilis, naTia makaraZis tragikulad daRupviT gamowveul mwuxarebas dedis gulma ver gauZlo da sruliad axalgazrda gadavida maradiul sasufevelSi. SvilTaSvilebidan irma makaraZe Tbilisis ivane javaxiSvilis saxelobis saxelmwifo universitetis doqtoria, Tornike TavarTqilaZe da naTia makaraZe – amave universitetis, xolo maiko – baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis magistrantebi arian, naTia da dimitri dekanaZeebi – studentebi. anuki TavarTqilaZem daamTavra gazis (ankara) saxelmwifo universitetis magistratura da muSaobs saqarTvelos sagareo saqmeTa saministroSi, umcrosi rozmari da luka dekanaZeebi, sofo da anzoriko TavarTqilaZeebi ki skolis moswavleebi arian. patara demetre dekanaZe male SeaRebs skolis kars, SvilTaSvilis Svili sandro didi babuis dabadebidan 100 wlisTavze moevlina qveyanas.
xarobs umiani Tavisi mravalricxovani ojaxiT. eamayeba, rom meuRlis saxeli da avtoriteti cxovrebas uiolebda, gzis gakvalvaSi exmareboda, mixeilis Rvawli ki daviwyebas ar miscemia, sazogadoeba misi kaikacobis ambavs dResac ixsenebs.