ედიშერ ფუტკარაძე: ყოველთვის ვიყავი, ვარ და ვიქნები იქ, საიდანაც უკეთ მოვემსახურები ჩემს ქვეყანას
oTar cinariZe 599 85 21 14 –
soxumis saxelmwifo da saqarTvelos saerTaSoriso universitetebis profesori, ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis T. wereTlis saxelmwifosa da samarTlis institutis ufrosi mecnieri TanamSromeli, samecniero naSromebis, leqsebisa da prozauli nawarmoebebis avtori, germanuli enisa da iq moqmedi kanonebis kargi mcodne, Taobebis damkvalianebeli, – ase icnobs sazogadoeba ediSer futkaraZes. masTan saubari mkiTxvelisTvis interesmoklebuli ar iqneba.
– mivesalmebi Tqveni gazeTis mkiTxvels, madlobas mogaxsenebT Cem mimarT gamoCenili interesisTvis. 3 wlis viyavi, roca mama gardaicvala. 23 wlis asakSi tragikulad daiRupa. oblobis mkacri gamocda gaviare, RvTis wyalobiT, cxovrebaSi bevri winaaRmdegobis daZlevasTan erTad, sakmao warmatebebs mivaRwie. rogorc naTesavebi miyvebian, mama iyo niWieri adamiani da uZlieresi maTematikosi. igi maTematikis maswavleblad muSaobda mSobliur dRvanSi, Zalian dadebiTi da misabaZi pirovneba iyo. swored mis xsovnas eZRvneba wels Cem mier gamocemuli wigni `Cemi mosazrebebi~.
– babua nodari, biZa eduardi aWarasa da qveynis masStabiT cnobili adamianebi arian. maT rols rogor afasebT?
– albaT, wakiTxuli gaqvT Cemi leqsi, romelic babuas mivuZRveni. Tqveni da kidev ufro ufrosi Taobis adamianebma kargad ician, vin iyo nodar futkaraZe. samwuxarod, isic adre gardaicvala, maSin 10 wlis viyavi. rogorc mama, ise babuac mraval sasikeTo saqmes gaakeTebdnen, didxans rom ecocxlaT. swored maTi xsovnisadmi pativiscema ar maZlevda `sxvagvarad qmedebis~ uflebas. bavSvobidanve damoukidebeli viyavi gadawyvetilebebis miRebaSi. yovelTvis vusmendi ufrosebs, magram gadawyvetilebas miviRebdi iseTs, romelic sworad mimaCnda. amitom keTilismsurvelebi da mxardamWerebi principuls meZaxdnen, mowinaaRmdegeni da ganawyenebulni – jiuts. Cems cxovrebaSi erT-erTi mniSvnelovani gadawyvetileba iyo sadoqtoro disertaciaze muSaobis dawyeba, ramac sruliad Secvala Cemi cxovreba. am gadawyvetilebis realizebaSi lomis wili miuZRvis biZaCems – eduards. ramdenime weli vcxovrobdi masTan, TbilisSi, finansuradac is mexmareboda, ris gareSec gamiWirdeboda TbilisSi Tavis gatana da disertaciaze muSaoba. madloba unda gadavuxado Cems naTesavsa da mTeli SuaxevisTvis cnobil da sayvarel adamians, emeritus profesors raJden futkaraZes, aseve, Cems naTesavsa da megobars anzor gogitiZes mxardaWerisTvis.
– sazogadoebriv sarbielze qveynisTvis Znelbedobis wlebSi gamoxvediT. xom ar gaxsendebaT momenti, roca gamouvali mdgomareoba gqoniaT?
– Cems cxovrebaSi iyo rTuli periodebi, magram Cemi mrwamsisa da miznebisTvis arasdros miRalatia. mqonda sarfiani da Semosavliani saqmianobis SemoTavazebac, magram mecnierebisa da xelovnebis siyvarulSi ar gamicvlia. marTalia, am gzaze siaruli `msxverpls moiTxovs~, magram Rirs msxverplis gaReba am sferoSi garkveuli warmatebis mosapoveblad. gamouvali mdgomareoba ar arsebobs, arian adamianebi, romlebic gamosavals ver pouloben. mTavaria, Cven ar SevqmnaT es `gamouvali mdgomareoba~, gare faqtorebi ki aCqareben an aneleben miznisken siaruls. Amis gamo uari ar unda vTqvaT mizanze. SemiZlia giTxraT, rom yvela rTulma momentma kidev ufro gamaZliera. wesad maqvs, ar wavepotino imas, rac Cemi ar aris, bolomde vibrZolo imisTvis, rac Cemi gasakeTebelia. konkretuli momentis gaxseneba aq arafers Secvlis. warmatebisTvis ioli gziT arasdros mivlia.
– iuridiuli mecnierebis ukeT dasaufleblad germania airCieT. ra roli iTamaSa am qveyanaSi miRebulma ganaTlebam Tqvens momaval mecnierul saqmianobaSi?
– CemTvis mniSvnelovani iyo germaniaSi samecniero staJirebaze gamgzavreba da iq codnis gaRrmaveba. igi erT-erTi wamyvani qveyanaa kontinenturi, evropuli samarTlis sistemaSi. germaniis universitetebsa da specialur kvleviT centrebSi gaqvs SesaZlebloba, imuSao msoflios sxva ganviTarebuli qveynebis samarTlis sakiTxebzec. pirvelad 2001 wels wavedi germaniaSi. maSin erTeulebi iRebdnen da iRrmavebdnen codnas evropisa da amerikis universitetebSi. sabednierod, dRes es ukve Cveulebrivi ambavia. ucxoeTSi wasvla ar unda iyos TviTmizani studentisTvis, is unda emsaxurebodes codnis miRebas. maqs-plankisa da germaniis akademiuri gacvlis samsaxuris stipendiiT 7-jer vimyofebodi germaniaSi. iq gacnobili kolegebis meSveobiT da Cemi akademiuri aqtiurobiT monawileoba miviRe araerT saerTaSoriso kongresSi, simpoziumsa Tu konferenciaSi aSS-Si, iaponiaSi, did britaneTSi, sloveniaSi. . . SemiZlia giTxraT, rom ara mxolod aWaris mTianeTidan, aramed saqarTvelodan pirveli mecnieri aRmovCndi, visi samecniero naSromi iurisprudenciaSi CineTSi gamoqveynda Cinur da iaponiaSi – iaponur enebze. amas mweren da adastureben Cemi Cineli da iaponeli kolegebi da megobrebi, amas aRiareben Cemi kolegebi TbilisSic. garda mSobliurisa, Cemi samecniero naSromebi sisxlis samarTalSi gamoqveynebulia inglisur, germanul, rusul, Cinur, iaponur, Turqul, Turqmenul da azerbaijanul enebze. am yvelaferSi didia germanuli ganaTlebis kvali.
– ramdenad afasebT im adamianebis amags, romlebmac ucxoeTSi yofnisas xeli wagaSveles?
– zemoT ukve giTxariT, vinc medga mxarSi yovelTvis. axlac ar dauxeviaT ukan. yvelaferi Tavidan aris Zneli, pirvelad wasvlisas damWirda `xelis waSveleba~. Semdeg mopovebuli germanuli stipendiebiT vaxerxebdi amas. pirveli wasvlisas garkveuli Tanxa gadamiricxa anzor gogitiZem, rogorc jarSi wasvlisas icodnen xolme, xelze maCuqa fuli 11-ma adamianma. yvela maTgani kargad maxsovs. `umaduri adamiani arc RmerTs uyvars da arc xalxso~, magram kargad iciT ormodan amoyvanili kacis igavi. oblobaSi gazrdili adamianebi yovelTvis vgrZnobT gulwrfel `xelis waSvelebasac~ da populistur nabijebsac, romelic sxva ramezea gaTvlili. kidev erTxel gulwrfeli madloba maT, vinc gulwrfeli Tanadgoma gamiwia da amaze xma ar amouRia, xolo vinc `daibrala~ is, rac ar gaukeTebia, maTi madlieri ver viqnebi.
– pesimisti xarT Tu optimisti?
– amas winaT erT-erT universitetSi Caatares gamokiTxva da studentebma damasaxeles yvelaze pozitiur leqtorad. pesimizmi da uimedoba ar maxasiaTebs. saqmisadmi yovelTvis optimisturad, dadebiTad da imedianad var ganwyobili da adre Tu gvian dadebiTi Sedegic dgeba.
– cxovreba, mecnieruli, samsaxurebrivi kariera rom aiwyo, raa mTavari?
– pirvel rigSi, saqmis siyvaruli da interesi. arafers unda akeTebde `valis moxdis mizniT~, Tundac, sxvaze mibaZviT. mniSvnelovania sakuTari mowodebis, SesaZleblobisa Tu interesis sworad Sefaseba. am sakiTxebze sakmaod kargad miweria Cems wignSi. profesiis sworad arCeva da Semdgom misi erTguleba karieruli winsvlis winapirobaa. zogierTi adamiani winaaRmdegobis SexvedrisTanave sxvagan eZebs TavSesafarsa Tu iol gzas. karieris ZebnaSi horizontalurad afarToebs Tavis areals, magram ver miiweva aRma, vertikalurad, karierul kibeze. aRmasvla yovelTvis met Zalisxmevas moiTxovs, vidre vakeze siaruli. ar unda daviviwyoT Cveni genetikuri warmomavloba da bunebrivi SesaZleblobebi. xSirad sibejiTe ar kmara Tu Sesabamisi genetikuri kodic ar dagyva winaparTagan. es orive erTad iZleva Sedegs, Tundac didi winaaRmdegoba Segxvdes. erT-erTis ararsebobac xels uSlis karierul winsvlas.
– politikur procesebSi CarTva Tu gicdiaT?
– saqme, rasac vakeTeb, ar saWiroebs politikur procesebSi CarTvas. vfiqrob, am etapze aq ufro saWiro var, vidre sxvagan. yovelTvis viyavi, var da viqnebi iq, saidanac ukeT movemsaxurebi Cems qveyanas. axla ki kansais universitetis (iaponia) stipendia maqvs asaTvisebeli da samecniero samuSaoebi Casatarebeli.
– ras niSnavs iuridiuli terminologiiT sityva `opozicia~?
– am sakiTxze ar arsebos erTiani ganmarteba. ise ki opozicia aris is, vinc ar aris poziciaSi da ibrZvis mis mosapoveblad. Tu risTvis unda opoziciaSi yofna – sakuTari keTildReobisTvis Tu qveynis samsaxurisTvis, calke sakiTxia. Tu qmedeba mimarTulia saqmis sakeTeblad da xarvezebis aRmosafxvrelad, aris grZelvadiani racionaluri politikis Semadgeneli nawili, maSin mas dro gaamarTlebs. Tu qmedeba aris xarvezebisa da naklovanebebis Ziebaze orientirebuli, populisturi an emociuri, sazogadoebaze gavlenis mosaxdenad, is mxolod moklevadian efeqts iZleva da ver uZlebs drois qartexilebs. amitom jer unda vicodeT, ra unda opozicias da ras akeTebs amisaTvis.
– sazogadoebam dadebiTad Seafasa Tqveni avtorobiT gamocemuli wigni `Cemi mosazrebebi~. . .
– madloba minda gadagixadoT Cemi wignis dadebiTad SefasebisTvis. am wignis nawilebi qveyndeboda socialur qselSi, Jurnal `xatimamulis~ nomrebSi, wels ki gamoveci calke wignad. vfiqrob, masSi kargi mosazrebebia adamianur urTierTobebze da aucilebeli iyo maTi mkiTxvelamde mitana, danarCens Tavad Seafasebs. sakmaod warmatebulad Catarda wignis wardgineba baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi da Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiul fakultetze, aseve, Tbilisis 133-e sajaro skolaSi SemomTavazes, sxvaganac warvadgino. vfiqrob, iaponiaSi samecniero vizitis Semdeg, mSobliuri Suaxevis municipalitetis mcxovreblebsac gavacnob `Cems mosazrebebs~.
– ramdenad poulobT dros mSobliur kuTxeSi Camosasvlelad?
– miuxedavad imisa, rom TiTqmis 30 welia TbilisSi vcxovrob, Cems kuTxesTan kavSiri wuTiTac ar gamiwyvetia. var baTumis saxelmwifo universitetis mowveuli leqtori, aqtiurad vmonawileob samarTlis samagistro programis ganxorcielebaSi, SesaZleblobis farglebSi veswrebi aWaraSi gamarTul sxvadasxva RonisZiebas, vamayob Cemi SuaxevelobiT da Zalian miyvars Cemi mxare. araerTi leqsi maqvs miZRvnili aWaris, Suaxevisa da mareTisadmi. maTi nawili gamoqveynebulia literaturul JurnalSi. yvela Cemi winapari cxovrobda da dasaflavebulia aq. amitom sadac unda wavide, yovelTvis vrCebi Suaxevelad. mqonda pativi, msoflios sxvadasxva qveyanaSi gamovsuliyavi samecniero moxsenebiT, wlebia, leqciebs vkiTxulob Tbilisis sxvadasxva universitetSi, magram sul sxva grZnoba meufleba, roca vbrundebi Cems aWaraSi. aqve getyviT erT strofs Cemi leqsidan:
guli ise versad vera laRobs
da simtkicec ise ar maqvs xmaSi,
rogorc ColoqiT, sarfiT, goderZiT
SemosazRvrul mziur aWaraSi.
– dedasTan urTierTobaze ras gvetyviT?
– yvela SvilisTvis saamayoa, roca mSobeli raime warmatebas aRwevs. meamayeba, rom dedaCemi aWaris damsaxurebuli pedagogia.
– Tqveni, rogorc iuristis azriT, ra aris mTavari qarTuli ojaxis simtkicisTvis?
– ojaxis simtkicisTvis, moqmedi pozitiuri samarTlis dacvasTan erTad, mTavaria, daculi iyos religiuri normebi da jansaRi tradiciebi. sadac ojaxur urTierTobebs kargad aregulirebs da icavs religia anda tradicia, iq samarTals cota `samuSao~ rCeba. sadac susti an saerTod uaryofilia religiuri da tradiciuli normebi, iq samarTalic ver axerxebs yvelafers. aq aRarafers vambob ojaxis mniSvnelobaze. is, Tu rogori ojaxebi gveqneba, damokidebulia ara mxolod pozitiur samarTalze, romelic cvalebadia drosa da sivrceSi, aramed imazec, Tu rogor davicavT religiur normebs da SevinarCunebT jansaR adaT-wesebsa Tu tradiciebs.
– patriotuli leqsebis avtoric xarT. bolo dros dawerili leqsebidan romelia aqtualuri?
– `Sovis tragedia~ – ase hqvia Cems erT-erT leqss, romelic socialur qselSi gamoqveynda da mkiTxvelTa mowoneba Tu gamoxmaureba daimsaxura. Tumca, gansxvavebulia leqsis oficialuri gamoqveyneba gazeTSi, JurnalSi, leqsebis krebulSi. sabednierod, Cemi leqsebis nawili gamoqveynebulia rogorc oficialuri JurnalebSi, ise Cems wignSic.
– sazogadoebam pirvelad gixilaT soflis dResaswaul `tbeTobaze~. . .
– vfiqrob, sazogadoebam araerT sxva RonisZiebazec mixila. `tbeTobazec~ Zalian momewona, tbeTSi bevri naTesavi da megobari myavs. sityviT rom gamovedi, dResaswauls eqspromtic mivuZRveni.