აჭარის წარსულის მემატიანეს 115 წელი შეუსრულდა
ნათია იმნაიშვილი 27 48 93
saxelovani mecnieris, sazogado moRvawisa da samuzeumo saqmis didi organizatoris xariton axvledianis dabadebis 115 wlisTavi misive saxelobis muzeumSi aRniSnes
cxovrebam mas mZime gansacdeli arguna – xelidan gamoecala sayvareli adamianebi, Tumca am umZimesma tragediam ver gatexa. igi yovelTvis didi SemarTebiT iRvwoda.
1931-1936 wlebSi xariton axvlediani Tbilisis saxelmwifo universitetis istoriis fakultetze swavlobda filosofiis ganxriT. aqtiurad Caeba sazogadoebriv saqmianobaSi, airCies partiuli komitetis wevrad da studentTa qalaqis mmarTvelis moadgiled. didi warmateba xvda wilad mis sadiplomo naSroms – samecniero sabWos wevrebma masSi dainaxes momavali mkvlevari.
1936-1938 wlebSi xariton axvlediani muSaobda baTumis saxalxo ganaTlebis ganyofilebis gamged, 1939-1987 wlebSi ki iyo aWaris saxelmwifo muzeumis direqtori. is ikvlevda samxreT saqarTvelos istoriis, socialur-politikuri da kulturis istoriis sakiTxebs. misi xelmZRvanelobiT organizebuli samecniero eqspediciebis Sedegad gamovlinda, aRiricxa da muzeumis fondebs Cabarda eqsponatebi, dokumentebi, xelnaweri wignebi, gamoica aWaris mxareTmcodneobis muzeumis SromaTa krebulebi. samxreT saqarTvelos mkvlevarTaTvis mniSvnelovania xariton axvledianis `samxreT saqarTvelos bibliografia~ (1960, baTumi). 2005 wels aWaris saxelmwifo muzeums misi saxeli mieniWa.
xariton axvledianis naSromebSi asaxulia Cveni kuTxis istoriis TiTqmis yvela epoqa. gansakuTrebuli aRiareba mohyva mis mecnierul publikaciebs. rac Seexeba mecnieris Rvawls bibliografiaSi, aRsaniSnavia 1951 wels gamocemuli `aWaris bibliografia~, romelSic Tavmoyrilia mkvlevaris namuSevrebi.
– xariton axvledianma Tavad Seqmna regionis saamayo muzeumi da momaval Taobas gadmogvca. swored mis saxels ukavSirdeba aWaraSi samuzeumo saqmianobis Camoyalibeba. muzeumSi arsebuli 180 000-ze meti eqsponatis umetesoba xariton axvledianis mier Catarebuli eqspediciebis Sedegadaa dagrovebuli da dRemde motanili. Cveni didi survilia, rogorc adre, axlac daubrundes muzeums samecniero funqcia. amitom gadavwyviteT, rom momavali wlisTvis aRvadginoT tradicia da CavataroT eTnografiuli eqspediciebi. rac Seexeba baton xaritons, is aris magaliTi imisa, Tu rogor unda icxovro da gaumklavde yvelaze did tragedias, – gviTxra aWaris muzeumis direqtorma sulxan oqropiriZem.
– bolo wlebSi urTierToba mqonda baton xaritonTan da amis gamo Zalian bednieri var. unikaluri adamiani iyo. mas gansakuTrebul simaRleze hyavda ayvanili samSoblo, qalaqi, istoria, kultura. vfiqrobT, kargi iqneba, misdami pativiscemis niSnad Tu movawyobT muzeumSive sagamofeno darbazs an sacavs, es iqneba xazgasma imisa, rom xariton axvledianis saqmeebi cocxalia da dRemde grZeldeba, – Tqva ganaTlebis, kulturisa da sportis ministris moadgile akaki ZnelaZem.
– xariton axvledianis Rvawli namdvilad saWiroebs met popularizacias imisTvis, rom yvela Taobam icodes mis Sesaxeb. swored amitom, vfiqrob, kargi iqneba, Tu iubilesTan dakavSirebiT Cveni universiteti da muzeumi ganvaxorcielebT erTobliv proeqts. aAm adamians udidesi wvlili miuZRvis Cvens regionSi calkeuli dargebisa da mimarTulebebis ganviTarebaSi. man Caatara iseTi mniSvnelovani kvlevebi, romelic dRes aucilebel da saWiro saxelmZRvanelos warmoadgens. udidesi pativi minda gamovxato am didi adamianis mimarT. meamayeba, rom misi kuTxidan var. aqve gagimxelT imasac, rom erTgvarad mas mivbaZe, roca es dargi avirCie da didi periodi vimuSave samuzeumo sivrceSi, – gviTxra baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis reqtorma merab xalvaSma.
– piradad vicnobdi am adamians. Tu sulierad gavizarde da gavnaTldi, swored misi damsaxurebaa. xariton axvlediani iyo didi pirovneba, araCveulebrivi mecnieri, aWaris istoriis pirveli mkvlevari. misi wignebiT Seviswavle Cemi kuTxis istoria, yvelaferi is, rac aqamde gamikeTebia da is, rasac axla vakeTeb, misi damsaxurebaa, – aRniSna CvenTan saubarSi enaTmecnierma SuSana futkaraZem.
– is iyo adamiani, romelmac safuZveli Cauyara samuzeumo saqmianobas ara mxolod CvenTan, aramed mTel saqarTveloSi. misi saxeli msofliomac ki icoda. xSirad ambobda: `Teatri msaxiobebiT metyvelebs, muzeumebi – eqsponatebiT~, riTac xazs usvamda muzeumis Taviseburebebs da eqsponatebis gansakuTrebul mniSvnelobas. marTalia, xariton axvledianis saxelobis muzeumi aqtiuradaa Cabmuli saskolo saqmianobaSi, magram, vfiqrob, metia saWiro, radgan im ganZis Sesaxeb, rac aq arsebobs, aucilebelia icodnen moswavleebma, studentebma, – ganacxada guliko ServaSiZem.
xariton axvlediani bolo amosunTqvamde emsaxureboda erovnul idealebs. is 88 wlis asakSi gardaicvala.