ტარიელ ფუტკარაძის ახალი სიცოცხლე
ოთარ ცინარიძე 599 85 21 14 –
cnobili qarTvelologis, damoukideblobis aqtze xelmomweris, qalaq baTumis pirveli prefeqtis, filologiis mecnierebaTa doqtoris, profesor tariel futkaraZis dabadebis dRe – 9 maisi sazogadoebam, megobrebma, kolegebma meored aRniSnes mis gareSe. `aWarasTan~ misi meuRle ia vaSakiZe saubrobs
– qalbatono ia, rogor Semovida Tqvens cxovrebaSi aWaris mTianeTis mkvidri Wabuki tariel futkaraZe?
– Cven orive Tbilisis ivane javaxiSvilis saxelobis saxelmwifo universitetis filologiis fakultetze vswavlobdiT. tarieli Cemze ori kursiT win iyo. 1982 wlis zafxulSi is xelmZRvanelobda studentur eqspedicias, romelic monawileobda safaras samonastro kompleqsis aRdgeniT samuSaoebSi. mec am eqspediciaSi Cavewere, Tumca xelmZRvanels ar vicnobdi. saerTo megobrebisTvis uTxovia, gamacaniTo. universitetis pirveli korpusis ezoSi gagvacnes erTmaneTi safaraSi gamgzavrebamde ramdenime dRiT adre. studenturma zafxulma, safaras madlma da mis SemogarenSi dabadebulma urTierTobam samudamod dagvakavSira erTmaneTTan.
– misi pirovnuli Tvisebebidan yvelaze metad romels gamoarCevdiT?
– xasiaTis simtkices, simarTlisTvis brZolas, erTxel arCeuli gzisadmi erTgulebas.
– im dros daupirispirda bolSevikur reJims, roca mis damxobaze fiqric ki SeuZlebeli iyo. ojaxur garemoSi yvelafers gimxeldaT?
– tarielis Taoba gasuli saukunis 80-ian wlebSi dawyebuli erovnuli moZraobis aqtiuri monawilea. isev studentobis periods gavixseneb: antisabWoTa gamosvlebSi yovelTvis universitetis, kerZod, filologiisa da istoriis fakultetebis studentebi pirvelobdnen. mas Semdeg, rac SevuRldiT, misi yvela idea CemTvis sisxlxorceuli gaxda. yovelTvis, roca SesaZlebloba meZleoda, masTan erTad davdiodi Sekrebebze, aqciebze, devnili erovnuli xelisuflebis mxardamWeri mitingebis darbevaSic ki movyevi.. tariels gasamxeli araferi hqonda, es Cveni cxovreba iyo.
– qalaq baTumis pirvel prefeqts usamarTlod daupirispirdnen. misi samarTliani gadawyvetileba im dros zogierTebma Taviseburad Seafases.
– mZimed maxsovs aslan abaSiZis satelevizio interviu (Tu ar vcdebi, Jurnalist anzor zambaxiZesTan), im antisaxelmwifoebrivi mitingis wina Rames, aseve, meore dRes rogor mimarTavda gaucnobierebel brbos gamaognebeli mowodebiT: `Cemo aWarelo xalxo, Tqven geqnebaT Tqveni sakuTari droSa da gerbi!..~ gana SeiZleboda qarTvelTa erTianobisTvis mebrZol tariels masTan raime saerTo hqonoda?!. centralur xelisuflebas maSin ar hqonda aslan abaSiZis avantiuris aRkveTis SesaZlebloba da tarielma Segnebulad datova prefeqtis Tanamdeboba, riTac baTumi morig areulobas gadaarCina. mas mogvianebiT araerTxel uTqvams, rom prezident zviad gamsaxurdias xelisuflebis dasasruli aslan abaSiZis baTumSi CasvliT daiwyo. tarieli bolomde erTguli darCa Tavisi politikuri arCevanis da yovelTvis eWviT uyurebda `cxrapartiagamonacvali~ `meskameurebis~ (misi terminebia) swrafvas marTvis sadaveebisken.
– xelCaqneuli, pesimisti arasdros yofila. sakuTar biografias mecnierul sarbielze, studentobasTan, doqtorantebTan urTierTobiT amdidrebda. am mimarTulebebiT Tqvens wvlilze ras ityviT?
– tarieli, mZime 90-iani wlebidan moyolebuli, xelmZRvanelobda jer quTaisis akaki wereTlis saxelmwifo universitetSi dafuZnebul qarTvelologiis samecniero kvleviT centrs (1992-2011 ww.), xolo Semdeg – saqarTvelos sapatriarqos wmida andria pirvelwodebulis saxelobis qarTuli universitetis qarTvelologiis centrs (2011-2020 ww.). garda am saswavlo dawesebulebebisa, mas aseve leqciebis kursi miyavda axalcixisa da soxumis universitetebSi. aRzarda bakalavrTa da magistrantTa Taobebi, samecniero xelmZRvaneloba gauwia aTobiT doqtorants, 17-ma sadoqtoro naSromi daicva, 11 naSromi ki, samwuxarod, damuSavebis stadiaSi darCa. misi doqtorantebi, faqtobrivad, Cveni ojaxis wevrebi iyvnen – CvenTan cxovrobdnen Temaze muSaobis procesSi, rom gzasa da transportSi zedmeti dro ar daekargaT. Cven erTad vxarobdiT maTi warmatebiT, Cemi TiToeuli doqtoranti TiTo milioniao,- xumrobda tarieli. misi aRzrdilebi amJamad sxvadasxva samecniero dawesebulebaSi kiTxuloben leqciebs rogorc qveynis SigniT, ise mis farglebs gareT. tarielis pirveli doqtoranti eka dadiania, amJamad quTaisis akaki wereTlis saxelmwifo universitetis qarTvelologiis samecniero-kvleviTi centris xelmZRvaneli.
– mis winaaRmdeg faruli qmedebebi maSinac daiwyo, roca Tbilisis ivane javaxiSvilis saxelobis saxelmwifo universitetis reqtoris Tanamdebobis mosapovebel konkursSi CaerTo.
– universitetis reqtoroba arasodes yofila tarielis mizani. im konkretul SemTxvevaSi mas undoda, erTi mxriv, gamoeaSkaravebina, rom es iyo reqtoris daniSvna da ara arCevnebi, meore mxriv, surda sazogadoebasTan, farTo auditoriasTan (televiziiT) kontaqti, rom Tavisi moqalaqeobrivi pozicia gamoexata.
– bolo dros, gamorCeuli damokidebuleba hqonda mSobliuri mareTis xeobasTan. . . bolo wignis gamocemas veRar moeswro. megobrebTan erTad misi gamocema Tqven da qaliSvilma naTiam iTaveT.
– wigni – `mareTis xeobis (zemo aWara) istoriuli gzebisa da toponimiisaTvis / Tedo saxokias kvaldakval/~ tarielis bolo samecniero gamokvlevaa. am wignze muSaobis istoria ukavSirdeba 2020 wlis zafxuls mTian aWaraSi. tarielma Tavisi fexiT moiara yoveli kuTxe-kunWuli, sasazRvro zoli, xixanis Tu goglauras cixeebi, Znelad misadgom adgilebsac ar moridebia. Tanasoflelebisagan, ufrosi Taobis mareTelebisgan iwerda masalebs, adarebda Tedo saxokias Canawerebs da adgenda cnobili eTnografis mogzaurobis zust marSruts. suliko maxaraZesTan da nodar makaraZesTan erTad, mec vaxldi mawyvalTis mTis saZovrebze, zRvis donidan TiTqmis 3000 metramde simaRleze, saidanac zRaprul sanaxaobad moCanda sofeli darCiZeebi, goglauras cixe da mTebis ferdobebze gafantuli sxva soflebi. tarielma da batonma nodarma gadawyvites kidev ufro maRla asvla. me da batoni suliko manqanasTan velodebodiT. cota xanSi nislSi gaexvia yvelaferi. tarielisgan mobilurze Setyobineba miviRe, telefoni mijdeba, nislSi me da nodarma erTmaneTi davkargeT, xom ar dabrunebulao. SevSfoTdi, ramdenimejer davuZaxe tariels, magram batonma sulikom gamaCera, Sens xmas iq ver gaigonebso. Semdeg gadmoiRo Tofi da ramdenimejer haerSi gaisrola. mere, Cemi SeSfoTebuli saxe rom dainaxa, usityvod saZebnelad aRmarTs Seudga. Sua gzac ar hqonda gavlili, rom zevidan tarielis xma gavigoneT. dakargulebs isev epovaT erTmaneTi. Tavgadasavali amiT ar damTavrebula. raki isev erTad viyaviT, ukan dabrunebulebi gzaSi vmxiarulobdiT, tarieli da batoni nodari kvlav Tedo saxokias nakvalevze laparakobdnen da sakuTar poziciebs ar Tmobdnen, mxolod batoni suliko ijda Cumad saWesTan. rodesac maxalakiZeebSi mis ezoSi davbrundiT, maSinRa gviTxra, rom muxruWi gafuWeboda da mis gareSe marTavda manqanas xevebis pirze gamaval mTis viwro gzebze. im dRes mSvidobiT gadavrCiT. . .
– kuTxe, xeoba, mis amags ar iviwyebs. dasturad, kovidpandemiis Semdeg gamarTuli `mareTobaa~ sakmarisi, roca `sapatio mareTelad~ airCies.
– vsargeblob SemTxveviT da madlobas vuxdi Suaxevis municipalitetis xelmZRvanelobas tarielis sicocxleSive misi Rvawlis dafasebisTvis, roca mas `sapatio Suaxevelis~ wodeba mianiWes. diplomis miRebas veRar moeswro. am aRiarebidan ramdenime dRis Sedeg, maxaTas mTaze pova samudamo sasufeveli. ra Tqma unda, es didi dafaseba da Tanadgomaa sazogadoebis mxridan. minda gavixseno Suaxevis meriis mier tarielis saxelobis stipendiis daweseba warCinebuli studentebisTvis, aseve, stipendiis daweseba da misi saxelobis kabinetis gaxsna goris saxelmwifo saswavlo universitetSi. misi saxelis miniWeba mSobliuri Subnis skolisaTvis, akaki wereTlis saxelmwifo universitetis qarTvelologiis samecniero-kvleviTi centrisa da baTumis sajaro biblioTekis periodikis darbazisaTvis. tarielis xsovnis ukvdavsayofad, SarSan, literaturuli festivalis `ze-karTan~ daskvniTi RonisZieba gaimarTa tarielis mSobliur dasaxleba safutkreTSi; Catarda profesor-maswavlebelTa Tu moswavleTa konferenciebi sapatriarqos qarTul universitetSi, quTaisis, goris, axalcixis universitetebSi, quTaisis
#2 sajaro skolaSi, quTaisis ilia WavWavaZis da baTumis akaki wereTlis saxelobis sajaro biblioTekebSi; studentebma moamzades mogonebaTa wigni `sanam Ciruxi dainisleba~; batonma giorgi sosiaSvilma gamosca moTxrobebis krebuli `sisxlis yivili~; duzjes universitetis qarTuli enis departamentma Seqmna qarTuli enis saxelmZRvanelo; akaki wereTlis saxelmwifo universitetis qarTvelologiis samecniero-kvleviTma centrma da quTaisis sajaro biblioTekam moamzada samecniero krebulebi: `qarTveluri memkvidreobis~ 25-e da `weliwdeulis~ me-12 nomrebi da sxva. swored aseTi damokidebuleba gvaZlierebs da gvimtkicebs rwmenas, rom tarielis Rvawls, Tavdadebas ukvalod ar Cauvlia, misi dawyebuli saqmeebi grZeldeba. . .
– mravali wamowyeba, Zieba dausrulebeli darCa. Tqven da qaliSvili naTia ras akeTebT misi mravalmxrivi saqmianobis gagrZelebisaTvis?
– am kiTxvaze pasuxisaTvis gTavazobT nawyvets Cemi moxsenebidan, romelic wavikiTxe 7 maiss, tarielis dabadebidan 62-e wlisTavisadmi miZRvnil onlainkonferenciaze: tarielis kolegebma, megobrebma, studentebma da, bunebrivia, ojaxis wevrebma davaarseT `tariel futkaraZis qarTvelologiis saerTaSoriso sazogadoeba~, raTa Segvekriba da farTo sazogadoebisaTvis ufro xelmisawvdomi gagvexada misi naSromebi, aseve gagvegrZelebina kulturul-saganmanaTleblo saqmianoba, romelTanac mecnieri Tavisi cxovrebiTa da moRvaweobiT iyo dakavSirebuli. dasaxuli miznidan gamomdinare, ganvsazRvreT sazogadoebis amocanebi ramdenime ZiriTadi mimarTulebiT: 1. tariel futkaraZis samecniero-pedagogiuri Tu publicisturi naazrevis momzadeba sistemuri gamocemisaTvis. aq gaTvaliswinebulia rogorc sxvadasxva periodul gamocemaSi arsebuli publikaciebi, ise, aqamde gamoucemeli masalebi, kerZod: – socialur qselSi ganTavsebuli statiebi da Canawerebis is nawili, romelic Rirebulia tariel futkaraZis, rogorc pirovnebis, moqalaqis, maswavleblis, sabWoTa ideologebisagan Tavisufali qarTvelologiis ganviTarebisa da qarTvelTa erTianobisaTvis mebrZolis warmosaCenad; – dRiurebi, romlebsac tariel futkaraZe wlebis ganmavlobaSi qmnida; es Canawerebi asaxavs ara erTi qarTveli kacis Tavgadasavals, amavdroulad, warmoadgens uaRresad mniSvnelovan wyaros Cveni uaxlesi istoriis Sesaswavlad. 2. tariel futkaraZis avtorobiTa da redaqtorobiT momzadebuli saxelmZRvaneloebis mixedviT, qarTuli enis kursebis / programebis SemuSaveba-amoqmedeba:
– saqarTvelos moqalaqeebisaTvis;
– saqarTvelos saxelmwifo sazRvrebs miRma mcxovrebi qarTvelebisaTvis, romlebic arian amJamindel TurqeTsa da iranis provinciaSi – fereidanSi;
– ucxoelebisaTvis. 3. tariel futkaraZis Canafiqris mixedviT, sxvadasxva saxelmZRvanelos (qarTuli ena, qarTuli enis stilistika. . .) momzadeba; 4. aqtiuri TanamSromloba yvela im dawesebulebasTan, romlebic orientirebuli arian tariel futkaraZis moRvaweobisadmi miZRvnili kulturul-saganmanaTleblo RonisZiebis Catarebaze; 5. tariel futkaraZis xsovnisadmi miZRvnili yovelwliuri konferenciis organizeba, sadac warmodgenili iqneba sazogadoebis mier gaweuli muSaobis angariSi.
dRemde Cvenma sazogadoebam ganaxorciela garkveuli aqtivobebi, kerZod: momzadda sami wigni – 2021 wels gamoveciT tarielis bolo samecniero gamokvleva `mareTis xeobis (zemo aWara) istoriuli gzebisa da toponimiisaTvis (Tedo saxokias kvaldakval~/ (redaqtori – naTia futkaraZe); wignis gamocemaSi finansuri daxmareba gagviwia batonma levan gorgilaZem; aseve, 2021 wels movamzadeT saiubileo krebuli `tariel futkaraZe-60~ tarielis mier jer kidev 2020 wels saiubileo TariRamde Sedgenili gegmis mixedviT (redaqtorebi gaxlavarT me da qarTuli universitetis qarTvelologiis centris mkvlevari sofio kekua); krebulSi Tavmoyrilia mecnieris moRvaweobis amsaxveli statiebi, saiubileo dRis misaloci werilebi, 2020 wlis 9 maiss saqarTvelos sapatriarqos wmida andria pirvelwodebulis saxelobis qarTuli universitetisa da 24-25 oqtombers quTaisis ilia WavWavaZis saxelobis sajaro biblioTekis onlainkonferenciebis, samecniero-pedagogiuri muSaobis amsaxveli masalebi, Sromebis sia, da sxv.
aRniSnuli krebulisaTvis masalebis momzadebaSi uangaro daxmareba gagviwies tarielis megobrebma da kolegebma: Tbilisis # 133-e sajaro skolis biblioTekis gamge, irine TavberiZem, quTaisis ilia WavWavaZis saxelobis sajaro biblioTekis direqtoris moadgile, rita waqaZem da dasavluri kulturis sainformacio centris xelmZRvanelma ia xaWapuriZem, qarTuli universitetis qarTvelologiis centris mkvlevarma keso gejuam, tarielis studentebma: ana papunaSvilma, ana mamukaSvilma, ani cuxiSvilma, maia qavTaraZem, TamTa SavianiZem, fiqria Wanturiam, Tamar miloravam da Teona jalaRoniam, risTvisac maT madlobas movaxseneb. 2022 wels wignad gamoveciT socialur qselSi arsebuli masalebi tarielis gardacvalebidan – 40-mde (redaqtorebi gaxlavarT me, a. wereTlis saxelmwifo universitetis profesori luiza xaWapuriZe da keso gejua). wignis Rirebulebas gansazRvravs TanamedroveTa gulwrfeli emociiT gajerebuli obieqturi Sefasebebi, romlebic TvalnaTliv warmoaCens tariel futkaraZis, rogorc erovnuli politikuri da samecniero-saganmanaTleblo kursisaTvis mebrZoli muSakis saxes. safutkreTSi, tarielis mSobliur saxlSi, gavxseniT misi kabineti; xelnawerebi, wignebi, krebulebi, cxovrebis sxvadasxva periodis amsaxveli suraTebi da studentebis mier Sedgenili mogonebaTa wignis baneri TiTqos erTgvarad avsebs tarielis amqveyniuri aryofnis sicarieles. . . axlaxan SevqmeniT sazogadoebis vebgverdi.
minda madloba gadavuxado Tqveni gazeTis redaqcias yuradRebisa da tariel futkaraZis xsovnis ukvdavyofisTvis gadadgmuli TiToeuli nabijisTvis.