დაწესებულება, სადაც თითოეულ დოკუმენტს რუდინებით უვლიან
èïíïíï ûòûòøâòäò 598 24 94 97 –
aWaris ganaTlebis, kulturisa da sportis saministros saqveuwyebo dawesebuleba – saarqivo sammarTvelo (xelmZRvaneli – maia ivaniSvili) 100 wlis gaxda. saiubileo TariRs ramdenime RonisZieba mieZRvna
baTumis saxelmwifo dramatul TeatrSi gamarTul sazeimo saRamos aWaris mTavrobis Tavmjdomare Tornike riJvaZe, aWaris umaRlesi sabWos Tavmjdomare daviT gabaiZe, vice-spikeri tite aroSiZe, aWaris ganaTlebis, kulturisa da sportis ministri maia xajiSvili, moadgile badri nakaSiZe, baTumis sakrebulos Tavmjdomare ramaz jinWaraZe, saqarTvelos parlamentis wevri resan konceliZe, saqarTvelos erovnuli arqivis generaluri direqtori Teona iaSvili daeswrnen.
saRamos uZRveboda aWaris ganaTlebis, kulturisa da sportis saministros kulturis departamentis xelmZRvaneli Tamar gudava, romelmac SekrebilT mokled Seaxsena aWaraSi saarqivo dawesebulebis daarsebis istoria.
arqivs gamorCeuli roli akisria qalaqis, kuTxis, qveynis istoriis warmoCenaSi. am istorias swored arqivSi daculi dokumentebi gviyveba.
centraluri saxelmwifo arqivi daarsda saqarTvelos demokratiuli respublikis damfuZnebeli krebis dadgenilebiT da mis pirvel direqtorad damfuZnebeli krebis wevri petre geleiSvili dainiSna. maSindeli arqivis Senoba amJamindeli merab kostavas quCaze iyo. Tumca, arqivis daarsebamde, saarqivo saqmis organizebis mizniT, aq sargis kakabaZe moavlines. Seiqmna adgilobrivi samxedro-saistorio komisia, romlis xelmZRvanelad generali giorgi furcelaZe dainiSna.
1923 wlis 11 aprils aWaris saxkomsabWom miiRo dadgenileba ganaTlebis saxkomTan aWaris arqivis daarsebis Sesaxeb da amasTan dakavSirebiT, oTxi saStato erTeuli gamoiyo – centraluri arqivis sammarTvelos gamge, klasifikatori, arqivariusi da kurieri. dokumentebis erT dawesebulebaSi Tavmoyris mizniT, arqivSi daiwyo aqtiuri saqmianoba, Tumca dokumentebi sardafebSi aRmoCnda. maSin xelisuflebam ver uzrunvelyo saTanado Senobis gamoyofa. 17 wlis ganmavlobaSi arqivma aTjer Seicvala bina. Tavidan komunaluri meurneobis erTi oTaxi daeTmo, Semdeg, qalaqis sabWos nestiani sardafi, sadac ori stelaJi gamouyves, magram wvimebis dros dokumentebi sveldeboda, Semdeg erT-erTi likvidirebuli lombardis Senoba, magram aq, adgilis simciris gamo, dokumentebis nawili miwaze eyara. mogvianebiT arqivi qalaqis sabWos or oTaxSi ganaTavses, mere – yofil arqiteqtorTa saxlSi, sakmaod didi xnis ganmavlobaSi (1938-1965 wlebSi) arqivi, samwuxarod, RvTismSoblis Sobis saxelobis sakaTedro taZarSi iyo ganTavsebuli.
1992 wels, saqarTvelos damoukideblobis aRiarebis Semdgom, zviad gamsaxurdias prezidentobis dros moxerxda da saarqivo sammarTvelo gadavida vaxtang gorgaslis q. #№126-Si mdebare samsarTulian SenobaSi, sadac amJamadac imyofeba. dRes swored am SenobaSi SeuZlia dainteresebul pirs naxos saukunis winandeli mniSvnelovani ambebi, moiZios da aRmoaCinos saintereso istoriebi cnobil adamianebze.
Tornike riJvaZem SekrebilT saiubileo TariRi miuloca da xazi gausva sarqivo dawesebulebis did rols Cveni qveynis istoriis, winaprebis saqmianobis Rirseulad Senaxvis saqmeSi, madloba gadauxada TiToeul arqivistsa da maT xelmZRvanel maia ivaniSvils.
qalbatoni maia dawesebulebas 2014 wlidan xelmZRvanelobs. am xnis ganmavlobaSi bevri sasikeTo saqme gakeTda. mTavrobasTan SeTanxmebiT, aiTvises programa, romlis mixedviT Catarda yvela sacavis reabilitacia-remonti, moewyo stelaJebi, damontaJda kondicireba. . . sakmaod gaumjobesda rogorc TanamSromelTa samuSao, ise dokumentebis Senaxvis pirobebi.
2014 wlidan mimdinareobs dokumentebis gacifvris procesi, Tumca, amasTan erTad, qaRaldfuZiani dokumentebic saTanadod inaxeba da ar nadgurdeba. es sakmaod didi samuSao xorcieldeba aWaris yvela raionSi. arqivSi, aseve, 2020 wlidan xorcieldeba miwis registraciisa da sporaduli gaformebis proeqti. TiToeul ganyofilebas lomis wili Seaqvs dokumentebis damuSavebaSi, Senaxvasa da konservaciaSi, aseve, dokumentebis buRaltrul aRricxvaSi. saarqivo sammarTvelos gaaCnia Tavisi sivrce iusticiis saxlSi. . .
arqivSi yvelaze Zveli dokumenti saeklesio Canawerebi da sagaloblebia, maT Soris, qarTuli, oRond italiurad. bevri sxva saintereso masalacaa, inaxeba uZvelesi karabadini, bulvaris dagegmarebis, qalaqis mowyobis dokumentacia. . .
sazeimo saRamoze saarqivo sammarTvelos rig TanamSromlebs sxvadasxva jildo gadaecaT.
Rirseuli samsaxurisTvis aWaris avtonomiuri respublikis medliT dajildovda analitikur-meTodikuri da teritoriul organoebTan muSaobis samsaxuris ufrosi elguja Caganava, saarqivo saqmis ganviTarebaSi Setanili mniSvnelovani wvlilisTvis aWaris ganaTlebis, kulturisa da sportis saministros jildo gadaeca sammarTvelos sazRvargareTTan, sazogadoebasTan, masmediasTan urTierTobisa da gamoyenebis, publikaciis samsaxuris ufross, bsu-is profesor Tamaz futkaraZes, dakompleqtebisa da dokumentebis samecniero-teqnikuri damuSavebis ganyofilebis ufros nazibrola SaraSiZes, qobuleTis arqivis ufros nodar zaqariaZes, xelvaCauris arqivis xelmZRvanel avTandil leoniZes, aWaris saarqivo sammarTvelos dokumentebis restavraciisa da mikrofilmebis ganyofilebis ufros mzeqala girixidis, dokumentebis dacvis, informaciis da gamoyenebis ganyofilebis warmomadgenel cira TavarTqilaZes, amave ganyofilebis TanamSromel eTer naTelaZes.
– is, rom Cveni qveynis arcerTi dRe, furceli ar dakargula, swored maTi damsaxurebaa. 100 wlis istorias Zalian saTuTad uvlian da unaxaven momaval Taobas, – aRniSna maia xajiSvilma.
rogorc Teona iaSvilma aRniSna, asi wlis iubiles mosalocad baTumSi didi delegacia Camovida. man saiubileo TariRis aRsaniSnavad arqivs samaxsovro saCuqari gadasca.
damsaxurebuli arqivistebis dajildoebis Semdeg scena baTumis xelovnebis saswavlo universitetis pirvelkurselebs daeTmoT, romlebmac warmoadgines speqtakli-performansi – `xuTi ambavi aWaris arqividan~ (reJisori – petre CargeiSvili). scenari aWaris mweralTa saxlis direqtorma lali konceliZem dawera da, ZiriTadad, qalaqis istorias Seexeboda.
saarqivo dawesebulebaSi meaTe saiubileo saerTaSoriso konferencia gaimarTa Temaze `samxreT-dasavleTi saqarTvelo (istoria, arqeologia, eTnologia)~, romelSic, qarTvelebTan erTad, bulgareTis, TurqeTisa da fineTis samecniero dawesebulebebis warmomadgenlebi monawileobdnen.
konferenciaze araerTi saintereso moxseneba waradgines. regionalizmis kvlevis institutis gamgeobis Tavmjdomare lela saraliZem Temaze `politikuri situacia baTumis olqSi didi britaneTis mmarTvelobis periodSi (1918-1921 ww.)~ isaubra.
– aWara, baTumi, geostrategiuli mniSnelobis regionia, romliTac yovelTvis interesdebodnen ucxoeTis saxelmwifoebi. demokratiuli saxelmwifos gamocxadebis dros, baTumis olqi, samwuxarod, ar gaxldaT demokratiuli saqarTvelos SemadgenlobaSi, es iyo Zalian didi laqa. . . mniSvnelovani dokumentebi, romelic Cems moxsenebaSia moyvanili, swored aWaris saarqivo sammarTveloSia daculi, – gviTxra lela saraliZem.
– sasixaruloa, rom saiubileo konferenciaSi monawileoben stumrebi ucxoeTidan – fineTidan, TurqeTidan. sul warmodgenili iyo 31 moxseneba mravalferovani TematikiT. qarTul samecniero istoriaSi es konferenciac aucileblad ityvis Tavis sityvas, – aRniSna Tamaz futkaraZem.
Cveneburma TurqeTidan mustafa iakutim (guram ximSiaSvili) warmoadgina moxseneba `qarTuli literatura da kultura Turqul enaze~, quTaisis saxelmwifo istoriuli muzeumis mecnier-TanaSromelma, filologiis doqtorma mariam marjaniSvilma – `TeTri giorgis~ lideris politikuri kredo~.
– mixaria, rom vmonawileob saiubileo konferenciaSi. jer kidev sadisertacio Temaze muSaobis periodSi vTanamSromlobdi arqivTan. mixaria, aseT mniSvnelovan TariRs rom maTTan erTad aRvniSnavT. aq daculia unikaluri masalebi, romelic, vfiqrob, dRis sinaTleze gamotanas saWiroebs. me gaxlavarT qarTuli emigraciis mecnier-mkvlevari. dRevandeli Cemi Tema qarTvel generals, revolucioner leo kereseliZes mieZRvna, romelic Tavis ojaxTan erTad, did saqmes akeTebda emigraciaSi. minda mivuloca aWaris arqivs saiubileo TariRi da mis TiToeul TanamSromels vusurvo warmartebebi, – gviTxra quTaisis saxelmwifo istoriuli muzeumis mecnier-TanamSromelma, filologiis mecnierebaTa doqtorma mariam marjaniSvilma.