რეგიონული სამეცნიერო ცენტრის შინაარსიანი საქმიანობა
ოთარ ცინარიძე 599 85 21 14 –
saqarTvelos erovnul mecnierebaTa akademiis akademikosi vano papuniZe akademiis gafarToebul sxdomaze warsdga moxsenebiT: `saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis aWaris avtonomiuri respublikis regionuli samecniero centris 2014-2019 wlebis samecniero-kvleviTi da saorganizacio saqmianobis ZiriTadi Sedegebi da perspeqtivebi~. moxsenebam mowoneba, xolo baton vanos mier gaweulma saqmianobam maRali Sefaseba daimsaxura. `aWara~ mas Tbilisidan dabrunebis Semdeg Sexvda da regionuli samecniero centris saqmianobis Sesaxeb esaubra
– sazogadoebas erTxel kidev Sevaxsene, rom mZime da autaneli memkvidreoba dagvitova islamuri TurqeTis samaswlianma batonobam. barbarosebma daundobeli brZola gamoucxades TviTmyofad qarTul kulturas, yovelgvar progress, ganaTlebas, mecnierebas, mwerlobas, erTi sityviT, aWaris inteleqtualuri azrovnebis yovelgvar potenciur gamovlenas.
– am rTul gzaze rogori iyo mecnierebaTa akademiis roli?
– saqarTvelos mecnierebaTa akademia gansakuTrebuli interesiT da yuradRebiT ekideboda saqarTvelos ZirZveli mxaris – aWaris materialur da inteleqtualur ganviTarebasTan dakavSirebul problemebs. madlierebis grZnobiT movixsenie mecnierebaTa akademiis yofili prezidentebi: niko musxeliSvili, ilia vekua, evgeni xaraZe, albert TavxeliZe, Tamaz gamyreliZe im yuradRebisa da mxardaWerisaTvis, romelsac iCendnen isini aWaraSi mecnierebis ganviTarebisaTvis. aWaris samecniero inteligencia, am kuTxis mosaxleoba arasodes iviwyebs maT saxelebs, saTuTad gadascems momaval Taobebs. saqarTvelos mecnierebaTa akademiis prezidentis, akademikos albert TavxeliZis iniciativiT, 1995 wlis 23 Tebervals Catarebulma prezidiumis sxdomam gaiTvaliswina, rom respublikis swori, harmoniuli ekonomikuri da politikuri ganviTarebisaTvis, misi bunebrivi da materialuri resursebis srulad da efeqturad aTvisebisTvis, respublikaSi ganaTlebis, mecnierebis da kulturis Semdgomi aRmavlobisaTvis aucilebelia qveynis regionebis inteleqtualuri potencialis srulad gamoyeneba adgilzeve, samecniero kadrebis saqmianobis da samecniero kvlevebis gaaqtiurebiT. amis gaTvaliswinebiT, akademiis prezidiumis dadgenilebiT, saqarTvelos mecnierebaTa akademiis aWaris avtonomiuri respublikis regionuli samecniero centri dafuZnda.
– ra roli Seasrula am samecniero centrma?
– debulebidan gamomdinare, centris bazaze sistematurad tardeboda Sexvedrebi, gasvliTi sxdomebi, sadac ganixileboda regionisaTvis mniSvnelovani problemebi. SarSan erovnuli akademiis prezidiumma miiRo aWaris regionuli centris Sinaarsobrivad ufro daxvewili da gaumjobesebuli centris ufleba-movaleobis, miznebisa da amocanebis, drois moTxovnis Sesabamisi debuleba. regionSi ganxorcielebuli kvlevebis maRalmecnieruli donis gamovlenas xeli Seuwyo aWaris avtonomiuri respublikis umaRlesi sabWos mxardaWeriT mecnierebaTa erovnuli akademiis akademiuri sabWos 2014 wlis 3-5 ivlisis gasvliTi sxdomisa da samecniero-praqtikuli konferenciis Catarebam. am sxdomaze warvadgine moxseneba – `2009-2014 wlebSi centris mier gaweuli saqmianobis Taobaze~. konferenciaze moxsenebebi warmoadgines regionSi moRvawe mecnierebma arqeologiis, maTematikis, farmaciis, filosofiisa da sxva dargebSi. centrisa da saqarTvelos sapatriarqos xiWauris abuserisZe tbelis saxelobis saswavlo universitetis reqtoratis da sxalTis eparqiis mTavarepiskoposis meufe spiridonis erToblivi organizebiT Catarda sajaro leqciebi amave universitetSi. leqciebi waikiTxes cnobilma mecnierebma. gaimarTa Sexvedrebi mosaxleobasTan, saeklesio pirebTan, adgilobrivi xelisuflebis warmomadgenlebTan. gamosaqveyneblad momzadda moxsenebebis teqstebi da videomasalebi, daisaxa Semdgomi TanamSromlobis perspeqtivebi. centrisTvis mniSvnelovani movlena iyo saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis aWaris regionuli samecniero centris samecniero Jurnalis dafuZneba. Seiqmna saredaqcio kolegia, ganisazRvra gamoqveynebis procesis reglamenti. centris dargobrivi komisiisa da baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis erToblivi ZalisxmeviT Catarda sxvadasxva saxis RonisZieba; gaimarTa saiubileo sxdoma, romelic mieZRvna qarTuli tipologiuri skolis fuZemdeblisa da sazogado moRvawis, akademikos giorgi WoRoSvilis dabadebis 100 wlisTavs. sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposis, biWvinTisa da cxum-afxazeTis mitropolitis, uwmindesisa da unetaresi ilia II-is locva-kurTxeviTa da TanadgomiT, saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis aWaris regionuli samecniero centri saerTaSoriso organizacia `soroptimist internacionalis~ klub `baTumTan~ da afxazeTis mecnierebaTa erovnul akademiasTan erTad, nayofierad agrZelebs saqmianobas saxalxo diplomatiis kuTxiT, qarTvel da afxaz xalxs Soris, droebiT dakarguli Tanaarsebobis aRdgenis mizniT. moewyo Sexvedrebi qarTvel da afxaz Rvawlmosil pedagogebTan. cnobili qarTveli mecnierebi Sexvdnen afxazi mosaxleobiT yvelaze kompaqturad dasaxlebul, sofel feriis skolis pedagogebs. wavikiTxeT moxsenebebi qarTvelTa da afxazTa istoriuli warsulis Sesaxeb. Sexvedra gaimarTa qarTvel da afxaz Rvawlmosil eqimebTan. SevTanxmdiT, rom afxazeTidan yvela Camosul stumars, saWiroebis SemTxvevaSi, gaewios ufaso mkurnaloba; organizeba gaukeTda qarTveli da afxazi mosaxleobis saerTo naTlobas… qarTvelTa da afxazTa pirveli forumi, romelic Catarda 2011 wels, aWaraSi regionuli samecniero centrisa da afxazeTis mecnierebaTa erovnuli akademiis erToblivi ZalisxmeviT, gaeros Sesabamisma komisiam Seafasa rogorc qarTvel da afxaz xalxs Soris Serigebisa da saukunovani urTierTobis aRdgenis saqmeSi Tanamedroveobis erT-erTi umniSvnelovanesi pozitiuri movlena.
– garda amisa, ra sakiTxebi wamoswieT wina planze qarTvelTa da afxazTa urTierTobebidan?
– afxazeTis mecnierebaTa erovnulma akademiam da aWaris regionulma samecniero centrma Caatares erToblivi samecniero-praqtikuli konferencia Temaze: `sasoflo-sameurneo warmoebis ganviTarebis problemebi da agraruli seqtoris aRorZinebis gzebi~, romelic mieZRvna afxazeTis mecnierebaTa erovnuli akademiis agrarul mecnierebaTa ganyofilebis aTi wlisTavs. – konferenciaze aRvniSne, rom biznesisa da turizmis saerTaSoriso centris proeqtSi – `Savi zRvis margaliti~ mniSvnelovani cvlilebebi Sevida, romelic gaegzavna qveynis xelisuflebis sxvadasxva organos. amave proeqtis farglebSi, guriis municipalitetebSi Catarda auTvisebeli miwis masivebis inventarizacia da momzadda maTi gamoyenebis mecnierulad dasabuTebuli rekomendaciebi; regionulma centrma baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis SemadgenlobaSi myofi agraruli da membranuli teqnologiebis institutis mecnieruli potencialis gamoyenebis xelSemwyobi samuSaoebi ganaxorciela.
– kidev ra mniSvnelovan Temebze isaubreT?
– saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis aWaris regionuli samecniero centris dargobrivi komisiis da saqarTvelos soflis meurneobis mecnierebaTa akademiis mevenaxeoba-meRvineobis erovnul koordinatorTa samecniero jgufma mniSvnelovani samuSaoebi Caatara mevenaxeoba-meRvineobis dargis aRorZinebis mimarTulebiT, maT SeimuSaves aWara-guriis regionSi mevenaxeoba-meRvineobis aRorZinebis grZelvadiani programa, romelic, pirvel rigSi, iTvaliswinebs aRniSnuli regionebis mosaxleobis vazis unikaluri jiSebis standartuli nergebiT uzrunvelyofas. koordinatorTa jgufis samuSao programis ganxorcielebaSi mniSvnelovani roli Seasrula baTumSi yovelwliurad Catarebulma ojaxuri teqnologiebiT damzadebuli Rvinis festivalebma. masSi monawileobdnen saqarTvelos yvela regionis mevenaxe meRvineebi. festivalze dawesebuli iyo aTobiT nominacia.
– ra gakeTda Rirseuli mamuliSvilebis saxelTa ukvdavsayofad?
– regionuli centri iyo damoukidebeli saqarTvelos pirveli erovnuli gmiris Jiuli Sartavas saxelis ukvdavsayofi wignis – `mamulisTvis Tavdadebuli~ – momzadebisa da gamocemis, q. baTumis erT-erTi centraluri quCisTvis misi saxelis miniWebisa da gmiris biustis dadgmis erT-erTi iniciatori da moTave, gamoica regionuli samecniero centris Jurnali.
– erovnuli meurneobis sxva dargebic mecnierul midgomas iTxovs. saimisod ra keTdeba?
– mecnierebisa da biznesis integraciis, sasoflo-sameurneo warmoebis ganviTarebis ZiriTadi bunebrivi, ekonomikuri da dargobrivi struqturis faqtorebis, agreTve, arsebuli sawarmoo saSualebebis obieqturi Sefasebis safuZvelze, mecnierulad iqna Seswavlili da SemuSavebuli aWaris agroseqtorSi Camoyalibebuli kooperativebis sasoflo-sameurneo warmoebis identifikaciis alternatiuli saSualebebis gamoyenebis rekomendaciebi agrosamrewvelo kompleqsis Semadgenel sxva dargebTan sawarmoo-ekonomikuri kavSirebis gaTvaliswinebiT, aseve kooperativebsa da samrewvelo sawarmoebTan integrirebis formebi, romlebic uzrunvelyofs soflis meurneobis nedleulis warmoebisa da gadamuSavebis gafarToebas; SemuSavda sakurorto qselis, gansakuTrebiT, soflad saojaxo turizmis ganviTarebisaTvis saWiro infrastruqturis gaumjobesebis, soflis meurneobisaTvis warmoebis saSualebaTa miwodebis, agreTve, arsebuli resursebis efeqtianad gamoyenebis, soflad mosaxleobis socialuri da ekonomikuri pirobebis gaumjobesebis rekomendaciebi da winadadebebi, romelic warmoadgens soflad umuSevrobisa da siRatakis daZlevis, Sida da gare migraciis procesis SeCerebis, Sedegad, soflis mosaxleobis zrdisa da demografiuli procesebis gaumjobesebis safuZvels. regionuli centris dargobrivi komisiis wevrebi CarTulni iyvnen aWaris saxelisuflo struqturebis mier gansazRvruli prioritetuli proeqtebisa da programebis rekomendaciebisa da winadadebebis SemuSavebaSi. am mxriv, gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs aWaraSi mefutkreobis Tanamedrove miRwevebis danergvis, alpuri mesaqonleobis ganviTarebisa da kvalificiuri veterinaruli momsaxurebis sakiTxebi. centri asrulebda bunebis dacvis msoflio fondis proeqts – `maRali konservaciuli da gansakuTrebuli dacviTi Rirebulebebis mqone tyeebis gamovlena, maTi sazRvrebis dazusteba da rukaze gadatana aWaris avtonomiur respublikaSi~. mis farglebSi regionulma centrma aWaris avtonomiur respublikaSi Seasrula Semdegi samuSaoebi: niadagis eroziis, mewyrebisa da zvavebis safrTxis Semarbilebeli kritikulad mniSvnelovani tyeebis gamoyofa, maTi sazRvrebis dazusteba da rukaze gadatana; gansakuTrebuli dacviTi (niadagdacviTi, wyalmaregulirebeli, wyaldacviTi) funqciebis tyeebis sazRvrebis dazusteba da rukaze gadatana. istoriis, arqeologiis, eTnologiisa da xelovnebis sferoSi koordinacia gaewia mecnieruli kvlevebis ganxorcielebas. SemuSavda samecniero-kvleviTi samuSaoebis da RonisZiebebis gegma, romelic iTvaliswinebs samxreT dasavleT saqarTvelos istoriul-arqeologiuri, eTnologiuri, folklorul-dialeqtologiuri, emigrantuli da socialuri mimarTulebis kvlevebis ganxorcielebas; gamokvleul iqna `qarTuli emigrantuli mwerloba~, `qarTvel muslimanTa materialuri da sulieri memkvidreoba TurqeTSi~, gamosacemad momzadda `qarTveli xalxis eTnografiuli leqsikoni~ (aWara) da a.S. ganxorcielebuli mecnieruli kvlevebis safuZvelze momzadda publikaciebi. sazRvargareTis literaturasa da literaturaTmcodneobis dargSi SemuSavda proeqtebi da programebi inglisuri literaturis, amerikuli literaturis, literaturaTmcodneobis, mxatvruli Targmanis, bibliisa da literaturis, dasavleT evropuli literaturis kritikis, lingvistikis mimarTulebiT; regionuli samecniero centris dargobrivma komisiebma TavianTi muSaobis Sedegebi moxsenebebiTa da publikaciebiT waradgines qveynis Sida da saerTaSoriso donis konferenciebze, simpoziumebsa da sxva saxis forumebze.
– rac regionul centrs xelmZRvanelobT, muSaoba ZiriTadad, ra mimarTulebebiT midis?
– regionuli samecniero centris wevrTa monawileobiT momzadda da ganxorcielda 100-mde proeqti, 80-mde rekomendacia da winadadeba. vmonawileobdiT qveynis masStabisa da saerTaSoriso donis 60-mde RonisZiebaSi. momzadda rekomendaciebi, SeniSvnebi da winadadebebi centrisa da adgilobrivi xelisuflebis sakanonmdeblo da aRmasrulebeli organoebis 20-mde proeqtze. statiebis, monografiebis, saxelmZRvaneloebis, wignebisa da sxva saxiT gamoica 90-ze meti publikacia. centrma organizeba gaukeTa saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis erovnul problemaTa Semswavleli mudmivmoqmedi komisiis gafarToebuli sxdomisa da samecniero-praqtikuli konferenciis Catarebas baTumSi 2017 wlis 5-7 oqtombers. gamoqveynda sxdomis masalebis krebuli. Cvens gansakuTrebul yuradRebas ipyrobs sainJinro mecnierebebis da energetikis sferoSi samecniero-kvleviTi, saproeqto da danergvis samuSaoebis Sedegebi, romelic aisaxa gamocemul wignebSi, monografiebSi, saxelmZRvaneloebsa da statiebSi. praqtikuli miRwevebi warvadgineT saerTaSoriso konferenciebze italiaSi, espaneTSi, yazaxeTSi, belorussa da sxva qveynebSi. centris SefasebasTan dakavSirebiT saintereso masalas iZleva geografiis, geologiisa da eqstremaluri ekologiuri situaciebis mimarTulebiT mecnieruli kvlevebi. SemuSavebuli RonisZiebebis da rekomendaciebis ganxorcielebis obieqtebad gansazRvruli iyo regionis hidroresursebis aTvisebis uzrunvelmyofi infrastruqturis mSenebloba, turistuli industriis obieqtebis qselis gafarToeba, bunebrivi garemos SenarCuneba, samewarmeo saqmianobisaTvis miwisa da tyis resursebis kvlavwarmoeba da gamoyeneba, mewyruli movlenebis Tavidan acileba, napirgamagreba, inertuli masalebis mopoveba, avtomagistralebis mSenebloba. medicinis dargSi muSaobis programa moicavda sxvadasxva saxis RonisZiebis, programebis, proeqtebisa da rekomendaciebis SemuSaveba-ganxorcielebas, moqmedi samecniero-kvleviTi, saganmanaTleblo da samkurnalo dawesebulebebis da organizaciebis aqtiuri CarTulobiT. istoriis, eTnologiis, arqeologiis da xelovnebis dargSi gamoqveynda monografia `afxazebi aWaraSi – warsuli da Tanamedroveoba, qarTuli tradiciuli sazogadoebis arqiteqtonikis Teoriuli problemebi~, Catarda eqspediciebi taoSi, beSumis namosaxlarSi. grZeldeboda muSaoba sagranto proeqtebze `tao~ da `maradidi~. qarTuli enis, literaturisa da folkloris sferoSi momzadda da daistamba ormocdaaTamde samecniero Sroma. kvlevis masalebSi asaxulia folkloris, dialeqtologiis, saliteraturo enis, qarTuli literaturis sakiTxebi. ganxorcielda proeqtebi `tao – istoriul-filologiuri gamokvleva~ da `maradidi~, bsu-is qarTvelologiis centris TanamSromelTa jgufs monografiisaTvis `klarjeTi~ mieniWa saqarTvelos mecnierebaTa akademiis ivane javaxiSvilis premia. demografiuli da erovnebaTaSorisi problemebis mimarTulebiT vmonawileobdiT sxvadasxva programis ganxorcielebaSi. SeiZleba iTqvas, Seiqmna arqeologTa skola, saeqspedicio samuSaoebSi msoflios mravali mecnieri CaerTo. fiWvnarSi 13 wlis ganmavlobaSi muSaobda saqarTvelo-didi britaneTis, kerZod, oqsfordis universitetis aSmolisa da baTumis arqeologiuri muzeumebis erTiani eqspedicia profesor maikl vikersis xelmZRvanelobiT. gaTxril samarxTa ricxvma 1300-s miaRwia. Seiqmna saTanado publikaciebi. Svidi tomi ukve gamoqveynebulia. momzadda merve tomic. igive iTqmis oqromravali kolxeTis da lazikis iseT gamorCeul saqalaqo centrebze, rogoricaa romauli xanis gonio-afsarosi da adre Sua saukuneebis petra-cixisZiri, aWaris Sida raionebisa da mTis zonis sxvadasxva epoqis Zeglebi. bolo wlebSi mravalmxriv da saintereso mecnierul kvlevebs atareben niko berZeniSvilis baTumis samecniero-kvleviTi institutis mecnier-mkvlevarebi. aRwerili da damuSavebulia stambolis qarTuli savanis arqivi da biblioTeka. gamoica dokumenturi masalebis ori krebuli, dasrulda leqsikuri erTeulebis Sedareba qarTuli saliteraturo enis dialeqtebis leqsikonebTan. anbanTrigze dalagebuli saleqsikono masala dabeWdilia 1200 gverdze. grZeldeba leqsikonis redaqtireba, Casworeba-koreqtireba da gamosacemad momzadeba.