რა იწვევს მოზარდებში აგრესიას და როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი?
èïîòïè õòàïîòøâòäò 27 48 93 –
Tineijerebis brazi mSoblebis, an Tanatolebis mimarT, zogjer Zaladobriv qcevad gardaiqmneba
ra aris yvelaze xSirad mozardebis brazis mizezi da ris gakeTeba SeuZlia mSobels? – am Temaze sasaubrod bavSvTa fsiqologi qeTi devaZe moviwvieT, romelic Zaladobis msxverpl bavSvebsa da maT mSoblebTan muSaobs.
– qalbatono qeTi, ratom aris brazi da agresia xSiri mozardobisas?
– daviwyoT imiT, rom mozardobis xana yvelaze rTulia im periodebs Soris, romlebsac gadis adamiani cxovrebis ganmavlobaSi. es aris bavSvobidan zrdasrulobaSi gadasvlis etapi, rodesac sqesobrivi momwifeba iwyeba. Zalian rTuli periodia saimisod, rom sxeuli da fsiqika harmoniaSi movides erTmaneTTan. fsiqikuri procesebi sakmaod rTulad mimdinareobs, sxeulSic uamravi rTuli procesia, amitom mozardebi ganwyobilni arian daZabulobisa da emociuri arastabilurobisken. Sesabamisad, isini xSirad brazdebian, swyinT da zogjer amas araswori formiT gamoxataven. brazdebian imaze, rom zedmetad vereviT maT pirad cxovrebaSi. ufrosebi jer kidev ver viazrebT, rom isini ukve emzadebian zrdasruli cxovrebisTvis da damoukideblad surT gadawyvetilebebis miReba, rac Semdgomi periodisTvis Zalian mniSvnelovani da aucilebelia. miuxedavad amisa, yovelTvis vcdilobT, Cveni mzrunvelobiT davicvaT isini yvela gansacdelisgan, Secdomisgan, Tavidan avaciloT es cxovrebiseuli gamocda, romliTac isini gamocdilebas iReben. brazisa da agresiis dagrovebis mizezi didwilad isaa, rom maT SezRuduli aqvT fizikuri aqtivoba. Tanamedrove cxovrebam mogvitana is, rom Cveni mozardebi ZiriTadad sxedan – skolaSi, saxlsa da internetsivrceSi, Sesabamisad, is Warbi energia, romelic maT zRva doziT aqvT organizmSi da moZraobaSi, aqtivobaSi unda daixarjos, ver da ar ixarjeba, ileqeba, rac SemdgomSi SfoTvad gadaiqceva. es iwvevs imas, rom isini ver erkvevian sakuTar grZnobebSi, radgan SfoTvas arasodes aqvs mizezi, es aris umizezo SiSi. mozardebi iZabebian, daZabuli mozardi ki Zalian iolad brazdeba, male swyins da amas gamoxatavs Sesabamisi, Zalian aqtiuri formiT – yviriliT, CxubiT, SeiZleba, raRacebis msxvreviTac ki.
– ra SemTxvevaSi xedavs mSobeli procesSi fsiqologis CarTvis saWiroebas?
– bavSvTa mimarT Zaladoba isev tabuirebul Temad rCeba. xSirad mogvmarTavs socialuri momsaxurebis saagento, gansakuTrebiT maSin, roca ganqorwinebis SemTxvevaa da saWiroa fsiqologis daskvna meurveobis gansazRvrisTvis. roca pirdapir CvenTan mohyavT Zaladobis msxverpli, dadasturebis SemTxvevaSi, vawvdiT informacias socialuri momsaxurebis saagentos. iyo SemTxvevebi, roca Zaladobis msxverpli bavSvi Tavad moZalade mSobelma moiyvana. mSobeli ambobs, rom emociuri foni daZabuli aqvs, uWirs sakuTari Tavis kontroli da daxmareba sWirdeba. ZiriTadad kargi Sedegi aqvs fsiqologiur Terapias, radgan mSobeli modis ukve aRiarebiT, `gankurnebis~ erT-erTi etapi ki isaa, problemas Tvali gausworo. yofila isec, rom mSobels uTqvams, bavSvi morcxvia, moridebulio, gasaubrebis Semdeg ki aRmoCndeba – bavSvi ojaxSi Zaladobis msxverplia. amis Semdeg xSirad wyveten Terapiis kurss. Cven ar gvaqvs ufleba, vinmes fsiqologiuri daxmarebis miReba vaiZuloT. am dros procesSi socialuri muSakebi erTvebian. saerTo tendencia isaa, rom aravis surs bavSvis fsiqologTan vizitis gasajaroeba. erT-erTma aRniSna kidec: dedam gamafrTxila, fsiqologTan rom davdivarT, aravisTan Tqvao.
– ZiriTadad ratom Zaladobs mSobeli Svilze?
– mizezi yovelTvis sxvadasxvaa. stereotipia, rom Zaladoba mxolod socialurad daucvel ojaxebSi xdeba, Tumca erT-erTi wamyvani mizezi mainc mZime socialuri foni da daZabuli emociuri garemoa. ganqorwinebis procesSi, TiTqmis yovelTvis, bavSvi ganicdis cud zegavlenas. am dros mSoblebi Tavad mogvmarTaven. yofila SemTxveva, roca CvenTan viziti mSobelma daasrula da Semdeg isev dafiqsirda Zaladobis faqti. am dros bavSvi socialur muSakebs ojaxidan mindobiT aRzrdaSi gadahyavT. aqve aRvniSnav – fizikur da fsiqologiur Zaladobas ganapirobebs ara mxolod adamianis fsiqologiuri maxasiaTeblebi, aramed garemo da konkretuli situaciac. SesaZlebelia, erT garemoSi gamovlenili qceva sxva garemoSi aRar ganmeordes. gvaqvs SemTxvevebi, roca muSaobam da Terapiam kargi Sedegi gamoiRo… gaaCnia individsa da situacias. ver vityviT, rom yovelTvis amarTlebs Terapia.
– bulingis kuTxiT Tu moumarTavT TqvenTvis?
– rogor ara. aseTi SemTxveva gvqonda universitetSic. rac Seexeba skolebs, xSirad modis mSobeli da ambobs, rom mis Svils dascinian. arsebobs stereotipi, rom mxolod susti bavSvebi xdebian bulingis msxverplni. ase ar aris. nebismieri bavSvi, maT Soris, warmatebuli da lideric SeiZleba gaxdes msxverpli. mTavaria, bavSvebs ar SeeSindeT, ar igrZnon gariyulad Tavi, maT unda gabedon amaze saubari, pirvel rigSi, mSoblebTan. maT mivmarTav, iyvnen bavSvebTan gansakuTrebulad Ria, rom ar gamoeparoT msgavsi problemebi. skolebi xSirad am informacias ar asajaroeben. mqonia SemTxveva, roca moswavles SevTavaze, modi, amis Sesaxeb direqtorisTvis gveTqva, pasuxad miviRe, rom direqtorma yvelaferi icis da reaqcia ar hqoniao.
– seqsualuri Zaladobis msxverpl bavSvebTan gimuSaviaT?
– maTTan axlac vmuSaobT. aqac arsebobs miTi, rom mxolod socialurad daucveli bavSvi SeiZleba gaxdes msxverpli. ZiriTad, moZalade bavSvisTvis kargad nacnobi adamiania da am danaSauls axasiaTebs ganmeoreba. seqsualuri Zaladobis msxverpli gamoirCeva daucvelobis gancdiT. mas aqvs Sexeduleba, rom aravin daujerebs, xolo moZalade eubneba, rom es mxolod maTi saidumloa. `saidumlo~ – erTgvari gasaRebi sityvaa am procesSi. am dros bavSvi Caketilia sakuTar TavSi da gaurbis kontaqts garesamyarosTan. fiqrobs, rom es mxolod mas daemarTa, aqvs gancda, rom Tavad aris damnaSave.
– ramdenad SesaZlebelia, bavSvi igonebdes Zaladobis istorias?
– zogadad, bavSvi Zalian iSviaTad ityueba seqsualuri Zaladobis Sesaxeb. amgvari msxverplis rolis morgeba rTulia da es araa maTTvis sasurveli. man SeiZleba moirgos fizikuri Zaladobis msxverplis roli, Tumca, ara – seqsualuris.
– Tqveni azriT, ra unda iyos dasjis efeqturi meqanizmi?
– mTavaria, sazogadoebis damokidebuleba Seicvalos Zaladobis mimarT. isev xSiria SemTxveva, roca mSobeli Svilis cemas problemad ar miiCnevs. erTma dedam miTxra, ramdenjer unda vcemo Svili, mainc araferi Sveliso. Cvens kulturaSi mTavaria, bavSvs kargad da sufTad ecvas, iyos movlili, Tma SeWrili hqondes, ar Siodes da ara is, Tu ras fiqrobs, ras grZnobs, rogor aris. xSirad bavSvebs ukvirT, roca vekiTxebi: ras grZnob? es SekiTxva maTTvis Zalian ucxoa. rom davinteresdeT, ras grZnobs bavSvi, bevr cud rames aviridebT Tavidan: bulings, depresias, suicidis mcdelobas. . .
– xSirad gvesmis, rom mozardma mSobelze iZalada. am agresiis mizezi ra aris?
– xSiria momarTva bavSvTa agresiis kuTxiT, es exeba rogorc gogonebs, aseve biWebs da sxvadasxva asakobriv jgufs. Cven vikvlevT TiToeul SemTxvevas, saidan modis es agresia – aRmoCnda, rom umetes SemTxvevaSi, daswavlil agresiasTan gvaqvs saqme. bavSvi martivad da kargad iTvisebs imas, rac mis ojaxSi, mis garSemo xdeba da Semdeg axorcielebs, sadac amis SesaZlebloba miecema – TanatolTan, cxovelTan, mSobelTan… erTi mozardi mudmivad uyurebda, rogor Zaladobda mama dedaze, mamis gardacvalebis Semdeg mozardma Zalian male mamis roli moirgo da dedas scemda. man daiswavla qcevis es forma. is ar miiCnevda, rom es misaRebi iyo, magram man qcevis mxolod es forma icoda. yovelTvis veubnebi mSobels, rom ar aCvenos agresia Svils, ar dasajos arasdros fizikurad. bavSvs Tma rom moqaCo, amiT fizikurad araferi uSavdeba, magram amgvari midgomiT mas vaswavliT, rom Tu vinmes ver imorCileb, agresiiT unda moagvaro problema. Cveni sazogadoebac, zogadad, amas aswavlis bavSvs. roca mSobels amis Sesaxeb esaubrebi, gpasuxobs: Cvenc ase gavizardeT da araferi cudi ar momxdarao. am Temaze aqtiurad da kargad mediam unda imuSaos.
– rogor unda moiqces mSobeli, roca igebs, rom misi Svili sxvebze Zaladobs?
– saerTod, unda vecadoT, bavSvebs pataraobidanve gavuRvivoT empaTiis grZnoba. Tu mas SeuZlia sxvisi emociebi gaiTavisos da sxvisi tkivili etkinos, is arasodes iqneba moZalade. Tu mozardi mudmivad Zaladobrivi gziT cdilobs Tavis damkvidrebas sazogadoebaSi, saukeTeso variantia, rom mSobelma mimarTos fsiqologs, Tumca, samwuxarod, amis saSualeba ar aris yovelTvis. mSobels SeuZlia mozards mSvidad, wynarad gaesaubros, ar unda iZaxos `Cemma Svilma es ratom unda gaakeTos? me ratom gamikeTe es? ra dagakeli? ar vimsaxureb. . .~ – yovelTvis Cven nu viqnebiT epicentrSi. unda ganvixiloT situacia, jer unda miviRoT faqti, rom Cveni Svili amas akeTebs, Semdeg unda gavigoT, ra mizani aqvs mis saqciels da riT SeiZleba es qceva CavanacvloT. xSirad vurCev mSoblebs, daakavon mozardi sportiT. davuSvaT, bavSvs undoda karate, deda meubneba, ver Seviyvan karateze, radgan isedac yvelas scemso. me veubnebi: piriqiT – SeiyvaneT, ase ukve mizanmimarTulad daxarjavs energias, Tanac, rodesac karateze dadian bavSvebi, iq aqvT TavianTi kodeqsi, wesebi. im kodeqss daicavs bavSvi da sxvas ar daazianebs am ZaliT da Sinagani didi energetikiT, romelic SeiZleba brazic iyos, wyenac da mrisxanebac. davexmaroT mozards, sworad, mizanmimarTulad mivmarToT es energia. samwuxarod, bolo dros gogonebs Sorisac xSiria fizikuri dapirispireba. es yvelaferi maSin xdeba, roca mozards dabali TviTSefaseba aqvs da TviTrealizebis saSualebas ver poulobs. yovelTvis saWiroa bavSvs, mozards movusminoT, mivceT mas TviTrealizebis saSualeba. arasworia, roca mozards sportze unda siaruli da Cven vaZalebT cekvas. SeiZleba mas unda, Tanamedrove cekvebze iaros, Cven – qarTul cekvas vaZalebT. ai, es iwvevs uTanxmoebas mSobelsa da Svils Soris, am dros erT enaze veRar vsaubrobT, sxvadasxva enaze saubriT ki maTTan urTierTobas vkargavT, vwyvetT. Sesabamisad, Cven aRar varT misTvis qcevis modeli. 7-8 wlis mere bavSvebSi isedac is meqanizmi irTveba, rom `mSobelma araferi icis~. amis fonze kidev rom vyviriT, veCxubebiT da ar vusmenT maT, niSnavs, rom vkargavT sakuTar Svilebs. ZaliT da Zaladobrivad saqmes verasodes movagvarebT SvilebTan. xSirad vcdilobT, vuyviroT, davaZaloT da ise vakeTebinoT raRac. es swori araa, Tumca es ar niSnavs, mozardebs ar unda hqondeT garkveuli wesebi, romelTac Cven unda mivyvebodeT. mTavaria, viyoT Tanmimdevrulebi, davuwesoT wesebi, moviTxovoT maTi Sesruleba, wavaxalisoT, SevimCnioT, roca isini kargad iqcevian, aRvniSnoT. mxolod SeniSvnebiT ar SemovifargloT – es xSirad axalisebs agresias mozardebSi.
– mSobelTan axlo komunikacia Tu aris gamosavali?
– mqonia SemTxveva, roca Zalian kargi urTierToba aqvs mSobelTan bavSvs, magram am Temaze mSobels mainc ar esaubra. xSirad bavSvi acnobierebs rac moxda, magram ar aqvs mxardaWeris imedi an eSinia. umetes SemTxvevaSi, bavSvs emuqreba moZalade, eubneba, rom mas mainc ar daujereben da, ubralod, Sercxvenili darCeba. samwuxarod, es asec aris realobaSi – gvaqvs istoriebi, roca piriqiT, bavSvi daadanaSaules ciliswamebaSi. xSirad gvesmis mSoblebisgan sayveduri – es bavSvma aqamde rogor ar Tqva. SesaZlebelia, bavSvi daadanaSaulos dedam, bebiam, babuam, roca moZalade aris mama da es gamoZiebiT dadasturebulia. mSoblebi am dros gamudmebiT imeoreben, rom moZalade amas ar gaakeTebda, rom es SeuZlebelia.