შოვის ტრაგედია – ფაქტები და შეფასებები
Sovis tragedia – faqtebi da Sefasebebi
mariam xiTariSvili 27 48 93
3 agvistos, 16:00 saaTze raWaSi, SovSi mewyeri Camowva, rasac msxverpli mohyva. sagangebo situaciebis marTvis samsaxuris gancxadebiT, bolo monacemebiT, stiqiis adgilas napovnia 19 adamianis cxedari, maSvelebi eZeben kidev 17 adamians, romelTa Soris arian bavSvebi.
msgavsi masStabis stiqiuri ubedureba saqarTveloSi aTeulobiT wlebia ar momxdara. Sovi uzarmazari mewyruli masiTaa dafaruli. kurorti faqtobrivad, aRar arsebobs.
imis gamo, rom Sovi mowyvetilia gare samyaros, daRupulebis gadmosveneba sasazRvro policiis vertmfreniT xdeba. vertmfrenebiTve moxda stiqiis zonidan 200-ze meti adamianis evakuireba. SovSi yvela turistuli obieqti ganadgurebulia. waRebulia gzebi da 2 xidi. maSvelebs, jars, moxaliseebs ramdenimemetrian talaxSi uwevT adamianebis Zebna.
stiqiis fonze kvlav aqtualuri gaxda samaSvelo vertmfrenebis uqonlobis sakiTxi. opozicia da sazogadoebis nawili ambobs, rom sasazRvro policiis vertmfrenebi dagvianebiT gamoiyenes, reagireba myisierad rom moexdinaT, jer kidev SeiZleboda adamianebis gadarCena.
aRWurvili vertmfrenebi saqarTvelos dRemde ar aqvs, Tumca xelisufleba maT SeZenaze TiTqmis 10 welia saubrobs. frangul kompania `Airbus Helicopters~-Tan sami H 145 tipis axali Sveulmfrenis Sesyidvis mizniT xelSekruleba, Sss-s informaciiT, 2022 wlis dekemberSia gaformebuli. sasazRvro policia Sveulmfrenebis etapobrivad miRebas imiT xsnida, rom `zemoaRniSnuli Sveulmfrenebi gankuTvnilia policiuri da samaSvelo misiebisTvis, maTi dakompleqteba unda moxdes Sesabamisi aRWurvilobiT, risi gaTvaliswinebiTac mowodeba ganxorcieldeba etapobrivad~.
saqarTvelos mTavrobam jer kidev 2013 wels ganacxada, rom gadawyvetili hqonda ori SUPER PUMA-s tipis vertmfrenis gasxviseba, Tumca ambobda, rom maTSi gadaxdili fasi imdenad maRalia, rom potenciuri myidvelis moZieba garTulebulia da saerTaSoriso bazarze arsebuli cnobili dilerebi uars amboben am fasad maT Sesyidvaze.
saqarTvelos premier-ministri irakli RaribaSvili ambobs, rom mTavrobis mier vertmfrenebis SeZenis sakiTxTan dakavSirebiT `xelmocaruli politikosebi da Jurnalistebi amoralur qmedebas ewevian~. Jurnalists, romelmac premiers hkiTxa, 1 wlis win dadebuli pirobis miuxedavad, ratom ar hyavs saqarTvelos samaSvelo vertmfrenebi, mTavrobis meTaurma upasuxa: `an informaciis gagebis problema gaqvT, an ufro meti problema gaqvT. Tqven 24 saaTi erTaderT davalebas asrulebT – Cveni xalxis SecdomaSi Seyvanis, Cveni xalxis dazafrvis. aseTi rTuli mdgomareoba gvaqvs da Tqven aTmagad zafravT xalxs. samarcxvino spekulaciebi unda daasruloT – Turme, sami vertmfreni SeiZines, magram ar SeiZines~. irakli RaribaSvils Jurnalistma kidev erTi kiTxva dausva: ratom ar iTxova saqarTvelom daxmareba megobari qveynebisgan. `amis saWiroeba ar iyo~, – upasuxa premierma Jurnalists.
saxelmwifo universitetis profesori, seismologi Tea godolaZe raWis stiqias exmaureba da yuradRebas infrastruqturul problemebze amaxvilebs. misi TqmiT, adgilobrivebmac da municipalitetis TanamSromlebmac ician, rom Sovi mewyersaSiSi zonaa da Rvarcofuli mdinareebis piras kotejebis an sastumroebis aSeneba arasworia.
gavrcelebulia azri, TiTqos stiqiis zonaSi yvela Senoba sabWoTa droSia aSenebuli, rac simarTles ar Seesabameba. sastumro `sanset Sovi~, romelic zRvis donidan 1600 metrze, Tbilisidan 265 km-Si mdebareobs, stumrebs 2013 wlis ivnisidan maspinZlobda. igi Sps `froferTi menejmentis~ sakuTrebaa. kompania 2012 wels daregistrirda.
garemos erovnuli saagento ganviTarebuli stiqiuri movlenebis pirvelad Sefasebas aqveynebs.
`xeobaSi ganxorcielebuli savele kvlevebis safuZvelze dadginda, rom myinvar bubas dasavleTiT, adgili hqonda kldezvavuri masis CamoSlas, romelic dinamikaSi mosvlis Semdeg Seejaxa myinvars, moaxdina misi garkveuli nawilis Camongreva, ramac SesaZloa gamoiwvia myinvarqveSa dagubebuli wylebis gadmodineba, ris Semdegac warmoqmnilma nakadma didi siCqariT daiwyo moZraoba xeobis kalapotSi. aRniSnul process xeli Seuwyo bolo periodSi momatebulma haeris temperaturulma fonma, klimatis cvlilebiT gamowveulma myinvarebis intensiurma dnobam da Tanmdevma atmosferulma naleqebma. dinamikaSi mosuli kldezvavuri masala da myinvaruli masis nawili xeobis zeda nawilSive transformirda glacialur Rvarcoful nakadad. kalapotSi didi siCqariT gavlilma nakadma, xeobis Sua da qveda nawilSi, orive bortis gaswvriv gamoiwvia ferdobebis Ziris gamorecxva da e.w. sanapiro tipis mewyruli sxeulebis warmoqmna-gaaqtiureba. aRsaniSnavia, rom sxvadasxva masStabis axali mewyrul-eroziuli kerebi Camoyalibda mdinare bubiswylis praqtikulad yvela SenakadSi. amrigad, xeobis zemo welSi formirebul myar nakads, mdinare WanWaxTan SeerTebamde, daemata rogorc mdinare bubiswylis kalapotis gaswvriv napirgarecxvis Sedegad CamoSlili mewyruli masebi, aseve Senakadebidan transportirebuli naSali masala. aRsaniSnavia is faqti, rom mdinare WanWaxze arsebuli hidrologiuri sadguris (avtomaturi wylis xarjis mzomi sensori) monacemebis analizis safuZvelze mdinare bubiswylis xeobaSi wylis xangrZliv Segubebas arc stiqiis ganviTarebamde da arc stiqiis ganviTarebis procesSi adgili ar hqonia~, – aRniSnulia pirvelad SefasebaSi.
rogorc daskvnaSia naTqvami, Rvarcofuli nakadis Semadgenlobis, xeobis daxrilobis (energetikuli potenciali), morfologiuri pirobebis da manZilis gaTvaliswinebiT, stiqiis Casaxva-gaaqtiurebis zonidan, Sovis e.w. kotejebis ubnamde Rvarcoful nakads winaswari gaTvlebiT unda mieRwia savaraudod 8-10 wuTSi.
dokumentSi aRniSnulia, rom garemos erovnuli saagentos specialistebi agrZeleben mdinare bubiswylis xeobaSi damatebiT hidrometeorologiur da geologiur kvlevebs, ris safuZvelzec SemuSavdeba rekomendaciebi Semdgomi RonisZiebebis gansaxorcieleblad.
`winamdebare daskvna Sedgenilia geologiur, meteologiur da hidrologiur parametrebze dakvirvebis, istoriuli da mimdinare monacemebis, maT Soris satelituri, radaruli da aero foto suraTebis deSifrirebuli informaciis, agreTve savele hidrometeorologiuri/geologiuri kvlevebis Sedegad miRebuli monacemebis kameraluri damuSavebis, eqspertuli codnis analizis/ganzogadebis safuZvelze da ganekuTvneba pirveladi daskvnis kategorias~, – aRniSnulia dokumentSi.
sagangebo situaciebis marTvis samsaxuris ufrosi Temur mRebriSvili ambobs, rom SovSi momxdar tragediasTan dakavSirebiT gamoZieba sisxlis samarTlis kodeqsis ori muxliT daiwyo. misi TqmiT, gamoZieba mimdinareobs gaufrTxileblobiT sicocxlis mospobisa da samTo, samSeneblo an sxva samuSaoebis warmoebisas usafrTxoebis wesis darRvevis muxlebiT. `incidentis pirvelive wuTebSi daiwyo sisxlis samarTlis gamoZieba. ori muxliT aris saqme aRZruli, Tumca gamoZiebis mimdinareobis dros SeiZleba gadakvalificirdes muxlebi~, – Tqva mRebriSvilma.
Tavdacvis Zalebis samxedroebi stiqiis zonaSi samuSaoebs aqtiurad ganagroben. damewyril teritoriaze, sadac gadaadgileba SeuZlebeli iyo, asawyobi safexmavlo xidebi damontaJda. aRniSnuli konstruqciebi samxedro mosamsaxureebsa da maSvelebs meti farTobis Seswavlisa da gadaadgilebis SesaZleblobas aZlevs. samxedroebTan erTad stiqiis zonaSi imyofebian Tavdacvis ministri da Tavdacvis Zalebis xelmZRvaneli pirebi. samZebro samuSaoebSi CarTuli arian aRmosavleT da dasavleT sardlobebis samxedroebi, sainJinro qvedanayofebi da logistikuri uzrunvelyofis sardloba mZime teqnikiTa da specialuri aRWurvilobiT, aseve erovnuli gvardiis 102-e teritoriuli Tavdacvis batalionis piradi Semadgenloba. adgilze jariskacebi Sss-is sagangebo situaciebis departamentis maSvelebTan erTad muSaobas uwyvet reJimSi ganagrZoben.