მამუკა არეშიძე: გაემიჯნენ და მიატოვეს ხალხი, მათ შორის საკუთარი პარტიის წევრი ირაკლი ნადირაძე

4 ოქტომბრის არჩევნებსა და ქუჩაში განვითარებულ პროცესებზე საუბარი და მსჯელობა ქართულ საზოგადოებაში კიდევ კარგა ხანს გაგრძელდება. ხელისუფლება ამტკიცებს, რომ ოპოზიციის „რევოლუციის მცდელობა ჩაშალა“ და სამართალდამცავები ბევრ მოქალაქეს დააკავებენ აქციებსა და „პრეზიდენტის სასახლეზე“ შტურმში მონაწილეობის გამო. ამ საკითხზე გთავაზობთ ექსკლუზიურ ინტერვიუს ექსპერტთან უსაფრთხოების საკითხებში მამუკა არეშიძესთან, რომელსაც მიაჩნია, რომ მთავრობამ „ამ ხალხის“ მიმართ ლოიალურობა უნდა გამოიჩინოს

– ბატონო მამუკა, რა მოხდა 4 ოქტომბერს?

– რა გითხრათ, ის რაც 4 ოქტომბერს მოხდა, იმ დაუმთავრებელი პროცესის გაგრძელება იყო, რაც უკვე კარგა ხანია ქართულ პოლიტიკურ სპექტრსა და საზოგადოებაშია და რასაც უმწვავესი დაპირისპირება ჰქვია. თუკი საქართველოს დამოუკიდებლობის 34-წლიან ისტორიას გადავხედავთ, ვნახავთ, რომ მსგავსი დაპირისპირება მუდმივად არსებობდა სხვადასხვა სიმძაფრით. ზოგ შემთხვევაში, ეს კონფლიქტი სამოქალაქო ომშიც კი გადაიზარდა, ზოგჯერ – სამართალდამცავებსა და მომიტინგეებს შორის ფიზიკურ დაპირისპირებაში და სხვ. გარედან დამკვირვებლისთვის არსებული დაპირისპირება თავისუფალი, დემოკრატიული სახელმწიფოს დაბადების და განვითარების ნორმალური პროცესია, თუმცა მინდა ვთქვა, რომ ძალიან გაუგრძელდა ეს „განვითარება“ ქვეყანას. . . პრინციპში, მე სულ სხვა რამ მაწუხებს, იმდენად სერიოზული გამოწვევების წინაშე დგას დღეს საქართველო საგარეო თუ რეგიონალური პოლიტიკის თვალსაზრისით, რომ ის, რაც დღეს აქ ხდება, აბსოლუტურად მოწყვლადს ხდის და უაღრესად ასუსტებს მისი მშენებლობის, ფორმირების პროცესს. ცხადია, ფსევდომეგობრებსა და მტრებს ძალიან ახარებთ ეს მდგომარეობა, რადგან ამ სიტუაციაში გაცილებით იოლია ჩვენი დაუფლება. ვთვლი, რომ აქამდე არ უნდა მისულიყო სიტუაციის გამწვავება, მაგრამ, სამწუხაროდ, ფაქტი ფაქტად რჩება, უკვე აქ ვართ. . .

– როგორ უნდა აეცილებინა მთავრობას დაძაბულობის ასეთი ესკალაცია?

– ჯერ კიდევ შარშან, ნოემბერში, როდესაც დაიწყო დაპირისპირება, ვამბობდი, რომ აუცილებლად უნდა გამოიძებნოს მხარეთა შორის კომპრომისი და რომ უნდა მიუსხდნენ მოლაპარაკების მაგიდას. ამაზე იმიტომ კი არ ვლაპარაკობდი, რომ უაღრესად მშვიდობის მოყვარული ვარ, მე ჩემი მწარე გამოცდილება მალაპარაკებდა, რომელიც გასული საუკუნის 90-იან წლებში შევიძინე. თან, მე მაშინ ერთ-ერთი მხარის მებრძოლი ვიყავი და საბოლოოდ, კარგად გავაანალიზე და მივხვდი, ჩემმა და ჩემი მეგობრების აქტიურობამ რამოდენა უბედურება მოუტანა ქვეყანას და ხალხს. . . სისხლი დაიღვარა, ქართული სისხლი, რაც დაუშვებელია. აქედან გამომდინარე, აღარ მინდოდა იგივეს განმეორება და ბუნებრივია, არ ვიშურებდი ძალისხმევას ამ პროცესების მშვიდობიან კალაპოტში გადასაშვებად. სწორედ ამიტომ მოვუწოდებდი ორივე მხარეს კომპრომისზე წასვლისკენ.

– ხომ გადაიდგა ამ კუთხით რაღაც ნაბიჯები?

– არა, არც ერთი მხარე არ წავიდა დათმობაზე, განსაკუთრებით – ოპოზიცია. აქ არ ვგულისხმობ ქუჩაში მდგომ ადამიანებს, ვგულისხმობ ოპოზიციურ პოლიტიკურ პარტიებს. საყოველთაოდ მიღებულია – ქვეყანაში მიმდინარე ნეგატიურ პროცესებზე, ხალხის შეცდომაზეც კი, პასუხი მმართველმა ძალამ უნდა აგოს. ჩვენთან რაც მოხდა, ეს ის შემთხვევაა, რომელზეც თანაბრად უნდა აგოს პასუხი მთელმა ქართულმა პოლიტიკურმა სპექტრმა, განსაკუთრებით ოპოზიციამ და მისმა იმ ნაწილმა, რომელსაც „ნაციონალური მოძრაობა“ და მისი სამეგობრო ჰქვია.

– თქვენ ფიქრობთ, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ რომ არა, მხარეები კომპრომისზე წავიდოდნენ?

– რა თქმა უნდა, ეს კარგად ჩანდა სხვადასხვა კულუარული შეხვედრის, გარკვეული შეთავაზებების და წინადადებების მიხედვით, მაგრამ ყველაფერს აკეთებდნენ „ნაციონალები“, რომ კომპრომისი არ შემდგარიყო.

– რაც შეეხება მიმდინარე დაპატიმრებებს?

– სამწუხაროდ, ეს იმ შეცდომების შედეგია, რაც დაუშვა ზემოთ ხსენებულმა ჯგუფმა 4 ოქტომბერს, რადგან სამართლებრივი კუთხით, საკმაოდ მძიმე შესაფასებელია. . . ანუ შტურმი მიიტანეს სახელმწიფო დაწესებულებაზე. იგივე გავაკეთეთ ჩვენ 1991 წელს, მაგრამ გავიმარჯვეთ, გამარჯვებულებს კი არ სჯიან და აქედან გამომდინარე, შეგვრჩა. . . თუმცა შეგვრჩა სამართლებრივად, მაგრამ მორალური თვალსაზრისით, უმძიმესი ტვირთია, რომელიც პირადად მე კისერზე მაწევს დღესაც. . . ასევე შერჩათ დანაშაული ვარდების რევოლუციის მესვეურთ, ისინიც გამარჯვებულები აღმოჩნდნენ, მაგრამ ახლა სხვა სიტუაციაა, ამათ ვერ გაიმარჯვეს და ამდენად, ორმაგი წნეხი დაეკისრათ. პრინციპში, ხელისუფლებას არა აქვს სხვა გამოსავალი, ვალდებულია სამართლებრივად სწორი ნაბიჯები გადადგას, თუმცა ამის გარდა არსებობს მორალიც, სახელმწიფოებრივი დიდსულოვნება, როდესაც შეიძლება სხვანაირად იმოქმედო. მაგალითად, ექიმ ჩახუნაშვილის ან სხვა პიროვნებების მიმართ მიღებული ლოიალური გადაწყვეტილებები მისასალმებელია. პირადად მე მსგავსი მოქმედების მომხრე ვარ, მაგრამ ეს ჩემი სუბიექტური აზრია, რაც არ ნიშნავს, რომ აუცილებლად ასე უნდა იყოს. მე არ მომწონს ის, რაც ხდება ჩვენს ქვეყანაში, მაგრამ ემოციების გარეშე თუ გავაანალიზებთ მიმდინარე პროცესებს, ხელისუფლების მიერ დაანონსებული გადაწყვეტილება გასაგებია.

– კოლექტიური დასავლეთის მხრიდან სრული დუმილია, არც არჩევნების გამარჯვება მიულოცეს მმართველ ძალას და არც ოპოზიციის ძალადობა დაგმეს…

– დღეს დასავლეთს უაღრესად სჭირდება აზერბაიჯანი. აქედან გამომდინარე, მის ხელისუფლებას ეპატია ყველაფერი: ადამიანის უფლებების დარღვევა, პრესის თუ არასამთავრობო სექტორის შევიწროება და სხვ. ანუ ის, რის გამოც წლების მანძილზე აკრიტიკებდნენ აზერბაიჯანს, ყველაფერი დაივიწყეს. . . საქართველოს კი უტევენ. სწორედ ამიტომ არ მოგვილოცეს და არ დაგმეს სასახლეზე მიტანილი შტურმი.

– ანუ საქართველო არ სჭირდებათ?

– საქართველო კი სჭირდებათ, მაგრამ ეს მთავრობა არ სჭირდებათ. . . პრინციპში, არც საქართველო, არც სომხეთი და არც აზერბაიჯანი, როგორც სახელმწიფოები, არ სჭირდებათ. სურთ აკონტროლონ მხოლოდ ამ ქვეყნების ტერიტორიები.

– დაიწყო უკვე ტვირთების გადაზიდვა ჩინეთიდან?

-კი, ნელ-ნელა ეწყობა ყველაფერი, მაგრამ მსხვილი მოთამაშეები დღემდე ვერ მორიგდნენ ამ ტერიტორიის გაკონტროლებაზე. ყველას საკუთარი ინტერესი აქვს ჩადებული ეკონომიკური მარშრუტების ამუშავების პროცესში. რუსეთისთვის, მაგალითად, სიკვდილის ტოლფასია ამ გზის ამოქმედება, რადგან ანალოგიური გადაზიდვები მიმდინარეობდა რუსული რკინიგზის მეშვეობით. დასანქცირების შემდეგ ტვირთბრუნვა შეწყდა, რაც უზარმაზარ ეკონომიკურ ზარალს აყენებს მოსკოვს. საქართველოს გავლით ამოქმედებული ე.წ. აბრეშუმის გზა რუსეთს გვერდს აუქცევს და სულ სხვა მიმართულებით გავა. იგივე ბრიტანელებისთვისაც წარმოუდგენელია ამ მარშრუტის მათ გარეშე ამოქმედება, რადგან ოდითგანვე მიჩვეული არიან, თავად აკონტროლონ ყველაფერი. ჩინეთიდან ევროპაზე გამავალი უმოკლესი სახმელეთო გზა ლონდონს დიდ შემოსავლებს დააკარგინებს საზღვაო გზების თამაშგარე მდგომარეობაში დარჩენის გამო. აშშ-ს კი ცოტა განსხვავებული მიდგომა აქვს: აკონტროლე შენ, მაგრამ მეც იქვე უნდა ვიყო და ერთად ვაკონტროლოთ. . . მოკლედ, ყველას სხვადასხვა ინეტერესი ამოძრავებს, მაგრამ ფაქტია: ერთად თუ ცალ-ცალკე, სურთ ამ სივრცის უპირობო კონტროლი. მსხვილ მოთამაშეებს თავიანთი ინტერესები აწუხებთ, ხოლო რეგიონალურ მოთამაშეებს, მაგალითად, თურქეთს – თავისი და ა.შ. ისინი ერთმანეთს ებრძვიან გააფთრებულები, მაგრამ ჩვენი ხელით და ჩვენს ტერიტორიებზე. მაგალითად, აჭარის, თქვენი რეგიონის კულუარულ ცხოვრებას რომ დააკვირდეთ, ძალიან კარგად მიხვდება ადამიანი, როგორი ბრძოლა მიმდინარეობს მოთამაშეებს შორის თავიანთი გავლენის ჯგუფების მეშვეობით. . .

– მაინც რას გულისხმობთ, თუ შეიძლება დააკონკრეტოთ?

– მაგაშია საქმე, მე რომ ამ სქემის გაშლა დავიწყო, არ ვიქნები მართალი. მე ვამბობ, რომ აჭარაში არსებობს სხვადასხვა ტიპის გავლენის ჯგუფები – რელიგიური, იდეოლოგიური, პოლიტიკური, ეკონომიკური, რომლებიც სხვა ქვეყნების ინტერესების გატარებას ცდილობენ. შეიძლება ითქვას, რომ აჭარა განსაკუთრებული, გემრიელი ლუკმაა თავისი გეოგრაფიული მდებარეობით, საპორტო ინფრასტრუქტურით და სხვა უამრავი პოტენციალით, სადაც აქტიურად ხდება რელიგიური ფაქტორის გამოყენება. აუცილებელია, ხელი შევუწყოთ ტრადიციული, კლასიკური, კავკასიური ისლამის განვითარებას და გაძლიერებას, რომელიც ისლამისტური ტერორისტული ორგანიზაციების ბუნებრივი მტერია. რატომღაც, ამას არ ვაქცევთ ჯეროვან ყურადღებას. ამჯერად, მხოლოდ ეს შემიძლია ვთქვა, დანარჩენის თქმის უფლება, უბრალოდ, არა მაქვს.

– ოპოზიციის ნაწილი 4 ოქტომბრის ქუჩის აქციებს „იაფფასიან პოლიტიკურ ავანტიურად“ აფასებს, მეორე ნაწილი „არარაციონალურად დაგეგმილს“. მართლა მოხდა მთავრობის მხრიდან პროვოცირება?

– ენას ხომ ძვალი არ აქვს, ოღონდ თავი გაიმართლონ და ყველაფერზე მიდიან. პირადად ვიცნობ ჩემი თაობის, ოპოზიციაში მყოფი ადამიანების უმრავლესობას, ინფორმაციაც მაქვს, რა ხდება შიგნით. ის, რომ თითქოს არ იცოდნენ ბურჭულაძე-ზოდელავას ჯგუფი რას აპირებდა – ტყუილია. იცოდნენ, ძალიანაც კარგად იცოდნენ, მაგრამ ახლა ამორალურად იქცევიან და აცხადებენ, აზრზე არ ვიყავითო. გაემიჯნენ და მიატოვეს ეს ხალხი, მათ შორის თავისი პარტიის წევრი ირაკლი ნადირაძე, რომელიც პატრიოტია და ერთადერთი ნორმალური ადამიანი მათ შორის. . . არ შეიძლება ასეთი ქცევა. გრადაციაა მომიტინგეთა შორის, ყველა ერთნაირი არ არის. არის კატეგორია, რომლისთვისაც მიუღებელია ნებისმიერი პოლიტიკური დაჯგუფება და საკუთარი პროტესტი აქვს მთავრობის მიმართ. მეორე კატეგორიაა, რომელიც კონკრეტულ პარტიას წარმოადგენს და აპროტესტებს მთავრობის რაღაც ხაზს. მესამეა – ფულის გამო რომ დგას იქ. . . მოკლედ, სხვადასხვანაირი ხალხია, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ახალგაზრდების ჯანმრთელობის, სიცოცხლის და თავისუფლების ხარჯზე აკეთო შენი პოლიტიკა. პრინციპში, პოლიტიკოსები ოდითგანვე ასე მოქმედებდნენ, ამიტომ უწოდებენ მას ბინძურს. . . ასე მხოლოდ საქართველოში არ ხდება, ზოგადად, მსოფლიოშია მიღებული სხვის ხარჯზე საკუთარი დივიდენდების მოპოვება. მახსენდება გამოთქმა, რომელიც ზუსტად ასახავს ამ სიტუაციას: რევოლუციას იგონებენ გენიოსები, ახორციელებენ გმირები და შედეგებით სარგებლობენ ნაძირლები.

– „საზოგადოებრივმა მოძრაობამ“ – „ერთიანი ნეიტრალური საქართველო“ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც ითხოვს რეფერენდუმის ჩატარებას, უნდათ თუ არა საქართველოს მოქალაქეებს ევროკავშირში გაწევრიანება. კობახიძის აზრით კი, უნდა დავფიქრდეთ, გვიღირს თუ არა იმ ევროპისკენ რბოლა, სადაც ბავშვებისთვის სქესის გამოცვლა დასაშვებია. . . რამდენად მისაღებია ეს რეფერენდუმი დღევანდელ სიტუაციაში?

– ვთვლი, რომ ხელისუფლების მიდგომა სწორია, ვგულისხმობ ქვეყნის ორიენტაციას სუვერენიტეტის გაზრდაზე, მაგრამ ფორმა შეიძლება ყოფილიყო უფრო მოკრძალებული, აღმოსავლური დიპლომატიისთვის დამახასიათებელი ნიუანსებით. ვფიქრობ, ასეთი ხისტი პოლიტიკა ცუდად დაგვხვდება წინ, თუმცა ერთსაც ვიტყვი, იგივე სიტუაცია არ არის აშშ-სთან დამოკიდებულებაში, სხვა ტიპის კონტაქტებს და თანამშრომლობის ფორმას ვხედავ, რაც იმედს მაძლევს. რაც შეეხება ევროპას, ჩიხში შევიდა ჩვენი თანამშრომლობა, რაც არ ნიშნავს იმას, რომ დღევანდელი ევროპული პოლიტიკური წრეების შეცდომების გამო, უარს ვიტყვით ევროკავშირში შესვლაზე, ეს გამორიცხულია. . . მე ვთვლი, რომ საქართველოს საუკუნოვანი ოცნებაა, გახდეს ევროპული სივრცის ნაწილი. ვგულისხმობ ნამდვილ ევროპულ ღირებულებებს, რომლებიც ჩვენთვის მნიშვნელოვანია და არა იმას, რაც დღეს იქ ხდება. . . თუმცა სოლომონის ბეჭედზე ეწერა – ესეც ჩაივლის. . .

– ოპონენტების აზრით, „ქართულ ოცნებას“ ორი მნიშვნელოვანი ამოცანა გააჩნია: 1) რუსეთის მსგავსად საქართველოშიც შეიქმნას ე.წ. სისტემური ოპოზიცია, რომელიც სინამდვილეში ხელისუფლების თამაშს ითამაშებს; 2) უნდა გატეხოს საპროტესტო აქციები, რომლებიც უკვე თითქმის ერთი წელია გრძელდება. . . თქვენ რას ფიქრობთ?

– არ გამოვა ეს ამბავი, წარმოუდგენელია ხელოვნური ოპოზიციის ფუნქციონირება საქართველოში. უამრავი ნაკლის მიუხედავად, ქართველი ხალხი კრეატიული და განსაკუთრებული კულტურის მატარებელია. აქედან გამომდინარე, ძალიან სწრაფად შიფრავს ხელოვნურ ოპოზიციას. შეიძლება, რაღაც დონეზე ოპოზიცია გაურიგდეს ხელისუფლებას და რაღაც თემაზე შეთანხმდეს, მაგრამ მართვად ოპოზიციას არ „ჭამს“ ხალხი. ნებისმიერი ინფორმაცია ყველა მხრიდან ჟონავს და ყველამ ყველაფერი იცის. რაც შეეხება მიტინგებს, იქნება მანამ, სანამ არ გამოიძებნება კომპრომისი, რომელიც რაღაც ეტაპზე შეაჩერებს ამ სასტიკ დაპირისპირებას.

ირმა ცეცხლაძე