
„უკრაინის მაგალითზეც გამოჩნდა, რა შედეგებამდე შეიძლება მივიდეს სახელმწიფო მაიდნების, რევოლუციების გზით“
irma cecxlaZe 577 20 45 63 –
gTavazobT intervius politolog aslan lorTqifaniZesTan.
– saqarTveloSi masobrivi protestis fonze, larma swrafad daiwyo gaufasureba, Tumca SeCereba maleve moxerxda. xom ar gvemuqreba am mxriv konkretuli safrTxe?
– laris kursze gavlenas axdens mravali faqtori. arcerTi ekonomikuri parametri misi gaufasurebis safuZvels ar iZleva, radgan regionis sxva qveynebTan SedarebiT maRali ekonomikuri zrda gvaqvs. masze uaryofiT gavlenas axdens negatiuri molodinebi, politikuri arastabiluroba, romelsac Zaladobrivi aqciebi iwvevs, manamde ki larze zewola saarCevno welma moaxdina. laris gaufasurebas xels, aseve, uwyobs dasavluri qveynebidan dasanqcirebis muqarebic. yvela am negatiuri, xelovnuri faqtoris erTobliobis fonze, miuxedavad gaufasurebisa, lari sakmaod myarad dgas. erovnuli banki intervenciebiT xels uwyobs mis stabilurobas. male miileva saprotesto aqciebis intensivoba da politikuri krizisis xelovnurad gamowvevis mcdeloba, ris Semdegac lari ufro stabiluri da myari gaxdeba.
– qveyanaSi ar wydeba protesti, biznesebi erTmaneTis miyolebiT avrceleben evrokavSiris mxardamWer gancxadebebs da ukve daiwyo gaficvebze saubaric. es yvelaferi ra gavlenas moaxdens qarTul ekonomikaze?
– mxolod uaryofiT gavlenas moaxdens, Tumca biznessubieqtebis umravlesoba orientirebulia saqmeze da am gancxadebebs ar aqvs sistemuri xasiaTi. es eiforia male gadaivlis, momitingeebi damSviddebian da qveyana daubrundeba normaluri cxovrebis ritms. amaze uaresi arastabiluroba gadautania qveyanas. Cveni saxelmwifo institutebi dRes gacilebiT mdgradia ryevebTan mimarTebaSi, vidre es gasul wlebSi iyo.
– axla xom mxolod arCevnebis gayalbebis gamo ar aris protesti. . . aprotesteben konstituciis darRvevas, dasavluri kursis Secvlas, evrokavSirze uars. kobaxiZis gancxadebis Semdeg realoba Zalian Secvlilia. . .
– arCevnebis SedegebiT ukmayofilo Cveni mosaxleobis umciresoba sababs eZebda ukmayofilebis gamosaxatad. pirveli aseTi mcdeloba arCevnebis savaraudo gayalbebaze aqcenti iyo, Tumca arasaTanado mtkicebulebebis gamo am Temam ver imuSava. kvalificiur partiebs yvela ubanze hyavdaT saubno komisiis wevrebi/damkvirveblebi, damkvirveblebi hyavdaT rogorc adgilobriv, ise saerTaSoriso arasamTavrobo organizaciebs, arCevnebs uamravi ucxoeli politikosic akvirdeboda. qveyanaSi, daaxloebiT, 3100 saarCevno ubnidan Semajamebel oqms opoziciuri partiebidan daniSnuli yvela saubno komisiis wevri awers xels! mxolod 9 maTganma daurTo SeniSvnebi oqmebs da isini ZiriTadad politikuri interesiT iyo ganpirobebuli. dameTanxmebiT, rom gayalbebul Sedegebs xels opozicioneri ubnis wevrebi ar moawerdnen, an Tu moawerdnen, yvela oqms safuZvlian SeniSvnebs daurTavdnen. amasTan, yvelaze avtoritetulma saerTaSoriso sadamkvirveblo organizaciam euTo/odirma saqarTvelos arCevnebi Seafasa rogorc konkurentuli da kargad organizebuli. ra Tqma unda, winaswar SefasebaSi iyo calkeul darRvevebzec saubari, Tumca am SeniSvnebs isini yvela qveynis arCevnebis Sefasebis dros weren da mas saboloo Sedegze gavlena ar mouxdenia. aravin saubrobs imaze, ra uZRoda win premier kobaxiZis gancxadebas 2028 wlamde evrokavSirTan molaparakebebis gaxsnis sakiTxis ardayenebasa da misgan saxelmwifo biujetisTvis grantis miRebaze uaris Sesaxeb. es iyo evrokavSiris elCis, evrokomisiis vice-prezident borelis gancxadebasa da wina dRiT miRebul evroparlamentis rezoluciaze pasuxi evrointegraciis SeCerebis Sesaxeb. amasTan, saqarTvelos premierma ganacxada, rom am 4-wlian periodSi qveyana sakuTari saxsrebiT gaagrZelebda reformebis kurss, romelic evrokavSirSi gawevrianebis mosamzadeblad ganxorcieldeba, 2028 wlidan ki premieri evrokavSirTan molaparakebebis dawyebas, xolo 2030 wlisTvis evrokavSirSi gawevrianebas varaudobs. evropuli sabWos prezident Sarl miSelis oficialuri gancxadebiT, am dromde evrokavSiris gafarToeba dagegmili ar aris. evrokavSirSi integracia de faqto SeCerda evrokavSiris gadawyvetilebiT, ris mizezadac dasaxelda gamWvirvalobisa da ojaxuri Rirebulebebis Sesaxeb kanonebis miReba, realuri mizezi ki saqarTvelos damoukidebeli saSinao da sagareo politikaa. saqarTvelos xelisuflebas surs, ise gawevriandes evrokavSirSi, rom am procesma Crdili ar miayenos Cvens umTavres monapovars – saqarTvelos damoukideblobas. amisTvisaa saWiro rogorc gamWvirvalobis, ise ojaxuri Rirebulebebis Sesaxeb kanonebi. Tu vinmes uCndeba protesti evrokavSirSi integraciis SeCerebis gamo, protesti unda mimarTos am gadawyvetilebis mimRebi organizaciisken – evrokavSirisken, romelsac warmoadgens misi saelCo Cvens dedaqalaqSi. mzad var, am protests mec SevuerTde. imedi maqvs, es droebiTi gadawyvetilebaa da saqarTvelos miecema SesaZlebloba, gaagrZelos evrokavSirTan integraciis procesi Tanasworuflebiani monawileobis principiT, saqarTvelos nacionaluri interesebis gaTvaliswinebiT.
– sazogadoebis didi nawili Tvlis, rom samarTaldamcavma organoebma kanonis winaSe pasuxi unda agebinon yvelas, vinc vandalurad imoqmeda, gansakuTrebiT maT, vinc Zaladoba Caidina, saprotesto aqciis monawile iqneba is Tu policieli, radgan, pirvel rigSi, policias evaleba kanonisa da wesrigis dacva. amitom es aucilebladaa gamosaZiebeli – Tqveni komentari?
– Zalian mZime iyo sayureblad rogorc momitingeebis, ise, policiis mxridan iZulebiTi meTodebis gamoyeneba, Tumca Tu gadavxedavT evrokavSiris wevr qveynebsa da aSS-Si mitingebis daSlis kadrebs da mas SevadarebT rusTavelis prospeqtze aqciebis daSlas, davinaxavT, rom Cveni policia gacilebiT nakleb Zalas da specsaSualebebs iyenebda, vidre dasavluri. magaliTad, am aqciebze qarTul policias ar gamouyenebia rezinis tyviebi, romelsac aqtiurad iyenebs britanuli, amerikuli Tu evropuli policia. es saSualeba gamoyenebuli iyo gaxarias Sinagan saqmeTa ministrobis dros. albaT dagainteresebT, ratom ar iyenebda Tbilisur mitingebze gamoyenebul msgavs Zalas policia baTumSi gamarTul aqciebze. amas Zalian martivi axsna aqvs. ar Zaladoben momitingeebi, arc policia iyenebs Zalas. gaxsovT rusTavelze 2- dRiani simSvide, roca policias aranairi iZulebiTi meTodebi ar gamouyenebia, radgan momitingeebi am 2 dRis ganmavlobaSi atarebdnen mSvidobian aqcias, ar hqondaT parlamentSi SeWris mcdeloba, ar isrodnen piroteqnikas, qvebs, ar ukidebdnen cecxls parlaments, ar agebdnen saxelmwifo qonebisgan, nagvis urnebisa da skamebisgan barikadebs, ar aginebdnen da ar Seuracxyofdnen policielebs… msgavs faqtebs sxva dReebSi hqonda adgili da es iwvevda specrazmelebisgan Zalis gamoyenebas. iyo araproporciuli Zalis gamoyenebis faqtebi, Tumca mas ar hqonia sistemuri xasiaTi. specrazmelebic adamianebi arian da rTulia TavSekaveba im pirobebSi, roca agresiuli momitingeebis nawili Seuracxyofas gayenebs, cecxlis alSi gxvevs. ra Tqma unda, Zalis araproporciul gamoyenebas es bolomde ver amarTlebs. mas mohyveba, albaT, samarTlebrivi reagireba.
– ras fiqrobT riggareSe arCevnebis daniSvnaze, ramdenad gamarTlebulia da Tu ganmuxtavs situacias?
– is, vinc iTxovs riggareSe arCevnebs, erTxelac ar aqvs wakiTxuli saqarTvelos saarCevno kodeqsi, an wakiTxuli aqvs da Tanamoqalaqeebs atyuebs. riggareSe arCevnebi tardeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu parlamenti ver ayalibebs, ver irCevs mTavrobas. saqarTvelos parlamentma moaxerxa mTavrobis formireba. riggareSe arCevnebis gamowveva mxolod xelovnurad SeiZleba, anu unda gadadges premieri da `qarTuli ocnebis~ umravlesobam xelovnurad unda Caagdos axali mTavrobis damtkiceba. am faqts mohyveba `qarTuli ocnebis~ amomrCevelTa ukmayofileba, romlebic umravlesobas Seadgenen. Sesabamisad, es versia utopiaa. ar mesmis, ris safuZvelze iTxovs opozicia riggareSe arCevnebs, an es teqnikurad rogor da ratom unda ganxorcieldes?! riggareSe arCevnebi saqarTveloSi ver da ar Catardeba. es aris opoziciis absurduli moTxovna. amasTan, maT moatyues sakuTari amomrCevlebi da uars amboben rogorc parlamentSi, ise umaRles sabWoSi mandatebis datovebaze. ramdenime maTganma dawera gancxadeba parlamentisa da umaRlesi sabWos Tavmjdomaris saxelze, Tumca Segnebulad, mizanmimarTulad, iuridiulad gaumarTavi, raTa misi dakmayofileba ver moxdes da am gziTac moatyues sakuTari amomrCevlebi. maTi saparlamento da umaRlesi sabWos saqmianobaSi CarTva drois sakiTxia. isini momaval wels ukve fizikurad iqnebian rogorc zviad gamsaxurdias saxelobis parlamentis, ise aWaris avtonomiuri respublikis umaRlesi sabWos tbel abuserisZis saxelobis sxdomaTa darbazebSi. es Zalian mZime moraluri da politikuri dartyma iqneba maTTvis, radgan opoziciurma partiebma sajarod dades piroba, rom mandatebiT ar isargeblebdnen da parlaments, umaRles sabWos aralegitimuri organoebi uwodes. aseTi windauxedavi nabijis gamo, mouwevT dakargon ndoba da Sesabamisad, eleqtoratis raodenoba adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebze, romelic momavali wlis oqtomberSi gaimarTeba da masSi yvela bariergadalaxuli politikuri partia miiRebs monawileobas. mas moqmedi ceskos administracia Caatarebs.
– mTavrobis mxridan konstituciis darRvevaze ras fiqrobT?
– saqarTvelos konstituciis mixedviT saqarTvelos parlamenti ikribeba arCevnebis oficialuri Sedegebis gamocxadebidan ara ugvianes me-10 dRisa. parlamenti uflebamosilebas iZens misi wevrebis 2/3-is uflebamosilebis cnobis momentidan, rac parlamentis umravlesobam, anu 76-ze metma deputatma gaakeTa. konstitucia ar darRveula. opozicia miuTiTebs saqarTvelos parlamentis reglamentis im muxls, romelic ambobs, rom Tu parlamentis wevrebis arCevis kanoniereba gasaCivrebulia sasamarTloSi, deputatebis uflebamosilebis cnoba yovndeba. konstitucia ufro maRali ierarqiis mqone normatiuli aqtia, vidre kanonis Zalis mqone parlamentis reglamenti. amasTan, konstituciis suliskveTebas, rom amomrCevelTa umravlesobis neba aisaxos arCeviTi organos funqcionirebaze, ver gadawonis sasamarTloSi wardgenili saCivari. konstituciis Tanaxmad, Zalauflebis wyaro xalxia, romlis umravlesobam qveynis marTva politikur partia `qarTuli ocneba -demokratiul saqarTvelos~ ando. es dadasturebulia euTo/odiris anu evropis sadamkvirveblo misiis winaswari angariSiTac.
– opoziciis gamarjvebis SemTxvevaSi ramdenad realuria omis safrTxe?
– opoziciam gamarjveba unda scados 2028 wlis arCevnebze, manamde es ver moxdeba. 2024 wlis saparlamento arCevnebSi, opoziciuri partiebis warmatebis SemTxvevaSi, didi iqneboda imis albaToba, rom qveyana gare aqtorebisa da maTi TanamonawileobiT CarTuliyo saomar operaciebSi. es iyo erT-erTi mizezi imisa, Tu ratom ar ando mosaxleobis umravlesobam maT qveynis marTvis bedi. gemaxsovrebaT, Tu rogor iTxovdnen isini Tbilisis aeroportidan im TviTmfrinavis gafrenis neba daerToT, romelsac qarTveli moxaliseebi ukrainis omSi unda Caeyvana. isini, aseve, iTxovdnen ukrainis armiis momaragebas saqarTvelos Tavdacvis saministros kuTvnili iaraRiT, maTi politikuri megobrebi omis partiidan gvTavazobdnen afxazeTsa da cxinvalis regionSi Cveni armiis `gaseirnebas~, okupanti ruseTis mimarT im agresiul ritorikaze ayolasac iTxovdnen, romelic natos wevr yofil sabWoTa respublikebs hqondaT da a.S. yvela am qmedebis erToblioba gamoiwvevda xelaxal rusul agresias anu oms. zogadad, qveyanas ar unda hyavdes qveynis garedan marTuli xelisufleba, Tundac es megobari, partniori qveynebi iyvnen. ukrainis magaliTmac gviCvena, Tu ra Sedegebamde SeiZleba mivides saxelmwifo maidnebis, revoluciebis gziT, gare aqtorebis mxardaWerili politikuri Zalebis xelisuflebaSi mosvliT. `vardebis xelisuflebis~ anu `demokratiis Suquris~ Sedegebs xom dResac vimkiT, damatebiTi teritoriebis droebiTi dakargvis, ukanono borderizaciis gami. es aRar unda ganmeordes. saqarTvelos pirvelad hyavs xelisufleba, romlis 12-wliani marTvis pirobebSi omi ar yofila. bolo 12 weliwadSi xom ruseTi ar Secvlila da is keTilSobili qveyana ar gamxdara? piriqiT, ufro agresiuli saxelmwifoa, Tumca moqmed xelisuflebas ar miucia misTvis sababi, danarCen saqarTveloSi SemoWriliyo da damatebiTi teritoriebi waerTmia. saqarTvelos xelisuflebis pragmatul sagareo politikas alternativa ar aqvs. amitomac aris is rekorduli, meoTxe vadiT arCeuli.